Қашықтан окыту жайлы

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
I.тарау.
1. Қашықтан окытуды не деп түсінеміз? ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
2. Қашықтан оқыту мақсаттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
3. Қашықтан оқыту түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
4. Қашықтан оқыту модельдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
5. Қашықтан оқыту артықшылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
6. Қашықтан оқыту формасын ұйымдастыру проблемаларының
негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...12

II.тарау.
2.1. Қашықтықтан оқытудың білім саласындағы рөлі мен міндеттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
2.2. Қашықтықтан оқытуды ұйымдастырудың теориялық негіздері ... ... ... ...16
2.3. Қашықтықтан оқыту . білім саласындағы нарықтық қатынастарды
жетілдіру жолы. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
2.4. Қашықтықтан білім берудің түсініктік . терминологиялық аппараты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .34
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 37
Әдебиеттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 38
Қосымша
3.Информатиканы оқыту теориясы мен әдістемесі бойынша
зертханалық жұмыс ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .39

Стратегиялык проблемалар жөніндегі мамандар қашыктан оқыту формасын 21 ғасырдың білім беру жүйесі деп атап жүр. Бұл күні оған үлкен мән беріліп отыр. Бұрьш технологияларға бағытталған қогамдық прогрестің нәтижелерінің бүгінде ақапараттық аймақта орталықтандырылып жатқаны кашыктан оқытудың маңыздылыгын арыттырды.
Информатика дәуірі басталды. Оның қазіргі мезгілдегі даму кезеңін телекоммуникациялык деп сипаттауға болады. Бүл ақпарат пен білімнің қатынас аймағы. Кәсіби білім тез ескіретіндіктен оны тұрақтытүрде жетілдіріп отыру керек. Қашықтан окыту формасы бүгінде, уақыт және кеңістік белдеулерінен тәуелсіз, көпшіліктің өз бетінше үздіксіз жалпы білім алу жүйесін, озара ақпарат алмасуын қалыптастырады және жүзеге асырады.
Одан баска, кашыктан оқыту жүйесі әлеуметтік жагдайына (окушыға, студентке, азматтар мен әскерилерге, жүмыссыздарға ...) карамастан және еліміз бен шет елдің кез-келген ауданында түрса да адамның білім және ақпарат алу қүқығын камтамасыз етеді. Ел азаматының білім алу құқығын қамтамасыз етуде және қоғам қажеттілігін өтеуде, тек осы жүйе мейлінше тиімді әрі икемді. Жоғарыда айтылған факторларга сүйеніп айтқанда, мамандарды дайындау мен олдардың жоғары квалификациялық деңгейін үстап тұруда кашыктан окыту 21 ғасырдағы ең әсерлі жүйе болып табылады.
Зерттелетін проблеманың мәнісі мынада:
Қашықтан оқытудың нормативтік-кұкыктык негіздері кабылданбаған және жасалмаган; Осы себептен кашыктан оқытуға дәл анқытама беріп, оның теориялык жақтарын әртүрлі деңгейлерден қарастыру керек. Соңғы кездері педагогикалык әдебиеттерде кашыктан оқтудың педагогикалык проблемаларына көп назар аударылып жүр. Қолданыстағы алгашкы көздердің сипаттауларында гылыми көзкарас (терминологияны пайдалану, оны ашып көрсету, баст жәйттерді шығару және негіздеу, айтып жеткізудің ойға қонымдылығы) байқалады, бірак, әр жылдардагы авторлардың еңбектерінде кейбір сұрактар бойынша айырмашылыктар байкалады.

5. Қазақстан Республикасы жалпы орта білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттары. – Алматы, 2002. -360 б.
6. М. П. Лапчик и др. «МПИ» гл. 7 (с. 125), гл. 8.1, 8.2 (с.160);
7. Бөрібаев Б., Нақысбеков Б., Мадиярова Г. Информатика: Жалпы білім беретін мектептің 9-сыныбына арналған оқулық. –Алматы: Мектеп, 2005. -272 бет.
8. ИНФО (2000-2007), Информатика негіздері журналдары.

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 39 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
I-тарау.
Қашықтан окытуды не деп
түсінеміз? ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
Қашықтан оқыту
мақсаттары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..6
Қашықтан оқыту
түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..7
Қашықтан оқыту
модельдері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..9
Қашықтан оқыту
артықшылығы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 11
Қашықтан оқыту формасын ұйымдастыру проблемаларының
негіздері
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...12

II-тарау.
2.1. Қашықтықтан оқытудың білім саласындағы рөлі мен
міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
2.2. Қашықтықтан оқытуды ұйымдастырудың теориялық
негіздері ... ... ... ...16
2.3. Қашықтықтан оқыту – білім саласындағы нарықтық қатынастарды
жетілдіру жолы.
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 18
2.4. Қашықтықтан білім берудің түсініктік – терминологиялық
аппараты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..34
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..37
Әдебиеттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 38
Қосымша
3.Информатиканы оқыту теориясы мен әдістемесі бойынша
зертханалық
жұмыс ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..39

Кіріспе:
Стратегиялык проблемалар жөніндегі мамандар қашыктан оқыту
формасын 21 ғасырдың білім беру жүйесі деп атап жүр. Бұл күні оған үлкен
мән беріліп отыр. Бұрьш технологияларға бағытталған қогамдық прогрестің
нәтижелерінің бүгінде ақапараттық аймақта орталықтандырылып жатқаны
кашыктан оқытудың маңыздылыгын арыттырды.
Информатика дәуірі басталды. Оның қазіргі мезгілдегі даму
кезеңін телекоммуникациялык деп сипаттауға болады. Бүл ақпарат пен білімнің
қатынас аймағы. Кәсіби білім тез ескіретіндіктен оны тұрақтытүрде
жетілдіріп отыру керек. Қашықтан окыту формасы бүгінде, уақыт және
кеңістік белдеулерінен тәуелсіз, көпшіліктің өз бетінше үздіксіз жалпы
білім алу жүйесін, озара ақпарат алмасуын қалыптастырады және жүзеге
асырады.
Одан баска, кашыктан оқыту жүйесі әлеуметтік жагдайына
(окушыға, студентке, азматтар мен әскерилерге, жүмыссыздарға ...)
карамастан және еліміз бен шет елдің кез-келген ауданында түрса да адамның
білім және ақпарат алу қүқығын камтамасыз етеді. Ел азаматының білім алу
құқығын қамтамасыз етуде және қоғам қажеттілігін өтеуде, тек осы жүйе
мейлінше тиімді әрі икемді. Жоғарыда айтылған факторларга сүйеніп айтқанда,
мамандарды дайындау мен олдардың жоғары квалификациялық деңгейін үстап
тұруда кашыктан окыту 21 ғасырдағы ең әсерлі жүйе болып табылады.
Зерттелетін проблеманың мәнісі мынада:
Қашықтан оқытудың нормативтік-кұкыктык негіздері кабылданбаған
және жасалмаган; Осы себептен кашыктан оқытуға дәл анқытама беріп, оның
теориялык жақтарын әртүрлі деңгейлерден қарастыру керек. Соңғы кездері
педагогикалык әдебиеттерде кашыктан оқтудың педагогикалык проблемаларына
көп назар аударылып жүр. Қолданыстағы алгашкы көздердің сипаттауларында
гылыми көзкарас (терминологияны пайдалану, оны ашып көрсету, баст
жәйттерді шығару және негіздеу, айтып жеткізудің ойға қонымдылығы)
байқалады, бірак, әр жылдардагы авторлардың еңбектерінде кейбір сұрактар
бойынша айырмашылыктар байкалады.
Қашықтан оқытуды не деп түсінеміз?
Түрлі статияларды салыстыра отырып, қашықтан оқыту - бұл
әдеттегі күндіз немесе сырттай оқудан көп айырмашылыгы мен артықшылыгы бар
оқытудың жаңа, арнайы формасы.
Ол оқушы мен мұғалімнің, оқушылардың өзара карым-
қатынынасының өзгеше формасын, өзгеше оку күралы мен әдістемені, оқытудың
үйымдастыру өзгеше түрін ұыснады. Сонымен қатар оның қүрамы кез-келген
оқыту формасында, кез-келген оқыту жүйесінде бар компоненттерден; оқытудың
барлық түрінде, әлеуметтік қажеттілікті өтейтін мақсаттардан; оқу орнының
түріне қарай қолданыстағы программаларды қамтиытын мазмүннан;
әдістемелерден, үйымдастыру формасынан, оку құралдарынан тұрады. Қашыктан
оқыту формасының соңгы үш компоненті колданыстагы технолгиялык негіздерге
(мысалы, тек компьютерлік телекоммуникацияга, баспа күралымен. компакт-
дискімен, кейс-технологиямен жабыдықталған компьютерлік телекоммуникацияга)
қарай айрыкшаланган.
Сырттай оку мен кашыктан окуды шатастырмау керек. Олардың
басты айырмашылыгы сонда, кашыктан окытуда жүйелі, әрі әсерлі интерактивтік
оқыту қамтамасыз етіледі. Қашықтан окытуды окудың жаңа бір формасы деп.
тиісінше қашықтан білім беруді (окыту нәтижесі сиякты, жүйені де, процестің
өзін де) білім берудің жаңа формасы деп қарастыру керек. Әрине, оны басқа
оқу жүйелеренің жетілдірілген түрі деп карауга болмас.
Қашыктан окыту да күндізгі оқытудагыдай мазмұн мен мақсаттар негізінде
қүрылады. Бірақ, материалды беру түрі мен мүгалім - оқушы, окушының
өзара қатынастары басқаша болады. Қашыктан окытудың дидактикалық
принциптері де (гылымилық, жүйлеік және жүйелілік, белесенділік
принциптері, дамыта окыту, көрнекілік, окытудың дифрененциалдыгы мен
жекелей оқыту принциптері т.с.с) күндізгі окуыдагыдай. Бірақ, Интернеттін
ақпараттык ортасының және оның кызметінің мүмкіндіктеріне байланысты,
қашықтан білім беруді жүзеге асыру ерекше болады. Осылайша, бір жагынан
қашықтан оқытуды жалпы білім беру арасында (үздіксіз білім беру жүйесінде),
оның кейбір жақтарының ерекшеліктерін ескере отырып карастыру керек.
Баскаша жагынан, кашыктан оқуды жүйе және процесс ретінде айыра білу керек.
Қашықтан оқыту - процесс. Қашықтаи оқу - жүйе.
Сайып келгенде , бір жағынан , дистанциялық оқу анықтап
қарауға ереді білім жалпы жүйесіне ( толассыз білім жүйесінде міндетті ),
орнын басушылық әтом жанында болжай бөлектердің оның буындардың . Жүйені
сияқты басқа , дистанциялық оқу қажетті айырып тану және процес сияқты.
Баска да окыту формалары сиякты, кашыктан окыту да педагогикалык
жобалаудың кезеңдерін, оның мазмүндык және педагогикалык қүрамын
(педагогикалык технология жоспарындагы әдістеме, окыту формаларын)
теориялык түргыда маганалы етуді ұсынады. Бұдан шыгатыны, педагогикалык
жобалау кезеңінін міндеттері іиыналар: әлектрондык курстар, әлектрондык
окулыктар, оку қүралдарының кешендірін құрастыру, желіде окыту процесін
үйымдастырудың педагогикалык технологиясын жасау.
Ғылыми жүмыс авторлары қашықтан оқуга тән біркатар
сипаттамаларды боліп көрсетеді. Қашықтан окыту курсы окушы әрекетінің
тиянақты және дәл жоспарлануын, үймыдастырылуын, оқыту максаты мен
міндетінің айкын қойылуын, окушы мен окытушының арасындагы
интерактивтілікті камтамасыз ететін кажетті оку материалдарыныц
жеткізілуін, окушы мен оқу материалы арасында кері байланыс болуын талап
етеді, топтык окытуга жагадай жасайды. Әсерлі кері байланыстың болуы
оқушының білмісіздіктен білімділікке карай қозғалысының дұрыстыгы туралы
ақпарат алып отыруга мүмкіндік береді. Мотивация да кез-келген қаштықатан
окыту крусының маңызды бір бөлігі. Оныц көтермелеу үшін әртүрлі әдістер мен
күралдарды қолдану маңызды. Қашықтан окыту курстарын үйымдастрыганда
косалқы компоненттерді (инвариантты) де карастыру керек.

Қашықтан оқыту мақсаттары.
Ғылыми жұмыс авторлары кащақтан оқытудың мынандай мақсаттарын бөліп
көрсетеді:
кадарларды кәсіби дайындау және қайта даярлау;
белгілі мамандық бойынша педагогикалык кадрлардың квалификациясын көтеру;
кебйір жеке оқу пәндерінен окушыларды әкстерн-емтихан тапсыруга дайындау;
белгілі профил бойынша оқушыны жогары оқуга түсуге дайындау;
мектеп немесе мектептен тыс курс багдарламысының бөлімін. кейбір жеке
пәндер мен тақырыптарды тереңдете окыту;
мектепте кейбір жеке пәндер бойынша окушы біліміндегі, білігіндегі,
дагдысындагы жетіспеушіліктерді жою;
түрлі себептермен мектепке мүлдем немесе белгілі бір уақыт аралыгында келе
алмайтын окушыга мектептің базалық курсты окыту;
кызыгушылыгы бойынша косымша білім алу.

Қашықтан оқыту түрлері.
Орындалган талданымдар негізінде қащыктан оқытудың кең тараган
түрлері мыналарга негізделген:
инетрактивтік тақталар;
компьютерлік телекоммуникациялық желі (аймактык, галамдық), колданыстагы
конфигурацияның (мәтіндік файлдар, мультмедиялык технология,
видеокконференция, телекөпір, онлайын-сабак...) әртүрлі дидактикалык
мүмкіндіктеріне карай;
Интернет желісі мен компакт-диск бірлігі технологиясы.
Интерактивті тақталар арқылы жүргізілетін оқытудың
артыкшылыгы, ондагы окытушыдан әртүрлі қашықтықтагы аудиториямен тіклей
бейнелік жанасу мүмкіндігінде.
Оның кемшілігі сонда, осылай оқытканда кәдімгі сабақпа, әлде қазіргі
замангы педагогикалык технология қолданылган ба, оган қарамастан сабактың
тиражы көбейтіле береді.
Мұгалімдер мен оқушылар жаңа білім игерудің, өзне кажет
әдстердің, жаңа акпараттык технологияының, куәгері немесе қатысушысы
боларда, дискуссияга катысарда, тамаша бір әдістеме немесе лабораториялык
жүмыс көрерде осы интерактивтік теледидардың пайдасы зор.
Қашықтан окытудың осы формасы интерактивті және мамандар дайындау
мен квалификациясын көтеруде болашагы зор. Бірак. қазіргі мезетте бүл өте
қымбат технология болып отыр.
Қашықтан окытуды үйымдастырудың келесі тәсілі компьютерлік
телекоммуникацияны әлектрондык почта, телеконференция, аймактык мен
Интернет желісінің ақпараттық қорлары тәртібінде пайдалануды үсынады. Бүл
кашықтан оқытудың кең тараган және арзан түрі. Оны үйымдастыруда
телекоммуникациялық технологияның жаңа қүрачдарын колдану карастырылган.
Үшінші тәсілде базалық әлектрондык оқулык ретінде кмопакт-
дискілерді пайдалану үсынылады. Ол ЖОО-ры мен мектепте білім беруге және
мамандардыц білімін көтеруге арналган зор дидактикалык мүмкіншіліктерге ие.
Компакт-дискілердің артыкшылыгы мынады;
- инетрактивтік;
- мультмедиялык;
- ақпараттың үлкен көлемін камтиды және осының есебінен кашыктан
окытуды елеулі түрде оңтайландырады.

Қашықтан оқыту моделдері.

Авторлар өз еңбектерінде, қашықтан оқытудың казіргі мезетте бар
ашык желісінде қордаланған келесі моделдерді карастырады:
Бірінші модель - әкстарнат түрінде окыту. Қандайда бір себеппен
күндізгі оқу орнында оқи алмайтын оқушылар мен студенттерге арналган,
мектептің және ЖОО-ның (емтихандык) талабына ыңгайластырылған окыту.
Екінші модель - бір университет базасында оқыту. Тұрақты түрде
оқытылмайтын, оқу орынан қашыкта орналсқан, сырттай (ашык форма) немесе
кашыктан окытатын, ягни компьютерлік телекоммуникациялы мен ақпараттық
технологияны камытыган, студенттерге арналган бүтіндей оку жүйесі. Мұндай
багдарламалар әртүрлі білім аттестаттарын алу үшін пайдаланылады.
Үшінші модель - бірнеше оқу орындарының бірігіп жұмыс істеуіне
негізделген оқыту. Жетекші пәндерді (елдің немесе шет елдің кез-келеген
аумагында) окытуда бірнеше оқу орнының, сырттай кашыктан оқытудың
багадарламасын бірігіп дайындауына негізделген.
Қашыктан оқытудың багдарламасын дайындаганда осылай бірігіп
кызмет ету, оның сапасын арттырады және біршама арзандатады. Багдарламаның
келешек максаты - достас елдердің кез-келген азаматына, өз елінен немесе
үйінен алыска үзамай ак, осы елдердегі колледждер мен университеттер
базасында кез-келген білім алуына мүмкіндік беру.
Төртінші модель - Студеттер мен оқышулар әр багытта білім алатын.
ашык немесе қашықтан окытуга арнайы кұрылган, тәуелсіз білім беру мекемесі.
Олар мультимедиялык курстар жасауга маманданады. Оқу ақысы студенттер жүмыс
істейтін үймдар мен фирма іар аркылы төленеді.
Осындай ең ірі мекеме Лондондагы Ашық университет болып табылады. Оның
базасы негізінде соңгы жылдары Ұлыбританияның гана емес Достастык елдерінің
де көптеген студенттері кашыктан окытылып жатыр.
Бесінші модель - тәуелсіз оқыту жүйесімен оқыту. Бүган ұксас
жүйелерде окыту толыгымен теледидардагы бейнежазу немесе райдиобагдарлама,
сонымен катар баспа қүралдары аркылы жүргізіледі. Қащыктан окытудың бүндай
түрінің мысалына америка -самоан тележобасын жатқызуга болады.
Мультимедиялык багдарлама негізіндегі калыптан тыс, интерактивті
кашыктан окыту. Мұндай бағдарламалар, өз уақытысында түрлі себептермен
мектепте оқудын аяқтай алмай калган үлкендерге арналган. Бүл жобалар
арнаулы білім беру бағдарламаласының кіртірілген (мысалы, Колумбияда бар)
бөлігі, немесе белгілі бір білім беру максатына икемделген (мысалы,
Қазакстандагы Халықты компьютерлік сауаттылыкка окыту, Британияның халық
ағарту бағдарламасы) болуы, немесе денсаулыктың профилактикалык
багдарламасы (мысалы СПИТтен сактау бағдарламасы) болуы, дамушы елдерге
арналған бағдарлама болуы мүмкін.

Қашықтықтан оқытудың артықшылығы.
Зерттеушілердің айтуынша, қашықтан оқытудың даусыз артықшылыктары
мыналар:
білім беру қызметінің арзандығына қарамай, кешкі немесе сырттай оқу түріне
Караганда әлдеқайда жогары кәсіби дайындық ;
оқу мерзімін кысқарту;
Қазақстан мен шет ел ЖОО-нда катар оку мүмкіндігі;
Студенттің ЖОО-ның географиялық орнына тәуелсіздігі.
Оку курстарының сапсы мен күрылымы кашыктан оқыту мен дәстүрлі
окытуда бірдей немесе кейбір жағдайларда кашықтан оқыту сапасы жоғары
болғанын тәжрибелер дәлелдеп отыр. Дәстүрлі окыту орталарына қараганда
жаңа электрондык технология окушыны оқу процесіне белсенді қатыстырып қана
қоймайды, сонымен катар осы процесті басқаруга рүқсат етеді.
Дыбыстың, киымлыдың, образдың және мәтіннің интеграциясы жаңа,
мүмкіндіктері мол, әдеттен тыс оку ортасын калыптастырады. оның дамыу
барысында оқу процесіне катысатын оқушы саны да арта береді.
Қашықтан оқыту жүйесінде қоданылатын багдарламалер мен
акпаратты жеткізу жүйесінгің инетрактивтік мүмкіндіктері, көптеген дәстүрлі
оку орталарында мүмкін болмайтын кері байланыс орнататы және икемдеп
отырады, тұракты көмек пен сүкбатты қамтамасыз етеді.
Қазіргі заманғы компьютерлік телекоммуникация білім және түрлі окулық
ақпарат беруде, дәстүрлі оқу кұраладрымен бірдей, ал кейде одан да әсерлі.

Қашықтан оқыту формасының негізгі проблемалары.

Қашықтан оқытудың әсерлі болуы оқушылармен бірге Интернетпен
жүмыс істейтін мұғалімге тіклей байланысты. Бул мұғалім; қазіргі замангы
акпараттык және педаогикалық технологияны меңгерген, оқушылармен бірге
желідегі жаңа оқу-танымдык ортада жұмыс істеуге писхологиялық тұрғыдан
дайын бесаспап үстаз болуы керек.
Өкіншке қарай біздің елімізде осыган үксас мамандар дайындау
жүзеге асырылмай отыр. Баска проблема - желідегі студенті ақпаратпен
қаматамасыз ететін инфраструктура. Оку материалының кұрылымы мен кешені
қандай болу керек деген сүрак әлі ашык тұр.
Бұлармен катар кашыктан окыту курсына жіберу туралы сүрак та
бар. Қашықтағы оқушылардың білмін бағалау мен оны ұйымдаетыру да
шешілмеген сүрак күйінде калып отыр. Оны шешу үшін окушылардың білімін
багалайтын норамитвтік-қүкыктық база жасау керек.

2. Қашықтықтан білім беруді ұйымдастырудың
негіздері
2.1. Қашықтан оқытудың білім саласындағы рөлі мен міндеттері

Соңғы он-он бес жылдан астам уақыт ішінде Қазақстандағы білім
беру жүйелерінің кұрылымдарында елеулі өзгерістер болып жатыр. Оқу мен
білім технологиясы қаржы корының байыбына жетіп түсінудің, нарықты
өркендету жолында күресудің тиімді құралына айналып отыр. Осы ретте қазіргі
замандағы технологиялық жетістіктерге негізделген қашықтықтан білім беру
жетекші рөл атқарады.
Дүние жүзі бойынша қашықтан білім беру жүйесін өркендетудің басты
мақсаттарынын бірі-оқушылардың кез келген мектептер, колледждер мен
университеттердегі . оқу бағдарламалары бойынша оқып, білім алуларына
жағдай туғызу болмақ.
Осылай еткенде ғана студенттердің бір елден екінші елге орын
ауыстыруларына ідектеу қойып, кедергілер туғызудан гөрі көзқарастар
жүйелерінің бір арнаға тоғыстырылған идеяларымен каруланып, білім беру
ресурстарын өзара алмастыру жағдайында болашағы зор жаңа істерді өркендете
түсуге мүмкіндік туады.
Коммуникациялық каналдарды ауқымды түрде тарату курысы маңызды
міндеттерді ойдағыдай іс жүзінде асыруға септігін тигізбек.
Қашықтан оқытудың білім с аласындағы мақсаты: Білім берудің
бір тұтас ақпараттық жүйесін құру арқылы оқушылар мен студенттердің білім
деңгейін көтеру.
Қашықтан оқытудың білім саласындағы міндеттері:
• бір-бірімен тығыз байланысты бола отырып, мемлекеттік (республикалық)
деңгейіндегі қашықтықтан оқытудың қүрамына енуі;
• құру кезінде мемлекеттің стандарт талаптарын сақтау;
Қашықтықтан оқытудың жергілікті жүйесі белгілі бір білім
және жекелеген қала (университет) шеңберінде жүмыс атқарады, оның қүрамына
тек жоғары оқу орындары ғана емес, мектептер, гимназиялар мен колледждер де
кіреді. Осындай жүйенің аясында жүмыс жасаудың алғашқы сатысында зиялылық
потенциялын, компьютерлік техниканы үлымды пайдалана отырып, үздіксіз
білім беру принциптерін ойдағыдай іске асыру қажет.
Осыған орай, мектептер мен жоғары оқу орындары жергілікті
және аймактық желіні пайдаланып, шығармашылық жұмыстарын таратып, оқыту
үрдісінде әдістеме бойынша тәжірибе алмасуы қажет.
Оқытудың ауқымды және жергілікті жүйелерін ойдағыдай пайдалана
білудің нәтижесінде білімнің базалық және деректердің банкілік
мәліметтеріне, клиент - сервер, мультимедиа, компьютерді оқып-үйренуші
жүйелерге, әлектрондык оқулыктарға, оку-әдістемелік материалдарға,
қашықтықтан оқыту жүйесінің технологиясымен үйлесімді болып келетін,
алдагы уақытта оқыту тәсілдерінің ішінде кең тараған бес аспап әрі өміршең
түрлері бола алатындай жайлы оқулықтарға, бағдарламаларга еркін кіруге
болады.
Осындай сан қырлы, әрі күрделі мәселелерді жүзеге асыруда
оқытушының атқарар рөлі орасан. Оған әрі ауыр, әрі жауапты міндет жүгі
жүктеледі: ол курстың бағдарламасының құрылымын дайындап, оны қашықтықтан
білім беру жүйесімен астастырып бейімдейді, оқу үрдісінің барысын
қадағалап, тапсырмаларды орындау барысында, өз бетімен бақылау-пысықтау
жұмыстарын орындау жөнінде ұсыныстар береді.
Бұл ретте қашықтықтан оқыту жүйесінің әдістерінде
көрсетілгеніндей, көңіл-күй, психология л ық қарым-қатынас бой көрсетеді.
Қашықтықтан оқыту тәсілі бойынша жүмыс істейтін оқытушы оқытудың жаңа
технологиясын, оқытудың компьютерлі және тораптық жүйелерін жетік біліп,
олармен іс жүргізу ісін орындау шарт.
Қашықтықтан оқыту тәсілімен оқытатын оқытушыларға және осы
істе мүдделі басқа да адамдарға бірнеше талаптар қойылады:
• Оқытушы компъютермен жогары дәрежеде сауатты жұмыс істей білуі қажет.
Қашықтықтан оқытудағы мақсаттары мен міндеттері, оның алдағы
уақытта ақпараттық технология және коммуникация құралдарының негізінде
дамуы туралы білуі қажет.
Қашықтықтан оқыту технологиясын жетік білетін, білім саласындағы
қызметкерлерді, оқушыларды таныстыра білуі қажет.
Оқытушының ақпараттык кұралдармен жұмыс істеуге іс жүзінде дағдылануы
қажет.
Оқытудың телекоммуникациялық құралдарын қолдану ісіне дағдылануын
қалыптастыру, атап айтқанда: тұтынушылар арасында ақпараттар алмастыру және
ақпараттық жүйелердегі ресурстарды пайдалануға дағдылануын қалыптастыруы
қажет.
Жинақталған түрде оку бағдарламасын құрайтын белгілі бір тәртіптегі
модульдік курстардың әдістемелерін баяндай және курстарды өткізуді
ұйымдастыра білуі қажет.
Оқу үрдісін қашықтықтан оқыту шеңберінде жүргізу ісіне жан-жақты даярлау,
қашықтықтан оқыту жүйесі бойынша сабақ өткізу үрдісінде үйлестіруші болуы
қажет.
Бүгінгі таңда ақпараттық қамтамасыз ету жүйесіне баса мән
бермейінше, білім берудің ақпараттық технологияларын, дәлірек айтқанда,
әлектрондык оқулық және бейнефильмдерді, басқа да электрондык басылымдарды
қашықтықтан оқытудың спутниктік арнасы арқылы ендірмейінше, кез келген
әлеуметтік-әкономикалық саланың алға басуы мүмкін емес.
Республикалық білім беруді ақпараттандырудың ғылыми-
әдістемелік орталығы ақпараттық қарым-қатынастық технологиялардың білім
берудегі педагогикалық мүмкіндіктерін зерттеу жолында ЮНЕСКО институтының
тірек нүктесіне жатады және онымен бірге қашықтықтан оқытудың спутниктік
каналын ендірудің бірлескен жобасын жүзеге асыруда.

2.2. Қашықтықтан оқытуды ұйымдастырудың теориялық негіздері

Қашықтықтықтан оқыту (ҚО) - білім, білік дағдыларды алу
үрдісі, бұл кезде оқыту процедураларының тұтас немесе белгілі бір бөлігі
оқытушы мен студенттің территориялық алшақтығына қарамастан жаңа ақпараттық
және телекоммуникациялық технологиялардың көмегімен жүзеге асырылады.
Қашықтықтықтан оқыту технологиясының кейс және желілік технология
деген түрлерін ерекшелеп көрсетуге болады.
Қашықтықтан оқыту технологиясынын дамуына Интернеттің әсерін
бағалау қиын. Ол ара қашықтықтықты қысқартумен қатар, оқытушы мен студентке
анағүрлым көп еркіндік береді. Енді тыңдаушы немесе студент тапсырмалар
және тестпен өзіне ыңғайлы уақытта айналыса алады. Оқытушы материал
мазмүньн жедел түрде өзгерте алады. Қашықтықтан оқыту технологиясынын дамуы
- біздің білім беру жүйесінің болашағы болып табылады.

Шетелде күндізгі немесе қашықтықтан білім берудің қайсысының
дұрыстығы жөнінде сөз де болмайды. Өйткені, басты орынды қашан да сапалы
білім алады.
Қашыктықтан оқытуда өз бетінше жүргізілетін жұмысты сөзжұмбақтар немесе
тапсырмалар арқылы ұйымдастыру, жаңа тақырыптарды меңгеру үшін өте ыңғайлы.

Қашықтықтан оқытудың жетістігі - оқытушының өзінің
қатысуынсыз оқушылар назарын өзінен тыс қалдырмауға қабілеттілігіне
байланысты болады. Жаңа тақырып бойынша берілетін материал баспаға
шығарылған түрде қашыктықтан оқыту курсында әлектрондық түрде немесе
әлектрондык оқулық түрінде беріледі. Жаңа тақырыпты булай баяндау кезінде
сабақтың басты әлементі форум немесе чат болып табылады. Мүндай баяндаулар
алдын ала жоспарланып, алдын ала даярланған сценарий бойынша жүргізіледі.
Оку үрдісіне тьютор белсенді қатысады. Қашықтықтан оқытуда жаңа
материалды баяндаудың тағы бір нүсқасы виртуалды шебер. Әдетте оқу
материалын баяндау және талқылау бір мезгілде жургізіледі.
Қашықтықтан оқыту жүйесін әрқайсысы өз кезегінде бірнеше
компоненттерден тұратын үш компоненттің жиыны ретінде карастыруға болады.
Олар:
Дидактикалық жүйе;
Технологиялық жүйе;
Қамтамасыз ету жүйелері.
Қашықтықтан оқыту үшін оқытудың жалпы
дидактикалык бес әдісін қолдануға болады:
Ақпараттық-рецептивті;
Репродуктивті;
Мәселелік мазмұндау;
Эвристикалық;
Зерттеу;

Қашықтықтықтан оқытуды ұйымдастыру технологиялары

Білім беру жүйесін ақпараттандырудың негізгі бағыты XXI
ғасырдың талаптарына сәйкес қоғамды дамытудың жоғары тиімділікті
технологияларына сүйенген жаңа білім стратегиясына көшу болып табылады.
Білім беру жүйесін ақпараттандыру бағыты жаңа ақпараттық
технологияларды пайдалану аркылы дамыта оқыту, кашыктыктан оқыту, дара
тұлғаға бағыттап окыту максаттарын жүзеге асыра отырып, оку-тәрбие
үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі мен сапасын жоғарылатуды
көздейді.
Қашықтықтан оқыту мүмкіндіктері оқушыларға курс мазмүнына,
оқыту стратегиясы мен оқу ресурстарын таңдау және бақылауды береді.
Қашықтықтан оқыту оқытушы мен институт мүдделеріне емес, оқушылардың жеке
бастық қажеттіліктеріне негізделеді.
Бұл оқытушы рөлін білім көзінен оқыту менеджеріне
ауыстырады. Осындай оқытуға қол жеткізуді қамтамасыз ету үшін көбінесе
қашықтықтан білім беру әдістері мен жаңа ақпараттық технологиялар
жетістіктері қолданылады.
Елдің әлеуметтік-әкономикалық қарқынды дамуы білім беру
жүйесіне нақты өзгерістер енгізуді, соның ішінде осы бағыттағы қиын
тапсырмаларды шешуге қабілеттері бар жоғары білікті мамандарды сапалы
дайындауды талап етеді.
Бүл үлкен жұмсақтық пен саналуандығымен сипатталатын оқытудың
жаңа мазмүны мен формаларын қажет етеді. Аталған мәселені сәтті шешу үшін
білім беру мекемелері жаңа білім беру қызметтерін үсына алатын және
біртұтас білім беру кеңістігін құруға әкелетін ашық жүйеге ауысулары
керек.
Қашыктықтан оқыту ұғымын кең мағынада алсақ, бүл-тыңдаушылар
мен оқытушылардың бір-бірінен кеңістікте алыстатылған оқу формасы. Ал,
тармағынадағы қашықтықтан оку ұғымы тындаушылар мен оқытушылар арасындағы,
сонымен қатар тыңдаушылардың өзара белсенді ақпаратпен алмасуын
қарастыратын және жоғаргы дәрежедегі қазіргі жаңа ақпаратгық
технологияларды (аудио-визуальды кұралдар, дербес компьютерлер,
телекоммуникация қүралдары, т.б.) пайдаланатын белгілі бір тақырыптар, оку
пәндері бойынша үйымдастырылатын оқу процесі.
Қашыктықтан оқытуды ұйымдастырудың әр түрлі технологиялары бар:
Кейс-технология - оқытушы-тьюторлардың дәстүрлі және қашықтықтан
консультацияларды үйымдастыру кезшде мәтшдік, аудиовизуальды және
мультимедиалық
оқу-әдістемелік материалдарды жинау және оларды
пайдаланушылардың өз бетінше меңгеруі үшін жіберуге негізделген.
Кейс технологиясы (ағылшынның case—портфель) оқытуда жасалынған
әдістемелік материалдармен іске асырылады.
Кейс-технология арналған материалдар түрлері мыналар:

1. Әдістемелік нұсқалар. Оқу құралдары мен глоссарий.
Оқушыларға оқужоспарындағы пәндер бойынша әлектрондық тасымалдауышта (CD-
ROM) оқу-әдістемелік материалдардың кешені (кейс) беріледі. Кешенді
даярлауда ұжымдық әдістер, жобалау әдістері пайдаланылады.
Мұндай әдістер тыңдаушылардың белсенділігін арттыруға, шығармашылық
қабілеттерін белсендіруге.
Жүмыс дәптері.
Анықтама.
Оқу, аудио, бейне материал дары.
Бақылау және емтихан материалдары.
Қашықтықтықтан оқытуға арналған кейстердің сапалық қасиеттері:
- курстың терминдер мен үғымдарына арналған гипертекстік
құрылымы;
- пайдаланушыға ыңғайлы күрылым - мүғалім материалды беру реті мен
бейнелеудің
бірнеше түрін таңдай алады. Сол арқылы бір оқу материалын әр түрлі
аудитория үшін
әдістемелік қажеттілік болса әр түрлі түрде беру мүмкіндігі бар.
- Кейстің күрамына белгілі бір нормативті талаптар жоқ. Кең таралған
документтер мен дыбыс,
анимация, графикалық кірістірулер, слайд-шоу пайдаланылады.
Оқушы оқулықтың кез келген бетін қағазға шығара алады.
Оқушы оқу материалдарына кез келген әдіспен қол жеткізе алады (Интернет, CD-
ROM).
Оқулыққа кіріктірілген білімді тексеру жүйесі бар.
Оқулық бетінен Интернет ресурстарына қол жеткізуге болады.
Желілік -технология - білім алушы, оқытушылар, әкімшілік
арасындағы интерактивті өзара әсері мен оның оқу-әдістемелік қүралдармен
жабдықталуын қамтамасыз етуде телекоммуникациялық желіні қолдануға
негізделген;
Оқытудың желілік -технологиясына жатады:
Интернет желісін пайдалану;
Әлектрондық поштаны пайдалану;
Телекоммуникациялық күрылғыларды пайдалану;
Мультимедиамен жабдықталған, Интернетке шығу мүмкіндігі бар желелік
компьютерлік класс;
Электронды почта тыңдаушыларға курстың негізгі мәселелері
бойынша конфиденциалды хат жазысуға мүмкіндік береді. Әлектронды почта
арқылы ақпаратты жоғары жылдамдықпен жіберу мүмкіндігінің арқасында
тыңдаушыға көмек дер кезіңде, сұранысты алған соң бірден көрсетіледі.
Интернет көмегімен тыңдаушылармен кері байланыс орнатып қана қоймай,
олардың оқу қызметін бақылауға, бағалауға болады.
Қашықтықтан оқыту технологиясы бойынша оқытушының негізгі міндеті
білім алушының келесі түрдегі орындалатын өз бетінше жұмысын басқару
болып табылады: туындайтын мәселелерді қарастыру; мақсат пен міндеттерді
қою; білім, тәжірибелерді беру; үйымдастыру қызметі; білім алушылардың
арасында өзара байланысты ұйымдастыру; оқу процесін бақылау.
Тыңдаушылар қашықтықтан оқыту кезінде білім беру процесінің
негізін қолайлы уақытта, ыңғайлы орында, тиімді теиптегі өз бетінше жұмыс
құрайды. Сондықтан тындаушылар өз бетінше жұмыстың техникасы мен
әдістемесін, жоғарғы деңгейде білімді өз бетімен толықтыру негіздерін
меңгеруі қажет. Сонымен бірге нәтижелі түрде оқу үшін жаңа ақпараттық
технологияның кұралдарымен жұмыс істей білуі тиіс.
Сонымен, қашықтықтан оқыту - адамның білім алуға және ақпарат алуға
деген кұ-қықтарын іске асыратын үздіксіз білім беру жүйесі нысандарының
бірі ретінде мамандардын негізгі қызметін аткара жүріп білімін,
біліктілігін арттыруға мүмкіндік береді.
• Білім беру ұйымы қашықтықтықтан оқыту кезінде әрбір білім
алушыға акпараттық-білім беру ортасына кіруге мүмкіндік береді. Білім
алушыда қажетті аппараттық-бағдарламалық құралдар болмаған жағдайда білім
беру үйымы оларды оған жалгерлік негізде беруіне болады.
• Тьюторлық сынып компьютерлік оку жүмыс орнына өткізу
мүмкіндігі кем дегенде 50 Кбитсек болатын Интернеттің ғаламдық желісіне
қосуды қамтамасыз ететін коммуникациялық байланыс арналары болуы керек.
Компьютерлердің саны мен оларды орналастыру. Санитарлық ережелер мен
нормаларга сәйкес белгіленеді. Барлық компьютерлер локалдық желіге
біріктірілуі керек.
• Компьютерлік жүмыс орнының конфигурациясы оқу қызметінің
тиісті түрлерінің орындалуын қамтамасыз етуі тиіс. Оқытушыларга арналган
жүмыс орнының саны күніне 3 сағаттық жүмыс және 2 оқытушыға бір жүмыс орны
нормасына сәйкес аныкталады.
• Білім беру үйымы білім алушылардың мүмкіндіктерін есепке ала
отырып, телекоммуникациялық қүралдарды пайдаланумен бірге оқу процесіне
қатысушылардың өзара іс-қимылы арқылы білім алушыларды гылыми және
әдістемелік көмекпен қамтамасыз етеді.
Сессиялар арасындағы кезеңде қашықтықтықтан оқыту нысаны білім
алушыларга теориялық материалдарды өз бетінше зерделеуді және тьюторлардан
қашықтықтық кеңестерін алуды үсынады. Студенттің өзіндік жүмысына
әлектрондық оку-әдістемелік кешенімен және қосымша материалдармен атқаркан
жұмысы жатады. Оқытушы-тьютордың жетекшілігімен жүргізілетін
студенттің өзіндік жүмысына барлық оқу пәндерінің материалдары бойынша
интерактивті консультация жатады (чат, форум арқылы).
• Қашықтықтықтан оқыту технологияларын қолдана отырып білім беру
багдарламаларын іске асыру кезіндегі консультациялар жүйесі бірнеше
түрдегі консультацияларды қарастыруы мүмкін:
жеке күндізгі (білім алушылардың бастамасы бойынша жекелеген жағдайда);
жеке қашықтықтықтан (бақылау және аттестаттау жұмыстарына арналған
рецензиялар, телефон, e-mail, чат, форум бойынша);
топпен қашықтықтықтан (чат арқылы, Web-сайтында жиі қойылатын FAQ айдары,
телеконференциялар түрінде).
• Қашықтықтықтан оқытудың нысандары: бейне лекциялар, теледидар
лекциялары; радио-лекциялар; мультимедиалық лекциялар; бейне
конференциялар; телеконференциялар; әлектрондык оку басылымдары бойынша
(әлектрондық оқулықтар, мультимедиалық оқыту бағдарламалары, тренажерлар,
ақпараттық-анықтамалық жүйелер) студенттің өзіндік жұмыстары, виртуалды
зертханалық практикумдар (имитациялық модельдер); компьютерлік тестілеу
жүйелері; форумдар, чаттар мен әлектрондық пошта арқылы консультациялар
беру.
• Телеконференцялар өкізу үшін білім беру үйымының жабдықталған
студиясы мен тиісті бейне және проекторлық аппаратуралары болуы керек.
• Жоғары оқу орны білім алушылардың ағымдық, аралық және қорытынды
аттестаттау жүйесін, олардың білімдері мен біліктерін және тәелсіз бағалау
әдістерін, қол жетімділікті шектейтін әлектрондык әдістерді қолдану арқылы
бұрмалауларға, жалғандыққа қарсы қорғауларды, аумақтан тысқары аттестаттау
комиссиясының көпшілік қорғау жұмыстарын бағалаудағы әділдігін
ұйымдастырады Бітірушілерді қорытынды мемлекеттік аттестаттау (мемлекеттік
емтихан, дипломдық жұмыстарды, жобаларды қорғау) базалық жоғары оқу
орындарында дәстүрлі әдістермен жүргізіледі.
• Жоғары оқу орны білім алушыларды мемлекеттік жалпыға міндетті білім
беру стандарттарымен көзделген, кәсіптік практиканың барлық түрлерінен
өткізу мүмкіндіктерімен қамтамасыз етеді.
Білім алушылар практиканы виртуалды зертханаларда, кіруге рұқсат
етілмеген зертханаларда немесе виртуалды оку фирмаларында өтеді. Мұндай
практитканы жогары оқу орындарының өздері, сондай-ақ жогары оқу орындары
тиісті ақпараттық ресурстары бар кәсіпорындардың, мекемелердің және басқа
да ұйымдардың арасындағы шарттар негізінде ұйымдастырады. Сонымен қатар,
практика жогары оқу орны мен практикадан өту үшін орындар бөлетін
кәсіпорындар, мекемелер және басқа да ұйымдардың арасындағы шарттардың
негізінде ұйымдастыру-қу-қықтық нысандарына қарамастан жүзеге асырылады.
Қашықтықтықтан оқыту бойынша білім алушылар үшін оқу жоспарында
көзделген практика ретінде мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру
стандарттарында қарастырылған сагаттар көлемінде бейіндік кәсіпорындардагы,
мекемелердегі немесе басқа да ұйымдардагы жұмыстары есептелуі мүмкін.
Жалпы немесе жеке оқу жоспарларына сәйкес таңдауы бойынша мамандықтарга
сәйкес оқу бағдарламаларын толық орындаған, ягни теориялық оқытуды аяқтаған
және дипломдық жобаны (жұмысты) қоргаган студенттерге мемлекеттік үлгідегі
білім туралы құжат беріледі.
Жогары оқу орны білім берудің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.