Әлеуметтік технологиялардың қоғамдағы алатын орны, маңыздылығы

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

Әлеуметтік технологиялардың қоғамдағы алатын орны, маңыздылығы.

Жалпы әлеуметтік технологиялардың маңызы, қоғамдағы алатын орны туралы айтпас бұрын, қоғам дегеніміз не? Деген сауалға жауап беріп кетейік. Қоғам дегеніміз бұл бізді, айналымызды қоршап тұрған орта. Ал бұл орта жанды және жансыз тіршілік иелерінен тұрады. Жансыз тіршілік иелеріне тау, тас, табиғат, өзен, көлдер, ал жанды тіршілік иелеріне адамдар, жан-жануарлар, жәндәктер, құстар жататынын біз жаратылыстанудан білеміз. Ал әлеуметтік технология атауы айтып тұрғандай әлеуметтен, халықпен, яғни адам қоғамымен тікелей жұмыс жүргізуге арналған. Жалпы, технология дегеніміз-бұл қандай да бір объектіге ықпал ету тәсілдері, әдістері мен білімдерінің жүйесі. Әйтседе қоғамның кез келген саласының, технологиялары бар. Ал әлеуметтік технология әлеуметтік жұмыс сферасының әдістері мен тәсілдері джүйесі.

Әлеуметтік технологияға нақты анықтама беретін болсақ: әлеуметтік технология дегеніміз әлеуметтік объектіге кәсіби әлеуметтік ықпал ету, клиентпен әлеуметтік жұмыс жүргізудің әдістері мен тәсілдерінің жиынтығы.

Әлеуметтік технологияның өзіндік ерекшеліктері, мақсаттары, міндеттері, атқаратын функциялары бар. Бұл туралы курстық жұмыс барысында айтылды. Әлеуметтік технологияның көптеген түрлері бар. Олардың ішінде маңыздылары да, маңызды еместері де бар. Жалпы және жекелері де бар. Олардың түрлері курстық жұмыс барасында жеке-жеке қарастырылған. Жалпы әрбір әлеуметтік жұмыс объектісімен жұмыс жасағанда міндетті түрде технологиялар қолданылады, яғни томды және жеке технологиялар қолданылады. Мысалы, мүгедек баламен жұмыс жүргізгенде бірінші жалпы, кейін жеке әлеуметтік диагноз кою, профилактика жүргізу, адаптация және реабилитация жұмыстарын жүргізу бұл жалпы технологиялар жатса, ал басқа да түрлі әлеуметтік көмектер, қызметтер көрсету (мысалы жәрдемақы, жеңілдіктер тағы басқа) жеке технологияларға жатады. олардың, яғни осы технологияларды әрқайсысының да өзінің міндеттері, функциялары, әдістері, тәсілдері, құралдары бар. осылар арқылы әлеуметтік технологиялар іске асырылып отырады.

Қазіргі заманғы адам қоғамы басқаруды өте қажет етеді. Басқару-бұл әлеуметтік -қызметтік құрылымын жасау және реттеу мақстаында қоғамға саналы жүйелі, ұйымдастырылған түрде ықпал ету. Мақсаты-әлеуметтік процестердің объектілерінің, субъектілерінің, құбылыстарының қызметін оптимизациялау. Әлеуметтік технологиялармен әлеуметтік басқару қызметі өте тығыз байланысты, әсіресе басқару техникасы және технологиялар сияқты компоненттері брйынша.

Осыған байланысты әлеуметтік технологияның және әлеуметтік басқарудың кезеңдерін салыстырып көрсек:

Әлеуметтік технология кезеңдері.

теориялық негіздеу.
Технологиялық процедералар
Технология құралдары.
Критерилер мен әдістер
Нәтижелерді тексеру,
Гуманитарлық-экономикалық қамсыздандыру.
Технологияларды ендіру этапы.

Әлеуметтік басқару кезеңдері.

Басқару проблемасын анықтау.

қасиетті ақпараттарды жинау
шешімдерді шығару
шешімдерді қабалдау.
Қабылданған шешімді орындалуын ұйымдастыру
Бақылау

Сонымен, қорытындылай келсек адам қоғамының кез келген саласының экономикалық, саяси, ғылыми, медициналық, әлеуметтік тағы басқа салалардың дамуы, алға жылжуы және ондағы атқарылатын жұмыстардың барлығы өзіне тән ехнологиялар арқылы жүргізіледі.

Әлеуметтік жұмыстың технологияларында қоданылатын әдістер.

Әлеуметтік жұмыстың технологияларында қолданылатын әдістердің түрлері көп. Оларды әлеуметтік жұмыстың жалпы технологиялары деп атайд. Оның ішінде ең маңыздыларына қысқаша түсініктереме беріп, қарастырып өтсек. Оларға мыналар жатады:

Әлеуметтік диагностика
Әлеуметтік консультациялау
Әлеуметтік терапия
Әлеуметтік-профилактика
Әлеуметтік жобалау
Әлеуметтік болжау

1. Әлеуметтік диагностика. Халықты әлеуметтік қорғау жүйесіндегі проблемалардың күрделілігі мен көпқырлылығы әлеуметтік жұмыстың кәсіби маңызын арттырудың маңызды міндеттерінің бірі болып табылады. Осыған байланысты әлеуметтік қызметкерлердің әлеуметтік, проблеманы, ситуацияны диагностикалау әдістері мен дағдыларын алуб ерекше маңызға не болып отыр. Әлеуметтік диагностиканың көмегімен түрлі әлеуметтік болжамдар жасалады, қоғамдық көзқарастар зерттеледі, қоғамдағы моральдық-психологиялық климаты қарастырылады.

Диагностика ХІХ ғасырдың аяғында ХХ ғасырдың басында кең таралды. Ол кезде диагностикалауға қажетті инфомация қатаң түрде болмаған: оның көздері болып интервьюзерттеу объектісін бақылау болып табылады. Әлеуметтік қарым-қатынас сферасында және медицинада ауруды анықтау процесінде диагностиканың мағынасы былай: егер аурудың пайда болу себептері дұрыс, қате диагноз сауығу мүмкіндігін азайтады. Әлеуметтік диагностиканың практикадағы мәәні зерттеу объектісі туралы нақты ақпарат алу болып табылады.

«Әлеуметтік диагностика» термині ХХ ғасырдың 20-ші жылдарының аяғында 30-ші жылдарының басында белсенді қолданыла бастады. Әлеуметтік диагнрстика клиенпен оның өмір сүру жағдайы туралы аөпарат жинап, әлеуметтік көрсету үшін оған анализ жасауды қарастырады. Объектіні диагнрстикалаудың мақсаты-ол туралы және қоршаған ортасы туралы нақты ақпарат алу, оған әлеуметтік көмек көрсету әрекет жобалау.

Әлеуметтік диагнрстиканың бірнеше принциптері бар:

Объективтілік принципі: Әлеуметтік объектіні жан-жақты қарастыру.
Әлеуметтік ақпараттарды верификациялау принципі: объект туралы нақты ақпара алу, оның мүмкіндіктерін басқа процедуралар арқылы тексеру.
Жүйелік принципі: бұл жерде әлеуметтік проблемалар бірнеше себептермен анықталады.
Клиентоуентризм принципі: әлеуметтік шындықты клиенттің құқықтары мен қызығушылықтары тұрғысынан жан-жақты қарастырады, яғни ілеуметтік қызметкер клиенттік қызығушылықтарын қорғайды.
Конфиденцияалдылық принципі: Клиенттің келісімінсіз әлеуметтік диагноз нәтижелерін жарияламау.
Зиян келтірмеу принципі: Бұл принцип диагноз нәтижелерінің клиентке зиян келтірмеуін қарастырады.

Әлеуметтік диагностика түрлі деңгейлерде жүргізіледі. Е. И. Холостова келесі деңгейлерді бөліп көрсетеді: жалпы әлеуметтік, аймақтық, әлеуметтік қызмет көрсету мекемелерінің деңгейі.

Жалпы әлеуметтік деңгей бүкіл қоғамның және оның ірі топтарының жағдайы зерттеледі. Бұл іспен мемлекетттік және мемлекеттік емес ғылыми-зерттеу институттары айналысады.

Аймақтық деңгейдегі әлеуметтік диагностика аймақтарда орналасқан ғылыми бөлімдердің күшімен жүргізіледі.

Әлеуметтік қызмет көрсету мекемелерінің деугейінде әлеуметтік проблемасын анықтау және оны шешудің оңтайлы тәсілдерін табу болып табылады.

Одан басқа бір қатар ғалымдар тобы әлеуметтің диагноз қолдану бірнеше деңгейін бөліп көрсеттті:

1) Қоғамдық деңгейі

2) Әлеуметтік топтар деңгейі

3) Жеке тұлға деңгейі

Әлеуметтік консультациялау. Консультация әлеуметтік көмектің ең маңызды әдістерінің бірі. Әлеуметтік жұмыстың практикасында көптеген проблемалардың шешімі түрлі мамандармен: дәрінерлермен, заңгерлермен, психологтармен ақпарат алмасуды талап етеді. Консультация клиент, яғни проблеманы алдын-алудың қажеті болмай қалған кезде жүргізіледі.

З. Фрейд, А. Адлер, Р. Пери, К. Роджере, В. Франкл секілді зерттеушілер консультацияның әдістемелік негізін салды. Әлеуметтік консультация -бұл әлеуметтік жұмыстың ір түрі. Бұл жерде маман клиенттің проблемасын мәнін анықтауға жіне оны түсінуіне көмектеседі, проблеманы шешудің түрлі нұсқаларын қолдануды ұсынады.

Консультацияның мынадай әдіс-тәсілдері бар: бақылау, тестілеу, сендіру, ақпарат беру, кіші-тренинг тағы басқа.

Консультациямен көмек түрлі формаларда жүзеге асырылады. Бұл туралы Р. Кочьнас, В. Ю. Менщиковтың, М. В. Стцденнованың, В. И. Курбатованың еңбектерінде көрсетілген В. И. Курбатов әлеуметтік консультацияның келесі бағыттарын көрсетеді: әлеуметтік-медициналық, психолог-педагогикалық, әлеуметтік-құқықтық, әлеуметтік-басқаруғ социономиялық.

И. Г. Зайнышев консультацияның келесі типтерін көрсетеді.

1) Жалпы консультация жүргізу.

2) Арнайы консультация жүргізу.

3) Әлеуметік қызмет мамандарын үйрету консультациясы.

4) Келісімді консультация

Формасы бойынша топтық және индивидуалды консультациялаудың түрлері бар. Мазмұны ьойынша-нақты және бағдарламалық. Нақты консультация жүргізу тар мағыналы проблемаларды шешуде жүзеге асырылады. Бағдарламаның консультация жүргізу проблеманы екі жақты шешу процесін қарастырады.

Консультацияның жалғасу критерий бойынша жедел, аз уақыттың, ұзақ уақыттың түрлері бар. Консультацияны ұйымдастыру тұғысынан көптеген залымдар консультацияның екі түрін көрсетеді: контактты және диетантты.

Контактты консультацияда маман клиентпен жүзбе-жүз әңгіме жүргізеді.

Дистанттыда клиентпен тікелей (қарым-қатынас) әңгіме жүргізілмейді, ол телефон бойынша немесе хат бойынша жүргізіледі.

Контактты консультацияның кеі таралған түрі бұл әңгіме жүргізу болып табылады. Оның жүзеге асуы бірнеше кезеңдерден тұрады:

Консультант клиентпен байланысты орнату, өзара түсінікті қалыптастыру қажет және өзінің кәсіби-мүмкіндіктерін клиентке түсіндіру қажет.
Үкімет және оның проблемасы туралы ақпарат жинау.
Консультант өз болжамдарын айтып, бұл проблеманы шешуде клиенттің мімкіндіктерін анықтайды.
Консультант клиентпен бірге керекті нәтижелерді анықтайды.
Консультант нәтижелерді талқылап, клиентке рекомендациялар береді.

Дистантты консультация жүргізудің бірі түрі-телефонбойынша консультауия беру болып табылады. Бұл консультацияның түрі клиенттерге проблемаларын шешіге сырттай ұсыныста, нұсқаулап алуға көмектеседі. Бұл жерде клиенттің анонимділігі ерекшеленеді.

Дистантты консультацияның екінші түрі хат жазу арқылы консультация. Бұл телефон арқылы хабарласуға мүмкіндік болмаған кезде қолданылады. Қазіргі кезде инернет жүйесі белсенді қолдынылуда.

Әлеуметтік терапия. Қазіргі таңда көп адамдар келеңсіз жағдайлардың, жағымсыз әсеріне ұшырауда. әлеуметтік-тұрмыстық келеңсіздіктер, стрессті жағдайларын нашарлатады. Осының бәрі әлеуметтік көмектің түлері мен әдістерінің дамуында өзіндік терапия жүргізуді қажет етіп отыр. «Терапия» сөзі грек тілінен аударғанда-«Қамқорлық, күім, ем дегенді білдіреді. Медицинада терапиялық емнің түрлі типтеріә кеңінен қолданылады: дәрілер, фитотерапия, мануалды терапия тағы басқа. Одан терапиялық емнің жаңа түрі -дельфинотерапия. Мамандардың көзқарастары бойынша дельфиндермен қатынас орнату нәтижесінде балалардың қимыл-қозғалыс, сөйлеу қабілеттері дамиды. Әлеуметтік терапия-бұл мемлекеттік, қоғамдық ұйымдар мен бірлестіктердің әлеуметтік қатынастар мен әлеуметтік әрекеттер формасына мақсатты бағытталған практикалық ықпал ету процесі. Әлеуметтік проблемалардың шешілуі әрқашан адамға, яғни клиентке, оның тәртібін, психикасына әсер етуге байланысты болады. Осы кезде әлеуметтік терапияның психотерапиялық әсер ету әдістері маңызы роль ойнайды. «Психотерапия» термині грек тілінен аударғанда «Жан дүниеге күтім жасау» дегенді білдіреді. Ғылыми әдебиеттерде «Психотерапия» ұғымы, тар медициналық мағынада емдеу әдісі ретінде, кеі мағынада психотерапиялық дағдылардың профилактикасы ретінде қарастырылады.

Әлеуметтік қызметкер терапиялық әдістерді қолдана отырып психологиялық, психотерапиялық білімдерге жүргінеді.

Терапиялық кез келген әдісі екі компоненттен тұрады: интеллектуалды және эмоционалды. Интеллектуалды компонент сөз арқылы әсер етумен байланысты, эмоционалды компонент-әлеуметтік қызметкердің бет-жүзінің қимыл-қозғалысына, дауыс интанациясына байланысты.

Әлеуметтік терапия әдістерінің екі негізгі түрі бар:

Индивидуалды терапия, топтық терапия.

Индивидуалды терапия-топтың терапияға қатысқысы келмейтін клиенттермен жұмыс істерде қолданылады. Олардың проблемасының шешілуі конфиденциалдылықты талап етеді.

Топтық терапия-адамдар тобының арнайы ұйымдастырылған ортамен өзара психологиялық әрекеттесуіне байланысты олармен жүргізілетін жұмыс.

Терапияның ең маңызды әдістеріне тоқталайық. Әлеуметтік қызметкердің клиентпен іс-әрекеті терапиялық консультация әдісі арқылы іске асады. Бұл әдістің мынадай тәсілдері бар: жабық сұрақар, информация жинап, проблеманың мәнін анықтауға байланысты; ашық сұрақтар, жауапты кеңінен ашуға мүмкіндік береді. Мақылдау тәсілі, клиенттің бір-екі сөздерін қайталап отыру; парафраза тәсілі, проблеманы тереңдей түседі тағы басқа.

Еңбек терапиясы. Бұл терапия қандай да бір еңбекпен айналыстыру арқылы емдеуді қарастырады. Еңбек терапиясы әлеуметтік бағдарламалардың міндетті бөлігі болып табылады. Бұл әдіс физикалық мүмкіндігі шектелген жандарға, маскүнемдер мен нашақорлар реабилитациясына, зейнеткерлік жастағы адамдарға қолданылады.

Дискуссиялық терапия. Бұл жеде топтардың белсенділігі әртүрлі болады, сондықтан да дискуссияда трлі өзекті ақырыптар, проблемалар қаралып, талқыланады. Топтың дискуссияөткізудің келесі этаптары бар:

Топ мүшелерімен танысу.
Клиенттердің қауіптенетін, күтетін нәрселерін талқылау.
Белсенділікке, жауапкершілкке байланысты проблемаларды анықтау.
Проблемаға деген адекватты қарым-қатынасты қалыптастару.
Жеке адамның проблемасына шығатын топтың динамикаға анализ жасау.

Өзін-өзі тәрбиелеу терапиясы. Өзін-өзі тәрбиелеу бұл адамның өзін-өзі тұлға ретінде қойылған мақсатқа сәйкес қалыптастыру процесі. Бұл әдіс аутогендік тренировка негізінде қолданылады. Аутогендік тренировкаларды рет-ретімен пайдалану. Бұл терапияның технологиялық тәсілдеріне мыналар жатады: өзін-өзі реттеу, өзін-өзі бағалау, Өзін-өзі анализ жасау, Өзіндік «мен» ің қалыптастыру, өзін-өзі сендіру, өзін-өзі мақұлдау әдістері. Түстер терапиясы. Түстердің адамның көңіл-күйіне, еңбеек қабілетіне әсер ететін белгілі. Мысалы қызыл түс адамның еңбек қыбілетін, шабытын лғайтады, ал көк түс керісінше түсіреді.

Музыкотерапия. Бұл терапия адамның психикасына әсер етуге арналған ең маңызды әдістердің бері, ал емдік мақсаттарда да қолданылады. Музыка, яғни әуен адамның шаршауын басады, ұйқысын қалпына кетіреді.

Бұл терапияны қолдану адамның өзінің эмоуионалдың жағдайына әсер етін қалыптастырады. Жеке, топтың музыкалық терапия сабағы барысында тыңдаушылардың өткенмен, қазіргі күнмен байланысты толқу сезімдерін оятатын әуендер қолданылады.

Ритмдік терапия. Бұл терапия музыкалық терапиямен тығыз байланысты. Мысалы: жақсы ритмдік музыка адамның «еңбекте, тұрмыс жағдайд тағы басқа гармониялық эмоциналдың дамуына ықпал етеді. Мамандар музыкалық қимылдардың тұоғааралық қарым-қатынаспен қатар күшті он ісер тудыратынын айтады.

Арттерапия-өнермен емдеу. Бұл терапияның бірнеше әдістері бар: өнер туындыларын қолдану, клиенттің өзіндік шығармашылыққа тарту, клиенттеің өнер туындылары мен шығармаларын пайдалыну, маманның өзінің шығармаларын қолдану тағы басқа.

Имаготерапия-терапия мақсатында образға енкді қолдануды. Оның мынадай тәсілері бар: әдеби шығарманы айтып беру, халық ертегілерін драматизациялау, спектакльде полдьдерді орындау.

Библиотерпия-клиентті кітаптардың кғөмегімен емдеу. Маман (клиент бұл жерде клиенттің проблемасына сәйкес келетін кітаптарды таңдайды.

Күлкі терапиясы. Бұл әдіс стресстен айығуға, аурудың өтуін жеңілдетуге көмектеседі.

Натуропсихоерапия немесе табиғатпен емдеу табиғатпен қарым-қатынасқа түсу адамның психикасына жақсы әсерін тигізеді, сондай бір жақсы сезімдердің пайда болуына көмектеседі. Бұған ашық күн шығып тұрған уақыт сәйкес келеді.

Логотерапия немесе әңгімелесу психотерапия. Маман клиентпен әңгімелесе отырып, оның эмоциялық жағдайы ішіндегісін, ойындағыының бірін айтыуна, сөйтіп қиын ситувциямен оңай күресуге, клиенттің жеңілденуіне бар күшін салады. Бұл клиенттің тыныштылуына, мазасыздануын жоюға алып келеді.

Әлеуметтік профилактика. Профилактика қандай да бір негативті процестердің баспқы даму кезеңдерінде жоюдың маңызды бір құралы. Профилактика грек тілінен аударғанда «алдын-алу» деген мағынаны білдіреді. Денсаулық саласында профилактика ауруды алдын-алуға бағытталған мемлекетік, әлеуметтік, медициналық, гигиеналық іс-шаралар жүйесі ретінде қарастырылады.

Әлеуметтік профилактика-бұл әлеуметтік объектісінің өмірінде негатиті процестердің алдын-алуына және оның функционалдың жағдайын сақтап қалуға бағытталған уақтылы қолданылатын, ғылыми негізделген шаралар.

Профилактика-бұл жағымсыз жағдайлардың болуын жоспарлы түрде ескерту, оның алып келетін зиянды себептерін жою. Профилактиканың екі түрі бар:

Әлеуметтік проблемалардың себептерін тудыратын жағдайларды алдын-ала ескерту.
Пайда болған негативті процесті әлсіздендіру әлеуметтік жұмыста профилактиканың жүздеген түрлері қолданылады. Олардың ішінде ең маңыздылары: девиантті тәртіп профилактикасы, отбасылық проблемалардың профилактикасы, қараусыз қалу және қаңғыбастық профилактикасы.

Профилактикалық іс-шаралар мына әдістер арқылы жүзеге асырылады: профилактикалық әңгіме өткізу, басқылау, тренингтер тағы басқа.

Профилактикалық қызметтің бірнеше деңгейі бар:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.