С++ программалау ортасының негізгі операторлары

І. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
ІІ. Негізгі бөлім
2.1 С++ тілінің алфабиті және оны іске қосу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
2.2 С++ тілінің операторлары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
2.3 С++ тілінің түсініктемелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..13
2.4 С++ тілінің тармақталу инструкциясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
2.5 С++ тілінің switch/case таңдау командасы. ... ... ... ... ... ... ... ...18
2.6 С++ тілінің қайталау операторлары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22
III. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .29
IV. Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30

Ғылыми-техникалық революцияның қарқынды дамуы қоғамдық өмірдің барлық ортасын ақпараттандыру процесінің дамуы кең көлемде өзгеруін талап етеді. Барлық дамыған және дамушы елдерде кеңмасштабта білім берудің ақпараттық бағдарламалары (программалары) іске асырылған. Қазіргі кездегі білім берудің мақсаты - жеке тұлғаның дұрыс ойлау қабілетін, оның үздіксіз мәдени дамуының, білімі және кәсіпкерлік деңгейі өмірдің жаңа қоғамдық шарттарына тез бейімделуінің қабілеттілігін тәрбилеу. Қазіргі кездегі білім берудің негізгі даму деңгейі – оқу орталықтарының нақты шегіне және әртүрлі дұрыс интеграция қажеттілігіне шығару.
Си++ қазіргі заманғы негізгі программалау тілдерінің бірі болып табылады. Программалау тілдері жалпы мынандай:
1. Екілік кодта.
2. Ассемблер тілінде.
3. Cи тілінде.
4. Жоғарғы дәрежелі тілдер
түрлеріне бөлінеді.
Си++ программалау тілінің көмегімен жүйелік программаларды, компиляторларды құруға және сонымен бірге кәделі программалар жасауға болады. Си++ программалау тілінде әртүрлі берілгендердің түрімен жұмыс атқаруға болады. Негізгі базалық тип рет литерлік тип болып табылады. Сонымен бірге программалау тілінде бүтін және нақты мәндер де қолданылады. Бұдан басқа типтерді: көрсеткіштер, массивтер, құрылымдар, т.б сипаттап қолдануға болады.
Си++ программалау тілінде өрнек операторлар мен операндтардан құрылады. Барлық жоғарғы дәрежелі тілдерге ұқсас негізгі конструкциялары бар: қайталау операторы, шартты операторы, таңдау операторы.
Си++-де жол, жиын, тізім, массивтерді тікелей орындайтын операциялар жоқ. Есте сақтау бөлігін тікелей таратып бөлуге болмайды.

1. Александрский Андрей Современное проектирование на С++. 2002г. 336с.
2. Глушаков С.В. и др. Язык программирования С++. Москва, “Фолио”, 2004.
3. Дворжецкий А. Программирование на С и С++. М., 2000.
4. Златопольский Д.М. Я иду на урок информатики. –М.: “Первое сентября”, 2001.
5. Керниган Б., Ритчи Д. Язык программирования СИ. М.: Фин. и стат., 1982.
6. Керниган Б., Ритчи Д., Фьюэр А. Язык программирования СИ. (Задачи по языку СИ) М.: Фин. и стат., 1985.
7. Макогон В.С. Язык программирования Си для начинающих. Учеб. пособ. Одесса, 1993.
8. Подбельский В.В., Фомин С.С. Программирование на языке Си. Учебное пособие. М.: Фин. и стат., 2000.
9. Романовская Л.М. и др. Программирование в среде СИ для ПЭВМ ЕС. М.: Фин. и стат., 1991.
10. Сабуров Сергей Язык Программирование С и С++. М.:Бук-пресс. 2006 г. 647 с.
11. Уинер Р. Язык Турбо Си: Пер с англ.-М.: Мир, 1991.-384 с.,ил.
12. Шиманович Е.Л. С/С++ в примерах и задачах. Минск, ООО “Новое знание”, 2004.
13. Шмидский Я.К. Программирование на языке С/С++. Москва, "Диалектика", 2003

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫ БІЛІМ БАСҚАРМАСЫ
Ғ. МҰРАТБАЕВ АТЫНДАҒЫ ЖЕТІСАЙ ГУМАНИТАРЛЫҚ - ТЕХНИКАЛЫҚ КОЛЛЕДЖІ

Ф-Е-106.1

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Пәні: Өндірістік және экономикалық үрдісін модельдеу.
Тақырыбы: С++ программалау ортасының негізгі операторлары
Шифр, мамандығы: 1304000 Электрондық ептеу техникасы және бағдарламалық
қамтамасыздандыру
Шифр, біліктілігі: 1304043 Техник- бағдарламашы

Тобы: ТБ 11-92
Орындаған студент: Өтегенов А.
Жетекшісі: Ауелбеков К

Математика, информатика, физика және ТОҚ
кафедра
отырысында қаралды

Хаттама № ______ ____ _________ 2014 ж.

Кафедра төрағасы: Надиров
Қ________________
(аты-
жөні) (қолы)

Жетісай 2014 ж
ЖОСПАРЫ

І.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... .3
ІІ. Негізгі бөлім
2.1 С++ тілінің алфабиті және оны іске
қосу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
2.2 С++ тілінің
операторлары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.8
2.3 С++ тілінің
түсініктемелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
.13
2.4 С++ тілінің тармақталу
инструкциясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
2.5 С++ тілінің switchcase таңдау командасы.
... ... ... ... ... ... ... ...18
2.6 С++ тілінің қайталау
операторлары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22
III.
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..29
IV. Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 30

І. Кіріспе

Ғылыми-техникалық революцияның қарқынды дамуы қоғамдық өмірдің барлық
ортасын ақпараттандыру процесінің дамуы кең көлемде өзгеруін талап етеді.
Барлық дамыған және дамушы елдерде кеңмасштабта білім берудің ақпараттық
бағдарламалары (программалары) іске асырылған. Қазіргі кездегі білім
берудің мақсаты - жеке тұлғаның дұрыс ойлау қабілетін, оның үздіксіз мәдени
дамуының, білімі және кәсіпкерлік деңгейі өмірдің жаңа қоғамдық шарттарына
тез бейімделуінің қабілеттілігін тәрбилеу. Қазіргі кездегі білім берудің
негізгі даму деңгейі – оқу орталықтарының нақты шегіне және әртүрлі дұрыс
интеграция қажеттілігіне шығару.
Си++ қазіргі заманғы негізгі программалау тілдерінің бірі болып
табылады. Программалау тілдері жалпы мынандай:
1. Екілік кодта.
2. Ассемблер тілінде.
3. Cи тілінде.
4. Жоғарғы дәрежелі тілдер
түрлеріне бөлінеді.
Си++ программалау тілінің көмегімен жүйелік программаларды,
компиляторларды құруға және сонымен бірге кәделі программалар жасауға
болады. Си++ программалау тілінде әртүрлі берілгендердің түрімен жұмыс
атқаруға болады. Негізгі базалық тип рет литерлік тип болып табылады.
Сонымен бірге программалау тілінде бүтін және нақты мәндер де қолданылады.
Бұдан басқа типтерді: көрсеткіштер, массивтер, құрылымдар, т.б сипаттап
қолдануға болады.
Си++ программалау тілінде өрнек операторлар мен операндтардан
құрылады. Барлық жоғарғы дәрежелі тілдерге ұқсас негізгі конструкциялары
бар: қайталау операторы, шартты операторы, таңдау операторы.
Си++-де жол, жиын, тізім, массивтерді тікелей орындайтын операциялар
жоқ. Есте сақтау бөлігін тікелей таратып бөлуге болмайды. Файлдар мен
енгізу, шығаруды орындайтын операциялар өзінде жоқ. Си++ программалау
тілінде осы мәліметтерді өңдеу үшін функциялар шақырылып, сәйкес
операциялар орындалады.
Белгілі бір уақыт өткеннен кейін кез-келген тілді стандарттан өткізіп
отырады. Солардың бірі 1983 ANSI осы стандарт бойынша жұмыс атқарады.
Жаңа синтаксис бойынша Си++ тілінде қолданылатын жаңа стандартты
бекітеді.
Бүгінгі таңда программалау тілдері қарқынды дамып келуде, алғашқыда
процедуралық программалау болса, бүгінгі күні объектіге бағытталыған
программалау тілдері қолданыста. Курстық жұмыс С++ тіліндегі негізгі
операторлардың атқаратын қызмете толығымен түсініктеме берді. Бұл жұмыс
С++ тілін жаңадан үйренушілерге арналған.

ІІ. Негізгі бөлім

1. С++ тілінің алфабиті және оны іске қосу

Тілдің алфавиті дегенде сол тілде істетілетін символдар жиынына айтылады.
С++ тілінің алфавитінде 52 латын әріптері бар. Олар:
1. Aa, Bb, ... ... ... ..Zz әріптері.
2. 0,1,2, ... ... ... ... ... 9 араб сандары немесе цифрлары.
3. Кириллица әріптері (түсініктеме үшін)
4. Арнайы символдар *,+,-,,;, т.б.

Си тілінде идентификатор кез-келген символдар тізбегінен тұрады. Бірақ
идентификатор саннан басталмауы керек. Идентификаторда үлкен әріптермен
кіші әріптер әртүрлі деп есептеледі. Си тілінде түсініктеме
(коментарийлер) * мәтін * - ішіне жазылады. Бұлардың арасындағыларды
компилятор оқымайды. Ал, меншіктеу командасы “=” символымен белгіленеді.

Программаның коды фигурный жақшаның ішіне жазылады
{
}
{}- паскальдағы begin мен end сияқты істетіледі.

F9 – программаны іске қосу

# Include vcl.h

Include – паскальдағы uses пен бірдей
vcl.h – енгізу, шығару командасын сақтайтын файл.

Берілгендер және олардың типтері

1. Бүтін типтердің элементтері бүтін сандар болады. Int, Long, Short,
Char, Signed, Unsigned
Айнымалылар және тұрақтыларды жазу
Int. x,y:
Short a,b:
Int const A=5:
2. Нақты типтер float, double, long double
С++ программалау ортасын Borland C++ Builder программалау ортасының
көмегімен шақыруымызға болады. Ол үшін төмендегі жолдарды орындауымыз
жеткілікті.
Іске қосу-Программалар- Borland C++ Builder ( C++ Builder
жолын орындаймыз.

Сурет 1. С++ терезесін ашуға дайындау
Ашылғар терезеден File ( New(Other меню қатарын орындаймыз. Терезе ашылады,
ашылған терезеден Console Wizard –ты таңдаймыз.

Сурет 2. С++ программалау ортасын ашу
Осы жолдарды орындап болғаннан соң төмендегі терезе, яғни С++
программалау ортасының терезесі ашылады.

Сурет 3. С++ программалау терезесі

2. С++ тілінің операторлары

Операторлар (operators) - берілгендерді өңдеу үшін қолданылатын
қызметші сөздер. Операторлар есептеулер, салыстырулар, меншіктеулерді
сонымен қатар басқа ерекше көп есептерді орындайды. С++ тілінде
операторлардың саны өте көп . Төменде ең жиі қолданылатындары ғана
көрсетілген.
Арифметикалық операторлар
Оператор Амалы Мысал
+ Қосу х=х+z;
- Алу х=х-z;
* Көбейту х=х*z;
Бөлу х=хz;

Меншіктеу операторлары
Оператор Амалы Мысал
= Меншіктеу х=10;
+= Қосу мен меншіктеу х+=10; (х=10
мен бірдей)
- = Алу мен меншіктеу х- =10;
*= Көбейту мен х* =10;
меншіктеу
= Бөлу мен меншіктеу х =10;

Логикалық операторлар

Оператор Амалы Мысал
&& Логикалық If(x&& 0*FF)
{ ... .}
Логикалық немесе If (x 0 *FF)
{ ... }

Қатынас (отношения) операторлары
Оператор Амалы Мысал
== Тең If(x==10) { ... ..}
!= Тең емес If(x!=10) { ... ..}
Кіші If(x10) { ... ..}
Больше If(x10) { ... ..}
= Кіші немесе тең If(x=10) { ... ..}
= Үлкен немесе тең If(x=10) { ... ..}

Операторлар преинкрементный (pre-inkrement) және постинкрементный (post-
increment) бола алады. Преинкрементный (++x) түрі компиляторға: айнымалының
мәнін артып содан соң айнымалыны пайдалан дегенді білдіреді.

Постинкрементный (х++) түрі компиляторға: алдымен айнымалыны пайдаланып
содан соң айнымалының мәнін арту амалын орында дегенді білдіреді.
Компьютер бүгінгі күнде әр түрлі проблемаларды шешуге қолданылатын
қолайлы машина есептеледі. Проблемаларды шешуге бағытталған командалар
жиынтығы алгоритм деп аталады. Алгоритм проблеманы шешу жолындағы
орындалатын амалдар тізбегіне айтылады.
Алгоритм деп абстракт терминдермен баяндалады. Компьютерге
түсінікті болу үшін алгоритм компьютер түсінетін тілге аударылу керек.
Компьютер түсінетін жалғыз тіл бұл машина тілі. Машина тілінде баяндалған
программаларға орындалатын (executable) программалар делінеді. Басқа
тілдерді жазылған программалар орындалудан алдын машина тіліне аударылуы
қажет.
Машина тілі программистер үшін тіке қолдануға өте қиын. Машина
тіліне ең жақын тіл бұл –мәліметтер қоры үшін нотация және инструкция аттры
мене қамтамасыз ететін ассемблер тілі.
Бұл тіл де қолдану үшін ауыр тіл есептеледі. Жоғары деңгейлі тілдер
мысалы СС++ программалау тілі алгоритмдердің орындалуына қолайлы
нотациялар мен қамтамасыз етеді. Бұл програмистерді төмен деңгейлі
терминдерді ойлаудан азат етеді және оның орнына алгоритмдерге көңіл бөлуге
жәрдем етеді. Жоғарғы деңгейлі тілдерде жазылған программалар компилер
(comiler) деп аталатын трансляторлар арқылы ассембер тіліне аударылады.
Компилер істеген ассеблер кодтары кейінірек орындалатын программаға
айналады.
Төменде С тілінде жазылған қарапайым программа келтірілген.
1. *
* simple.c
* Cіздің алғашқы программаңыз
*
2. #includestdio.h
3. int main()
4. {
5. printf(“Caлем, досым!”);
6. return(0);
7. }

Профессонал программистер әрдайым программаны комментарийлермен
(түсінік) бастайды (1). Түсінік *-мен басталып, *-мен аяқталады.
Бұлардың арасындағыларды компилятор оқымайды. Келесі қатар (2) препроцессор
директивалары деп аталынатын компилятор командаларының бір түрі. Біздің
жағдайда stdio.h библиотекалық файлында сақталынған программаның кодын
директива тұрған орынға қою туралы компилятор нұсқау алады. Һ-кеңейтпесімен
сақталынған файлдар атау файлдары деп аталады және онда функция
прототиптері, әртүрлі тұрақтылар мен идентификаторлардың сипаттамалары бар.
Мұндай информацияларды жеке файл ретінде сақтапқою әртүрлі программалардың
бұл информацияларды пайдалануын жеңілдетеді.
Директивадан соң (3-7) функция блогы берілген. С тілінің барлық
программаларында міндетті түрде main() функциясы бар. Программаның
орындалуы осы функциядан басталып, return() инструкциясын шақырумен
аяқталады. Int кілттік сөзі (main-ң сол жағындағы) main функциясының
қайтаратын мәнінің типін білдіреді. Біздің жағдайда бүтін сан. Return
инструкциясындағы 0 мәні программаның дұрыс аяқталғандығының белгісі
ретінде қабылданады.
Main() функциясының денесі {} фигуралы жақшалары ішінде жазылады.
Мұндай фигуралы жақшалар программада инструкциялар блоктарын ерекшелеп
көрсету үшін де кеңнен қолданылады. Мысалы, бұл for циклінің не if шартының
денесі болуы мүмкін.
Біздің жағдайда main() функциясының денесі return-нан бөлек, бір ғана
командадан тұрады (5); printf функциясының прототипі stdio.h файлында
берілген.

Енді С++ программалау тілінде қарапайым программа құрайық.

#include iostram.h

int main (void)
{
cout “hello world\n”;
}

1. Бұл қатар программадағы iostream.h файл тақырыбының мазмұнын
#include препроцессор директивін өз ішіне алады.
2. Бұл қатар main аталатын функцияны анықтайды. Функция нол болуы
мүмкін немесе өте көп параметрлерге ие болуы мүмкін. Параметрлер
функция атынан соң жақша ішінде көрсетіледі. Жақша ішіндегі void
сөзі main функцияның параметрі жоқ екендігін білдіреді. Функция
ретурн типіне ие болуы мүмкін. Бұл әрқашан функциядан алдын жазылуы
қажет. Main үшін ретурн типі int (бүтін сандар). Барлық С++
программалары анық бір main функциясы болуы қажет. Программаның
орындалуы әрқашан main функциясынан басталады.
3. Бұл фигуралы жақша main функциясы денесінің басталуын білдіреді.
4. Бұл қатардың басталуын білдіреді. Қатар мәндерді жасайтын
есептеулер этапына айтылады. Қатардың әрқашан нүктелі үтір
жәрдемінде аяқталады. “Hello world\n” сөзін cout шығару ағымына
жіберілуіне себепші болады. Сөз (string) бос үтір ішіне жазылатын
символ дар жиынтығынан тұрады. Соңғы сөз\n жаңа қатардың басталуын
білдіреді. Ағым енгізу немесе шығаруды орындайтын объект
есептеледі. сout б л С++ программасында стандарт шығару ағымы.
(Стандарт шығару көбінесе компьтердің экранына шығару мағынасын
береді.) символы болса, өзінің сол жағындағы операндтарды шығару
ағымына жіберетін жығару операторын білдіреді. Бұл жағдайда Cout
“Hello world\n” сөзін компьютер экранына жазылуына себепші болады.
5. Бұл фигуралы жақша main функциясы денесінің аяқталуын білдіреді.

3. Түсініктемелер

Түсініктер программалар бөліктерін түсіндіретін арнайы түсіндірме
мәтініне айтылады. Компилятор түсініктерді программаны орындауда оқымайды,
бұл тек программаны оқитын оқушыға (адамға) ғана арналған. С++
программасында түсіктерді екі түрлі көріністе енгізе алады.
1 Символынан кейінгі мәтіндерді (бұл жағдайда қатар
аяқталғанға дейінгі түсініктерді)
2. *және * символдары аралығына түсініктер көрінісінде.
Мысалы
1 #includeiostream.h
2 * бұл программа жұмысшының төленетін жұмыс ақы және жұмыс
істеген уақытына негізделіп, апталық төлемін есептейді. *
3
4 int main (void)
5 }
6 int workDays = 5 ; аптадағы жұмыс күні саны

7 float workHours =7.5; бір күндегі жұмыс сағаты
8 float payRate = 33.50; сағаттық төлем ақы
9 float weeklyPay; апталық ақы
10 weeklyPay = workDays* workHours* payRate;
11 cout”Weekly Pay =” Weekly Pay’\n’;
12 }

Түсініктер негізі оңай тілде қысқа және анық жазылған жөн. Себебі,
көп көлемді мәтіндер керекті аргументтер мен мәндерді іздеуді
қиындастырады.
2.4 Тармақталу инструкциясы

Сс++ тілінде 4 базалық таңдау инструкциялары бар: if, ifelse,
swithcase және “?” операторы. Оларды жеке –жеке қарастырудан алдын,
шартты өрнектерді құрудың жалпы принциптерін айтып өтелік. Таңдау
иструкциясы программаның белгілі бір блоктарын таңдап орындауға
қолданылады.
Бұл блоктар бір не бірнеше қатардан тұруы мүмкін. Бірінші жағдайда
қатар фигуралық жақшаға алынбайды, ал екіншіде блок түгел алынады.
If инструкциясы команданы не командалар блогын шарттың ақиқат не
жалған болуына байланысты орындалады.
Қарапайым көрінісі (синтаксисі).
If (шарт) өрнек;
Егер шарт тексерудің нәтижесі ақиқат (true) болса, онда өрнек
орындалады, одан соң келесі қатарлар орындалып кете береді.
Ал, егер шарт нәтижесі false мәнін (жалған) берсе, өрнек орындалмай,
тастап кетіледі.
Мысал:
Мына бір программаның бөлігінде а айнымалының мәні 72-ден үлкен не
тең болған сайын экранға “Қайырлы таң” сөзі шығады.
If (a=72)
printf (“Қайырлы таң!”)
If инструкциясы бір емес бірнеше командаларды қамтитын болса,
синтаксисі мынадай болады:
If(шарт) {
өрнек 1;
өрнек2;
... ... ...
өрнек n;
}

Мысал:

# include stdio.h
int main ()
{
int otl, hor, udov;
float cred;
printf (“n өте жақсы деген баға алған пәндердің санын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.