Мұнайгаз саласындағы басқару негізіндегі теориялық аспектілер

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 79 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

1 МҰНАЙГАЗ САЛАСЫНДАҒЫ БАСҚАРУ НЕГІЗІНДЕГІ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕР

1. 1 Кәсіпорындағы басқару үрдісінің негіздедері

1. 2 Кәсіпорындағы қаржыны басқаруды ұйымдастыру

1. 3 Кәсіпорынның инвестициялық саясаты

2 ҚАЗАҚСТАН МҰНАЙГАЗ КЕШЕНІНІҢ ДАМУЫН АНЫҚТАЙТЫНТ ФАКТОРЛАР

2. 1 Қазақстан Республикасындағы мұнайгаз өндірісінің қазіргі жағдайы

2. 2 Қазақстан Республикасындағы мұнайгаз өндіретін ұлттық компаниясы « Қазмұнайгаз»

2. 3 «Қазмұнайгаз» компаниясының шоғырландырылған қаржы көрсеткіштері

3 МҰНАЙГАЗ ӨНДІРЕТІН КОМПАНИЯЛАРДЫҢ СТРАТЕГИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ОПЕРАТИВТІ БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІ

3. 1 Мұнайгаз өндіретін компаниялардың ресурсты-өндірістік әлуетін басқару

3. 2 Мұнайгаз өндірісіндегі стратегиялық жүйені басқару интеграциясы

3. 3 Мұнайгаз кешеніндегі жаңа ақпараттық әдістерді басқаруды іске асыру

ҚОРЫТЫНДЫ

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

КІРІСПЕ

Дипломдық жұмыста жүргізілетін зертеудің мақсаты - нарық жағдайындағы экономикалық басқаруды ұйымдастырып, нәтижелі мақсаттарына жетуін қамтамасыз ететін факторларын анықтау.

Нарықтық экономикаға көшкен кезде басқару жүесін жаңаша қалыптастыруды қажет етеді; өйткені кәсіпорынның тиімді қызмет етуі, көп жағдайда басқару шараларына байланысты. Ол үшін жоғары білікті мамандарды - менеджерлерді даярлау қажет, өйткені олар нақты жағдайды бағалап, аңғара біледі, әрі дер кезінде басқару шешімдерін қабылдап, оның іс жүзінде асырылуын қамтамасыз етеді, әрі ұжымға қазіргі талап деңгейінде басшылық етуді жүзеге асыра алады.

Қазіргі кездегі басқару жоспарлау функциясы мазмұнының өзгеруімен фактілерді жан жақты зерттеуімен, кәсіпорындардың ойдағыдай іс-әрекетімен, басқаруды түпкі нәтижесіне қарай ұйымдастырумен, дамыған теориясымен және маркетинг практикасымен, жаңа технологияны жасауымен, адам факторын жандандыратын шешімдер қабылдауымен сипатталады. Сонымен, басқарудың тиімділігін және менеджерлердің іс- әрекетін экономикалық табыстар, экономикалық нәтижелер арқылы ғана таразылауға болады.

Басқарудағы басты нәрсе - өзіне кәсіпорын мүддесіне жауап беретін мақсаттар қою. Басқарудың жұмыс істеу міндетіне жататыны- қолда бар адам мен материалдық ресурстар негізінде тиімді кәсіпорын құру.

Басқарудың міндетіне, басшылық етуіне жаңа нарықтарды игеруіне жұртшылықты мұқтажын қанағаттандыру жатады. Егер кәсіпорын нашар әрі тиімсіз жұмыс істесе, онда оның жаңа қожайыны жұмысшыларды емес, басшыларын ауыстырады.

Жұмыстын зерттеу объектісі- компанияның құрлымы, басқару жүйесінің ұйымдастырылуы болып табыла.

Мұнайгаз секторындағы аса ірі жер қойнауының пайдалнатын компаниялар ЖШС «ТеңгізШевройл» компания концорциумы, Қарашығанақ жерқойнауында барлау және өндіру. «Қарашығанақ Петролеум Оперейтинг» және Қазақстан секторындағы Каспий теңізі «Аджип», А. Қ. «СНПС» Ақтөбе мұнайгаз, ұлттық компания «Қазмұнайгаз», АҚ «Маңғыстаумұнайгаз», АҚ «Қаражанбасмұнай».

«ҚазМұнайГаздың» стратегиялық міндеттерінің бірі жаңа не игеріліп жатқан Қазақстан аумағындағы шикізат активтерін сатып алу, ап ұзақ мерзімді перспективада Каспий теңізінің қазақстандық секторындағы кең орындарын игеру бопып табыпады.

Мемлекеттің стратегиялық мүдделерін қамтамасыз ету шеңберінде «ҚазМұнай Газдың» қызметі ірі мұнай-газ жобаларын (Теңіз, Солтүстік Каспий, Қарашығанақ) сатудың экономикалық тиімділігін арттыруға, мұнай тасымалдау мұмкіндіктерін және мұнай-химия өндірісін дамытуға бағытталған.

"ҚазМұнайГаз" - көмірсутегі өндіруден, тасымалдау мен өңдеуден бастап арнаулы сервистік қызмет көрсетуге дейінгі толық өндірістік циклды жүзеге асыратын тігінен интеграцияланған мұнай-газ компаниясы.

Компанияның қазақстандағы мұнай өндірудегі үлесі 16 пайызға жуық, ал бірлескен кәсіпорындардағы қатысуымен - 35 пайызға жуық.

«ҚазМұнай Газ» - бұл мұнай тасымалдаудың 65 пайызы, газ тасымалдаудың 100 пайызы, танкерлік тасымалдаудың 100 пайызы. Компанияның қызметі республика ЖІӨ-інің оңнан бір бөлігін қамтамасыз етеді.

«ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ 33 ұйымның акционері және қатысушысы болып табылады, олардың ішіндегі ең ірілері:

«ҚазМұнай Газ» Барлау Өндіру» АҚ
«Теңізшевройл» ЖШС «РетроКазақстан» АҚ «ҚазТрансОйл» АҚ (мұнай тасымалдау)
«ҚазТрансГаз» АҚ (газ тасымалдау)
«ҚазМұнайТеңіз» АҚ (теңіздік мұнай операциялары)
«Қазтеңізкөлікфлоты» АҚ(танкерлік тасымалдау) «ҚазМұнайГаз» саудаүйі» АҚ(ішкі және халықаралық нарықта мұнайды және мұнай енімдерін сату) .
«Қазақ мұнай және газ институты» АҚ (мұнай-газ жобаларына жобалық және ғылыми қолдау көрсету) .

Елдің газ экспорттау әлеуетін өсіру жөніндегі жоспарларды ескеріп, «ҚазМұнайГаз» қазақстандық газды . Осы кезеңде «Қазақстян - Қытай» газ құбырын салу жобәсына үлкен назәр бөлініп отыр. Қытай тарапымен бірлесіп, осы газ құбырын салу мүмкіндігі бойынша алдын-ала зерттеулер аяқталды және инвестициялардың негіздемесін әзірлеу жөніндегі жұмыстар басталды. Осы қарастырылған мәселелер бойынша, яғни компанияның ішкі құрылымдағы үрдіске жататын-зерттеу затты.

Компанияның шоғарландырма қаржы есептемесі, негізгі қорлардың басты құн принципінде жүргізіледі. Қазақстан Республикасы бекіткен стандарттарына сай “Бухгалтерлік есеп” - ке негізделе жүргізіледі.

Қазақстан Республикасының заңына сәйкес қаржылық есепті, бухгалтерлік жазуларды теңге де жүргізуі шарт. Қаржылық есеп - активтерді сатып алуға және шаруашылық қызметіндегі міндеттерді өтеу.

Қаржылық есепті жүргізу үшін, басқарушы субъективті бағалауы керек. Субъективті бағалау ақпаратқа негізделінеді.

Қаржылық есеп - бас компаниялармен еншілес компаниялардың, ішкі операцияларымен, сомалары және ішкі шаруашылықтағы табысыты қамтиды.

Консолидациялау процесінің негіздері. Косолидацияланған қаржылық есебі ішкі шаруашылық операцияларды, сомаларды және ішкі шаруашылық табыстарды жойғаннан кейін, Орталық компанияның және оның еншілес компаниялардың қаржылық есебі жатады.

Еншілес ұйымдар Басты компания оларды бақылауға алған күннен бастап, консолидацияға түседі. Еншілес компаниялардың қаржылық есебі Басты компанияныңесеп саясатты қолдану арқылы есептесу жылға дайындалады. Егер есепте қателер болса, онда олар жойылып, дұрысталады. Басты компания толық қамтитын инвестициялар үлесінің қатысу әдісімен есептелінеді. Бұл есептердің дұрыс және тиімді жүргізілуін, оның дұрыстығын анықтау үшін-жаңа ақпараттық технологияларды іске асыруды талап етеді.

Өндірістік кәсіпорындар ақпараттық технологияларды іске асырудағы басқару міндетін келесі түрлерге бөлуге болады:

автоматтандырылған басқару жүйесі (АБЖ) кәсіпорын мен бірге (АБЖ немесе ERP) ;
кәсіпорындағы өндіру үрдісін басқару (MES) ;
АБЖ технологиялық үрдіспен (АБЖ ТУ немесе SCADA) ;
Өндірістің автоматтандырылған техниканың дайындық жүйесі (ӨАТЖ ж немесе САЕ) т. б.

Автоматтандырылған шешімді өсіру және әртүрлігіне байланысты болып келеді, олардың өзара байланыстыру мәселесі, олардың арасында ақпараттың берілуі, ақпараттың сенімділігі мен түгелділігі.

Ақпараттық технологиялар жүйесіне құрған кезде, “Талассыз жүйесі” және “интегралданған жүйелер”принциптерді қолданады. Деректер базасы үшін, мынадай түсінікті енгіздіреміз: «қайта жабу жүйесі», «деректер базасына тәуелді жүйелер», бірдей формат бар деректер, өзара деректер ауысуын оңайлантырады, келтірілген деректер базасын ақпараттар жүйесін құруға мүмкіндік береді. Мұндай тәуелдік пен шектелген интеграция принциптері, нақты жүйелерді құру кезіндегі мерзімді қысқарту және ақпараттық технология жобасындағы тәуелдікті төмендетеді.

1 МҰНАЙГАЗ САЛАСЫНДАҒЫ БАСҚАРУ НЕГІЗІНДЕГІ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕР

Нарықтық экономикакаға көшкен кезде басқару жүесін жаңаша қалыптастыруды қажет етеді; өйткені кәсіпорынның тиімді қызмет етуі, көп жағдайда басқару шараларына байланысты. Ол үшін жоғары білікті мамандарды - менеджерлерді даярлау қажет, өйткені олар нақты жағдайды бағалап, аңғара біледі, әрі дер кезінде басқару шешімдерін қабылдап, оның іс жүзінде асырылуын қамтамасыз етеді, әрі ұжымға қазіргі талап деңгейінде басшылық етуді жүзеге асыра алады.

Бұған дейін біз бизнесті тек “Өзінің қара басына пайда табу-шылар”, ал маркетингті - “жеке өзіне ғана пайда табу мақсатында өн-дірісті басару мен тауар өткізу жүйесі” деп есептеп бұрын “Менеджмент” және “Менеджер” ұғымдары қанаушылық анықтаушы ретінде қолданылды. Ал қазір бұл сөздер жалпы бұқаралық мәнге ие болып, адамдардың әлеуметтік биік дәрежесін, олардың арнайы қызмет түріне жататындығын бейнелейді.

Соңғы уақытта біздің сөздік қорымызға “менеджер”, “менеджмент”, “маркетинг” ұғымдары тез енді. Менеджмент сөзін қазақшаға дәл аударатын болсақ, онда “басқа біреу арқылы өз мақсатына жету” болып шығады екен. “Менеджмент” (басқару) ағылшын сөзі, оның түп төркіні гректің “манус”, яғни “қол, күш” деген сөзінен шығып, алғашында мал бағу саласында, дәлірек айтқанда ат тізгінін ұстау, меңгеру шеберлігін білдірген. Кейіннен бұл атау адам қызметінің саласына ауысып, адамдарды басқарудың және ұйымдастырудың ғылыми, практикалық мәнін білдіретін болды.

Кәсіпорын ең сапалы, әрі бағасы бір шама арзан тауарларды шығара алуы немесе бәсекелестеріне қарағанда ең тәуір қызмет көрсете алуы тиіс. Кәсіпорындағы адамдар өндірстік процестің маңызды элементі болып саналады. Жаңа кәсіпорынды құрарда жаңа инвестицияны жүзеге асыратын ақша қаржысы мен капиталды нарық капиталдарынан алуға болады. Ал өз ісін жетік білетін қызметкерлерді іздеп табу анағұрлым күрделі іс. Басқарудың міндетіне, басшылық етуіне жаңа нарықтарды игеруіне жұртшылықты мұқтажын қанағаттандыру жатады. Егер кәсіпорын нашар әрі тиімсіз жұмыс істесе, онда оның жаңа қожайыны жұмысшыларды емес, басшыларын ауыстырады.

Басқарудың сыртқы ортасы. Басқарушы кәсіпорынның сыртқы ортамен тығыз байланыс Басқарушы әр жолы жоспар белгілеген кезде ол ұйымнан тыс жерлердегі қоғам мүшесінің қажеті мен тілегін, сондай -ақ шикізат пен адам ресурстарына, технологияға және сыртқы ортаға байланысты басқа да сұраныстарын ескерді.

Кез келген ұйымдасқан кәсіпорын жүйе ретінде алуан түрлі заттарды сыртқы экономикалық ортаға шығаруды және де одан кез келген өнімді немесе қызметті алуы, сөйтіп сыртқы экономикалық белсенді қатнас орнатыуы мүмкін.

Сыртқы экономикалық орта. Сыртқы экономикалық орта элементтеріне жатьатыны: капитал, машиналар ғимараттар, тауар қорлары, кеңсе жабдықтары, әртүрлі аспаптар, сондай-ақ қолда бар ақша; жұмысшы күші.

Сурет 1 - Басқару негізгі элементтер

Қойылған мақсатқа жету, міндеттерді жүзеге асыру үшін қажетті мамандықтағы жұмысшы күшімен қамтамасыз ету. Адам - дарсыз күрделі технологияны, капиталды және технология материялдарын тиімді пайдалану мүмкін емес;

баға деңгейі. Мәселен ақшаның құнсыздануы коммерциялық кәсіпорындардың қалыпты қызметін бұзып қана қоймай, еңбек өнімділігін де кемітеді. АҚШ-та барлық түрлеріне ықпал етудің басты факторы;
еңбек өнімділігі болады. Олар көптеген жылдар бойы еңбек өнімділігін арттыру арқылы дүние жүзілік нарық бәсекесіне ойдағыдай қатысып келеді. -жоғарғы білікті кәсіпкерлермен әкімдердің болуы өте жоғары бағаланады. Басқару ішінде жоғарғы білікті менеджерлерді және қабілетті басшыларды баулу өте маңызды мәселе;
үкіметтің қаржы және салық саясатя сыртқы экономикалық ортаның
маңызды элементі. Үкіметтің қолда бар несие қаржы саясаты жүзеге асыру іскер әлемге едәуір дәрежеде ықпал етеді, сонымен қоса оның ықпалы көпшілік іскерлік операцияларға әсер етеді.
сатып алушылар. Тұтынушыларды тарта білу үшін кәсіпорын адамдар нені қалайтынын және нені алғысы келетіндігін біліп отыруы тиіс

Компаниядағы ішкі ортаны бағалау және талдау. Кәсіпоынның ішкі мүмкіндіктерді игере алатындығы, ал сыртқы мүмкіндіктерді пайдалана білетіндігін, сондай-ақ өзіндегі әлсіз тұстарын айыра алуын анықтаудың зор маңызы бар. Процестер көмегімен ішкі проблемалар диагнозын жүзеге асыруды басқарушының тексеруі деп атайды.

Басқарушының тексеруі мынадай функцияларға жүргізіледі: маркетинг, қаржылар, бухгалтірлік есеп, өндіріс, адам ресурстары. Маркетингті тексергенде мынадай факторлар қарастырылады: Нарық үлесі және бәсекелесу қабілеті. Бұйым ассортиментінің алуан түрлілігі және сапасы. Нарықтың демографиялық статистика. Тауарды жұртшылыққа сатар алдында және сатқаннан кейінгі тексеру. Нарықты зертеу және іздестіру. Тиімді өткізу, жарнама және тауардың қозғалысы.

Пайдалар. Қаржылар - бухгалтірлік есеп. Қаржы күйін талдау бәсекелесушілер- мен салыстырғанда ұйымның алдағы ішкі мүмкіндіктері мен осал тұтастарын айқындауға мүмкіндік береді.

Кәсіпорындағы басқару үрдісінің негіздері

Өндірісті басқарудың ғылыми негіздерін қалыптастатыру өткен ғасырдың соңғы жүз жылдығына басталды. Бұл процесс тез арада әр жақты сипат ала тұрса да, оның ойдағыдай өркендеу ортасы өнеркәсіптік өндіріс болды. Ғылым мен техниканың дамуы өндірісті шоғырландыруға, ал соңғысы өз кезегіндегі жаратылыс - техникалық білімнің барлық саласында қарқынды іздестіру жұмыстарына ықпал етеді. Басқару - дәстүрлерді, тарихты, концепцияларды, инстмтуттарды, теория мен практиканы қамтитын бүкіл адам мәдениетінің элементі. Басқару практикасы, ұйымдастыру секілді өте көне. Басқару ісіне жетілдіруге мыңдаған жылдар бойы қажырлы еңбек, оны тиімді ұйымдастыру қажет болды.

Басқару - адамдардың кәсіптік қызметі. Бқл қызметтің мән-мазмұнын айқындау үшін оның анықтамасынан бастайық. Басқару -бұл ұжымдағы адамдарға және жекеленген адамдарға. Олардың бірлескен (еңбек) жұмыс процесінде мақсатты жүйелі ықпал ету. Осы анықтамадан бірқатар қортынды жасауға болады. Басқару ең алдымен ықпал ету, демек мұның өзі сол әрекетке билік ету қажеттігін көрсетеді.

Басқару процесі- бұл шешімді шығаруды, қабылдауды қабылданған шешімінің орындалуы жөніндегі жұмыс барысы үйлестіруде, қабылданған шешімінің орындалу барысын бақылауды бірсізділікпен жүзеге асыру. (І схема) . Бұл анықтама басқару әрекетінің мазмұнын да ашады.

Басқару процестерін басқарудың көптеген жүйелері мен салаларында жүзеге асырады. Кәсіпорындар мен мекемелерде, колхоздар мен тасымалдау орындарында, құрылыс пен жоғары оқу орындарында. Яғни, адамдар е ңбек ететін ұжымының барлығында белгілі бір мақсатқа жету үшін басқару қызметі бірінші кезектегі міндет болып саналады. Басқару процесі мемлекеттік деңгейде де, шаруашылық ұйымында да бірдей жүргізіледі. Стратегиялық және жедел проблемаларды шешкен кезде ол бір мақсатты көздейді, әрине, мұндай жағдайда көбінесе “Стратегиялық басқару”, ”жедел басқару” секілді терминдерді пайдаланады. Бірақ мұнда басқару мазмұны өзгермейді.

Басқару циклді процесс ретінде қарастырылады ол басқару функциясы” деп аталатын басқару жұмысының нақты түрінен тұрады. Басқару функициясы-басқару қызметінің нақты түрі, оны жүзеге асыру үшін арнайы амалдар мен әдістер, сондай-ақ тиісті ұйымдық жұмыстар қолданылады.

Әрбір басқару функциясы процесс болып саналады, өйткені, бұлар да өзара байланысты әрекеттер сериясынан тұрады. Басқару функциясы барлық функцияның жалпы жиынтығы. Басқару функциясына ғылымының көптеген салаларындағы ғалымдар зор көңіл бөлді.

Функция - бұл сонымен қоса әрекет, міндет жұмыс. Бқл мағынада функция ұғымы басқару функциясының категориясын анықтаған кезде басқару теориясында, сондай-ақ олардың ұйымдастыру жүйесіндегі басқа функциялардан-өндірістік, әлеуметтік т. б. өзгешілігін көрсету үшін пайдаланылады.

Шешімінің орындалуын ұйымдастыру-қажетті жағдай жаса, міндетті түсіндір, оны қалай орындау керектігін айт, дәлелде: Шешімінің орындалуын ұйымдастыру-қажетті жағдай жаса, міндетті түсіндір, оны қалай орындау керектігін айт, дәлелде

1. Шешімді шығар және орындау - кім, не істеу керектігін айқында: 1. Шешімді шығар және орындау - кім, не істеу керектігін айқында

Ақпарат: Ақпарат

3. Жұмыс барысының үйлестір-пайда болған келіс-пеушілікті жоқ (диспетчерлер): 3. Жұмыс барысының үйлестір-пайда болған келіс-пеушілікті жоқ (диспетчерлер)

1. Шешімді шығар және орындау - кім, не істеу керектігін айқында:

4. Бақылау-қабылданған шешімге сәйкес, мұқият есептеуді негізге ала отырып жұмыс барысының орындалуын өлше.: 4. Бақылау-қабылданған шешімге сәйкес, мұқият есептеуді негізге ала отырып жұмыс барысының орындалуын өлше.

Сурет 2 - Шешімінің орындалуын ұйымдастыру

Басқарудың барлық функциясы бір-біріне тығыз байланысты, сонымен қоса, олар бір-бірімен сіңісіп кетеді. Жоғарыда атап көрсетілгендей, басқару функциясына деген көзқарас және олардың жіктелуі алуан түрлі. ”Менеджмент негіздері” кітабының авторлары басару қызметінің елеул і түрлерін шағын категорияларға бөледі. Мұның өзін қазіргі кезде барлық ұйымдарға қолдануға болады. Авторлардың пікірінше, басқару процесі олардың өзара байланысты функцияларынан: жоспарлаудан, ұйымдастырудан, мотивация және бақылаудан тұрады.

Басқару функциясы: Жоспарлау. Ұйымдастыру. Мотивация. Бақылау.

Алдыңғы тараудан бізге басқару процесінің төрт функциясы белгілі: жоспарлау, ұйымдастыру, мотивация және бақылау. Олар коммуникация және шешім қабылдау процестерімен байланысып біріккен. Олардың негізгі мазмұнын қарастыралық.

Жоспарлау барлық басқару функциясының ішіндегі ең елеулісі болып саналады. Жоспарлау кәсіпорын мен бөлімшенің мақсатын таңдап алудан тұрады., сондай-ақ осы мақсатқа жету амалдарын қарастырады.

Ұйымдағы жоспарлау екі себептің әсерінен туындайтын жеке бір жолғы құбылы емес. Біріншіден, кейбір ұйымдар мақсатқа жеткеннен кейін өмір сүрудің тоқтады, өйткені олар бастапқыда сол көздеген мақсаты үшін құрылады. Алайда, көпшілік ұйымдар өмір сүруін мүмкіндігінше ұзарта түседі. Сондықтан олар алғашқы мақсатын толық орындаған жағдайда өз мақсаттарын жаңадан айқындайды немесе өзгертеді.

Екінше себеп, мұнда жоспарлау үздіксіз жүзеге асырылуы тиіс ш болақшақтағы тұрақты белгісіздік. Қоршаған ортадағы өзгерістің немесе тұжырымдауғы қателіктің әсерінен, жоспарды жасған кезде оқиға басшы ойлағандай болмауы мумкін. Сондықтан жоспардың ақиқаттығына көз жеткізу үшін оны келісе отырып қайтадан қарап, пысықтап шығады.

Стратегиялық жоспарлау - дегеніміз басшы қабылдаған әрекеттер мен шешімдер жиынтығы, сол арқылы ұйымның өз мақсатына жету үшін басшы арнайы стратегияны іздестіреді. Стратегиялық жоспарлау басқару шешімін қабылдауға, алдына бірлесіп жұмыс істеуі нәтижесінде жеткен жетістіктері үшін қөтерме сыйлық берілетіндігі ескеріледі, сондай-ақ олардың арасындағы кикілжіңге, дер кезінде тосқауыл қойылады.

Тактикалық жоспарлау. Барлық басқару функциясының ішінде жоспарлау ең елеулісі болып саналады, өйткені мұның өзі кез келген балама әрекеттерді таңдап алуға байланысты.

“Жоспарлау” ұғымына мақсатты айқындау және оған жету жолдары енеді: батыста кәсіпорынның іс-әрекетін жоспарлау, өткізу, қаржы, өндіріс және сатып алу секілді маңызды бағыттар бойынша жүзеге асырылады.

Жоспарлау процесінің өзі төрт кезеңнен тұрады: жалпы мақсатты ойластыру; белгіленген біршама уақыт кезеңіне (2, 5, 10 жылға) арналған мақсатты айқындау; оған жетүдің жолдары мен амалдарын айқындау; жоспарлы көрсеткіштерді нақты көрсеткіштермен салыстыру арқылы қойылғае мақсатқа жетуді бақылау.

Кәсіпорын әрқашанда жалпы нарықтың шағын бөлігі ғана болып саналатындықтан, ел экономикасына дәл жоспарлау үшін дәл ақпаратты мүкіндінінше көбірек алу қажет. Барлық жоспардың табыс және шығын бөліктерінің сальдосы (актив пен пассив жиынтығы) бюджетке, яғни шығын мен табыс жоспарына енгізіледі, өйткені мұндайда негізгі бағыт өтімділікті - кәсіпорынның төлем қабілетін сақтау болып саналады. Әдетте, жекелеген жоспарлар тек сандық көрсеткіштер бойынша жасалады да, оларды өзара байланыстырғаннан кейін ғана ақша көрсеткіштерін есептейді.

Ұйымдастару. Ұйымдастыру -демек нендей бір құрылым құру. Ұйым өзінің жоспарын орындау, сол арқылы мақсатына жету үшін конструкциялауға қажетті көтеген элементтер болады. Ұйымда жұмыста адамдар істейтін болғандықтан ұйымдастырудың маңызды жағдайларының бірі- ұйым ішіндегі толып жатқан міндеттерді, соның ішінде басқару жұмысын кімдердің орындау керектігін анықтап алу. Басшы адамды нақты жұмыстарға бөледі, Жекеленген адамдарға тапсырмалар мен биліктер немесе ұйым ресурстарын пайдалану правосы беріледі. Мұның өзі олардың өз міндеттерін тиянықты орындалуына деген жауапкерлік жүктейді.

Ұйымдық құрылыды қалыптастырған кезде, отындық және шет елдік көп жылғы басқару практикасында оны құрудың ұйымдық прициптерін басшылыққа алу қажет. Басқаруды ұйымдық құрылымын қалыптастыранда мына төмендегілер қолданылады: Жарлық беру мен дербес жауап-кершілік принципінің тұтастығы. Бұл қосарлы бағыныштылықты және қа-рама-қарсы нұсқау алу мүмкіндігін жояды. Линиялық және функционалдық басшылықтың аралығындағы дәл шекараны анықтау принципі. Линиялық бас-шылық өндіріс өнімдерін жүзеге асыруы, ал функционалдық-линиялық басшылыққа жәрдем көрсетуі, оны қажетті ақпараттармен т. б. жабдық-тауы тиіс.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.