Лизинг бизнесі
Кіріспе
І БӨЛІМ. Лизингтің теориялық негіздері
1.1. Лизингтің пайда болу тарихы және мәні
1.2. Лизингтің жіктелуі
1.3.Лизингтік операциялардың түрлері
ІІ БӨЛІМ. Қазақстан Республикасындағы лизинг бизнесі
2.1.Лизинг Қазақстан экономикасын көтеру құралы ретінде.
2.2. ҚР.дағы лизинг бизнесін дамыту жолдары
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
І БӨЛІМ. Лизингтің теориялық негіздері
1.1. Лизингтің пайда болу тарихы және мәні
1.2. Лизингтің жіктелуі
1.3.Лизингтік операциялардың түрлері
ІІ БӨЛІМ. Қазақстан Республикасындағы лизинг бизнесі
2.1.Лизинг Қазақстан экономикасын көтеру құралы ретінде.
2.2. ҚР.дағы лизинг бизнесін дамыту жолдары
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
Мемлекеттің қаржы жүейесінің негізгі буыны халық шаруашылығының салаларының кәсіпорындарының қаржылары болып табылады. Міне осы буында нақты түрлі экономикалық қатынастар жүргізіледі.
Қазақстан нарықтық қатынастарға еселеніп отырған дағдарыс кезеңінде өткен. Бұл дағдарыс өндірістің құлдырауы мен сауда экономикалық қатынастардың жаппай бұзылуының, бағалардың қарқынды өсуі мен инфляцияның өршей түсуінің салдары, мұның нәтрижесінде инвестициялық белсенділік күрт төмендеді.
Қазақстан экономикасының дамуының өзекті мәселелерінің бірі- экономиканың базалық және басыңқылы салаларындағы негізгі құралдардың физикалық және моральды тозуы. Бұл мәселені шешуде менің ойымша, лизингтің, инвестициялаудың ерекше түрі ретінде, маңызы өте жоғары.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев Ұлттық экономиканы көтерудің басыңқы шаралардың бірі инвестицияларды пайдалану деп айтқан. Бұл орайда экономиканы құрылымды өзгертуде және көп жылдық дағдарыстан шығуда лизинг тиімді қаржыландыру түріне айналады.
Осы реферат жұмысында Қазақстанның лизинг арқылы инвестицияларды тартудың тәжірибесін; лизингтің пайда болуы, табиғаты және түрлерін; Республикамыздағы лизингтік нарықтың қалыптасуы мен дамуындағы қолдаушы және кедергі факторларға талдау жүргізілген.
Бұл тақырыпты таңдауымның негізгі себептері, біріншіден Қазақстан Республикасында лизинг нарығы әлі де толығымен қалыптасып, игерілген жоқ; екіншіден лизинг арқылы экономиканы инвестициялау бірден-бір дұрыс жол деп есептеймін. Зерттеудің негізгі мақсаттары: лизингтің теориялық негіздерін зерттеу және оның шетел тәжірибесін ескере отырып Қазақстандағы даму жолдарын іздеу.
Қазақстан нарықтық қатынастарға еселеніп отырған дағдарыс кезеңінде өткен. Бұл дағдарыс өндірістің құлдырауы мен сауда экономикалық қатынастардың жаппай бұзылуының, бағалардың қарқынды өсуі мен инфляцияның өршей түсуінің салдары, мұның нәтрижесінде инвестициялық белсенділік күрт төмендеді.
Қазақстан экономикасының дамуының өзекті мәселелерінің бірі- экономиканың базалық және басыңқылы салаларындағы негізгі құралдардың физикалық және моральды тозуы. Бұл мәселені шешуде менің ойымша, лизингтің, инвестициялаудың ерекше түрі ретінде, маңызы өте жоғары.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев Ұлттық экономиканы көтерудің басыңқы шаралардың бірі инвестицияларды пайдалану деп айтқан. Бұл орайда экономиканы құрылымды өзгертуде және көп жылдық дағдарыстан шығуда лизинг тиімді қаржыландыру түріне айналады.
Осы реферат жұмысында Қазақстанның лизинг арқылы инвестицияларды тартудың тәжірибесін; лизингтің пайда болуы, табиғаты және түрлерін; Республикамыздағы лизингтік нарықтың қалыптасуы мен дамуындағы қолдаушы және кедергі факторларға талдау жүргізілген.
Бұл тақырыпты таңдауымның негізгі себептері, біріншіден Қазақстан Республикасында лизинг нарығы әлі де толығымен қалыптасып, игерілген жоқ; екіншіден лизинг арқылы экономиканы инвестициялау бірден-бір дұрыс жол деп есептеймін. Зерттеудің негізгі мақсаттары: лизингтің теориялық негіздерін зерттеу және оның шетел тәжірибесін ескере отырып Қазақстандағы даму жолдарын іздеу.
1.ҚРЗ “Қаржы лизингі туралы” Егемен Қазақстан 12/УП-00
2.Закон Республики Казахстан «Об иностранных инвестициях» от 28 декабря 1994 года
3.Программа развития лизинга в РК на 1999-2001 годы
4.Абдраимов Р. Развитие финансового лизинга в КР: реальность и перспективы /Аль-Пари 2000г.№ 4-5
5.Айманова Л.;Оралбаева Ж. Қаржылық лизинг және экономиканың нақты секторы /Аль-Пари 2001г.№4
6.Комаров В. Реальная помощь реальному сектору/Развитие лизинговых отношений // Риск 1999г.№ 2-3
7.Лизинг: Эффективные возможности инвестирования и реструктуризации / Бизнес 2000 г. № 3-4.
8.Тлеужанов Е.; Киреева К. Лизинг-форма инвестиционного финансирования. / Аль-Пари 1997г. № 4.
9.Сагадиев К.А, Смагулов А.С, Мырзахметов «Лизинг в Казахстане»:теория и практика.
2.Закон Республики Казахстан «Об иностранных инвестициях» от 28 декабря 1994 года
3.Программа развития лизинга в РК на 1999-2001 годы
4.Абдраимов Р. Развитие финансового лизинга в КР: реальность и перспективы /Аль-Пари 2000г.№ 4-5
5.Айманова Л.;Оралбаева Ж. Қаржылық лизинг және экономиканың нақты секторы /Аль-Пари 2001г.№4
6.Комаров В. Реальная помощь реальному сектору/Развитие лизинговых отношений // Риск 1999г.№ 2-3
7.Лизинг: Эффективные возможности инвестирования и реструктуризации / Бизнес 2000 г. № 3-4.
8.Тлеужанов Е.; Киреева К. Лизинг-форма инвестиционного финансирования. / Аль-Пари 1997г. № 4.
9.Сагадиев К.А, Смагулов А.С, Мырзахметов «Лизинг в Казахстане»:теория и практика.
Жоспары:
Кіріспе
І БӨЛІМ. Лизингтің теориялық негіздері
1.1. Лизингтің пайда болу тарихы және мәні
1.2. Лизингтің жіктелуі
1.3.Лизингтік операциялардың түрлері
ІІ БӨЛІМ. Қазақстан Республикасындағы лизинг бизнесі
2.1.Лизинг Қазақстан экономикасын көтеру құралы ретінде.
2.2. ҚР-дағы лизинг бизнесін дамыту жолдары
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
Кіріспе
Мемлекеттің қаржы жүейесінің негізгі буыны халық шаруашылығының
салаларының кәсіпорындарының қаржылары болып табылады. Міне осы буында
нақты түрлі экономикалық қатынастар жүргізіледі.
Қазақстан нарықтық қатынастарға еселеніп отырған дағдарыс кезеңінде
өткен. Бұл дағдарыс өндірістің құлдырауы мен сауда экономикалық
қатынастардың жаппай бұзылуының, бағалардың қарқынды өсуі мен инфляцияның
өршей түсуінің салдары, мұның нәтрижесінде инвестициялық белсенділік күрт
төмендеді.
Қазақстан экономикасының дамуының өзекті мәселелерінің бірі-
экономиканың базалық және басыңқылы салаларындағы негізгі құралдардың
физикалық және моральды тозуы. Бұл мәселені шешуде менің ойымша, лизингтің,
инвестициялаудың ерекше түрі ретінде, маңызы өте жоғары.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев Ұлттық экономиканы
көтерудің басыңқы шаралардың бірі инвестицияларды пайдалану деп айтқан. Бұл
орайда экономиканы құрылымды өзгертуде және көп жылдық дағдарыстан шығуда
лизинг тиімді қаржыландыру түріне айналады.
Осы реферат жұмысында Қазақстанның лизинг арқылы инвестицияларды
тартудың тәжірибесін; лизингтің пайда болуы, табиғаты және түрлерін;
Республикамыздағы лизингтік нарықтың қалыптасуы мен дамуындағы қолдаушы
және кедергі факторларға талдау жүргізілген.
Бұл тақырыпты таңдауымның негізгі себептері, біріншіден Қазақстан
Республикасында лизинг нарығы әлі де толығымен қалыптасып, игерілген жоқ;
екіншіден лизинг арқылы экономиканы инвестициялау бірден-бір дұрыс жол деп
есептеймін. Зерттеудің негізгі мақсаттары: лизингтің теориялық негіздерін
зерттеу және оның шетел тәжірибесін ескере отырып Қазақстандағы даму
жолдарын іздеу.
І БӨЛІМ. Лизингтің теориялық негіздері
1.1. Лизингтің пайда болу тарихы және мәні
Лизинг сөзі “to lease” ағылшын етістігінен аударғанда “жалға беру” дегенді
білдіреді. Лизингтің жалға беруден айырмашылығы-жалға беруде екі тарап
қатысса: жалға беруші және алушы болса, ал, лизингте үш қатысушы: лизинг
беруші, лизинг алушы және жабдықтаушы болады.
Лизинг-бұл лизинг берушінің өзіне тиесілі құрал-жабдықтарды,
машиналарды,ЭЕМ, ұйымдастыру техникаларды, өндіріске, сауда-саттыққа және
қоймаға арналған құрылғыларды лизинг алушыға лизингтік төлем төлеу
шартымен, белгіленген мерзімге пайдалануға беруін қарастыратын жалға беру
шартын білдіреді.
Банктердің лизингтік операциялары несиелік операцияларымен ұқсас
болып келеді. Алайда, лизингтің несиеден айырмашылығын келісім-шартта
көрсетілген төлемдер төленіп, мерзімі аяқталғаннан кейін де лизинг
обьектісінің лизинг берушінің меншігінде қала беруінен көруге болады. Ал,
несиеде банктің меншік обьектісі ретінде қарыз алушының берген кепілдігі
қалады.
Лизингтік мәміле бұл лизинг беруші, лизинг алушы және сатушы
арасындағы лизинг келісім-шартты жүзеге асыру үшін қажетті келісім-шарттар
жиынтығы.
Лизинг обьектісі ретінде ғимараттар мен құрылыстарды, машиналарды,
құрал-жабдықтарды, транспорттық құралдарды, жер учаскелерін және т.б
тұтынылмайтын заттарды қарастыруға болады.
Лизингтік мәмілеге келесі субьектілер қатыса алады: лизинг беруші,
лизинг алушы, мүлікті сатушы, банк, сақтандыру компаниясы.
Лизингтің пайда болуы.
Тарихта лизингке ұқсас операцияның б.э.д 2000 жылдай бұрын ертедегі
Вавилонда жасалғандығы белгілі. Ағылшын авторы Т.Кларк б.э.д 1760 ж
қабылданған Хаммурапи патшаның заңдарында лизинг туралы бірнеше баптарды
көрсеткен. Рим империясында лизинг туралы заң актілері Юстиан
Институцияларында көрініс тапқан. Шетелдік зерттеушілер лизинг
операциясының жасалғандығы туралы нақты зерттеулер ретінде 1877ж ”Белл
Телефон Компани” деген американдық компанияның телефондарды сатудың орнына
жалға бергендігін тілге тиек етеді. “Юнайтед Стейст Лизинг корп.” Атты
алғашқы лизингтік компания 1952ж Сан-Францискода құрылған. Европада 1962ж
“Дойче лизинг ГМбХ” деген бірінші лизингтік компания Дюссельдорфта пайда
болыпты.1972жылдан бері европа лизинг нарығы дамып келеді.
1.2. Лизингтің жіктелуі
Жалға алынатын мүлікке қатысы бойынша лизинг:
-Таза лизинг- бұл жағдайда мүлікті ұстау бойынша барлық
шығындарды лизинг алушы төлейді және ол лизинг берушіге тек таза
немесе нетто төлемдерді аударып отырады.
-Толық лизинг- бұл жағдайда лизинг беруші мүлік ұстау боынша бар
шығындарды қаржыландырады.Бағасы бойынша толық лизинг ең қымбат
лизинг болып есептеледі.
-Бөлшектік лизинг- бұл жағдайда лизинг беруші мүлікті ұстау бойынша
тек кейбір қызметтерді ғана өзіне алады.
Қаржыландыру түрлері бойынша лизинг келесідей бөлінеді:
-Бір жолғы лизинг- яғни мүлікті беру бір рет қана жүзеге асырылады
-Қайталанылатын лизинг-мұнда бір лизингтің келісім-шартының
мерзімі біткен кезде, лизинг келісім-шарты жаңа кезеңге жасалады.
-Бас лизинг-лизингтің бұл түрі лизинг алушыға жаңа келісім-
шарт жасамай-ақ жалға алынатын мүліктің тізімін толтыруға
мүмкіндік береді.
Лизингтік мәмілеге қатысушылардың құрамы бойынша лизинг:
-Тура лизинг-бұл жағдайда мүліктің иесі өзі обьектіні лизингке
береді. Негізінен мұндай мәмілені классикалық лизингтік мәмілеге
жатқызуға болмайды, себебі лизингтік компания көрініс таппайды.
-Жанама лизинг-бұл жағдайда мүлік лизингке белгілі-бір делдал
арқылы беріледі.
- Бөлек лизинг-лизингтің бұл түрі күрделі, үлкен обьектілерге
(әуетехникасы,теңіз кемелері,темір жол техн.) қаржы салымдарын
жасау үшін қолданылады.Лизингтің бұл түрі топтық немесе акционерлік
лизинг деп аталады, себебі мұнда бірнеше лизинг беруші,банктер
жұмыс істейді.
Мүлік түріне байланысты лизинг:
-Жылжымайтын мүлік лизингі (ғимаратар мен құрылғылар);
-Жылжымалы мүлік лизингі (автомобиль,самолет,кемелер,техника );
Мүліктің өтелу дәрежесіне дайланысты лизинг:
-Толық өтелетін лизинг,яғни лизинг келісім-шартының мерзімі
аралығында мүліктің толық немесе толыққа жақын амортизациясы
есептеліп, лизинг берушіге мүліктің толық құны төленеді.
-Толық өтелмейтін лизинг-бұл жағдайда лизинг келісім-шартында
көрсетілген мерзімде, мүлік тек белгілі-бір дәрежеде ғана
амортизацияланып, оның тек бір ғана бөлігі өтеледі.
Өтеліну белгілеріне байланысты лизинг:
-Шұғыл лизинг-мүліктің қызмет ету мерзіміне қарағанда,оның
пайдалану мерзімінің қысқалығын және мүліктің құнын толық өтемеуімен
сипатталады.
-Қаржы лизингі-уақытша пайдалануға берген лизинг затының
мерзімі ішінде өзінің толық амортизациялық құнын төлеп шығуымен
немесе өзін-өзі өтеуімен байланысты сипатталады.
Лизингтік операциялар жүргізілетін нарық секторына байланысты лизинг:
-Ішкі лизинг-бұл, оның қатысушыларының бір елден болып келуімен
байланысты сипатталады.
-Халықаралық лизинг-бір тарап немесе барлық тараптардың әр елден
болып келуін сипаттайды
-Сыртқы лизинг-экспорттық және импорттық болып бөлінеді.Экспорттық
лизингте шетел лизинг алушы болса, импорттық лизингте шетел лизинг
беруші болып табылады.
Ішкі лизинг Қазақстан Республикасының заңдарымен реттеледі және
субьектілері Қазақстан Республикасының резиденттері болады.
1.3.Лизингтік операциялардың түрлері
Қазіргі кезде дамыған мемлекеттердің шаруашылық тәжірибесінде
лизингтің көптеген түрлері көрініс табады.Олардың ішінде негізгілері болып:
-Шұғыл лизинг;
-Қаржы лизингі;
-Қайтарылатын лизинг;
-Үлестік лизинг;
-Тура лизинг;
-Сублизинг;
Шұғыл лизинг
Шұғыл лизинг-ағымдағы жал туралы келісім. Шұғыл лизингтің ең негізгі
ерекшелігі-лизинг алушының келісім-шартты уақытынан бұрын тоқтата алуы.
Шұғыл лизингтің негізгі обьектілері тез тозатын құралдар (компьютерлер,
көшірме техникасы, оргтехниканың көптеген түрлері) және техникалық күрделі,
үнемі қадағалауды қажет ететін техника(жеңіл және жүк автомобильдері,әуе
кемелері және т.с.с).
Қаржы лизингі
Қаржы лизингі жалға алушының төлемдері негізінде жалға алынатын мүліктің
толық амортизациялануын қарастыратын келісім. Лизингтің бұл түрі кезінде
құралдарды орнату және ағымдағы қызмет көрсету бойынша барлық шығындар
жалға алушы есебінен қаржыландырылады.Шұғыл лизингке қарағанда қаржы
лизингі кезінде мүлік иесінің тәуекелі едәуір төмен болады.Былайша, бұл
келісім банктің ұзақ мерзімді несиесіне өте ұқсас болып келеді.Себебі,
құрал-жабдықтың құнының толық өтелуін, кезіңдік төлемдердің төленуін және
жалға алушының өз міндеттемелерін орындамаған жағдайда оны банкрот деп атау
құқығын қарастырады.
Қаржы лизингінің объектілеріне жылжымайтын мүлік(жер, ғимараттар мен
құрылғылар), сонымен қатар ұзақ мерзімді өндіріс құралдары жатады.
Қаржы лизингі қайтарылатын және үлестік лизингтің базасы болып
табылады.
Қайтарылатын лизинг
Қайтарылатын лизингті екі келісімнен тұратын жүйе ретінде қарастыруға
болады. Бұл келісім кезінде құралдың иесі оны 3 тұлғаға сатады да, сол
сәтте 3 тұлға жалға алушымен ұзақ мерзімді жал келісім-шартына отырады. Бұл
кезде сатып алушы ретінде әдетте коммерциялық банктер, инвестициялық,
сақтандыру немесе лизингтік компаниялар көрініс табады. Яғни келісімнің
нәтижесінде мүлік иесі ғана ауысады, ал пайдаланушы өзгермейді.
Үлестік лизинг
Үлестік лизинг-қаржылық лизингтің бір түрі. Лизингтің бұл түрі 3 жақтың
қатысуын қарастырады. Әдетте инвестор түрінде банк, сақтандыру немесе
инвестициялық компаниялар жұмыс істейді. Бұл келісім кезінде лизингтік
компания ұзақ мерзімді жал келісім-шартын жасап, лизингтік объектіні
тартылған қаражаттар есебінен сатып алады. Алынған займның кепілі ретінде
әдетте сатып алынатын мүлік немесе негізгі құрал болып табылады, тартылған
қаражаттар болашақ кезеңдердегі лизингтік төлемдер есебінен өтеліп отырады.
Сонымен қатар лизингтік компанияның салықты және займды өтеу кезіңде
жеңілдіктерді пайдалануға мүмкіншілігі туады.
Лизингтің бұл түрінің негізгі объектілеріне қымбат бағалы активтер
негізгі объектілеріне қымбат бағалы активтер(пайдалы қазбалар кенорны,
өндіруші салалар құрал-жабдықтары).
Тікелей лизинг
Лизингтің бұл түрі кезінде жалға алушы жалға берушімен қажетті құрал-
жабдықтар мен негізгі құралдарды жалға беру туралы келісім-шарт жасасады.
Көп жағдайларда лизинг беруші мен лизинг объектісін өндіруші бір тұлға
болады. Яғни келісім-шарт тікелей өндірушімен жасалынады. Әлемдегі өз
өнімін лизинг негізінде сататын ірі компаниялар IBM, XEROX, GATX, көптеген
әуекемелерін, тенізкемелерін және автоколіктерін өндіруші компаниялар
жатады. Мысал үшін, “Даймлер-Крайслер” және BMW концернлері ірі лизингтік
компаниялардың құрылтайшылары болып табылады және осы компаниялар арқылы
өздерінің автокөліктерін өткізеді.
Сублизинг
Сублизинг- сублизинг келісім-шартымен рәсімделетін, лизинг объектісін
пайдалану құқығын 3 тұлғаға берумен сипатталатын ерекше қатынастар түрі.
Сублизинг кезінде сублизингті іске асырушы тұлға лизинг объектісін
лизинг берушіден лизинг келісім-шарты негізінде 3 тұлғаға уақытша
пайдалануға береді.
Объектіні ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
І БӨЛІМ. Лизингтің теориялық негіздері
1.1. Лизингтің пайда болу тарихы және мәні
1.2. Лизингтің жіктелуі
1.3.Лизингтік операциялардың түрлері
ІІ БӨЛІМ. Қазақстан Республикасындағы лизинг бизнесі
2.1.Лизинг Қазақстан экономикасын көтеру құралы ретінде.
2.2. ҚР-дағы лизинг бизнесін дамыту жолдары
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі:
Кіріспе
Мемлекеттің қаржы жүейесінің негізгі буыны халық шаруашылығының
салаларының кәсіпорындарының қаржылары болып табылады. Міне осы буында
нақты түрлі экономикалық қатынастар жүргізіледі.
Қазақстан нарықтық қатынастарға еселеніп отырған дағдарыс кезеңінде
өткен. Бұл дағдарыс өндірістің құлдырауы мен сауда экономикалық
қатынастардың жаппай бұзылуының, бағалардың қарқынды өсуі мен инфляцияның
өршей түсуінің салдары, мұның нәтрижесінде инвестициялық белсенділік күрт
төмендеді.
Қазақстан экономикасының дамуының өзекті мәселелерінің бірі-
экономиканың базалық және басыңқылы салаларындағы негізгі құралдардың
физикалық және моральды тозуы. Бұл мәселені шешуде менің ойымша, лизингтің,
инвестициялаудың ерекше түрі ретінде, маңызы өте жоғары.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаев Ұлттық экономиканы
көтерудің басыңқы шаралардың бірі инвестицияларды пайдалану деп айтқан. Бұл
орайда экономиканы құрылымды өзгертуде және көп жылдық дағдарыстан шығуда
лизинг тиімді қаржыландыру түріне айналады.
Осы реферат жұмысында Қазақстанның лизинг арқылы инвестицияларды
тартудың тәжірибесін; лизингтің пайда болуы, табиғаты және түрлерін;
Республикамыздағы лизингтік нарықтың қалыптасуы мен дамуындағы қолдаушы
және кедергі факторларға талдау жүргізілген.
Бұл тақырыпты таңдауымның негізгі себептері, біріншіден Қазақстан
Республикасында лизинг нарығы әлі де толығымен қалыптасып, игерілген жоқ;
екіншіден лизинг арқылы экономиканы инвестициялау бірден-бір дұрыс жол деп
есептеймін. Зерттеудің негізгі мақсаттары: лизингтің теориялық негіздерін
зерттеу және оның шетел тәжірибесін ескере отырып Қазақстандағы даму
жолдарын іздеу.
І БӨЛІМ. Лизингтің теориялық негіздері
1.1. Лизингтің пайда болу тарихы және мәні
Лизинг сөзі “to lease” ағылшын етістігінен аударғанда “жалға беру” дегенді
білдіреді. Лизингтің жалға беруден айырмашылығы-жалға беруде екі тарап
қатысса: жалға беруші және алушы болса, ал, лизингте үш қатысушы: лизинг
беруші, лизинг алушы және жабдықтаушы болады.
Лизинг-бұл лизинг берушінің өзіне тиесілі құрал-жабдықтарды,
машиналарды,ЭЕМ, ұйымдастыру техникаларды, өндіріске, сауда-саттыққа және
қоймаға арналған құрылғыларды лизинг алушыға лизингтік төлем төлеу
шартымен, белгіленген мерзімге пайдалануға беруін қарастыратын жалға беру
шартын білдіреді.
Банктердің лизингтік операциялары несиелік операцияларымен ұқсас
болып келеді. Алайда, лизингтің несиеден айырмашылығын келісім-шартта
көрсетілген төлемдер төленіп, мерзімі аяқталғаннан кейін де лизинг
обьектісінің лизинг берушінің меншігінде қала беруінен көруге болады. Ал,
несиеде банктің меншік обьектісі ретінде қарыз алушының берген кепілдігі
қалады.
Лизингтік мәміле бұл лизинг беруші, лизинг алушы және сатушы
арасындағы лизинг келісім-шартты жүзеге асыру үшін қажетті келісім-шарттар
жиынтығы.
Лизинг обьектісі ретінде ғимараттар мен құрылыстарды, машиналарды,
құрал-жабдықтарды, транспорттық құралдарды, жер учаскелерін және т.б
тұтынылмайтын заттарды қарастыруға болады.
Лизингтік мәмілеге келесі субьектілер қатыса алады: лизинг беруші,
лизинг алушы, мүлікті сатушы, банк, сақтандыру компаниясы.
Лизингтің пайда болуы.
Тарихта лизингке ұқсас операцияның б.э.д 2000 жылдай бұрын ертедегі
Вавилонда жасалғандығы белгілі. Ағылшын авторы Т.Кларк б.э.д 1760 ж
қабылданған Хаммурапи патшаның заңдарында лизинг туралы бірнеше баптарды
көрсеткен. Рим империясында лизинг туралы заң актілері Юстиан
Институцияларында көрініс тапқан. Шетелдік зерттеушілер лизинг
операциясының жасалғандығы туралы нақты зерттеулер ретінде 1877ж ”Белл
Телефон Компани” деген американдық компанияның телефондарды сатудың орнына
жалға бергендігін тілге тиек етеді. “Юнайтед Стейст Лизинг корп.” Атты
алғашқы лизингтік компания 1952ж Сан-Францискода құрылған. Европада 1962ж
“Дойче лизинг ГМбХ” деген бірінші лизингтік компания Дюссельдорфта пайда
болыпты.1972жылдан бері европа лизинг нарығы дамып келеді.
1.2. Лизингтің жіктелуі
Жалға алынатын мүлікке қатысы бойынша лизинг:
-Таза лизинг- бұл жағдайда мүлікті ұстау бойынша барлық
шығындарды лизинг алушы төлейді және ол лизинг берушіге тек таза
немесе нетто төлемдерді аударып отырады.
-Толық лизинг- бұл жағдайда лизинг беруші мүлік ұстау боынша бар
шығындарды қаржыландырады.Бағасы бойынша толық лизинг ең қымбат
лизинг болып есептеледі.
-Бөлшектік лизинг- бұл жағдайда лизинг беруші мүлікті ұстау бойынша
тек кейбір қызметтерді ғана өзіне алады.
Қаржыландыру түрлері бойынша лизинг келесідей бөлінеді:
-Бір жолғы лизинг- яғни мүлікті беру бір рет қана жүзеге асырылады
-Қайталанылатын лизинг-мұнда бір лизингтің келісім-шартының
мерзімі біткен кезде, лизинг келісім-шарты жаңа кезеңге жасалады.
-Бас лизинг-лизингтің бұл түрі лизинг алушыға жаңа келісім-
шарт жасамай-ақ жалға алынатын мүліктің тізімін толтыруға
мүмкіндік береді.
Лизингтік мәмілеге қатысушылардың құрамы бойынша лизинг:
-Тура лизинг-бұл жағдайда мүліктің иесі өзі обьектіні лизингке
береді. Негізінен мұндай мәмілені классикалық лизингтік мәмілеге
жатқызуға болмайды, себебі лизингтік компания көрініс таппайды.
-Жанама лизинг-бұл жағдайда мүлік лизингке белгілі-бір делдал
арқылы беріледі.
- Бөлек лизинг-лизингтің бұл түрі күрделі, үлкен обьектілерге
(әуетехникасы,теңіз кемелері,темір жол техн.) қаржы салымдарын
жасау үшін қолданылады.Лизингтің бұл түрі топтық немесе акционерлік
лизинг деп аталады, себебі мұнда бірнеше лизинг беруші,банктер
жұмыс істейді.
Мүлік түріне байланысты лизинг:
-Жылжымайтын мүлік лизингі (ғимаратар мен құрылғылар);
-Жылжымалы мүлік лизингі (автомобиль,самолет,кемелер,техника );
Мүліктің өтелу дәрежесіне дайланысты лизинг:
-Толық өтелетін лизинг,яғни лизинг келісім-шартының мерзімі
аралығында мүліктің толық немесе толыққа жақын амортизациясы
есептеліп, лизинг берушіге мүліктің толық құны төленеді.
-Толық өтелмейтін лизинг-бұл жағдайда лизинг келісім-шартында
көрсетілген мерзімде, мүлік тек белгілі-бір дәрежеде ғана
амортизацияланып, оның тек бір ғана бөлігі өтеледі.
Өтеліну белгілеріне байланысты лизинг:
-Шұғыл лизинг-мүліктің қызмет ету мерзіміне қарағанда,оның
пайдалану мерзімінің қысқалығын және мүліктің құнын толық өтемеуімен
сипатталады.
-Қаржы лизингі-уақытша пайдалануға берген лизинг затының
мерзімі ішінде өзінің толық амортизациялық құнын төлеп шығуымен
немесе өзін-өзі өтеуімен байланысты сипатталады.
Лизингтік операциялар жүргізілетін нарық секторына байланысты лизинг:
-Ішкі лизинг-бұл, оның қатысушыларының бір елден болып келуімен
байланысты сипатталады.
-Халықаралық лизинг-бір тарап немесе барлық тараптардың әр елден
болып келуін сипаттайды
-Сыртқы лизинг-экспорттық және импорттық болып бөлінеді.Экспорттық
лизингте шетел лизинг алушы болса, импорттық лизингте шетел лизинг
беруші болып табылады.
Ішкі лизинг Қазақстан Республикасының заңдарымен реттеледі және
субьектілері Қазақстан Республикасының резиденттері болады.
1.3.Лизингтік операциялардың түрлері
Қазіргі кезде дамыған мемлекеттердің шаруашылық тәжірибесінде
лизингтің көптеген түрлері көрініс табады.Олардың ішінде негізгілері болып:
-Шұғыл лизинг;
-Қаржы лизингі;
-Қайтарылатын лизинг;
-Үлестік лизинг;
-Тура лизинг;
-Сублизинг;
Шұғыл лизинг
Шұғыл лизинг-ағымдағы жал туралы келісім. Шұғыл лизингтің ең негізгі
ерекшелігі-лизинг алушының келісім-шартты уақытынан бұрын тоқтата алуы.
Шұғыл лизингтің негізгі обьектілері тез тозатын құралдар (компьютерлер,
көшірме техникасы, оргтехниканың көптеген түрлері) және техникалық күрделі,
үнемі қадағалауды қажет ететін техника(жеңіл және жүк автомобильдері,әуе
кемелері және т.с.с).
Қаржы лизингі
Қаржы лизингі жалға алушының төлемдері негізінде жалға алынатын мүліктің
толық амортизациялануын қарастыратын келісім. Лизингтің бұл түрі кезінде
құралдарды орнату және ағымдағы қызмет көрсету бойынша барлық шығындар
жалға алушы есебінен қаржыландырылады.Шұғыл лизингке қарағанда қаржы
лизингі кезінде мүлік иесінің тәуекелі едәуір төмен болады.Былайша, бұл
келісім банктің ұзақ мерзімді несиесіне өте ұқсас болып келеді.Себебі,
құрал-жабдықтың құнының толық өтелуін, кезіңдік төлемдердің төленуін және
жалға алушының өз міндеттемелерін орындамаған жағдайда оны банкрот деп атау
құқығын қарастырады.
Қаржы лизингінің объектілеріне жылжымайтын мүлік(жер, ғимараттар мен
құрылғылар), сонымен қатар ұзақ мерзімді өндіріс құралдары жатады.
Қаржы лизингі қайтарылатын және үлестік лизингтің базасы болып
табылады.
Қайтарылатын лизинг
Қайтарылатын лизингті екі келісімнен тұратын жүйе ретінде қарастыруға
болады. Бұл келісім кезінде құралдың иесі оны 3 тұлғаға сатады да, сол
сәтте 3 тұлға жалға алушымен ұзақ мерзімді жал келісім-шартына отырады. Бұл
кезде сатып алушы ретінде әдетте коммерциялық банктер, инвестициялық,
сақтандыру немесе лизингтік компаниялар көрініс табады. Яғни келісімнің
нәтижесінде мүлік иесі ғана ауысады, ал пайдаланушы өзгермейді.
Үлестік лизинг
Үлестік лизинг-қаржылық лизингтің бір түрі. Лизингтің бұл түрі 3 жақтың
қатысуын қарастырады. Әдетте инвестор түрінде банк, сақтандыру немесе
инвестициялық компаниялар жұмыс істейді. Бұл келісім кезінде лизингтік
компания ұзақ мерзімді жал келісім-шартын жасап, лизингтік объектіні
тартылған қаражаттар есебінен сатып алады. Алынған займның кепілі ретінде
әдетте сатып алынатын мүлік немесе негізгі құрал болып табылады, тартылған
қаражаттар болашақ кезеңдердегі лизингтік төлемдер есебінен өтеліп отырады.
Сонымен қатар лизингтік компанияның салықты және займды өтеу кезіңде
жеңілдіктерді пайдалануға мүмкіншілігі туады.
Лизингтің бұл түрінің негізгі объектілеріне қымбат бағалы активтер
негізгі объектілеріне қымбат бағалы активтер(пайдалы қазбалар кенорны,
өндіруші салалар құрал-жабдықтары).
Тікелей лизинг
Лизингтің бұл түрі кезінде жалға алушы жалға берушімен қажетті құрал-
жабдықтар мен негізгі құралдарды жалға беру туралы келісім-шарт жасасады.
Көп жағдайларда лизинг беруші мен лизинг объектісін өндіруші бір тұлға
болады. Яғни келісім-шарт тікелей өндірушімен жасалынады. Әлемдегі өз
өнімін лизинг негізінде сататын ірі компаниялар IBM, XEROX, GATX, көптеген
әуекемелерін, тенізкемелерін және автоколіктерін өндіруші компаниялар
жатады. Мысал үшін, “Даймлер-Крайслер” және BMW концернлері ірі лизингтік
компаниялардың құрылтайшылары болып табылады және осы компаниялар арқылы
өздерінің автокөліктерін өткізеді.
Сублизинг
Сублизинг- сублизинг келісім-шартымен рәсімделетін, лизинг объектісін
пайдалану құқығын 3 тұлғаға берумен сипатталатын ерекше қатынастар түрі.
Сублизинг кезінде сублизингті іске асырушы тұлға лизинг объектісін
лизинг берушіден лизинг келісім-шарты негізінде 3 тұлғаға уақытша
пайдалануға береді.
Объектіні ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz