Салық жүйесінің экономикалық мәні мен маңызы

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 54 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

Беттер

Кіріспе . . 3

1бөлім Салық жүйесінің экономикалық мәні мен маңызы

1. 1 Салықтың тарихи және экономикалық мәні мен салық түрлерінің жүргізілу принциптері . . . 6

1. 2 Салық саясаты мен салық салудың қоғамдық әлеуметтік-экономикалық құрылымындағы атқаратын рөлі . . . 13

2 бөлім Қазақстан Республикасында салық жүйесінің қалыптасу кезеңдері мен ерекшеліктерін салыстырмалы түрде талдау

2. 1. Қазақстан Республикасында салық жүйесінің қазіргі жағдайы және экономикамызға тигізген септігі . . . …. …. . 23

2. 2. Салық жүйесінің қалыптасу кезеңдеріндегі өзгерістер мен ерекшеліктерін талдау . . . 31

2. 3. Салық жүйесі даму кезеңдері мен салық салудың әлеуметтік функциялардың нарықтық экономикаға әсері . . .

3 бөлім Салық жүйесінің ел экономикасының іске асуына әсері

3. 1. Салық жүйесін дамытудағы дамыған елдердегі іс-тәжірибесі . . . ……. . 44

3. 2. Мемлекеттің салық жүйесін жетілдіру жолдары мен салық салу стратегиясын айқындауға ат салысу . . . ……. . 51

Қорытынды . . 56

Қосымшалар. . 59.

Қолданылған әдебиеттер тізімі 62

Кіріспе

Диплом жұмысының өзектілігі : Қазақстан Республикасының экономикасы нарықтық экономика жүйесінде әлемдік стандартқа сай жан-жақты даму үстінде. Алайда экономиканың белсенді өсуіне түрткі болатын алғышарттарды қалыптастыратын жағдайлар жоқ емес. Оларға саяси тұрақтылық, әлеуметтік мәселеге көңіл бөлудің жеткіліксіздігі, лайықты геосаяси жағдайлар, шаруашылық байланыстың әмбебаптығы жатады.

Қазіргі таңда мемлекеттің алдына қоятын негізгі мәселердің бірі - мемлекеттің қаржы көздерін реттеу мен мемлекеттің кіріс көздерін қалыптастыру мәселесі болып отыр.

Тәуелсіздік алғаннан бері Республикада дербес салық жүйесі қызмет етуде. Сондықтан салық жүйесінің ұдайы өзгеріп, жетіліп отыруы заман талабы.

Салық жүйесі мемлекет қаржы көздерін жасаудың ең негізгі құралы болуымен қатар, ел экономикасын қайта құруға, өндірістің ұлғайып дамуына және саяси әлеуметтік шалардың толығымен іске асуына мүмкіндік туғызады.

Салықтар - мемлекет қаржысының қайнар көзі. Мемлекет салықтарды экономиканы дамыту, тұрақтандыру барысында қуатты экономикалық тетік ретінде пайдаланады. Мемлекеттік бюджетке заңды және жеке тұлғалардың бір мезгілде бір мөлшерде түсетін міндетті төлемдер болып табылады десекте тағы салықтың маңыздылығын ұғамыз.

Экономикалық қатынастарды реттейтін негізгі мемлекеттік құралдардың бірі салық саясяты. Салықтар - мемлекеттің пайда болу кезеңінен бастап экономикалық қатынастарға қажеттілік қызметін атқарып келе жатқан құрал. Осы жүйе дамып тиімді жүруіне міндетті түрде салық жүйесі араласуы қажет. Мемлекеттік бюджеттің көп бөлігін салықтар мен басқа да міндетті төлемдерден құралатыны бізге мәлім. Сонан кейін әр турлі салаларды қаржыландыруға жұмсалады.

1995 жылы қабылданған салық заңнамасы ТМД аумағында ең прогрессивті болды. Алайда ел экономикасындағы нарықтық өзгерістер мен әлем нарығындағы жағдай қызмет етіп жатқан салық жүйесіне өзгертулер мен толықтырулар енгізуді талап етті.

Нарықтық экономиканың қалыптасу кезеңінде салық салу саясатының негізгі бағыты - салық жүйесін құру ғана емес салық механизмін іске асыру яғни, салық салу әдістері мен тәсілдері, салық заңдары мен салыққа қатысты кесімдердің жиынтығы бола отырып аталған слық механизмі қоғамдық өндіріске, ғылыми-техникалық прогреске, тұтыну көлемі мен сапасына әлеуметтіксаясаты арқылы әсер етеді

Осыған байланысты салық қажеттілігі туралы және салық механизмі мен салық түрлерін зерттеген ұлы философтар мен ойшылдардың тұжырымдамалары аз емес.

Экономист М. Монтескье: “Халықтан алынатын және оларға қалатын бөлшекті анықтау, бұдан басқа еш нәрсе соншалықты даналық пен ақылдылықты қажет етпейді”. [1]

Біреулері “салық-мемлекет көзі” десе, екіншілері қарсы пікірде болған. Әйгілі қайраткер Ф. Аквинский: “ Салықтар - бұл рұқсат етілген ұрлық түрі” [2] деп пайымдаған.

Демек, салық жүйесінің дұрыс ұйымдастырылуы республиканың экономикалық дамуының алғышарттарының ең негізгісі.

Әлемдік тәжірибеде салық жүйесі төмендегідей екі топқа бөлінеді:

табысқа бағытталған;
шығыстарға бағытталған.

Бірінші топқа жеке тұлғалардың мүлкі мен табыстарына, сонымен қатар әлеуметтік сақтандыру жарналары мен мұрагерлікке қатысты тікелей салықтар жатады. Республикамызда қызмет ететін тура салықтарға корпоративтік табыс салығы, жеке табыс салығы, жер салығы, мүлік салығы, көлік құралдарына салынатын салық, әлеуметтік салық және жер қойнауын пайдаланушылардың арнайы төлемдері мен салықтары жатады.

Екінші топ товарлар мен қызметтер бағаларына аударылатын жанама салықтар болып табылады. Қазақстанда қосылған құн салығы мен акциздер қызмет етеді. Жанама салықтардың ең негізгісі - тұтынушының табысына байланысты емес және товарлар немесе қызметтер бағасына кіретін салық қосылған құн салығы. Қосылған құн салығы жанама салық ретінде тура салықтардан артықшылығы салықты төлеу процессі аса байқала бермейді, төлеушілер үшін де есептеудің салыстырмалы қарапайымдылығымен ерекшеленеді.

Нарықтық экономикаға көшкеннен бері халықшаруашылық саласында сауалдардың тууы, шаруашылық жүйесінің баяу қозғалуы мен басқа мемлекеттерден артта қалуы салық жүйесі мен салық механизмнің дұрыс жүргізілмеудің әсері.

Қазақстан Республикасының 1991 жылдың 25 желтоқсанда қабылданған Салық жүйесі туралы Заң тәуелсіз салық жүйесін құрудың ең алғашқы бастамасы болды. Салық жүйесі енгізілгеннен бері қазіргі таңға дейін салық жүйесінде болған құбылмалы өзгерістерді төрт кезеңде қарастыруға болады.

- 1 кезең (1992-1995жж) -жаңа салық жүйесі базисінің, салық

кезеңінің өңделуі және іске қосылуы;

- 2 кезең (1996-1998жж) - нарықтық экономикаға қатысты

жүйесін құруды аяқтау;

- 3 кезең (1998-2000жж) - барлық қағидалардың ескірілуі арқылы

салық жүйесіне өзгерістер мен толықтыруларды енгізу, салық

жүйесін одан әрі дамыту;

- 4 кезең (2001-2002жж) - Жаңа Салық Кодексі қабылданып, іске

қосылды; [2]

Салық жүйесінің даму кезеңдерінде айтарлықтай салық заңдары тұрақты іске қосылып, салық жүйесіне нәтижелі толықтырулар мен енгізулер енгізілді. Қазақстан Республикасында салық жүйесінің кезеңдерге сай жандану ел экономикасының тұрақтануына, сонымен қатар саяси әлеуметтік шараларды толығымен іске асуына мүмкіндік туғызды.

Қазақстан Республикасы салық жүйесін басқару Қазақстан Республикасы Конституциясы бойынша Президентке, Парламентке, Қаржы Министрлігіне жуктеледі.

Бітіру жұмысының мақсаты мен міндеттері : Бітіру жұмыстың мақсаты: Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі жүргізілуінің экономикаға әсері мен салық жүйесінің қалыптасу кезеңіндегі өзгерістер мен ерекшеліктерін жан-жақты талдау. Салық жүйесінің артықшылығы мен кемшілігін ашып көрсету. Тек Қазақстан Республикасындағы салық жүиесімен шектеліп қана қоймай көрші мемлекеттердің салық жүйесімен салыстыра отырып дәйектер келтіру болып отыр.

Жоспарланған мақсатқа сәйкес төмендегі міндеттер қарастырылады:

- Салық жүйенің экономикалық мәні мен ерекшелігін көрсету;

- Салықтар мен салық жүйесінің қажеттілігін талдау;

- Салық жүйесі мен салық саясатының эконмикаға әсерін ережелер мен қаулыларға жүгіне отырып талдау жүргізу;

- Салық жүйесі дамуының төрт кезеңіне сипаттама беру;

- Мемлекетіміздегі салық жүйесін шетел тәжірибесімен салыстырмалар жүргізу;

- Салық жүйесінің даму кезеңдерінің нарықтық экономикаға әсерін қарастыру;

Бітіру жұмысы маңызды үлкен үш бөлімнен тұрады:

Бірінші бөлімде жалпы салық жүйесінің экономикалық мәні мен маңызы, салық жүиесіне тән белгілер мен қасиеттер, Қазақстан Республикасы салық жүйесінің құрылымдық элементтері, салық саясаты әсерінен салық жүйесінің өзгеруі жазылған.

Екінші бөлімде салық жүйесінің тап қазіргі жағдайдағы қозғалысы және жетістіктері, салық жүйесінің даму төрт кезеңдері сонымен қоса олардың айырмашылығы, кемшілктер мен артықшылықтары, жасалған өзгерістер мен толықтыруларының тиімділігі, сол кезеңдерден кейінгі жағдайдың нарықтық экономикаға сай келуі ашып көрсетілген.

Салық жүйесінің дамыған елдердегі тәжірибесі, шетел мемлекеттеріндегі жүргізілетін салық жүйсімен салыстырмасы, сызба, кесте түрдегі салық жүйесіне байланысты мысал келтірулер, салық жүйесін жетілдірудің сан- қырлы жолдары үшінші бөлімде келтірілген.

Жұмысты орындау барысында сүйенген ақпарат көздері Қазақстан Республикасының Салық Кодексі, оқу құралдары, газет-журналдар мен интернет сайттары қолданылған әдебиеттер тізімінде көрсетілген.

1бөлім Салық жүйесінің экономикалық мәні мен маңызы

1. 1 Салықтың экономикалық және тарихи мәні мен салық түрлерінің жүргізілу принциптері

Салықтар қоғамдық қатынастары біртіндеп дамып келе жатқан адамзат өркениетінің бастапқы кезеңдерінде пайда болған. Салық және салық салу ұғымы сонау салық төлеу үшін тіркеу тізімімен әйгілі болған Рим жерлері, көне Үндістан аймағындағы халықтан мәжбүрлеп алынған салықтар, ал Грекияда құдайлар мен храмдарға құрбандық шалу ретінде берілетін мал-мүлік салығы болған. [3]

Кезінде Қазақстан тарихына, сонымен бірге салық салу мәселелерін шешуге орасан зор үлесін қосқан бірден-бір құқықтық деректер көзі Тәуке ханның хандық құруы кезінде, оның тікелей қатысуымен қабылданған «Жеті Жарғы» болып табылған.

Алғашқы ұйымдастырылған салық механизмі ретінде Ежелгі Рим салық жүйесі болып табылады. Рим мемлекетінің алғашқы даму кезеңдерінде салықтар тек әскери шығындарды жабу мақсатында қолданатын. Рим азаматтары жеке мүлкі мен жанұя жағдайы туралы өтінішінде (бүгінгі декларация) көрсетілген табысына сәйкес салық салынатын. Салық соммасы (ценза) арнайы іріктелген тұлғалармен анықталған.

Б. э. д. IV-III ғасырларда салық жүйесінің дамуы жалпы мемлекеттік және жергілікті (коммуналды) салықтардың пайда болуына түрткі болды. Бірыңғай салық жүйесі болмағанмен, салық жеңілдіктері берілетін, мысалы соғыс жеңіспен аяқталған жағдайда салықтар төмендетілетін немесе жойылатын.

Римдегі мемлекеттік институттардың дамуы түбегейлі салық реформасына алып келді. Нәтижесінде ең алғашқы ақшалай нысандағы салық пайда болды. Сонымен бірге Октавиан Август (б. э. д. 63-14) тұсында тура салықтармен қатар алғашқы жанама салықтар пайда болды. Мысалы, айналым салығы-1% құлдарды сатудағы айналым салығы- 4% т. с. с. Ежелгі Римде (Б. э. д. IV-VI) жол бажы, шарап, бидай, қияр, сабынға салық, товарларды әкелу, әкету баждары.

Европада XVI-XVII ғасырларда тура және жанама салықтардан туратын салық жүйесі құрылды. Аса маңызды рөлді алып келетін, кететін товарлардан қала қақпасының алдында алынатын акциздер, жан басына салынатын салық пен табыс салығы атқарды.

Ресейге келетін болсақ, IX ғасырдың аяғынан ежелгі ресейлік рулар мен жерлерді біріктіру кезінде қаржы жүйесі дами бастады. Негізгі салық салу нысаны -алым болды. Ресей шежірелерінде ақшалай, тамақ және кәсіп өнімдерімен төленген. Киев мемлекетінің алым бірлігі ретінде әр шаруашылықтағы пеш пен труба санымен анықталатын түтін болған.

Жанама салықтар сауда және сот баждары нысанында салынатын. Кең етек жайған алымдардың бірі ірі қалалар мен аудандардан өткенде товарларға салынатын баж- мыт деп аталған.

XIII ғасырда Шыңғыс хан тұсында Ресейді Алтын Орда жаулап алу нәтижесінде салық салу механизмдері де біршама жетілді деуге болады. 1257-1259ж Китат (Шыңғыс хан туысқаны) басшылығымен халық санағы жүргізілді, объектісі ретінде патша сарайы мен шаруашылықтар болған. Бүгінге жеткен мәліметтер бойынша 14 алымдар түрі бекітілген болған. Ең негізгілері: “патша алымы”, сауда алымдары (“мыт”, “тамка”) , монғол елшілерін қамтамасыз ету алымдары, тасымалдау үшін алымдар т. б. Жыл сайын алым ретінде “мәскеулік шығыс” 5-7 мың күміс рубль, ал “новгородтық шығыс”- 1, 5 мың рубльді құрады. [4] Ресей экономикасын құлдыратқан монғол қоластынан кейінгі Ресей салық жүйесі Иван III тұсында реформаланды. Петр I тұсында бюджет кірісінің басым бөлігін тура салықтар құраса 50%, ал Екатерина II тұсында жанама салықтар 42% (жартысынын көбін ішімдікке салынатын салықтар құрады) . Ежелгі орта ғасыр қалаларында тура салықтар басым болды.

Ресей имперниясының қаржылық құқық саласы бойынша көрнекті ғалымы П. П Гензель бұрынғы кездерде етек жайған салықтарға байланысты заңсыз мәжбүрлеулер жөнінде: «Көне заманнан бері салық салудың техникалық жолдары, әралуан кадастрлары және өндіріп алудың аса бір икемді тәсілдері жақсы мәлім болған»- деген. Олкезде тек бағындырылған халықтан салық алуға бағытталған қаржылық мәжбүрлеулер түсінігі қалыптасқан.

Салықтар, салық салу және салықтық құқық жөнінде кезінде А. Смит, Д. Рикардо, У. Петти, Н. Тугенев, М. Сперанский, Ш. Уәлиханов, Ы Алтынсарин, А. Байтұрсынов, Ә. Бөкейханов, кейіннен бұрынғы Кеңес кеңістігі мен қазіргі егеменді еліміздің ғалымдары М. Оспанов, А. Худяков қалыптастырған маңызы зор теориялар, экономикалық көзқарастар осы салықтардың қоғам мен мемлекет үшін ауадай тқажет екенін дәлелдеп отыр.

Э. Д. Соколованың пікірі бойынша: “салықтар-заңға негізделген қайтарымсыз негіздегі міндетті төлемдер”[5]

С. Г. Пепеляев салықтарға өте қызық және ерекше анықтама береді: “салықтар - заңмен белгіленген заңды және жеке тұлғалардың меншігіне міндетті, қайтарымсыз негізде, жауапқа тартылмайтын мемлекеттік мәжбүрлеу сипатында, қоғамдық билік субъектілерінің төлемқабілеттілігін қамтамасыз ету мақсатында қол сұғу”[6]

Найманбаев С. М. “салықтарды - көп қырлы-аспектілі, кезеңдер сайын пайда болатын, тұрғылықты және ұдайы жүзеге асырылатын міндетті ақшалай төлемдер” деп айқындайды. [7]

Жоғарыда айтылған экономист ғалымдардың анықтамаларын қорыта келгенде, салықтар- бұл мемлекеттік бюджетке заңды және жеке тұлғалардың белгілі бір мөлшерде және мерзімде түсетін қайтарымсыз негіздегі міндетті төлемдер болып табылады деген анықтамаға келеміз.

Салықтардың экономикалық маңызын түсіну үшін функцияларына тоқталып өткен жөн. Салықтардың негізгі қызметтеріне төмендегілер жатады:

фискалдық;
реттеушілік;
бақылаушылық.

Бірінші қызметіне келетін болсақ, фискалдық қызметі арқылы мемлекеттік бюджеттің кіріс бөлімі құрылып, салықтардың қоғамдық міндеті артады. Өйткені салықтар мемлекеттік бюджеттің кірісін топтастыра отырып, әлеуметтік, әскери, қорғаныс, т. б. шаралардың іске асуын қамтамасыз етеді.

Салықтардың екінші қызметі реттеушілік қызметі болып табылады. Реттеушілік қызметі салық механизмі арқылы іске асырылады. Оның ішіндегі негізгі тетіктер салық ставкалары мен салық жеңілдіктері. Салықтық тетіктері өндірістің дамуын реттейді, сонымен қатар ақша және баға саясаты, шетел инвесторларын ынталандыру, шағын және кіші кәсіпкерлікті дамытуды жүзеге асырады.

Үшінші бақылау қызметі арқылы салық механизмінің қызмет етуінің тиімділігі бағаланады, қаржы ресурстарының қимылына бақылау ісі жүргізіледі, салық жүйесі мен бюджет саясатын жетілдіру жолдары қарастырылады. Салықтық бақылауды тиімді жүргізу арқылы салық тәртіпті қатаң сақтау, салық төлеушілердің заңға сәйкес төлейтін салықтары мен алымдарын толық және уақтылы бюджетке төлеп отыруын қамтамасыз етеді.

Жоғарыдағы аталған қызметтер, заңды және жеке тұлғалар арасындағы қаржы қатынастары және осы қатынасты анықтайтын салықтар, салық механизмі, яғни салық салу әдістері мен тәсілдері, жолдары, салық заңдары, салық қызметі органдарының жиынтығы салық жүйесін құрайды.

Салық жүйесі қаржы көздерін жасаудың ең негізгі құралы болуымен қатар, экономикамызды қайта құруға, өндірістің ұлғайып қайта дамуына және саяси әлеуметтік шаралардың толығымен іске асуына мүмкіндік туғызады. Ал салық процессін тиімді ұйымдастыру мақсатында салықтарды ерекшелік белгілеріне байланысты жіктеу қажеттілігі туындайды.

Бюджетке түскен соң қолданылатын белгісіне қарай салықтар жалпы және арнайы болып жіктеледі. Жалпы салықтар бюджетке түскен соң, жалпы мақсатта қолданылады. Оларға корпоративтік табыс салығы, қосылған құн салығы т. б. салықтар жатады. Арнайы салықтар бюджетке түскен соң, алдын ала белгіленген нақты шараларға жұмсалады. Мысалы, көлік құралдарына салынатын салық жолдарды жөндеуге жұмсалады, әлеуметтік салық әлеуметтік салаға жұмсалады.

Салық салу органына байланысты салықтар жалпы мемлекеттік және жергілікті болып бөлінсе, экономикалық белгісіне қарай табысқа салынатын салық және тұтынуға салынатын салық болып жіктеледі. Табысқа салынатын салықтар салық төлеушінің кез-келген салық салынатын объектісінен түсетін табысынан алынады. Ал тұтынуға салынатын салықты салық төлеуші тауар немесе қызмет құнын төлеген кезде төлейді.

Салық салу объектісін бағалау дәрежесіне қарай салықтар нақтылы және дербес болып бөлінеді. Нақтылы салықтар салық төлеушінің салық салынатын объектісінің сыртқы белгісіне қарай салынады. Мысалы, жер салығы, мүлік салығы. Дербес салықтар салық төлеушінің салық салынатын объектісінен алатын табыс мөлшеріне байланысты салынады. Оған корпоративтік табыс салығы және жеке табыс салығыжатады.

Салық салу объектісіне қарай салықтар тікелей және жанама болып бөлінеді Тікелей салықтар тікелей табысқа немесе мүлікке салынады. Ал жанама салыққа келетін болсақ, товар немесе қызмет бағасына алдын ала салық енгізілгендіктен, сатушы аударады.

Тура және жанама салықтардың экономикалық мазмұнын талдау олардың қоғамдық- экономикалық жүйедегі орнын анықтауға мүмкіндік береді:

тура салықтардың басымдылығы, әдетте жоғары ұйымдасқан жүйелерге тән. Бұл жүйелер шаруашылық жүргізуші субъектілердің экономикалық мүддесіне әсер ететін салықтық реттеу мүмкіндігі жоғары.

жанама салықтардың басымдылығы халық шаруашылығы депрессивті жағдайдағы, диспропорциялы құрылымдарға, тар салық базалы, әлсіз салық аппараты бар жүйелерге тән.

Мемлекеттің бюджет жүйесінің аса маңызды құраушы негізі мемлекеттің салықтық құқығының көмегімен мәжбүрлеу арқылы алынатын міндетті төлемдер - салықтар, алымдар, баждар, төлемақылар және жинақтап айтқанда салықтық түсімдер болып есептеледі.

Салықтар экономикалық және әлеуметтік-саяси қатынастарды өзінің бойында жинақтаушы күрделі әрі қоғам өмірінің көп аспектілі қаржылық-құқықтық құбылысы болып табылады. Сондықтан ол өзіне тән көптеген айрықша белгілермен ерекшеленеді.

Осы орайда салық:

түсім көзі жалпы ұлттық табыстың белгіленген бөлігі болып табылатын төлем;
міндетті төлем;
жекелей - эквивалентсіз төлем,
қайтарылмайтын төлем;
мемлекет кірісін қалыптастыратын төлем;
ұдайы төлем;
мәжбүрлі төлем;
заң жүзінде белгіленген төлем;
құқыққа сай төлем;
жүзеге асырылуы кезінде төленетін салық сомасының меншік нысанының әрқашанда мемлекеттік меншік нысанына ауысуымен көрініс табатын төлем;
мөлшері алдын ала айқындалған төлем;
қатаң белгіленген мерзімде жүзеге асырылатын төлем;
тек құқықтық нысанда болатын төлем;
материалдық - заттай төлем;
табыстарға салынуына байланысты тікелей, ал тұтынуға (шығынға) салынуына қарай жанама болып төленетін төлем,
бірыңғай салық жүйесін білдіретін мемлекеттік деңгейдегі және жергілікті салық салу жүйелеріне байланысты мемлекеттік және жергілікті болып көрініс табатын төлем болып саналады;

Сонымен салық мемлекет тарапынан біржақты шығарылған заңдардың негізінде, сол заңдарда айқындалған нақтылы мөлшерде және қатаң белгіленген мерзімдерде, Республикалық немесе жергілікті бюджет кірісін қалыптастыру мақсатында салықтық міндеттемелерін орындауға тиісті заңды және жеке тұлғалардан жүйеленген әрі тұрақты түрде уәкілетті мемлекеттік органдар алатын баламасыз, қайтарымсыз, ақшалай (кейде заттай) міндетті төлем болып табылады.

Салық салу процесінде нақтылы салық төлеуші орындауға тиіс салық міндеттемелер салықтық заң актілерінде белгіленген әрбір салықтың құрамдас бөліктерінің жиынтығы - салық элементтері арқылы айқындалады.

Салық төлеушінің салық төлеу жөнінде мемлекет алдындағы міндетін оның салықтық міндеттемелерінде нақтыландыратын, республикалық немесе жергілікті бюджетке төленетін салықтық төлем сомасына байланысты салықтық міндеттемені және оның орындалуын айқындайтын, сондай-ақ мелекеттің салық жүйесіндегі әрбір салықтың элеуметтік-экономикалық және заңи мән-жайының тетік белгілерін, қолдану тәртібін ашып көрсететін Қазақстан Республикасының Салық кодексінде белгіленген әрбір салықтың құрамдас бөліктерінің кешені - салық элементтері болып есептелінеді.

Салық элементтері салықтық міндеттемелердің элементтерінде толық әрі сапалы көрініс тапқан жағдайда салық жүйесінің фискалдық және реттеуші қабілеті күшейе түседі.

Салық элементтеріне:

1) салық субьектісі;

2) салық обьектісі;

3) салық базасы;

4) салық базасын есепке алу тәртібі;

5) салық ставкасы,

6) салық салу бірлігі;

7) салық заты;

8) салықтық кезең;

9) салықты есептеу тәртібі;

10) салықты төлеу мерзімі;

11) салықты төлеу тәсілі мен тәртібі;

12) есеп беру кезеңі;

13) салық жеңілдіктері мен преференциялары;

Салықтар - өте көп қырлы, мемлекеттің тдаму кезеңдеріөзгерген сайын нақтыландырылатын, ұдайы жүзеге асырылатын міндетті ақшалай төлем болып табылады.

Экономиканың қазіргі даму мүмкіндіктерін есепке ала отырып мемлекеттік қажеттіліктерге сай айқындалған салықтардың функциялары мемлекет белгілеген бағыт бойынша іске асырылады.

Экономикалық категория ретінде салықтың функцияларына:

1) фискалдық;

2) бөлуші функциясы;

3) реттеуші функциясы;

4) бақылаушы функциясы;

5) жеңілдік беруші функцияны жатқызуға болады.

Салықтарды топтастыру олардың айырмашылықтары мен ұқсастықтарын белгілеуге септігін тигізеді, саны жағынан шамалы топтарға бөлу арқылы олардың ғылыми зерделенуін және практикада қолданылуын жеңілдетуді көздейді.

Салықтарды топтастырудың кейбір негіздеріне:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.