Қазіргі кездегі білім берудің деңгейлері және балабақшадағы тәрбие үрдісі
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
І Тарау Қазіргі кездегі білім берудің деңгейлері және балабақшадағы тәрбие үрдісі
1.1 Мектепке дейінгі мекемелердің балалардың дамуындағы
орны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2 Мектепке дейінгі оқу тәрбие жұмысын бақылау және
басшылық жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
1.3 Тәрбиеші мен балалардың арасындағы қарым . қатынас ... ... ... ... ... ... ...11
ІІ Тарау Мектеп жасына дейінгі баланың қателіктеріне тәрбие тұрғысынан қарау
2.1 Мектепке дейінгі топтарда жазу сабағында балалардың жазу тілі дағдысын қалыптастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
2.2 Фонетиканы оқыту барысында балалардың логикалық ойлауын
дамыту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
2.3 Балалардың білім және тәрбиелік тұрғыдан кеткен қателерін
дұрыстау жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..30 Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..32
І Тарау Қазіргі кездегі білім берудің деңгейлері және балабақшадағы тәрбие үрдісі
1.1 Мектепке дейінгі мекемелердің балалардың дамуындағы
орны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2 Мектепке дейінгі оқу тәрбие жұмысын бақылау және
басшылық жасау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
1.3 Тәрбиеші мен балалардың арасындағы қарым . қатынас ... ... ... ... ... ... ...11
ІІ Тарау Мектеп жасына дейінгі баланың қателіктеріне тәрбие тұрғысынан қарау
2.1 Мектепке дейінгі топтарда жазу сабағында балалардың жазу тілі дағдысын қалыптастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
2.2 Фонетиканы оқыту барысында балалардың логикалық ойлауын
дамыту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
2.3 Балалардың білім және тәрбиелік тұрғыдан кеткен қателерін
дұрыстау жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...24
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .28
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..30 Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..32
Зертеудің көкейкестілігі: Оқу мен тәрбие егіз. Тәрбиенің негізі ұлттық тәлім-тәрбие. Тәрбие - халықтың ғасырлар бойы жинақтап, іріктеп алған озық тәжірибесінен ізгі қасиеттерін жас ұрпақтың бойына ендіру, баланың қоршаған ортадағы қарым-қатынасын және соған сай мінез құлқын қалыптастыру, баланың қателіктер жасауға бой алдырмауға және де оған тәрбиелік тұрғыдан қарауды осы жұмыстың басты мақсаты деп білемін.
Ғасырдан астам тарихы бар және әлемдік қоғамдастықта балаларға мектепке дейінгі тәрбие мен білім берудің негізгі нысаны ретінде сыннан өткен балабақша бүгін де үздіксіз білім берудің алғашқы баспалдағының үлгісі болып қалып отыр. Балабақшалардың жүйесін сақтау мен дамыту мектепке дейінгі тәрбие микро саясатының басты басымдылығы. Мектепке дейінгі және жалпы орта білім берудің бағдарламаларының сабақтастығы мынандай:
1. Болашақ оқушының танымдық белсенділігінің негізі ретінде мектепке дейінгі баланың білуге деген құмарлығын дамыту.
2. Шығармашылық және басқа міндеттерді өз бетінше шешудің әдістері, қызметті нәр түрінде, оның ішінде оқу қызметінде табысты болуға мүмкіндік беретін құралдар ретінде бала қабілеттерін дамыту.
3. Баланың санаткерлік және жеке бастың даму бағыттары ретіндегі шығармашылық қиялын қалыптастыру.
4. Оқу қызметінің табыстылығының шарттарының бірі болып табылатын коммуникативтілікті дамыту.
ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2007 жылы 28 ақпанда шыққан Жолдауының І бөлімінде «Біз бүкіл еліміз бойынша әлемдік стандарттар деңгейінде сапалы білім беру қызметін көрсетуге қол жеткізуіміз керек. Үздік оқытушылардың жұмысын бағалау мен оларға сиақы төлеу жүйесін өте мұқият зерделеген жөн » деп атап көрсетті.
Зерттеудің мақсаты:
Метепке дейінгі баланың қателіктерін тірбиелік тұрғыдан түзетуде әдістемелік әдебиеттерді талдау, және де ғылыми негізін белгілеу, мектепке дейінгі баланың қателіктерін тірбиелік тұрғыдан түзетуде әдістеме жасау;
Ғасырдан астам тарихы бар және әлемдік қоғамдастықта балаларға мектепке дейінгі тәрбие мен білім берудің негізгі нысаны ретінде сыннан өткен балабақша бүгін де үздіксіз білім берудің алғашқы баспалдағының үлгісі болып қалып отыр. Балабақшалардың жүйесін сақтау мен дамыту мектепке дейінгі тәрбие микро саясатының басты басымдылығы. Мектепке дейінгі және жалпы орта білім берудің бағдарламаларының сабақтастығы мынандай:
1. Болашақ оқушының танымдық белсенділігінің негізі ретінде мектепке дейінгі баланың білуге деген құмарлығын дамыту.
2. Шығармашылық және басқа міндеттерді өз бетінше шешудің әдістері, қызметті нәр түрінде, оның ішінде оқу қызметінде табысты болуға мүмкіндік беретін құралдар ретінде бала қабілеттерін дамыту.
3. Баланың санаткерлік және жеке бастың даму бағыттары ретіндегі шығармашылық қиялын қалыптастыру.
4. Оқу қызметінің табыстылығының шарттарының бірі болып табылатын коммуникативтілікті дамыту.
ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2007 жылы 28 ақпанда шыққан Жолдауының І бөлімінде «Біз бүкіл еліміз бойынша әлемдік стандарттар деңгейінде сапалы білім беру қызметін көрсетуге қол жеткізуіміз керек. Үздік оқытушылардың жұмысын бағалау мен оларға сиақы төлеу жүйесін өте мұқият зерделеген жөн » деп атап көрсетті.
Зерттеудің мақсаты:
Метепке дейінгі баланың қателіктерін тірбиелік тұрғыдан түзетуде әдістемелік әдебиеттерді талдау, және де ғылыми негізін белгілеу, мектепке дейінгі баланың қателіктерін тірбиелік тұрғыдан түзетуде әдістеме жасау;
1. Усова А. «Балабақшадағы оқыту», Алматы, 1987 – 126 бет.
2. Бакраденова А. «Балабақшадағы оқыту және тәрбиелеу
программасы», Алматы, 1988 – 246 бет.
3. Тарасова Л.Т. «Балабақша меңгерушілеріне арналған кітап», Алматы, 1987.
4. Крупская Н. «Мектепке дейінгі тәрбие туралы», Алматы, 1988 -32 бет
5. Баймұратова М. «Балабақшада оқыту және тәрбиелеу программасы» ,
Алматы, 1989 – 246 бет.
5. Исаева К. «Мектеп алды даярлық жағдайында тәрбие мен білім беру
мазмұнының жаңаруы» Отбасы және балабақша №6 /112/ 2005 2 бет.
6 Жұмабекова А.«Мектепке дейінгі тәрбиенің бүгіні мен болашағы»
Отбасы және балабақша №5 /105/ 2004 – 2 - 6 бет.
7 Базарғалиева Ғ.Т. «Мектеп жасына дейінгі балалардың ақыл – ойын
белменділігін жетілдіруде оригаидің тиімділігі» Отбасы және
балабақша №1, 2006 – 22 - 23 бет.
8. Есенова А «Жан – жақты бала тәрбиесі» Отбасы және балабақша
№6, 2006– 27 - 30 бет.
9. Шанаева Г. Шағын кешенді мектепке дейінгі тәрбие орталығының «Қарлығаш» бағдарламасы. Отбасы және балабақша №1, 2006, 12 -13 бет.
10. Ережепова У. «Баланы тәрбиелеудің басты қағидалары» Отбасы және
балабақша №1, 2006 – 22 - 23 бет.
11. Халилаева Э. «Балабақша тәрбиешілерінің білімін жетілдіру» Отбасы және балабақша №3, 2006 – 16 - 18 бет.
12. Әуелбекова К. «Мектепке дайындықтың мазмұны» Отбасы және
балабақша №1, 2005 – 6-7 бет.
13 .Мағжан Жұмабаев « Педагогика » Алматы « Ана тілі » 1992 ж.
14 Қажанбаева А.Е. Бала танымын ойынмен дамыту ІІ Отбасы және балабақша, 2002, № 1. – Б 25-26.
15 Қоянбаева С. Ойын мақсатын талдау және оның мәні ІІ Қазақстан мектебі, 2002, №1. –Б. 9-10
16 Бөлекбаева. Ш. Оқытудағы ойын түрлері ІІ Қазақ тілі мен әдебиеті,2001, №9. 13-14
17 Байжұманова. Б. Оқушылардың танымдық қабілеттін дамыту ІІ Қазақстан мектебі, 2000, № 2. –Б. 29-31
18 Қазиева С. Оқушылардың ой-өрісін дамыту ІІ Бастауыш мектеп, 2003, №1. –Б. 41- 44
19 Оразымбетова З. Баланың қателіктерін тексеру. ІІ Қазақстан мектебі, 2000, №3. –Б. 12-15
20 Рысқұлбекова А. Ойн – оқушы білімін берік меңгерту құралы ІІ Бастауыш мектеп, 2005, №5. –Б. 19-20
2. Бакраденова А. «Балабақшадағы оқыту және тәрбиелеу
программасы», Алматы, 1988 – 246 бет.
3. Тарасова Л.Т. «Балабақша меңгерушілеріне арналған кітап», Алматы, 1987.
4. Крупская Н. «Мектепке дейінгі тәрбие туралы», Алматы, 1988 -32 бет
5. Баймұратова М. «Балабақшада оқыту және тәрбиелеу программасы» ,
Алматы, 1989 – 246 бет.
5. Исаева К. «Мектеп алды даярлық жағдайында тәрбие мен білім беру
мазмұнының жаңаруы» Отбасы және балабақша №6 /112/ 2005 2 бет.
6 Жұмабекова А.«Мектепке дейінгі тәрбиенің бүгіні мен болашағы»
Отбасы және балабақша №5 /105/ 2004 – 2 - 6 бет.
7 Базарғалиева Ғ.Т. «Мектеп жасына дейінгі балалардың ақыл – ойын
белменділігін жетілдіруде оригаидің тиімділігі» Отбасы және
балабақша №1, 2006 – 22 - 23 бет.
8. Есенова А «Жан – жақты бала тәрбиесі» Отбасы және балабақша
№6, 2006– 27 - 30 бет.
9. Шанаева Г. Шағын кешенді мектепке дейінгі тәрбие орталығының «Қарлығаш» бағдарламасы. Отбасы және балабақша №1, 2006, 12 -13 бет.
10. Ережепова У. «Баланы тәрбиелеудің басты қағидалары» Отбасы және
балабақша №1, 2006 – 22 - 23 бет.
11. Халилаева Э. «Балабақша тәрбиешілерінің білімін жетілдіру» Отбасы және балабақша №3, 2006 – 16 - 18 бет.
12. Әуелбекова К. «Мектепке дайындықтың мазмұны» Отбасы және
балабақша №1, 2005 – 6-7 бет.
13 .Мағжан Жұмабаев « Педагогика » Алматы « Ана тілі » 1992 ж.
14 Қажанбаева А.Е. Бала танымын ойынмен дамыту ІІ Отбасы және балабақша, 2002, № 1. – Б 25-26.
15 Қоянбаева С. Ойын мақсатын талдау және оның мәні ІІ Қазақстан мектебі, 2002, №1. –Б. 9-10
16 Бөлекбаева. Ш. Оқытудағы ойын түрлері ІІ Қазақ тілі мен әдебиеті,2001, №9. 13-14
17 Байжұманова. Б. Оқушылардың танымдық қабілеттін дамыту ІІ Қазақстан мектебі, 2000, № 2. –Б. 29-31
18 Қазиева С. Оқушылардың ой-өрісін дамыту ІІ Бастауыш мектеп, 2003, №1. –Б. 41- 44
19 Оразымбетова З. Баланың қателіктерін тексеру. ІІ Қазақстан мектебі, 2000, №3. –Б. 12-15
20 Рысқұлбекова А. Ойн – оқушы білімін берік меңгерту құралы ІІ Бастауыш мектеп, 2005, №5. –Б. 19-20
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ...3
І Тарау Қазіргі кездегі білім берудің деңгейлері және балабақшадағы тәрбие
үрдісі
1.1 Мектепке дейінгі мекемелердің балалардың дамуындағы
орны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2 Мектепке дейінгі оқу тәрбие жұмысын бақылау және
басшылық
жасау ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ..9
1.3 Тәрбиеші мен балалардың арасындағы қарым –
қатынас ... ... ... ... ... ... ...11
ІІ Тарау Мектеп жасына дейінгі баланың қателіктеріне тәрбие тұрғысынан
қарау
2.1 Мектепке дейінгі топтарда жазу сабағында балалардың жазу тілі
дағдысын
қалыптастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 14
2.2 Фонетиканы оқыту барысында балалардың логикалық ойлауын
дамыту ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
3. Балалардың білім және тәрбиелік тұрғыдан кеткен қателерін
дұрыстау
жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..24
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...28
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..30
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..32
Кіріспе
Зертеудің көкейкестілігі: Оқу мен тәрбие егіз. Тәрбиенің негізі ұлттық
тәлім-тәрбие. Тәрбие - халықтың ғасырлар бойы жинақтап, іріктеп алған озық
тәжірибесінен ізгі қасиеттерін жас ұрпақтың бойына ендіру, баланың қоршаған
ортадағы қарым-қатынасын және соған сай мінез құлқын қалыптастыру, баланың
қателіктер жасауға бой алдырмауға және де оған тәрбиелік тұрғыдан қарауды
осы жұмыстың басты мақсаты деп білемін.
Ғасырдан астам тарихы бар және әлемдік қоғамдастықта балаларға мектепке
дейінгі тәрбие мен білім берудің негізгі нысаны ретінде сыннан өткен
балабақша бүгін де үздіксіз білім берудің алғашқы баспалдағының үлгісі
болып қалып отыр. Балабақшалардың жүйесін сақтау мен дамыту мектепке
дейінгі тәрбие микро саясатының басты басымдылығы. Мектепке дейінгі және
жалпы орта білім берудің бағдарламаларының сабақтастығы мынандай:
1. Болашақ оқушының танымдық белсенділігінің негізі ретінде мектепке
дейінгі баланың білуге деген құмарлығын дамыту.
2. Шығармашылық және басқа міндеттерді өз бетінше шешудің әдістері,
қызметті нәр түрінде, оның ішінде оқу қызметінде табысты болуға
мүмкіндік беретін құралдар ретінде бала қабілеттерін дамыту.
3. Баланың санаткерлік және жеке бастың даму бағыттары ретіндегі
шығармашылық қиялын қалыптастыру.
4. Оқу қызметінің табыстылығының шарттарының бірі болып табылатын
коммуникативтілікті дамыту.
ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2007 жылы 28 ақпанда шыққан
Жолдауының І бөлімінде Біз бүкіл еліміз бойынша әлемдік
стандарттар деңгейінде сапалы білім беру қызметін көрсетуге қол
жеткізуіміз керек. Үздік оқытушылардың жұмысын бағалау мен оларға
сиақы төлеу жүйесін өте мұқият зерделеген жөн деп атап
көрсетті.
Зерттеудің мақсаты:
Метепке дейінгі баланың қателіктерін тірбиелік тұрғыдан
түзетуде әдістемелік әдебиеттерді талдау, және де ғылыми негізін
белгілеу, мектепке дейінгі баланың қателіктерін тірбиелік тұрғыдан
түзетуде әдістеме жасау;
Зерттеудің міндеті:
Метепке дейінгі баланың қателіктерін тірбиелік тұрғыдан
түзетудің ғылыми теориялық негіздерін анықтау;
Метепке дейінгі баланың қателіктерін тірбиелік тұрғыдан түзету
жұмысының мазмұнын, көлемін белгілеу.
Зерттеудің әдістері: Мектеп жасына дейінгі баланың қателіктеріне
тәрбие тұрғысынан қарау барысында педагогикалық – психологиялық әдістердің
бірі тест әдісі, бақылау әдісі, әңгіме әдістерін қолдану.
Теориялық қолданымы: Мектеп жасына дейінгі баланың қателіктеріне тәрбие
тұрғысынан қарау, білім беру саласының жәй күйін талдау бір жастан бес
жасқа дейінгі балаларды мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқытудың
ұйымдастырылған бағдарламалары мен нашар қамтылған деп атап көрсеткендей-
ақ. Қазіргі жалпы білім беретін мектептегі оқытудың мазмұны фактология
қалып отыр, пәндік тәсілге негізделген мемлекеттік стандарттар моральдік
тұрғыдан ескіргең, - деп жақындаған көпшілік талқысына ұсынған білім
министрлігінің Қазақстан республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді
дамыту тұжырымдамасы жобасында анықтан-анық көрсеткендей біздер балабақша
әдіскерлері қарап огырмауымыз керек. Бұл орайда тұжырымдама жобасы
біздердің алдымызға мақсат міндетгер қойып отыр: - білім беруді басқаруды
одан әрі демократияландыру негізде Қазақстандық білім беру моделінің жұмыс
істеуінің заңнамалық нормативтік құқықтық базасын жетілдіруді жүктейді.
Практикалық қолданымы: Мектеп жасына дейінгі баланың қателіктеріне тәрбие
тұрғысынан қарау, білім беру мекемелерін басқару мен бақылау басшылық ету
әдістері мен стилі ғылым үшін де, практикалық жұмыскерлер үшінде әрдайым
өзекті болып отыр. Білім беру мекемесі қоғам жағдайының айнасы тәрізді:
өзгерістер, жаңарулар, қиын уақыт аралықтары және жаңа модельдердін
құрылуы.
І Тарау Қазіргі кездегі білім берудің деңгейлері және балабақшадағы тәрбие
үрдісі
1.1 Мектепке дейінгі мекемелердің балалардың дамуындағы
орны
Білім берудің деңгейлері әрине, тағы да балабақшадан басталмақ. Мақсаты
– мектепке дейінгі білім беру, сауықтыру және түзету бағдарламаларымен
қамтуды дәйекгі түрде ұлғайту жолымен балалар-дың білім алуына бірдей
бастапқы мүмкіндіктерді қамтамасыз ету.
Тәрбие мен оқыту мазмұны бірінші деңгейде қызыметтің өзіндік түрлерін
және баланың даму бағытын, оның кейінгі мектеп жағдайына бейімделуін
қамтамасыз етуге тиіспіз.
Міне, осылайша қымбатты әріптестер мойнымыздағы жүк күннен -күнге ауырлай
түседі. Оны жеңілдету, келешек ұрпақтың қамын ойлау өз қолымызда. Біздердің
ата - бабамыз алмаған қамал жоқ, ендеше сіздер мен біздер бұл тұғырда да
жетер биігіміз, тауымыз алда. Бүгін мен сіздермен балабақшаның бақылау мен
басшылық барысындағы
қол жеткізген шамалы жетістіктермен бөліспек ойым бар. Әрине, жаңадан
әдіскерлік жұмысын бастаған әріптестерім үшін көмек, кеңес болар деген
ойдамын.
Бақылау функциясы - латынның жасау орындау деген мағынасын білдіреді.
Басқарушы жүйеден басқарылатын процестердің мақсатты бағытталуын және
ұйымдастырылуын талап ететін белгілі бір іс әрекет атқаратын басқарушы жүйе
мен бақылау объектілері арасындағы қатынас. Бақылау функциясы периодты
немесе қажеттілігіне байланысты жүзеге асады (күн сайын, апта, ай, тоқсан,
жыл сайын). Мысалы, сабақтың кестесі жыл сайын жасалса, тәрбиешінің жұмысын
бақылау белгіленген мерзімде қажеттілігіне қарай жүргізіледі.
Менеджмент бойынша жұмыста әр түрлі басқару мен бақылаудың түрлері бар -
жоспарлау болжау, талдау, ұйымдастыру, басқару, үйлестіру, коммуникация,
шешім қабылдау, бақылау, бағалау, қолдау, ақпараттандырулар. Бұларды жәй
басқару функциялары деп атайды.
Бұл басқару функциясы тек әрекетті ғана емес ол жүргізілетін объектіні
атағанда ғана толық анықталады, бақыланады. Мысалы, Оқу-тәрбие жұмысын
жоспарлау мен Әдістемелік бірлестік жұмысын жоспарлау - екі түрлі
функциялар.
Білім беру мекемелерін басқару мен бақылау басшылық ету әдістері мен
стилі ғылым үшін де, практикалық жұмыскерлер үшінде әрдайым өзекті болып
отыр. Білім беру мекемесі қоғам жағдайының айнасы тәрізді: өзгерістер,
жаңарулар, қиын уақыт аралықтары және жаңа модельдердін құрылуы.
Мектепке дейінгі балалар мекемесінің проблемасы бүгінгі күні мектепке
дейінгі білім берудін қазіргі үрдісі ер балаға және педагогка ынталануға
бағытталған жаңа басқару философиясына көшу болып отыр. Қазіргі жағдайларда
мектепке дейінгі ұйымның әдіскері инновациялық процестің педменеджмент
негіздерін меңгерудің ұйытқысы болып, командалық әкімшілік жүйеден кәсіби
ынтымақ-тастық жүйесіне кешудің жетекшісі болуымыз керек. Басқарушылардың
жұмысының негізі білім беру ұйымдарында жобалауға, ұйымдастыруға және нақты
материалдар мен жағдайлар көмегімен бақылау жасауға мүмкіндік беретін
аналитико-диагностика-лық функция болып табылады. Бұл маркетингтік
зерттеулерде анық көрінеді.
Мысалы: Бағалау белгілері: қызыл — өте жақсы меңгерген, көк — жақсы
меңгерген, сары — орташа меңгерген, қара — көмек қажет. Осыдан кейін барлык
тәрбиешілер картасының қорытындысы бойынша шешім қабылдаймын. Егер қызылы,
көгі көп болса, ол тәрбиешілерді семинар кеңестерде өз тәжірибесімен
бөлісуге шақырамын. Ал сары көбейіп кетсе барлық тәрбиешілермен семинар-
практикум немесе іскерлік ойын өткіземін. Қара белгі кездессе ол тәрбиешіге
жеке кеңес беруге ұмтыламын. Мұндай диагностикалық картанын пайдасы, әдіс-
темелік жұмыс қажеттілігін қанағаттандыруға көп көмек көрсететініне әбден
көзім жетті.
Маркетинг өткізу, қызмет көрсету рыногін, тұтынушылар сұранысына
сауалнама жүргізу, тестілеу, сұрау, әнгімелесу әдістерімен зерделеу
негізінде жүргізуге болады. Мысалы, педагогикалық ұжымның іс-әрекетінің
стратетиясы мен тактикасын анықтау үшін жүргізілген жас мамандармен
өткізілген сауалнамаға қарайык:
1 Өз жұмысынызға қаншалықты қанағаттанасыз?
2. Тәрбиеші мамандығында нені бағалайсыз'?
3.Жұмысыныздың бірінші жылында қандай қиындықтарға кездес-тіңіз? (сабақ
жүргізгенде, режимдік сәтте, ойын, іс-әрекетін ұйым-дастырғанда, ата-
анамен жұмыста, т.б.)
4. Қандай көмек кажет?
5. Алдыныздағы мақсат міндетініз?
6. Өзіңіздін педагогикалық ұжыммен қарым-қатынасыңызды қалай бағалайсыз?
7.Өзіңізге белгіленген тәжірибелі тәрбиеші тарапынан қандай көмек болды,
т.б.? Осындай сауалнамаға жауап ала отырып бақылау мен басшылықтың жан-
жақты ізденісі туады. Бақылау дегенді талапты қанағаттандыру шығармашылыққа
жетелеу деп түсіну қажет. Бұрынғы авторитарлық педагогикадағыдай жаңа
әдістемелерді қолдануға мәжбүр етуге болмайды Қазір тәрбиешінің таңдауына
жол бар, әр түрлі жұмыстар істеп, жоғары нәтижеге жетуте болады.
Тәрбиешінің педагогикалық еркіндігі болу керек, жағдайға байланысты іс-
әрекет түрін өзі тандап алады.
Басқару - бақылау іс-әрекетінің тиімді нысанының бірі педагогикалық
мониторинг болып табылады. Мониторинг – балабақшаның іс-әрекеті туралы
ақпараттарды жинақтау, өндеу және сақтау, қарату туралы ұйымдастырудың бір
түрі. Тағы да мысал ретіне іс-төжірибемен 2001-2002 оқу жылынан бастап
балабақша бойынша мынандай бөлімнен тұратын мониторинт тақтасын шығарып
келемін.
Бұл мониторинг қорытындысы әр тоқсан сайын және жылдың аяғында толығымен
өндірістік басқаруда немесе педагогикалық кеңесте қарауға болады.
Қорытынды бойынша әр тәрбиешіге жетістіктер мен кемшіліктер бойынша бағалау
іс-әрекет жүзеге асады. Осыдан кейін әр шығармашылықпен жұмыс істейтін
тәрбиешіде ауық – ауық идеялар туындап жұмыс стилі арта түседі. Ал,
керісінше төменгі, көрсеткіштегі тәрбиеші көкірегінен намыс оянып, алға
ұмтылуға, серпілуіне тура келеді. Сын түзелмей мін түзелмес дегендей
байқатпай мінезімізді де тез арада мүмкіндік болады. Мониторинг жүйесінде
белгілі бір дәрежеде білім беру саласындағы жаңа құбылыстар мен процестер
өз көрінісін тапты. Тағы да бір айта кететін жайт жан-жақты бақылауды оқу
жылының басында белгілеп алғаннан кейін мен әдіскер ретінде өзіме жұмыс
циклограммасын жасадым.
1.2 Мектепке дейінгі оқу тәрбие жұмысын бақылау және
басшылық жасау
Халқымыз бала тәрбиесіне қашанда ерекше мән берген, өйткені бала біздін
болашағымыз, өміріміздің жалғасы. Сондықтан бүгінгі таңда да балаларлы
қорғау - әлеуметтік мәні зор. халықтық іс болып табылады.
Балалардың өмірі мен денсаулығын қорғау, оларды тәуелсіз. мемлекетіміздін
білімді, білікгі, мадениетті азаматы етіп тәрбиелеу барысында жасалып
жатқан тың жұмыстар, өмірімізге еніп жатқан жаңалықтар осыны дәлелдейді.
"Бала тәрбиесі — бесіктен басталады"— деген ұлы қағидаға сүйенсек, 1,5 -
6жас аралығындағы сәбилерге білім және тәрбие беретін мекемелердің орны да
маңызды да ерекше.
Балаларды мектепке дейінгі тәрбиелеу Мемлекеттік коммуналдық қазыналык
кәсіпорынға қарасты алты балабақшаның алдына қойған мақсаты "Білім туралы"
занның балабақшаларға арналған жоспарының орындалуын қадағалау.
Егеменді еліміздің болашақ азаматтарын тәрбиелеуге елеулі үлес қосып,
сәбилерге ұлттық тәлім-тәрбие бере отырып 5 - 6 жастағыларды мектепке
дайын.іау ісі отбасылар мен балабақшаларда берілетін білім мазмұнын
жаңарту, оның біртұтас жүйелігінің қамтамасыз етуді мақсат
етеді. Сондықтанда 5-6 жасар балаларды мектепке даярлау мәселелері ата-
аналар мен ұстазлар қауымын ерекше толғандырады. Бағдарлама мазмұнын іске
асыруда білім беру мәселесіне көп көңіл бөлінеді. Неге десеңіз мектеп
қабырғасын аттаған балаларды байқағанда балабақшамен қамтылған балалар мен
балабақшаға бармаған балалар арасындағылардың айырмлшылығы бірден көзге
түседі. Балабақшамен қамтылған балалар тәрбнешінің айтуы, нұсқау бойынша
жұмыс жасап, іс-әрскетте белсенділік көрсетіп, өз құрдастарының арасында
өзін - өзі еркін ұстап, әрі бақылай алатындығы байқалады. Ал үйден келген
әр бір баланың психологиялық дамуына жаңа ұжымға, күн режиміне үйренуінде
мектепке леген қызығушылығында икемдік орын алады. Оларды мектеп жағдайына
қалыптастыруға педагогтың шеберлігі үлкен роль атқарады.
Балабақшада тәрбиелеу негізінен оқу ойын және еңбекке негізделіп
жүргізіледі. Олай болса бала тәрбиесінде ақыл – ой, адамгершілік,
эстетикалық еңбек және дене тәрбиесі бірін-бірі толықтырып жалғасып жатуы
тиіс. Балабақшалар жыл бойы осы бағытты негізге ала отырып, өздерінің
алдына мақсат қойып, сол міндеттерді шешу үшін еңбектенеді, яғни балабақша
бағдарламаны негізге алып тәрбиенің әр саласында тынымсыз жұмыс істейді.
Оқу жылының басынан бастап мектепалды топтарында балаларға білім беруде,
суретті әліппе, математика, сауат ашу кітаптары бойынша сабақтар
жүргізіледі. Ал білімдерін пысықтау барысында оқу бағдарламасына қосалқы
ретінде танграмм, ребус, кроссворд, мақал – мәтел, сөзжұмбақтар кеңінен
пайданылады. Жылдан жылға материалдық – техникалық базамыз әдіскерлік құрал
жабдықтарымыз молая түсуде.
1.3 Тәрбиеші мен балалардың арасындағы қарым – қатынас
Білім беру саласынын жәй күйін талдау бір жастан бес жасқа дейінгі
балаларды мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқытудың ұйымдастырылған
бағдарламалары мен нашар қамтылған деп атап көрсеткендей-ақ. Қазіргі жалпы
білім беретін мектептегі оқытудың мазмұны фактология қалып отыр, пәндік
тәсілге негізделген мемлекеттік стандарттар моральдік тұрғыдан ескіргең, -
деп жақындаған көпшілік талқысына ұсынған білім министрлігінің Қазақстан
республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы
жобасында анықтан-анық көрсеткендей біздер балабақша әдіскерлері қарап
огырмауымыз керек. Бұл орайда тұжырымдама жобасы біздердің алдымызға мақсат
міндетгер қойып отыр: - білім беруді басқаруды одан әрі демократияландыру
негізде Қазақстандық білім беру моделінің жұмыс істеуінің заңнамалық
нормативтік құқықтық базасын жетілдіруді жүктейді.
Балабақшадағы тәрбиелеу мен білім беру мәселесін тәрбиеленуші-лердің дара
жене айырқша даму деңгейіне қарай бағыттай, соны ескере ұйымдастыру,
олардын ой еңбегінеі қызығушылық, бір іске құштарлық, еліктеушілік,
шығарымпаздық ұмтылыс жасауына ұдайы көңіл бөлініп, дарынды баланың
талантына бағыт беріп дамытып отыру. Тұжырымдамада көзделген негізгі мәселе
осы аталған тәрбие түрлерін жаңа талап денгейіңде ұйымдастыру. Яғни
тәрбиелей отырып, білім беруді бірыңғай, үзіліссіз сабақтастық
принциптеріне сәйкес іске асыру.
Жоғарыда аталған тұжырымдама негізінде лаборатория ғалымдарының
қатысуымен балабақшадағы тәрбиелеу мен білім беру мазмұнын жаңарту
мақсатында ұлттық материалдарға негізделген төл туынды "Балбөбек"
бағдарламасы осылайша дайындалды.
Бағдарламада 2 ден 7 жасқа дейінгі кезенде дене, ақыл-ой, эстетикалық
тәрбие білім беру мазмұнын жетілдіруде балалардын психологиялық,
физиологиялык және дербес жетілу ерекшеліктері ескеріледі.
Бағдарлама жасауда балабақшадағы тәрбие мазмұнынын жағдайын, балалардын
білім, дағды денгейін, дүниеге көзқарасын қалыптастыру тәсілдерін бақылау,
бұрынғы багдарламаларға талдау жүргізу, көршілес елдер бағдарламаларымен
танысу нәтижелері негізге алынды.
"Балбөбек" бағдарламасының мақсаты-балабақшадағы тәрбиелеу мен білім беру
жұмыстарын тұжырымдамаға сәйкес түбегейлі өзгерту.
Тәрбиелеу мен білім беру мазмұнын халықтық педагогика негізінде жаңарту.
Ата-баба мұрасы - өнер мен өнеге үлгілерінің лайыктыларын баланың құлағына
сініре отырып, ойын арқылы бойына дарытып, санасына орнықтыру.
Сәбилік шақтан бастап әдептілікке, мейірімділікке, ізеттілікке,
туысқандық пен бауырмалдыққа, үлкенге құрмет, кішіге қамқорлыққа баулып,
адамдық асыл қасиеттерді қалыптастыру.
Мектеп жасына дейінгі балалардың білім-білік дағдыларын нақтылай отырып,
тәрбиешілер жұмысының сапасан арттыру.
"Балбебек" бағдарламасының міндеттері - тұлға ретінде баланың жеке
басының іс- әрекетін дамыта оқыту теориясы негізінде, белсенді әдіс-
тәсілдерді қолдана отырып, тәрбиелеу мен білім беру жұмысын жетілдіру.
Тәрбиелеу, білім беру жұмыстарында халықтық педагогикаға байланыстн
материалдарды кешенді тұрғыда, тақырыптық жүйеде қолдану. Пәндік бағытта
жүргізілген келген білім беру тақырыптарын бір-бірімен кіріктіре
(интегралды) біртұтас, жүйелі іске асыру. Жаңа қоғамга лайықты тұлғаны
қалыптастыруда баланың жас, ақыл-ой, еңбек, дене эстетикалық тәрбие сапасын
жақсарту.
Тәрбиешілер ата-аналар мен тәрбиеленушілер арасындағы педагогикалық
ынтымактастықты нығайту
ІІ Тарау Мектеп жасына дейінгі баланың қателіктеріне тәрбие тұрғысынан
қарау
2.1 Мектепке дейінгі топтарда жазу сабағында балалардың жазу тілі
дағдысын қалыптастыру
Қазақ тілі - баланың өмірлік қажетін өтейтін қатынас құралы. Қазақ тілін
оқытудың мақсаты тек баланың сауатын ашу, ана тілін пәннің ғылыми негізін
білдіру ғана емес, сондай – ақ оларды игі қасиеттерге, тілді қарым –
қатынас құралы ретінде қолдана білуге тәрбиелеу.
Мектепке дейінгі топтарда баланың жазу сабағының мақсаты – балалардың
жазу тілі дағдысын қалыптастыру. Жазу тілі қолмен іске асады, көзбен
қабылданады. Жазу тілі ауызша сөйлеуден кейін шықты, сондықтан да ол үнемі
ауызша тілге сүйеніп отырады. Ең алғашқы, ерте дәуірде идеографиялық
сөйлеу кезеңі болды. Бұл кезең белгілі бір айтылатын жағдай туралы еске
түсіру ролін атқарды. Кейінірек иероглифтік жазу шықты. Бұл заттарды немесе
тұтас ойды білдірі ои.
Біздін казіргі қолданып жүрген жазуымыз алфавиттік жазу. Бүл кейінірек
шықты.
Жазудың құрамына алфавит, графика және орфография енеді. Алфавит -
тіліміздегі әріптердің белгілі бір жүйемен орналасу тәртібі. Графика -
дыбыстың, буынның немесе сөздің айтылуы қалай болса, солай таңбалануы. Ал
орфография тілдің белгілі бір нормаға келтірілген ережесін сақтап жазу. Ал
дұрыс жазу иормаларының көздейтін мақсаты, айтайын деген ойды жазба түрде
дәл айқын жеткізіп беру.
Әдетте жазу ортақ болғандықтан оның ережелері де жалпыға бірдей
болады. Сондықтан орфографиялардың ережелері әрі ортақ, әрі айқын, әрі
тұрақты болуға тиіс. Мектепке дейінгі топтарда баланы орфографияны игере
отырып сауатты жазуға дағдылану барысында графикалық түрде қарым-қатынас
жасау мүмкіндігіне ие болады, яғни өзінің сөйлеуін және таным
мүмкіндіктерін жетілдіре береді, жеке басының жалпы даму деңгейі жоғары
дәрежеге көтеріле береді. Мне, осыдан жазуға үйренудің басты маңызының өзі
анықталады. Мектепте орфографияны үйрету ісінде көзделетін негізгі мақсаты.
Мектепке дейінгі топтарда баланы орфографялық ережелерді саналы түрде
меңгеріп, күнделікті жаттығу жұмыстарын орындауда, сол ережелер бойынша
дұрыс, қатесіз, сауатты жазатын етіп төселдіру.
Сауаттылық екі түрлі ұғымда түсіндіріледі. Біріншісі, кең мағынада,
яғни айтайын деген ой ауызша да, жазбаша да анық, тұжы-рымды түрде әдеби
тілдің нормасында жеткізіледі. Мұнда граммати-калық, орфографиялық,
лексикалық, стилистикалықнормалар толық сақталады. Сауаттылықтың екінші
үғымы - тар мағынада, яғни орфографиялық және пунктуациялық қате жібермей
жаза білу.
Балабақша тәрбиешілері сауаттылықтың осы ұғымдары үшін күреседі.
Дүрысында орфографиялык және пунктуациялық кате жібермей жазьпі үйрену үшін
морфологияны, сйнтаксисті, лексикаиы, стилистиканы жақсы білу қажет. Мүндай
дағдыны жаттығу жүмысын қалыптастыру мүмкін емес. Балабақша орфография мен
пунктуация грамматикадан бөлек, өз алдына жеке үйретілмейді, орфография,
фонетика және морфология тағы басқа тараулармен байланысты отіледі де,
тыныс белгілері синтаксиспен байланысты үйретіледі.
Қазақ пунктуациясы - қазақ тыныс белгілері жөніндегі ережелердің
жиынтығы. Ол -тыныс белгілерінің түрлерін және олардың әркайсысының
кызметін қарастырады.
Қазақ балаларын сауатты жазу мен тіл мәдениетіне дағдыландыру мәселесі
ертеден - ақ қолға алынған. Сондықтан бұл мәселенің өзіндік даму тарихы
бар. Әсіресе бұл мәселе орфографиямен соның ішінде тыныс белгілермен тығыз
байланысты қарастырылады. Сондай- ақ тыныс белгілерді қою, байланысты да
талқыланып келеді. Мысалы: Р.Мүсірепов "Теңіз балладасы" деген поэманың
авторын сынай келіп, "көзі жасқа толы кәрі әке сақалын жұлып қала берді"
деген оп-оңай ойды екі өлеңге сыйғыза алмай авторы "Толтырып жасқа уысты,
сақалын жұлып шал қалған" деп, шалға сақалын уыстап жұлғызбай, көзінің
жасын "уыстатқан" деп қынжылды. Бұл Л.Толстойдың "Бір сөзді дұрыс
қолданбаған жазушыны қазақ правосынан айырып жүз рет дүре соқтырар едім" -
деген сөзінің тамаша айтылған пікір екендігін дәлелдейді. Ал тыныс
белгілерін дұрыс қойып жазбаса, онда ойымыз дәл берілмейді. Мысалы: С .
Торайғыровтың:
Сүйемін туған тілім-анам тілін.
Бесікте жатқанымда-ақ берген білім, - деген екі жол өлеңіндегі "анам
тілін" деген оңашаланған мүше үтірмен бөлінбей, сызықшамен бөлініп
жазылғаны дұрыс, өйткені "туған тілім" деген тіркестен кейін үтір қойып
жазсақ, анасының тілі бір басқа деген сияқты ұғым туады. Сол себепті "анам
тілін" деген оңашаланған мүшенің алдына үтір қоймай сызықша қойып жазсақ,
"туған тіл" мен "ана тіл" бірың-ғай сөйлем мүшесі деп ұғынылмайтын болады.
Қазак пунк-туациясының негізгі қызметі - тілдің ішкі заңдылықтарына
сүйеніп, сөйлеуді сөйлемдерге сөйлемдерді белгілі бір бөліктерге бөліп,
ажыратып жазу және оларды дұрыс мәнерлеп, нақышына келтіріп оқуға, сонымен
бірге жазылған ойды я оның бөлшектерін дұрыс түсінуге мүмкіндік жасау.
Орфографияны үйрену сауат ашудан басталады. Сауат ашу әлліпені оқыту
арқылы жүзеге асырылады. Шын мәнінде, оқушының жазу сауаттылығының түп
қазығы - әліппені жүйелі оқыту казақ мектебі тарихында бұл мәселеге еңбасты
көңіл бөлініп келеді.
2.2 Фонетиканы оқыту барысында балалардың логикалық ойлауын дамыту
Фонетканы оқыту барысында ой құрау жөніндегі дыбыстың рөліне, орфоэпиялық
және орфографиялық дағды қалыптастыруға, балалардың логикалық ойлауы мен
сөйлеу тілінің дамуына басты назар аударылуы тиіс.
Фонетиканы оқыту барысында орфографияны үйрету елеулі орын алады.
Орфографияны берік менгеру оқушылардың ережені пайдалана отырып, дыбыс пен
әріп ара қатынастарын аша білуіне негізделеді. Тілде әр түрлі фонетикалық
құбылыстар болады. Тілдік қызметті атқару барысында, түрлі өзгерістерге
ұшырауы мүмкін.
Тілдегі көптеген сөздер естілу қалпынша жазылады. Мысалы: от, ат, мол,
мал т.б. Бұл сөздердің дұрыс жазылғандығын айтылуы бойынша анықталып тұр.
Егер мұндағы әріптердің біреуі ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ...3
І Тарау Қазіргі кездегі білім берудің деңгейлері және балабақшадағы тәрбие
үрдісі
1.1 Мектепке дейінгі мекемелердің балалардың дамуындағы
орны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2 Мектепке дейінгі оқу тәрбие жұмысын бақылау және
басшылық
жасау ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ..9
1.3 Тәрбиеші мен балалардың арасындағы қарым –
қатынас ... ... ... ... ... ... ...11
ІІ Тарау Мектеп жасына дейінгі баланың қателіктеріне тәрбие тұрғысынан
қарау
2.1 Мектепке дейінгі топтарда жазу сабағында балалардың жазу тілі
дағдысын
қалыптастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 14
2.2 Фонетиканы оқыту барысында балалардың логикалық ойлауын
дамыту ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18
3. Балалардың білім және тәрбиелік тұрғыдан кеткен қателерін
дұрыстау
жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..24
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...28
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..30
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..32
Кіріспе
Зертеудің көкейкестілігі: Оқу мен тәрбие егіз. Тәрбиенің негізі ұлттық
тәлім-тәрбие. Тәрбие - халықтың ғасырлар бойы жинақтап, іріктеп алған озық
тәжірибесінен ізгі қасиеттерін жас ұрпақтың бойына ендіру, баланың қоршаған
ортадағы қарым-қатынасын және соған сай мінез құлқын қалыптастыру, баланың
қателіктер жасауға бой алдырмауға және де оған тәрбиелік тұрғыдан қарауды
осы жұмыстың басты мақсаты деп білемін.
Ғасырдан астам тарихы бар және әлемдік қоғамдастықта балаларға мектепке
дейінгі тәрбие мен білім берудің негізгі нысаны ретінде сыннан өткен
балабақша бүгін де үздіксіз білім берудің алғашқы баспалдағының үлгісі
болып қалып отыр. Балабақшалардың жүйесін сақтау мен дамыту мектепке
дейінгі тәрбие микро саясатының басты басымдылығы. Мектепке дейінгі және
жалпы орта білім берудің бағдарламаларының сабақтастығы мынандай:
1. Болашақ оқушының танымдық белсенділігінің негізі ретінде мектепке
дейінгі баланың білуге деген құмарлығын дамыту.
2. Шығармашылық және басқа міндеттерді өз бетінше шешудің әдістері,
қызметті нәр түрінде, оның ішінде оқу қызметінде табысты болуға
мүмкіндік беретін құралдар ретінде бала қабілеттерін дамыту.
3. Баланың санаткерлік және жеке бастың даму бағыттары ретіндегі
шығармашылық қиялын қалыптастыру.
4. Оқу қызметінің табыстылығының шарттарының бірі болып табылатын
коммуникативтілікті дамыту.
ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2007 жылы 28 ақпанда шыққан
Жолдауының І бөлімінде Біз бүкіл еліміз бойынша әлемдік
стандарттар деңгейінде сапалы білім беру қызметін көрсетуге қол
жеткізуіміз керек. Үздік оқытушылардың жұмысын бағалау мен оларға
сиақы төлеу жүйесін өте мұқият зерделеген жөн деп атап
көрсетті.
Зерттеудің мақсаты:
Метепке дейінгі баланың қателіктерін тірбиелік тұрғыдан
түзетуде әдістемелік әдебиеттерді талдау, және де ғылыми негізін
белгілеу, мектепке дейінгі баланың қателіктерін тірбиелік тұрғыдан
түзетуде әдістеме жасау;
Зерттеудің міндеті:
Метепке дейінгі баланың қателіктерін тірбиелік тұрғыдан
түзетудің ғылыми теориялық негіздерін анықтау;
Метепке дейінгі баланың қателіктерін тірбиелік тұрғыдан түзету
жұмысының мазмұнын, көлемін белгілеу.
Зерттеудің әдістері: Мектеп жасына дейінгі баланың қателіктеріне
тәрбие тұрғысынан қарау барысында педагогикалық – психологиялық әдістердің
бірі тест әдісі, бақылау әдісі, әңгіме әдістерін қолдану.
Теориялық қолданымы: Мектеп жасына дейінгі баланың қателіктеріне тәрбие
тұрғысынан қарау, білім беру саласының жәй күйін талдау бір жастан бес
жасқа дейінгі балаларды мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқытудың
ұйымдастырылған бағдарламалары мен нашар қамтылған деп атап көрсеткендей-
ақ. Қазіргі жалпы білім беретін мектептегі оқытудың мазмұны фактология
қалып отыр, пәндік тәсілге негізделген мемлекеттік стандарттар моральдік
тұрғыдан ескіргең, - деп жақындаған көпшілік талқысына ұсынған білім
министрлігінің Қазақстан республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді
дамыту тұжырымдамасы жобасында анықтан-анық көрсеткендей біздер балабақша
әдіскерлері қарап огырмауымыз керек. Бұл орайда тұжырымдама жобасы
біздердің алдымызға мақсат міндетгер қойып отыр: - білім беруді басқаруды
одан әрі демократияландыру негізде Қазақстандық білім беру моделінің жұмыс
істеуінің заңнамалық нормативтік құқықтық базасын жетілдіруді жүктейді.
Практикалық қолданымы: Мектеп жасына дейінгі баланың қателіктеріне тәрбие
тұрғысынан қарау, білім беру мекемелерін басқару мен бақылау басшылық ету
әдістері мен стилі ғылым үшін де, практикалық жұмыскерлер үшінде әрдайым
өзекті болып отыр. Білім беру мекемесі қоғам жағдайының айнасы тәрізді:
өзгерістер, жаңарулар, қиын уақыт аралықтары және жаңа модельдердін
құрылуы.
І Тарау Қазіргі кездегі білім берудің деңгейлері және балабақшадағы тәрбие
үрдісі
1.1 Мектепке дейінгі мекемелердің балалардың дамуындағы
орны
Білім берудің деңгейлері әрине, тағы да балабақшадан басталмақ. Мақсаты
– мектепке дейінгі білім беру, сауықтыру және түзету бағдарламаларымен
қамтуды дәйекгі түрде ұлғайту жолымен балалар-дың білім алуына бірдей
бастапқы мүмкіндіктерді қамтамасыз ету.
Тәрбие мен оқыту мазмұны бірінші деңгейде қызыметтің өзіндік түрлерін
және баланың даму бағытын, оның кейінгі мектеп жағдайына бейімделуін
қамтамасыз етуге тиіспіз.
Міне, осылайша қымбатты әріптестер мойнымыздағы жүк күннен -күнге ауырлай
түседі. Оны жеңілдету, келешек ұрпақтың қамын ойлау өз қолымызда. Біздердің
ата - бабамыз алмаған қамал жоқ, ендеше сіздер мен біздер бұл тұғырда да
жетер биігіміз, тауымыз алда. Бүгін мен сіздермен балабақшаның бақылау мен
басшылық барысындағы
қол жеткізген шамалы жетістіктермен бөліспек ойым бар. Әрине, жаңадан
әдіскерлік жұмысын бастаған әріптестерім үшін көмек, кеңес болар деген
ойдамын.
Бақылау функциясы - латынның жасау орындау деген мағынасын білдіреді.
Басқарушы жүйеден басқарылатын процестердің мақсатты бағытталуын және
ұйымдастырылуын талап ететін белгілі бір іс әрекет атқаратын басқарушы жүйе
мен бақылау объектілері арасындағы қатынас. Бақылау функциясы периодты
немесе қажеттілігіне байланысты жүзеге асады (күн сайын, апта, ай, тоқсан,
жыл сайын). Мысалы, сабақтың кестесі жыл сайын жасалса, тәрбиешінің жұмысын
бақылау белгіленген мерзімде қажеттілігіне қарай жүргізіледі.
Менеджмент бойынша жұмыста әр түрлі басқару мен бақылаудың түрлері бар -
жоспарлау болжау, талдау, ұйымдастыру, басқару, үйлестіру, коммуникация,
шешім қабылдау, бақылау, бағалау, қолдау, ақпараттандырулар. Бұларды жәй
басқару функциялары деп атайды.
Бұл басқару функциясы тек әрекетті ғана емес ол жүргізілетін объектіні
атағанда ғана толық анықталады, бақыланады. Мысалы, Оқу-тәрбие жұмысын
жоспарлау мен Әдістемелік бірлестік жұмысын жоспарлау - екі түрлі
функциялар.
Білім беру мекемелерін басқару мен бақылау басшылық ету әдістері мен
стилі ғылым үшін де, практикалық жұмыскерлер үшінде әрдайым өзекті болып
отыр. Білім беру мекемесі қоғам жағдайының айнасы тәрізді: өзгерістер,
жаңарулар, қиын уақыт аралықтары және жаңа модельдердін құрылуы.
Мектепке дейінгі балалар мекемесінің проблемасы бүгінгі күні мектепке
дейінгі білім берудін қазіргі үрдісі ер балаға және педагогка ынталануға
бағытталған жаңа басқару философиясына көшу болып отыр. Қазіргі жағдайларда
мектепке дейінгі ұйымның әдіскері инновациялық процестің педменеджмент
негіздерін меңгерудің ұйытқысы болып, командалық әкімшілік жүйеден кәсіби
ынтымақ-тастық жүйесіне кешудің жетекшісі болуымыз керек. Басқарушылардың
жұмысының негізі білім беру ұйымдарында жобалауға, ұйымдастыруға және нақты
материалдар мен жағдайлар көмегімен бақылау жасауға мүмкіндік беретін
аналитико-диагностика-лық функция болып табылады. Бұл маркетингтік
зерттеулерде анық көрінеді.
Мысалы: Бағалау белгілері: қызыл — өте жақсы меңгерген, көк — жақсы
меңгерген, сары — орташа меңгерген, қара — көмек қажет. Осыдан кейін барлык
тәрбиешілер картасының қорытындысы бойынша шешім қабылдаймын. Егер қызылы,
көгі көп болса, ол тәрбиешілерді семинар кеңестерде өз тәжірибесімен
бөлісуге шақырамын. Ал сары көбейіп кетсе барлық тәрбиешілермен семинар-
практикум немесе іскерлік ойын өткіземін. Қара белгі кездессе ол тәрбиешіге
жеке кеңес беруге ұмтыламын. Мұндай диагностикалық картанын пайдасы, әдіс-
темелік жұмыс қажеттілігін қанағаттандыруға көп көмек көрсететініне әбден
көзім жетті.
Маркетинг өткізу, қызмет көрсету рыногін, тұтынушылар сұранысына
сауалнама жүргізу, тестілеу, сұрау, әнгімелесу әдістерімен зерделеу
негізінде жүргізуге болады. Мысалы, педагогикалық ұжымның іс-әрекетінің
стратетиясы мен тактикасын анықтау үшін жүргізілген жас мамандармен
өткізілген сауалнамаға қарайык:
1 Өз жұмысынызға қаншалықты қанағаттанасыз?
2. Тәрбиеші мамандығында нені бағалайсыз'?
3.Жұмысыныздың бірінші жылында қандай қиындықтарға кездес-тіңіз? (сабақ
жүргізгенде, режимдік сәтте, ойын, іс-әрекетін ұйым-дастырғанда, ата-
анамен жұмыста, т.б.)
4. Қандай көмек кажет?
5. Алдыныздағы мақсат міндетініз?
6. Өзіңіздін педагогикалық ұжыммен қарым-қатынасыңызды қалай бағалайсыз?
7.Өзіңізге белгіленген тәжірибелі тәрбиеші тарапынан қандай көмек болды,
т.б.? Осындай сауалнамаға жауап ала отырып бақылау мен басшылықтың жан-
жақты ізденісі туады. Бақылау дегенді талапты қанағаттандыру шығармашылыққа
жетелеу деп түсіну қажет. Бұрынғы авторитарлық педагогикадағыдай жаңа
әдістемелерді қолдануға мәжбүр етуге болмайды Қазір тәрбиешінің таңдауына
жол бар, әр түрлі жұмыстар істеп, жоғары нәтижеге жетуте болады.
Тәрбиешінің педагогикалық еркіндігі болу керек, жағдайға байланысты іс-
әрекет түрін өзі тандап алады.
Басқару - бақылау іс-әрекетінің тиімді нысанының бірі педагогикалық
мониторинг болып табылады. Мониторинг – балабақшаның іс-әрекеті туралы
ақпараттарды жинақтау, өндеу және сақтау, қарату туралы ұйымдастырудың бір
түрі. Тағы да мысал ретіне іс-төжірибемен 2001-2002 оқу жылынан бастап
балабақша бойынша мынандай бөлімнен тұратын мониторинт тақтасын шығарып
келемін.
Бұл мониторинг қорытындысы әр тоқсан сайын және жылдың аяғында толығымен
өндірістік басқаруда немесе педагогикалық кеңесте қарауға болады.
Қорытынды бойынша әр тәрбиешіге жетістіктер мен кемшіліктер бойынша бағалау
іс-әрекет жүзеге асады. Осыдан кейін әр шығармашылықпен жұмыс істейтін
тәрбиешіде ауық – ауық идеялар туындап жұмыс стилі арта түседі. Ал,
керісінше төменгі, көрсеткіштегі тәрбиеші көкірегінен намыс оянып, алға
ұмтылуға, серпілуіне тура келеді. Сын түзелмей мін түзелмес дегендей
байқатпай мінезімізді де тез арада мүмкіндік болады. Мониторинг жүйесінде
белгілі бір дәрежеде білім беру саласындағы жаңа құбылыстар мен процестер
өз көрінісін тапты. Тағы да бір айта кететін жайт жан-жақты бақылауды оқу
жылының басында белгілеп алғаннан кейін мен әдіскер ретінде өзіме жұмыс
циклограммасын жасадым.
1.2 Мектепке дейінгі оқу тәрбие жұмысын бақылау және
басшылық жасау
Халқымыз бала тәрбиесіне қашанда ерекше мән берген, өйткені бала біздін
болашағымыз, өміріміздің жалғасы. Сондықтан бүгінгі таңда да балаларлы
қорғау - әлеуметтік мәні зор. халықтық іс болып табылады.
Балалардың өмірі мен денсаулығын қорғау, оларды тәуелсіз. мемлекетіміздін
білімді, білікгі, мадениетті азаматы етіп тәрбиелеу барысында жасалып
жатқан тың жұмыстар, өмірімізге еніп жатқан жаңалықтар осыны дәлелдейді.
"Бала тәрбиесі — бесіктен басталады"— деген ұлы қағидаға сүйенсек, 1,5 -
6жас аралығындағы сәбилерге білім және тәрбие беретін мекемелердің орны да
маңызды да ерекше.
Балаларды мектепке дейінгі тәрбиелеу Мемлекеттік коммуналдық қазыналык
кәсіпорынға қарасты алты балабақшаның алдына қойған мақсаты "Білім туралы"
занның балабақшаларға арналған жоспарының орындалуын қадағалау.
Егеменді еліміздің болашақ азаматтарын тәрбиелеуге елеулі үлес қосып,
сәбилерге ұлттық тәлім-тәрбие бере отырып 5 - 6 жастағыларды мектепке
дайын.іау ісі отбасылар мен балабақшаларда берілетін білім мазмұнын
жаңарту, оның біртұтас жүйелігінің қамтамасыз етуді мақсат
етеді. Сондықтанда 5-6 жасар балаларды мектепке даярлау мәселелері ата-
аналар мен ұстазлар қауымын ерекше толғандырады. Бағдарлама мазмұнын іске
асыруда білім беру мәселесіне көп көңіл бөлінеді. Неге десеңіз мектеп
қабырғасын аттаған балаларды байқағанда балабақшамен қамтылған балалар мен
балабақшаға бармаған балалар арасындағылардың айырмлшылығы бірден көзге
түседі. Балабақшамен қамтылған балалар тәрбнешінің айтуы, нұсқау бойынша
жұмыс жасап, іс-әрскетте белсенділік көрсетіп, өз құрдастарының арасында
өзін - өзі еркін ұстап, әрі бақылай алатындығы байқалады. Ал үйден келген
әр бір баланың психологиялық дамуына жаңа ұжымға, күн режиміне үйренуінде
мектепке леген қызығушылығында икемдік орын алады. Оларды мектеп жағдайына
қалыптастыруға педагогтың шеберлігі үлкен роль атқарады.
Балабақшада тәрбиелеу негізінен оқу ойын және еңбекке негізделіп
жүргізіледі. Олай болса бала тәрбиесінде ақыл – ой, адамгершілік,
эстетикалық еңбек және дене тәрбиесі бірін-бірі толықтырып жалғасып жатуы
тиіс. Балабақшалар жыл бойы осы бағытты негізге ала отырып, өздерінің
алдына мақсат қойып, сол міндеттерді шешу үшін еңбектенеді, яғни балабақша
бағдарламаны негізге алып тәрбиенің әр саласында тынымсыз жұмыс істейді.
Оқу жылының басынан бастап мектепалды топтарында балаларға білім беруде,
суретті әліппе, математика, сауат ашу кітаптары бойынша сабақтар
жүргізіледі. Ал білімдерін пысықтау барысында оқу бағдарламасына қосалқы
ретінде танграмм, ребус, кроссворд, мақал – мәтел, сөзжұмбақтар кеңінен
пайданылады. Жылдан жылға материалдық – техникалық базамыз әдіскерлік құрал
жабдықтарымыз молая түсуде.
1.3 Тәрбиеші мен балалардың арасындағы қарым – қатынас
Білім беру саласынын жәй күйін талдау бір жастан бес жасқа дейінгі
балаларды мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқытудың ұйымдастырылған
бағдарламалары мен нашар қамтылған деп атап көрсеткендей-ақ. Қазіргі жалпы
білім беретін мектептегі оқытудың мазмұны фактология қалып отыр, пәндік
тәсілге негізделген мемлекеттік стандарттар моральдік тұрғыдан ескіргең, -
деп жақындаған көпшілік талқысына ұсынған білім министрлігінің Қазақстан
республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы
жобасында анықтан-анық көрсеткендей біздер балабақша әдіскерлері қарап
огырмауымыз керек. Бұл орайда тұжырымдама жобасы біздердің алдымызға мақсат
міндетгер қойып отыр: - білім беруді басқаруды одан әрі демократияландыру
негізде Қазақстандық білім беру моделінің жұмыс істеуінің заңнамалық
нормативтік құқықтық базасын жетілдіруді жүктейді.
Балабақшадағы тәрбиелеу мен білім беру мәселесін тәрбиеленуші-лердің дара
жене айырқша даму деңгейіне қарай бағыттай, соны ескере ұйымдастыру,
олардын ой еңбегінеі қызығушылық, бір іске құштарлық, еліктеушілік,
шығарымпаздық ұмтылыс жасауына ұдайы көңіл бөлініп, дарынды баланың
талантына бағыт беріп дамытып отыру. Тұжырымдамада көзделген негізгі мәселе
осы аталған тәрбие түрлерін жаңа талап денгейіңде ұйымдастыру. Яғни
тәрбиелей отырып, білім беруді бірыңғай, үзіліссіз сабақтастық
принциптеріне сәйкес іске асыру.
Жоғарыда аталған тұжырымдама негізінде лаборатория ғалымдарының
қатысуымен балабақшадағы тәрбиелеу мен білім беру мазмұнын жаңарту
мақсатында ұлттық материалдарға негізделген төл туынды "Балбөбек"
бағдарламасы осылайша дайындалды.
Бағдарламада 2 ден 7 жасқа дейінгі кезенде дене, ақыл-ой, эстетикалық
тәрбие білім беру мазмұнын жетілдіруде балалардын психологиялық,
физиологиялык және дербес жетілу ерекшеліктері ескеріледі.
Бағдарлама жасауда балабақшадағы тәрбие мазмұнынын жағдайын, балалардын
білім, дағды денгейін, дүниеге көзқарасын қалыптастыру тәсілдерін бақылау,
бұрынғы багдарламаларға талдау жүргізу, көршілес елдер бағдарламаларымен
танысу нәтижелері негізге алынды.
"Балбөбек" бағдарламасының мақсаты-балабақшадағы тәрбиелеу мен білім беру
жұмыстарын тұжырымдамаға сәйкес түбегейлі өзгерту.
Тәрбиелеу мен білім беру мазмұнын халықтық педагогика негізінде жаңарту.
Ата-баба мұрасы - өнер мен өнеге үлгілерінің лайыктыларын баланың құлағына
сініре отырып, ойын арқылы бойына дарытып, санасына орнықтыру.
Сәбилік шақтан бастап әдептілікке, мейірімділікке, ізеттілікке,
туысқандық пен бауырмалдыққа, үлкенге құрмет, кішіге қамқорлыққа баулып,
адамдық асыл қасиеттерді қалыптастыру.
Мектеп жасына дейінгі балалардың білім-білік дағдыларын нақтылай отырып,
тәрбиешілер жұмысының сапасан арттыру.
"Балбебек" бағдарламасының міндеттері - тұлға ретінде баланың жеке
басының іс- әрекетін дамыта оқыту теориясы негізінде, белсенді әдіс-
тәсілдерді қолдана отырып, тәрбиелеу мен білім беру жұмысын жетілдіру.
Тәрбиелеу, білім беру жұмыстарында халықтық педагогикаға байланыстн
материалдарды кешенді тұрғыда, тақырыптық жүйеде қолдану. Пәндік бағытта
жүргізілген келген білім беру тақырыптарын бір-бірімен кіріктіре
(интегралды) біртұтас, жүйелі іске асыру. Жаңа қоғамга лайықты тұлғаны
қалыптастыруда баланың жас, ақыл-ой, еңбек, дене эстетикалық тәрбие сапасын
жақсарту.
Тәрбиешілер ата-аналар мен тәрбиеленушілер арасындағы педагогикалық
ынтымактастықты нығайту
ІІ Тарау Мектеп жасына дейінгі баланың қателіктеріне тәрбие тұрғысынан
қарау
2.1 Мектепке дейінгі топтарда жазу сабағында балалардың жазу тілі
дағдысын қалыптастыру
Қазақ тілі - баланың өмірлік қажетін өтейтін қатынас құралы. Қазақ тілін
оқытудың мақсаты тек баланың сауатын ашу, ана тілін пәннің ғылыми негізін
білдіру ғана емес, сондай – ақ оларды игі қасиеттерге, тілді қарым –
қатынас құралы ретінде қолдана білуге тәрбиелеу.
Мектепке дейінгі топтарда баланың жазу сабағының мақсаты – балалардың
жазу тілі дағдысын қалыптастыру. Жазу тілі қолмен іске асады, көзбен
қабылданады. Жазу тілі ауызша сөйлеуден кейін шықты, сондықтан да ол үнемі
ауызша тілге сүйеніп отырады. Ең алғашқы, ерте дәуірде идеографиялық
сөйлеу кезеңі болды. Бұл кезең белгілі бір айтылатын жағдай туралы еске
түсіру ролін атқарды. Кейінірек иероглифтік жазу шықты. Бұл заттарды немесе
тұтас ойды білдірі ои.
Біздін казіргі қолданып жүрген жазуымыз алфавиттік жазу. Бүл кейінірек
шықты.
Жазудың құрамына алфавит, графика және орфография енеді. Алфавит -
тіліміздегі әріптердің белгілі бір жүйемен орналасу тәртібі. Графика -
дыбыстың, буынның немесе сөздің айтылуы қалай болса, солай таңбалануы. Ал
орфография тілдің белгілі бір нормаға келтірілген ережесін сақтап жазу. Ал
дұрыс жазу иормаларының көздейтін мақсаты, айтайын деген ойды жазба түрде
дәл айқын жеткізіп беру.
Әдетте жазу ортақ болғандықтан оның ережелері де жалпыға бірдей
болады. Сондықтан орфографиялардың ережелері әрі ортақ, әрі айқын, әрі
тұрақты болуға тиіс. Мектепке дейінгі топтарда баланы орфографияны игере
отырып сауатты жазуға дағдылану барысында графикалық түрде қарым-қатынас
жасау мүмкіндігіне ие болады, яғни өзінің сөйлеуін және таным
мүмкіндіктерін жетілдіре береді, жеке басының жалпы даму деңгейі жоғары
дәрежеге көтеріле береді. Мне, осыдан жазуға үйренудің басты маңызының өзі
анықталады. Мектепте орфографияны үйрету ісінде көзделетін негізгі мақсаты.
Мектепке дейінгі топтарда баланы орфографялық ережелерді саналы түрде
меңгеріп, күнделікті жаттығу жұмыстарын орындауда, сол ережелер бойынша
дұрыс, қатесіз, сауатты жазатын етіп төселдіру.
Сауаттылық екі түрлі ұғымда түсіндіріледі. Біріншісі, кең мағынада,
яғни айтайын деген ой ауызша да, жазбаша да анық, тұжы-рымды түрде әдеби
тілдің нормасында жеткізіледі. Мұнда граммати-калық, орфографиялық,
лексикалық, стилистикалықнормалар толық сақталады. Сауаттылықтың екінші
үғымы - тар мағынада, яғни орфографиялық және пунктуациялық қате жібермей
жаза білу.
Балабақша тәрбиешілері сауаттылықтың осы ұғымдары үшін күреседі.
Дүрысында орфографиялык және пунктуациялық кате жібермей жазьпі үйрену үшін
морфологияны, сйнтаксисті, лексикаиы, стилистиканы жақсы білу қажет. Мүндай
дағдыны жаттығу жүмысын қалыптастыру мүмкін емес. Балабақша орфография мен
пунктуация грамматикадан бөлек, өз алдына жеке үйретілмейді, орфография,
фонетика және морфология тағы басқа тараулармен байланысты отіледі де,
тыныс белгілері синтаксиспен байланысты үйретіледі.
Қазақ пунктуациясы - қазақ тыныс белгілері жөніндегі ережелердің
жиынтығы. Ол -тыныс белгілерінің түрлерін және олардың әркайсысының
кызметін қарастырады.
Қазақ балаларын сауатты жазу мен тіл мәдениетіне дағдыландыру мәселесі
ертеден - ақ қолға алынған. Сондықтан бұл мәселенің өзіндік даму тарихы
бар. Әсіресе бұл мәселе орфографиямен соның ішінде тыныс белгілермен тығыз
байланысты қарастырылады. Сондай- ақ тыныс белгілерді қою, байланысты да
талқыланып келеді. Мысалы: Р.Мүсірепов "Теңіз балладасы" деген поэманың
авторын сынай келіп, "көзі жасқа толы кәрі әке сақалын жұлып қала берді"
деген оп-оңай ойды екі өлеңге сыйғыза алмай авторы "Толтырып жасқа уысты,
сақалын жұлып шал қалған" деп, шалға сақалын уыстап жұлғызбай, көзінің
жасын "уыстатқан" деп қынжылды. Бұл Л.Толстойдың "Бір сөзді дұрыс
қолданбаған жазушыны қазақ правосынан айырып жүз рет дүре соқтырар едім" -
деген сөзінің тамаша айтылған пікір екендігін дәлелдейді. Ал тыныс
белгілерін дұрыс қойып жазбаса, онда ойымыз дәл берілмейді. Мысалы: С .
Торайғыровтың:
Сүйемін туған тілім-анам тілін.
Бесікте жатқанымда-ақ берген білім, - деген екі жол өлеңіндегі "анам
тілін" деген оңашаланған мүше үтірмен бөлінбей, сызықшамен бөлініп
жазылғаны дұрыс, өйткені "туған тілім" деген тіркестен кейін үтір қойып
жазсақ, анасының тілі бір басқа деген сияқты ұғым туады. Сол себепті "анам
тілін" деген оңашаланған мүшенің алдына үтір қоймай сызықша қойып жазсақ,
"туған тіл" мен "ана тіл" бірың-ғай сөйлем мүшесі деп ұғынылмайтын болады.
Қазак пунк-туациясының негізгі қызметі - тілдің ішкі заңдылықтарына
сүйеніп, сөйлеуді сөйлемдерге сөйлемдерді белгілі бір бөліктерге бөліп,
ажыратып жазу және оларды дұрыс мәнерлеп, нақышына келтіріп оқуға, сонымен
бірге жазылған ойды я оның бөлшектерін дұрыс түсінуге мүмкіндік жасау.
Орфографияны үйрену сауат ашудан басталады. Сауат ашу әлліпені оқыту
арқылы жүзеге асырылады. Шын мәнінде, оқушының жазу сауаттылығының түп
қазығы - әліппені жүйелі оқыту казақ мектебі тарихында бұл мәселеге еңбасты
көңіл бөлініп келеді.
2.2 Фонетиканы оқыту барысында балалардың логикалық ойлауын дамыту
Фонетканы оқыту барысында ой құрау жөніндегі дыбыстың рөліне, орфоэпиялық
және орфографиялық дағды қалыптастыруға, балалардың логикалық ойлауы мен
сөйлеу тілінің дамуына басты назар аударылуы тиіс.
Фонетиканы оқыту барысында орфографияны үйрету елеулі орын алады.
Орфографияны берік менгеру оқушылардың ережені пайдалана отырып, дыбыс пен
әріп ара қатынастарын аша білуіне негізделеді. Тілде әр түрлі фонетикалық
құбылыстар болады. Тілдік қызметті атқару барысында, түрлі өзгерістерге
ұшырауы мүмкін.
Тілдегі көптеген сөздер естілу қалпынша жазылады. Мысалы: от, ат, мол,
мал т.б. Бұл сөздердің дұрыс жазылғандығын айтылуы бойынша анықталып тұр.
Егер мұндағы әріптердің біреуі ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz