Болашақ педагогты мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктіліктерін қалыптастыруға даярлаудың теориялық негіздері


МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ . . . 3
1 БОЛАШАҚ ПЕДАГОГТІ МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ КОММУНИКАТИВТІК БІЛІКТІЛІКТЕРІН ҚАЛЫПТАСТЫРУҒА ДАЯРЛАУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ . . . 8
1. 1 Мектеп жасына дейінгі балалардың коммуникативтік біліктерін қалыптастырудың мәндік сипаттамасы . . .
1. 2 Мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктерін қалыптастырудағы балалар әдебиетінің тәрбиелік мүмкіндіктері . . . 30
1. 3 Болашақ педагогті мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктіліктерін қалыптастыруға даярлаудың педагогикалық шарттары . . . 50
2 БОЛАШАҚ ПЕДАГОГТІ МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ КОММУНИКАТИВТІК БІЛІКТІЛІКТЕРІН ҚАЛЫПТАСТЫРУҒА ДАЯРЛАУ ӘДІСТЕМЕСІ . . .
2. 1 Мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктіліктерін балалар әдебиеті арқылы қалыптастырудың формалары және әдістері . . .
2. 2 Болашақ педагогті мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктіліктерін балалар әдебиеті негізінде қалыптастыру бойынша тәжірибелік-эксперименттік жұмыс нәтижелері . . .
ҚОРЫТЫНДЫ . . .
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБЕТТЕР . . .
КІРІСПЕ
Зерттеудің көкейкестілігі. Қоғам өмірін ізгілендіру мен демократияландыру жағдайында елімізде болып жатқан түбегейлі өзгерістерге орай білікті болашақ педагогті даярлауға, оның ішінде мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктіліктерін қалыптастыруға даярлауға аса мән беріліп отыр. Өйткені қоғамның жаҺандану тұрғысында жандануы, жеке тұлғаны әлемдік кеңістікке көтеру мен тұлғалық асыл қасиеттерді қалыптастыру болашақ педагогтың мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктіліктерін қалыптастыруға даярлығына тікелей байланысты.
Қазіргі таңда бүкіл әлемдегі өркениетті дамыған елдердің басты көңіл бөліп отырған мәселесі - оқытудың жаңа технологияларын қолдана отыра, өскелең ұрпаққа жалпы бірдей қалыптасқан жан-жақты, дәстүрлі әдістермен әлемдік деңгейдегі озық технологиялармен салыстырылған, өмір тәжірибесіне ұштастырылған терең білім беріп, білікті маман даярлау.
Мектепке дейінгі ұйымдардағы білім беру әрекетінің типтік Ережесінде, Қазақстан Республикасы Үкіметінің «Қазіргі кезеңдегі мектепке дейінгі ұйымдардың негізгі міндеттері туралы» 2004 жылғы 21 желтоқсандағы №1353 Қаулысында мыналарды атап көрсеткен болатын: балабақша жасына дейінгі балалардың интеллектуалдық және жеке тұлғалық дамуын, олардың қызығушылықтарын қанағаттандыруды қамтамасыз ету, жалпы адами және ұлттық құндылықтарға баулу негізінде қабілеттіліктерін дамыту; балабақша жасына дейінгі балалардың белсенділіктерін, білімқұмарлықтарын, еріктілік пен шығармашылық тану қабілеттіліктерін дамыту; балабақша жасына дейінгі балалардың тәрбиелеу мен оқыту бағдарламаларын игеруіне жағдай туғызу [3] .
Аталған міндеттерді жүзеге асыру мектепке дейінгі тәрбие мен білім беруді ұйымдастырушылардан әлемдегі тиімді іс шараларды оқып үйренуді, тәжірибе алмастыруды, сондай-ақ әдістемелік жұмыстарды жетілдіруді, еліміздегі озат іс-тәжірибелерді кеңінен насихаттауды, жинақтауды және таратуды талап етеді.
Сондықтан болашақ педагогтердің мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктіліктерін қалыптастыруға қоятын қоғамымыздың жаңа әлеуметтік тапсырыстары, ең алдымен, осы даярлықтың мазмұнын, формалары мен әдістерін өзгертуді, екіншіден, оны білім берудің бүкіл жүйесін жаңарту мен қайта құру принциптеріне сай дамытудың негізінде айтарлықтай жаңа деңгейге көтеруді көздейді. Бұның бәрі, түптеп келгенде, болашақ педагогтерді мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктіліктерін қалыптастыруға даярлаудың аса көкейкесті проблема екендігін дәлелдейді.
Қазақстанда мектепке дейінгі тәрбиенің қалыптасуы, алғашқы мектепке дейінгі тәрбие ұйымдарының ашылуы, олардың дамуы, аталған мекемелерде тәрбие беру үдерісін ғылыми-педагогикалық тұрғыдан ұйымдастыру, балабақша жасына дейінгі балаларды дамыту, тәрбиелеу мәселелері М. Жұмабаев, Ж. Аймауытов, А. Байтұрсынов, Н. Құлжанова сынды азаматтардың еңбектерінде ұсынылған [4; 5; 6] .
Қазақтың ұлы ойшылдары мен ағартушы ғалымдары Ш. Уәлихановтың, Ы. Алтынсариннің, А. Құнанбаевтың және т. б. педагогикалық ой-пікірлерінде жас бала тәрбиесінің маңыздылығы айтылып, еңбектерінде көрініс тапқан [7; 8; 9] .
Болашақ педагогтерді балалардың коммуникативтік біліктіліктерін қалыптастыруға тікелей қатысы бар әдістемелік жұмыс (кейінгі жылдары әдістемелік қызмет деп аталып жүр) проблемасына да біраз ғылыми зерттеулер арналған (Ю. К. Бабанский, Ю. А. Конаржевский, Н. Горская, М. Р. Грушевская, Т. Н. Макарова, Е. Н. Нұрмахамбетов, А. Х. Қазиева, т. б. ) .
Болашақ мамандарды даярлау проблемасы ТМД мемлекеттері ғалымдарының еңбектерінде көрініс тапқан. Атап айтсақ: жеке тұлғалық қасиеттерді қалыптастыру заңдылықтары (Н. В. Кузьмина, В. А. Сластенин, А. И. Щербаков, т. б. ) [1; 2; 3] ; әдістемелік даярлықты практика жүзінде қамтамасыздандырудың тиімді жолдары (О. А. Абдуллина, В. Г. Максимова, т. б. ) [4; 5] ; түрлі маман иелерінің даярлығын жүзеге асырудың шарттары (Л. А. Брызгалова, И. А. Новик, Г. М. Чернобельская, т. б. ) [6; 7; 8; педагогикалық технологияны оқытуда педагогикалық үлгілеу әдістерін ендіру (Ю. Н. Кулюткин, Л. И. Рувинский, т. б. ) [9; 10] ; тілдік қатынас теориясы және әдістемесі( Ф. Ш. Оразбаева) .
Болашақ мамандарды даярлау мәселесіне қазақстандық ғалымдар да (Н. Д. Хмель, А. П. Сейтешев, М. А. Құдайқұлов, Н. Х. Балтабаев, А. А. Қалыбекова, Ш. Б. Құлманова, Л. А. Ивахнова, М. Р. Қондыбаева, т. б. ) өздерінің сүбелі үлесін қосты [14; 15; 16; 17; 18; 19; 20; 21] .
Психологиялық және педагогикалық зерттеулер аталған даму деңгейінің: баланың тәрбиешімен (М. Лисина, А. Виноградова, В. Петровский, Л. Кларина) [35; 59; 60; 61] ; ата-анамен (З. Богуславская, С. Корницкая, А. Рузская, Ш. Алтынбай және т. б. ) [62; 63; 58; 64] ; құрдастарымен қатынасы (Л. Башлакова, Т. Ерофеева, А. Рояк ) [65; 66; 67] ; ондағы іс-әрекетпен табысқа жету (Р. Буре, Т. Репина, Р. Стеркина, Ш. Мұхамбетова) [68; 69; 70; 71] ; қатынас мәдениеті (Т. Антонова, А. Тұрысбаева, М. Есенғұлова, Е. Оразбаев) арқылы анықталатынын дәлелдеді[72; 73; 43; 46] .
Балабақша жасына дейінгі баланың коммуникативтік дамуы мәселесі бойынша қатынас тренингін ұйымдастырудың психологиялық және педагогикалық негіздері Ж. Әубәкірованың, балабақша жасына дейінгі балалардың тілін дамыту Б. Баймұратованың, А. Бақраденованың, балабақша жасына дейінгі балалардың өзара бірлесіп атқаратын іс-әрекеттерін гуманистік негізде жүзеге асыру Х. Т. Наубаеваның еңбектерінде қарастырылған [10; 11; 12; 13] .
Балабақша жасына дейінгі баланың коммуникативтік біліктерінің қалыптасуы және оның дамуы ақыл-ой, адамгершілік тәрбиесінен өрбиді. Балабақша жасына дейінгі баланың адамгершілік тәрбиесінде көркем шығармалар мен ауыз әдебиетін пайдалану бойынша зерттеу жүргізген Ә. Әмірова («Ересектер тобындағы балаларды қазақ балалар әдебиеті арқылы адамгершілікке тәрбиелеу»), Р. Жұмағожина («Ауыз әдебиеті үлгілерін балалар бақшасында пайдалану»), А. Меңжанова («Балабақша жасына дейінгі балаларды көркем әдебиет арқылы тәрбиелеу») секілді ғалымдар мектепке дейінгі тәрбие мәселесі бойынша қомақты үлес қосқан [p14; 15; 16] .
Қатынас күрделі де көп қырлы әрекет, сондықтан адам баласына алдыңғы аға буын жинақтап жеткізген әлеуметтік тәжірибені игеру үдерісінде қажетті білім мен білік керек. Оның ішінде коммуникативтік біліктің жоғары деңгейде қалыптасуы адам баласының кез-келген әлеуметтік ортаға бейімделуінің кепілі болып табылады.
Қатынас жасау проблемалары ХIХ - ХХ ғасыр педагогтарының еңбектерінде (Н. А. Добролюбов, Л. Н. Толстой, К. Д. Ушинский, С. Т. Шацкий, А. С. Макаренко) бастау алып ХХғасырдың 60-шы жылдары дербес теориялық мәселе ретінде қалыптаса бастады [17; 18; 19; 20; 21] . Проблеманың философиялық аспектелеріне И. А. Ильясова, В. И. Соковнин, А. И. Титаренко және т. б. ғалымдар назар аударса [22; 23; 24], психологиялық-педагогикалық аспектілері адамның коммуникациялық ерекшеліктері жөніндегі жалпы теориялық тұжырымдар негізінді түрлі зерттеулерге арқау болған (Г. М. Андреева, А. А. Бодалев, А. А. Брудный, И. А. Зимняя, А. А. Леонтьев, Б. Ф. Ломов, В. Н. Мясищев, Е. В. Руденский, Т. Шибутани және т. б. ) [25; 26; 27; 28; 29; 30; 31; 32; 33] .
Қатынастың коммуникативтік міндеттерін шешу арқылы коммуникативтік білікті дамыту мәселесін қарастырғандар А. Мудрик, Н. Никандров және т. б., коммуникативтік біліктің факторларын В. Захаров, Ю. Хрящева, коммуникативтік біліктің компоненттерін Ю. Емельянов, Ю. Жуков, В. Лабунская анықтаған [48; 49; 50; 51; 52; 53; 54] . Коммуникативтік біліктің эмоционалдық компоненттерін А. А. Бодалев, Б. Ф. Ломов және т. б. ғалымдар қарастырған [26; 30] .
Бірқатар еңбектерде коммуникативтік біліктердің мектепке дейінгілердің психикасының дамуына (А. В. Запорожец, М. И. Лисина, А. Г. Рузская) және олардың іс әрекет етуінің жалпы деңгейіне әсер ететіндігі қарастырылған (З. М. Богуславская, Д. Б. Эльконин) [34; 35; 36; 37; 38] .
Аталған мәселе әртүрлі тұрғыда зерттеліп, педагогика ғылымын дамытуға айтарлықтай үлес қосқаны белгілі жайт. Мәселен, қатынастың даму ерекшелігін анықтауға арналған Х. Құдиярова, Н. Тоқсанбаева, А. Шерьязданова сияқты ғалымдардың ғылыми еңбектері бар[39; 40; 41] . Ал қатынастың тәрбиелік ерекшелігіне көңіл бөлген ғылыми зерттеулерді отандық ғалымдар Қ. Алдияров, М. Есенғұлова, Т. Жүнісбайқызы, А. Құнанбаева, Е. Оразбаев, К. Төребаева еңбектерінен көруге болады [42; 43; 44; 45; 46; 47] .
Коммуникативтік қабілеттің қалыптасу маңыздылығы баланың балабақшате білім алу кезеңіне өту барысында аса ерекше орын алатындығын М. Лисина, Е. Кравцова, Г. Кравцов, В. Петровский, А. Рузскаяның еңбектерінде кездестіруге болады [35; 55; 56; 57; 58] .
Психологиялық және педагогикалық зерттеулер аталған даму деңгейінің: баланың тәрбиешімен (М. Лисина, А. Виноградова, В. Петровский, Л. Кларина) [35; 59; 60; 61] ; ата-анамен (З. Богуславская, С. Корницкая, А. Рузская, Ш. Алтынбай және т. б. ) [62; 63; 58; 64] ; құрдастарымен қатынасы (Л. Башлакова, Т. Ерофеева, А. Рояк ) [65; 66; 67] ; ондағы іс-әрекетпен табысқа жету (Р. Буре, Т. Репина, Р. Стеркина, Ш. Мұхамбетова) [68; 69; 70; 71] ; қатынас мәдениеті (Т. Антонова, А. Тұрысбаева, М. Есенғұлова, Е. Оразбаев) арқылы анықталатынын дәлелдеді[72; 73; 43; 46] .
Қатынасты зерттеу объектісі ретінде таңдай отырып, ғалымдар оның бүгінгі заман жағдайында өзгеше сапаға ие екендігіне көз жеткізді. Қоғамда нықты орынды иеленуге талпыныс жасап, коммуникативтік ортаны жасауға ықпал етуші жаңа ақпараттық технологиялардың (компьютерлік бағдарламалар, телевизиялық «көпірлер», телеконференциялар және т. б. ), нәтижелілігі артуда.
Мектепке дейінгі баланың жас ерекшелігіне тән өзіндік құндылығын мойындауға, оған жеке тұлғаның маңызды даму кезеңі ретінде қарауға, сондай-ақ әр баланың қоршаған ортадағы өзге адамға жеке бағдарлануымен, олармен қатынасын жүзеге асыру ретінен хабардар болуымен, әртүрлі іс-әрекетте белсенділік танытуымен ерекшеленетін өмірлік жолын таңдау мүмкіндіктерін кеңейту міндетін анықтап беруге мүмкіндік туды.
Балада өзгелермен қатынасқа түсудің қарапайым түрінің тапшылық етуі оның құрдастарымен және үлкен адамдармен өзара іс-әрекетінде үлкен қиындықтар туғызатыны сөзсіз. Олардың үрей мен абыржу сезімдері артып, білім алу үдерісіне үлкен нұқсан келтіреді. Міне, сондықтан коммуникативтік білікті қалыптастыру мектепке дейінгі кезең мен бастауыш балабақшате білім беру кезеңінің сабақтастығын қамтамасыз етудің басымдылығы, оқу әрекетінің табыстылығын қамтамасыз етудің қажетті шарттары әлеуметтік жеке тұлға дамуының маңызды бағыттары болып табылады.
Қазақстанда психология ғылымының негізін қалаушы ғалым Ж. Аймауытов пен психологтар: Т. Тәжібаев [36], М. Мұқанов [37], Е. Суфиев [38], С. Балаубаев [39], А. Темірбеков [39], Қ. Жарықбаев [40], Х. Т. Шерьязданова [41], т. б. зерттеулерінде балаға мектепте білім беруде психологиялық жағынан дайындаудың ерекшеліктері туралы ой толғайды.
Баланың тұлға ретінде дамуында көркем әдебиеттің құдіретті күші туралы ой түйіндеген Ресей психологтары В. В. Давыдов [42], Д. В. Эльконин [43], Л. С. Выготский [44], А. В. Запорожец [45], А. Леонтьев [46] т. б. еңбектері зерттеуімізге өзек болды.
Жас ұрпақты ата-анаға, өз еліне деген сүйіспеншілікке, қазақ елін мекендеуші ұлттар мен ұлыстар достығына, бірлікке, ерлікке тәрбиелеудің бірден-бір құралы әдеби мұралар екені белгілі. Бұл туралы еларалық байланыс құралы әдебиеттің өнердегі, тәлім-тәрбиедегі маңызы жөнінде ғалым-жазушылар З. Қабдолов [47], Р. Сыздықова [48], М. Ғабдуллин [49], Б. Адамбаев [50], Ш. Ахметов [51], М. Әлімбаев [52], А. Сейдімбек [53], т. б. еңбектерінде айтылатын көркем сөз өнерінің баланың ой-қиялын, шағармашылық, көркемдік талғамын дамытатыны, өмірді танытатыны, ел мен ел арасын байланыстырып, достыққа тәрбиелейтін құрал екендігі ерекше аталып өткенін байқадық.
Қазақстан Республикасы көлемінде балалар әдебиетінің дамуы туралы Ш. Ахметов, С. Қалиев [54], Ә. Табылдиев [55], К. Нұғыбаева [56], Б. Ыбрайымов [57], С. Рахметова [58], К. Сейсембаев [59], Н. Албытова [60] т. б. зерттеулерінде балалар әдебиетінің бастауыш сынып оқушыларын оқыту және тәрбиелеу үрдісіндегі тәлімдік және білімбік мәні, әдеби шығармаларды оқу-тәрбие үрдісіндегі тәлімдік және білімдік мәні, әдеби шығармаларды оқу-тәрбие үрдісінде қолдану тәсілдері жөнінде келелі ой қозғағанына көз жеткіздік.
Дегенмен, психологиялық-педагогикалық әдебиеттерге және озық педагогикалық тәжірибелерге жасаған талдау зерттеу проблемасының күні бүгінге дейін шешімін таппағанын дәлелдейді.
Балабақша болашақ педагогтардың осы саладағы білім, іскерлік деңгейлері мен әдістемелік жұмыс қүжаттарын зерттеп, зерделеу де бұл проблемаға аса назар аударылмайтынын айғақтайды.
Демек, болашақ педагогтарды мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктіліктерін қалыптастыруға даярлау практиканың үдемелі сұранысы мен бұл проблеманың педагогика ғылымында теориялық тұрғыда жеткіліксіз зерттелуі арасында; педагогика жаңашылдығын оқу-тәрбие процесінде пайдалануға болашақ педагогтерді балабақша жағдайында даярлау қажеттігі мен оларды жүзеге асыруға байланысты жүйелі әдістемелік даярлықтың жүргізілмеуі арасында қайшылықтар бар екені анық байқалады.
Осы қайшылықтардың шешімін іздестіру біздің зерттеу проблемамызды айқындауға және тақырыпты «Болашақ педагогті мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктіліктерін қалыптастыруға даярлау (балалар әдебиеті негізінде) ».
Зерттеу объектісі - болашақ педагогті мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктіліктерін қалыптастыруға даярлау жүйесі.
Зерттеу пәні - болашақ педагогті балалар әдебиеті негізінде мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктіліктерін қалыптастыруға даярлау балабақша жағдайында болашақ педагогтерді даярлау процесі.
Зерттеудің мақсаты - болашақ педагогті балалар әдебиеті негізінде мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктіліктерін қалыптастыруға даярлауды әдістемелік қамтамасыз ету.
Зерттеудің болжамы - егер мектепке дейінгі ересек жастағы балалардың коммуникативтік біліктерін қалыптастырудың мазмұны теориялық тұрғыдан ашып көрсетілсе, мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктерін қалыптастырудағы балалар әдебиетінің тәрбиелік мүмкіндіктері нақтыланса, онда мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктіліктерін қалыптастыруға даярлығы қалыптасады, өйткені болашақ педагогтерді мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктерін балалар әдебиеті негізінде қалыптастыруға даярлығы баланың коммуникативтік біліктерді жеткілікті меңгеріп, коммуникативтік әрекетке қажетті дағдыларды ретімен еркін меңгеруіне ықпал етеді.
Зерттеудің міндеттері:
-«білік», «коммуникативтік білік», «коммуникативтік білікті қалыптастыру» ұғымдары теориялық негіздерін ашып көрсету;
-мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктерін қалыптастырудағы балалар әдебиетінің тәрбиелік мүмкіндіктерін нақтылау;
-болашақ педагогтерді мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктерін балалар әдебиеті негізінде қалыптастыруға даярлаудың педагогикалық шарттарын анықтау;
- болашақ педагогтерді мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктерін балалар әдебиеті негізінде қалыптастыруға даярлау әдістемесінің тиімділігін тәжірибелік эксперимент жұмысында тексеруден өткізу.
Зерттеудің әдіснамалық негіздері н таным теориясы, өзіндік таным теориясы, білім беру жүйесінің философиялық, психологиялық педагогикалық негіздері, тұлғаны дамыту теориясы, психология және педагогика ілімінің теориялық тұжырымдамалары, Қазақстан Республикасы Білім туралы Заңы, Үкіметтің қаулы-қарарлары, ғылым мен тәжірибені кіріктіру теориясы, тілдік құндылықтарды пайдалану жөніндегі идеялар мен тұжырымдар құрайды.
Зерттеудің көздері : Қазақстан Республикасы Президентінің халыққа Жолдаулары; мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың қолданыстағы заңдары мен нормативтік, құқықтық және әдістемелік құжаттары; Мектепке дейінгі ұйымдардағы білім беру әрекетінің типтік ережесі; Қазақстан Республикасы Үкіметінің «Қазіргі заман кезеңінде мектепке дейінгі ұйымдардың негізгі міндеттері туралы» Қаулысы; «Қазақстан Республикасының 2016-2019 жылдарға арналған білім беруді дамытудың мемлекеттік бағдарламасы»; Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңы; зерттеу мәселесі бойынша ғалымдар еңбектерінде көрініс тапқан философиялық және педагогикалық тұжырымдамалар; оқу-тәрбие үдерісіндегі озат тәжірибелер; оқу-әдістемелік құралдар, сондай-ақ диссертанттың зерттеушілік және әдіскерлік іс-тәжірибесі.
Зерттеу әдістері: зерттеу мәселесі бойынша ғылыми психологиялық және педагогикалық әдебиеттерге, білім беру стандарттарына, оқу бағдарламаларына теориялық талдау жасау; озат іс-тәжірибелерді талдау, салыстыру, зерделеу, жинақтау; тәжірибелік-эксперименттік жұмыстар жүргізу, жүйелеу, модельдеу; сауалнама, бақылау, тестілеу жүргізу, әңгімелесу, бейнетаспаға және суретке түсіру, сахналау; эксперимент нәтижелерін математикалық тұрғыда өңдеу, қорытындылау.
Зерттеудің негізгі кезеңдері :
Бірінші кезеңде (2015жыл, қыркүйек-желтоқсан) зерттеу мәселелері бойынша материалдар жиналып, жүйеге келтірілді. «Коммуникативтік білік» түсінігінің мазмұны анықталды. Балалар әдебиетіне арналған зерттеулерге, ғылыми әдістемелік еңбектерге талдау жасалып, озық тәжірибелер қорытындыланды, материалдар сұрыпталды.
Екінші кезеңде (2016 жыл, қаңтар-наурыз) зерттеу жұмысының теориялық және практикалық негізі нақтыланды, мектепке дейінгі мекемелердің әдістемелік құжаттары зерделенді. Болашақ педагогтердің мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктерін балалар әдебиеті негізінде қалыптастырудың моделі құрылды, оның педагогикалық шарттары анықталып, эксперимент бағдарламасы жасалды.
Үшінші кезеңде (2016 жыл, наурыз-сәуір) жүргізілген тәжірибелік-эксперименттік жұмыстың нәтижелері қорытындыланды, жүйеленді. педагогтардың мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктерін балалар әдебиеті негізінде қалыптастыру әдістемесі тексерістен өтті, элективтік курс бағдарламасы жасалды, нәтижелері сұрыпталды, арнайы әдістемелік ұсыныстар берілді. эксперименттік тексерістен өтті, магистрлік диссертация рәсімделді.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы мен теориялық мәнділігі :
-«білік», «коммуникативтік білік», «коммуникативтік білікті қалыптастыру» ұғымдары теориялық негіздрі ашып көрсетілді;
-мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктерін қалыптастырудағы балалар әдебиетінің тәрбиелік мүмкіндіктері нақтыланды;
-болашақ педагогтерді мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктерін балалар әдебиеті негізінде қалыптастыруға даярлаудың педагогикалық шарттары анықталды;
- болашақ педагогтерді мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктерін балалар әдебиеті негізінде қалыптастыруға даярлау әдістемесінің тиімділігі тәжірибелік эксперимент жұмысында тексеруден өткізілді.
Зерттеудің практикалық мәнділігі :
- болашақ педагогтерге мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктерін балалар әдебиеті негізінде қалыптастыруға даярлауға бағытталған «Мектепке дейінгі ересек жастағы балалардың коммуникативтік біліктілігін қалыптастыру» атты элективтік курс бағдарламасы әзірленіп ұсынылды;
- ғылыми-зерттеу жұмысының нәтижелерін мектепке дейінгі тәрбие мекемелерінде, мектепалды сыныптарында және тәрбиешілерді даярлау және біліктілігін арттыру жүйесінде қолдануға болады .
Зерттеу базасы : Эксперименттік жұмыс Алматы облысы, Талдықорған қаласындағы балабақшаларда өткізілді. Экспериметке 28 тәрбиеші эксперименттік, 26 тәрбиеші бақылау тобына алынды.
Магистрлік диссертация жұмысының құрылымы: Магистрлік диссертация жұмысы кіріспеден, екі бөлімнен, пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады. Зерттеу жұмысында 13 кесте, 4 сурет берілген.
Қорғауға ұсынылатын негізгі қағидалар:
- мектепке дейінгі ересек жастағы балалардың коммуникативтік біліктері туралы ұғымдарға берілген теориялық сипаттама;
-мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктерін қалыптастырудағы балалар әдебиетінің тәрбиелік мүмкіндіктері нақтыланды;
-болашақ педагогтерді мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктерін балалар әдебиеті негізінде қалыптастыруға даярлаудың педагогикалық шарттары;
- болашақ педагогтерді мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктерін балалар әдебиеті негізінде қалыптастыруға даярлаудың құрылымдық-мазмұндық моделі, өлшемдері мен көрсеткіштері, деңгейлері;
- болашақ педагогтерді мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктерін балалар әдебиеті негізінде қалыптастыруға даярлаудың педагогикалық шарттары;
- болашақ педагогтерді мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктерін балалар әдебиеті негізінде қалыптастыруға даярлау әдістемесі.
Зерттеудің негізгі нәтижелері педагогика және психология кафедрасының кеңестерінде, мектепке дейінгі мекемелердің педагогикалық кеңестерінде баяндалды және 2 басылымда жарық көрді.
Кіріспеде зерттеу тақырыбының көкейкестілігі негізделді, ғылыми-зерттеу жұмысының мақсаты, нысаны, пәні, болжамы, міндеттері тұжырымдалды, зерттеу әдістері, теориялық негіздері, нәтижелері мен олардың практикалық маңызы сипатталды, сонымен қатар қорғауға ұсынылатын негізгі қағидалар мен оның нәтижелерінің тәжірибеде пайдапланылуы туралы мәліметтер келтірілді, магистрлік диссертация жұмысының құрылымы қарастырылды.
«Болашақ педагогті мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктіліктерін қалыптастыруға даярлаудың теориялық негіздері» деп аталатын бірінші бөлімде қатынас мәселесінің психология және педагогика ғылымдарында қарастырылуы, қазіргі таңдағы зерттелу дәрежелері талданды, мектепке дейінгі ересек жастағы балалардың коммуникативтік біліктері туралы ұғымдарға теориялық сипаттамалар берілді, мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктерін қалыптастырудағы балалар әдебиетінің тәрбиелік мүмкіндіктері нақтыланды, болашақ педагогтерді мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктерін балалар әдебиеті негізінде қалыптастыруға даярлаудың педагогикалық шарттары нақтыланды.
«Болашақ педагогті мектепке дейінгі балалардың коммуникативтік біліктіліктерін қалыптастыруға даярлау әдістемесі» атты екінші бөлімде көркем әдебиетті пайдаланудың әдістемесі талданып, әдебиетті оқу-тәрбие үрдісінде пайдалану мүмкіндігі анықталды. Балалар әдебиетті қалыптасатын бастауыш сынып оқушыларының тәрбиелілік моделі жасалынды. Зерттеу нәтижесін эксперименттік байқаудан өткізілуі сөз болады.
Қорытындыда педагогикалық тәжірибе жұмыстарының нәтижелері негізінде тұжырымдар мен ұсыныстар беріледі.
1 БОЛАШАҚ ПЕДАГОГТЫ МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ БАЛАЛАРДЫҢ КОММУНИКАТИВТІК БІЛІКТІЛІКТЕРІН ҚАЛЫПТАСТЫРУҒА ДАЯРЛАУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1. 1 Мектеп жасына дейінгі балалардың коммуникативтік біліктерін қалыптастырудың мәндік сипаттамасы
... жалғасы- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz