Қазақстан Республикасында сот арқылы қорғалу құқығы

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Осы баяндама «Қазақстан Респубдикасында сот арқылы қорғалу құқығы» тақырыбына жазылған. Бұл тақырып қызықты болып табылады, себебі, қазіргі уақыта адамдарға білуге пайдалы да қызықты да, не істеу керек, егер олардың құқықтар мен бостандықтар бұзылған жағдайда және құқықтар мен бостандықтарын қалай қорғау керек. Сотта қандай құқықтарға адам құқылы екендігі туралы білуге.

Сот арқылы қорғалу туралы Конституциялық құқығының мазмұны.

Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес сот қорғалуына құқығы субъективті болып табылады, жеке тұлғаларға тиесілі. Бұл құқық заңды тұлғаларға да таралады, себебі, заңды тұлға жеке тұлғалардың бірлестігі болып табылады. Казақстан Республикасында мүдделі тұлғалар, олар жеке немесе заңды тұлға екеніне қарамастан, сот алдында өз құқықтар мен бостандықтарын қорғау кезінде тең болып табылады.

Сот қорғалуына Қазақстан Респубилкасының Конституциясы бойынша әркімге кепіл болады, яғни, ол тек Қазақстан азаматтарына және ұйымдарға ғана кепіл болып табылмайды, сонымен ол шет азаматтарға, шетель заңды тұлғаларға, азаматтығы жоқ адамдарға да кепіл болады.

Сот қорғалуына Конституциялық құқығы субъективті құқық ретінде конституциялық құқық қатынастын құрамына кіреді. Оның заңдық мазмұны сот қорғалу құқығымен бірдей сот мемлекет билік органы ретінде субъективті құқықты жүзеге асыруға міндетті.

Казақстан Республикасыда сот билігі конституциялық, азаматтық, әкімшілік және қылмыстық құқық сот өндірісі арқылы жүзеге асырылады. Конституциялық нормалардын ерекшелігі болып, олар басқа нормалар жиынтығымен ж. а., сондықтан конституциялық және басқа да құқық қатынастардын күрделі шиеленісі пайда болады. Бұл конституциялық сот қорғалу құқығынын нормасына да қатысты, субъективтік құқық ретінде құқық қатынастын бір бірін ауыстырудын комплекстік жүйесіне кіреді. Ол тек сот шешімінін дұрыстығын қамтамасыз етуінде ғана емес, сот қорғалу құқығының конституциялық жағдайды іс жүргізушілік заңдылығымен айқындалады.

Конституцияның 13-бабының 1-тармағының нормалары азаматтық заңдарда дамытылған. Казақстан Республикасыда сот билігі конституциялық, азаматтық, әкімшілік және қылмыстық құқық сот өндірісі арқылы жүзеге асырылады. Конституциялық нормалардын ерекшелігі болып, олар басқа нормалар жиынтығымен ж. а., сондықтан конституциялық және басқа да құқық қатынастардын күрделі шиеленісі пайда болады. Бұл конституциялық сот қорғалу құқығынын нормасына да қатысты, субъективтік құқық ретінде құқық қатынастын бір бірін ауыстырудын комплекстік жүйесіне кіреді. Ол тек сот шешімінін дұрыстығын қамтамасыз етуінде ғана емес, сот қорғалу құқығының конституциялық жағдайды іс жүргізушілік заңдылығымен айқындалады.

А заматтық құқықты қорғау тәсілдері Қазақстан Республикасінің 9-бабында белгіленген. Азаматтық құқықтарды қорғауды: құқықтарды тану; құқық бұзылғанға дейінгі жағдайды қалпына келтіру; құқықты бұзатын немесе оның бұзылуына қауіп төндіретін іс-әрекеттердің жолын кесу; міндеттіліктің іс жүзінде орындалуына үкім ету; шығындарды, айыптарды өтеу; мәмілелерді заңсыз деп тану; моральдық зардаптардың орнын толтыру; құқықтық қатынастарды тоқату немесе өзгерту; мемлекеттік басқару немесе жергілікті өкілді не атқарушы органдардың заңдарға сәйкес келмейтін актілерін заңсыз немесе қолдануға жатпайды деп тану; азаматтың немесе заңды тұлғаның құқық иеленуіне немесе оны жүзеге асыруына кедергі келтіргені үшін мемлекеттік органнан немесе лауазымды адамнан айып өндірту жолымен, сондай-ақ заң актілерімен көзделген өзге де тәсілдермен сот немесе аралық сот жүзеге асырады.

Бұзылған құқықтарды қоғау үшін өкімет немессе басқару органына жүгіну, егер заң актілермен көзделмеген өзге реттерде, құқықты қорғау туралы сотқа жүгінуге кедергі келтірмейді.

Заң актілермен арнайы көзделген реттерде азаматтық құқықтарды қорғау құқығы бұзылған жеке немесе заңды тұлғалардың тікелей өздері арқылы жүзеге асырылады (өзін-өзі қорғау) .

Егер заң актілермен немесе шарттармен өзгеше көзделмесе құқығы бұзылған адам оған келтірілген зиянның толық өтелуін талап ете алады.

Қ азақстан Республикасының Конституциясының 13-бабының 2 - тармағында азаматтардың құқықтары мен бостандықтарының сотпен қорғалуына кепілдік беретін маңызды демократиялық бастаулар орнықтырылған. Конституцияның 75-бабында сот билігінің сот ісін жүргізудің азаматтық, қылмыстық және заңмен белгіленген өзге де нысандары арқылы жүзеге асырылатыны белгіленген.

Республикада Қазақстан Республикасы Президентінің “Азаматтардың шағымдарын қарау тәртібі туралы” 1995 жылғы 19 маусымдағы заң күші бар Жарлығының қолданылатынын атап көрсетудің маңызы зор. (ҚР Жоғары Кеңесінің Жаршысы, № 9 - 10. 71-құжат) . Осы Жарлықтың 4-бабында өздерінің жоғары органдары жоқ мемлекеттік органдар мен ұйымдардың іс-әрекеттеріне азаматтардың өтініштері сот тәртібімен шешілетіні белгіленген. Азаматтардың шешу тәртібі әкімшілік-құқық бұзушылық туралы, қылмыстық іс жүргізу, азаматтық атқару және өзге заңдармен белгіленген өтініштері, сондай-ақ өтініш айтушының аты-жөндері көрсетілмеген, қолдары қойылмаған, тұратын орындары, қызметі немесе оқуы туралы деректер келтірілмеген беймәлім өтініштер қарауға жатпайды.

Өтініш беруші азамат: шағымды, өтінішті тексеруші адамға өз дәлелдерін жүзбе - жүз баяндауға; қосымша материял ұсынуға; қабылданған шешім туралы ауызша немесе жазбаша нысанда дәлелденген жауап алуға; өтініш бойынша қабылданған шешімге жоғары тұрған органға немесе жоғары тұрған лауазымды адамға шағымдануға; органдар мен лауазымды адамдардың заңды бұзып қабылдаған шешімдері мен іс-әрекеттеріне заң белгіленген тәртіппен сотқа жүгінуге құқылы (10-бап) .

Адам және азамат құқықтарын сот қорғау арқылы маңызды болып табылады, себебі, осы құқық арқылы азаматтар, өз құқықтарын және бостандықтарын құқық бұзушылықтан қорғай алады.

Сот әділдігіне кепілдік - бұл тұлға бостандығының кепілдігі, осыдан конституциялық дәреже керек осы кепілдіктерді тіркеу үшін. Құқық бұзушылықпен күресу кезінде, мемлекет бостандықтан шектеп немесе бас бостандығынан айруы мүмкін, заңмен белгіленген демократиялық процедураларды сақтай отырып.

Адам құқығын Сот қорғау механизі мен сотқа шағымдану құқығы.

Азаматтадың жүгіну құқығы - бұл азаматтардың маңызды саяси құқықтардын бірі. Жүгіну құқығын (право на обращение) арқылы адамның басқа да құқықтарын ж. а. мен қорғауға мүмкіндік береді. Азаматтардың жеке өзі шағымдану құқығы, сондай-ақ индивидуалдық және ұжымдық (обращение) айналымды мемлекет органға шағымды жіберу азаматтардын саяси-қоғамдық белсендіктін көрінісі болып табылады, олардың қоғамдық жұмысына қызығушылығы, сонымен ол арқылы өз құқықтарын қорғау мүмкіндігі.

Кез келген азамат сотқа шағымдана алады, егер азамат оның құқығын мемлекет органдары, жергілікті мемлекет органдары, мекемелер, ұйымдар және қоғамдық бірлестіктер және т. б. бұзды деп шешсе. Сотта ұжымдық және жеке әрекеттер шағымдануы мүмкін, сонын нәтижесінде:

Адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтары бұзылған кезде;
Азаматтын өз құқықтары мен бостандықтарын ж. а. кезінде кедергілер жасалған кезде;
Азаматқа заңды емес түрде жауапқа тартылса немесе заңды емес түрде міндет жүктелсе.

Кез келген азамат оның құқықтар мен бостандықтарына байланысты, материялдармен таныса алады. Егер азамат, оның құқығы бұзылды деп ойласа, онда ол жоғары тұрған мемлекет органға бағыныштылық тәртібі бойынша жүгіне алады, жергілікті атқару органға, мекемеге, қоғамдық бірлестікке, лауазымды тұлғаға, мемлекеттік қызметшіге. Бұл орган наразылықты уақытында қарап шығу керек. Егер уақытнда қарамаса немесе наразылықты қабылдамаса, онда азамат сотқа жүгінуге құқығы бар.

Азаматтын мемлекеттік органдарға, жергілікті атқарушы органдарға, мекемеге, қоғамдық бірлестіктердің әрекетіне (шешіміне) байланысты наразылығы, сот азаматтық сот өндірісі ережесі арқылы қарайды. Конституциялық нормадарда, сот қорғалуына кепіл беретін, құқық пен бостандық туралы айтылады. Бірақ салалық процессуалдық заңдылық, басты сот әділдігінің мақсаты болып, азаматтық істер бойынша азаматтардын және ұйымдардың заңды мүдделерін қорғау б. т. Құқық пен бостандық сот қорғау пәні ретінде белгілі субъективті құқықты білдіреді, яғни, тұлғаның өз заңды мүддесін ж. а. үшін (заң берген шектерде), объективті құқықпен қарастырылған.

Азаматтық сот ісін жүргізудің міндеттері.

Азаматтық сот ісін жүргізудің міндеттері азаматтардың, мемлекеттің және ұйымдардың бұзылған немесе даулы құқықтарын, бостандықтарын және заңмен қорғалатын мүдделерін қорғау, заңдылық пен құқық тәртібін нығайту, құқық бұзушылықтың алдын алу болып табылады. Cот істерді азаматтық сот ісін жүргізу тәртібімен шешу кезінде Қазақстан Республикасы Конституциясының, басқа да нормативтік құқықтық актілердің талаптарын дәлме-дәл сақтауға міндетті.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.