Шетел тілін оқытудағы қазіргі замандағы әдістемесі және оның кезеңдері
Кіріспе:
Шетел тілін оқытудағы қазіргі замандағы әдістемесі және оның кезеңдерін ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
2.Негізгі бөлім:
2.1 Шетел тілін оқытудағы әдістемені қолданудың психологиялық ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
2.2 Мұғалімнің шетел тілі сабағында әдістемені және оның кезеңдерін қолданудағы іс.әрекеті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
2.3 Шетел тілін оқытудағы интерактивтік тәсілді қолдану жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16
2.4 Әдістемелік нұсқау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19
3.Практикалық бөлім:
Мектепте шетел тілін оқыту үрдісінде әдістемені және оның кезеңдерін қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
4.Қорытынды бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
5. Әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24
Шетел тілін оқытудағы қазіргі замандағы әдістемесі және оның кезеңдерін ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
2.Негізгі бөлім:
2.1 Шетел тілін оқытудағы әдістемені қолданудың психологиялық ерекшеліктері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
2.2 Мұғалімнің шетел тілі сабағында әдістемені және оның кезеңдерін қолданудағы іс.әрекеті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
2.3 Шетел тілін оқытудағы интерактивтік тәсілді қолдану жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16
2.4 Әдістемелік нұсқау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19
3.Практикалық бөлім:
Мектепте шетел тілін оқыту үрдісінде әдістемені және оның кезеңдерін қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
4.Қорытынды бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
5. Әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..24
Біз XXI ғасыр табалдырығын білім мен ғылымды инновациялық технология бағытымен дамыту мақсатымен атауымыз үлкен үміттің басты нышаны болып табылады. “Ұрпағы білімді, халықтың болашағы бұлынғыр болмайды” дегендей , жас ұрпаққа сапалы мән мағыналы ,өнегелі тәрбие мен білім беру - бүгінгі күннің басты талабы.Бүгінгі таңда Еліміз алдыңғы қатарлы елдермен терезесі тең болып, келешегімізді жарқын, ашық етер жас ізбасарлары тәрбиелеуде. “Қазақстан республикасының білім жүйесінің даму концепциясы”, бұл 2015 жылға дейін жоспарланған, қазіргі білімнің ұлттық алғышартын анықтайтын құжат.Осыған сәйкес, бүгінде Қазақстан әлемдік бірлестікке кірген заманда білімнің рөлі мен маңызы артты.Мәдениеті жоғары XXI-ғасыр адамын қалыптастыру міндеті мен оған білім беру ісін ірілендіру қажеттігі жоғарғы оқу орны мен қоғам алдында жаңа маңызды мәселелер қойып отыр.Өзге мемлекеттермен ғылыми және экономикалық байланыстарда кеңінен жол ашылып отырған шақта шетел тілін жетік білетін түрлі кәсіптің мамандары біздің жас елімізге қажет. Жалпы білім беретін орындарда шетел тілдері пәндерінің мазмұны анықталып, оған қойылатын талаптар нақтылануда.
Шетел тілін ана тілімен қатар оқыту, оқушының сөйлеу қабілетін және жалпы дамуын жетілдіріп қомайды, оны озін қоршаған айналасындағы адмдармен қарым-қатынас мәдениетіне де үйретеді. Оқушының шетел тілінде сөйлеу қабілетін жетілдіру мекткпте берілетін бүкіл білім мазмұнының негізгі мақсаты болып табылады, өйткені мұғаліммен, оқулықпен және басқа оқушылармен қрым- қатынас барысында оқушының дүниетанымы кеңейеді.
Курстық жұмыстың нысаны :
Бүгінгі ғалымдар оқыту процесінде дидактикалық мақсатты шешуде оқытудың белсенді түрлеріне бет бұруда.Шетел тілін сапалы да берік меңгеру үшін турлі әдіс-тәсілдер, амалдар қолданылады.Сол тәсілдердің бірі -интерактивтік тәсіл методикада өзекті болып отыр.
Курстық жұмыстың мақсаты: Интерактивтік тәсіл жаңа технологиялар қатарына жататындықтан, оның қолдану тиімділігін анықтау және көрсету.
Курстық жұмыстың міндеттері:
1.Шетел тілін оқытудағы қазіргі замандағы әдістемесі және оның кезеңдерін маңыздылығын көрсету.
2. Шетел тілін оқытудағы қазіргі замандағы әдістемесі және оның кезеңдерін қолдану жолдарын көрсету.
Шетел тілін ана тілімен қатар оқыту, оқушының сөйлеу қабілетін және жалпы дамуын жетілдіріп қомайды, оны озін қоршаған айналасындағы адмдармен қарым-қатынас мәдениетіне де үйретеді. Оқушының шетел тілінде сөйлеу қабілетін жетілдіру мекткпте берілетін бүкіл білім мазмұнының негізгі мақсаты болып табылады, өйткені мұғаліммен, оқулықпен және басқа оқушылармен қрым- қатынас барысында оқушының дүниетанымы кеңейеді.
Курстық жұмыстың нысаны :
Бүгінгі ғалымдар оқыту процесінде дидактикалық мақсатты шешуде оқытудың белсенді түрлеріне бет бұруда.Шетел тілін сапалы да берік меңгеру үшін турлі әдіс-тәсілдер, амалдар қолданылады.Сол тәсілдердің бірі -интерактивтік тәсіл методикада өзекті болып отыр.
Курстық жұмыстың мақсаты: Интерактивтік тәсіл жаңа технологиялар қатарына жататындықтан, оның қолдану тиімділігін анықтау және көрсету.
Курстық жұмыстың міндеттері:
1.Шетел тілін оқытудағы қазіргі замандағы әдістемесі және оның кезеңдерін маңыздылығын көрсету.
2. Шетел тілін оқытудағы қазіргі замандағы әдістемесі және оның кезеңдерін қолдану жолдарын көрсету.
1. Алдамұратов Ә. “ Жалпы психология” .-А:Білім, 1996.-224 б.
2. Гальскова Н.Д. “Современная методика обучения иностранным языкам”. М.:Аркти Глосса,2000.-165 с.
3. Еримбетова С.,Маджуга А., Ахметжан Б. “Исплоьзование интерактивных (диалоговых) технологии обучения в процессе творческого саморазвития личности учащихся” Вестник высшей школы.-2003.-№117 –С.-48.
4. Ешимбетова З.Б.,Маутаева М.А “ Интерактивные формы обучения иностранного языка ’’ Иностранные языки в школе -2004.-№2.-С.42.
5. Жарықпаев К.Б. “Психология.”-А.:Мектеп,1982.-280 б
6. Зимняя И.А. “Речевая деятельность на иностранном языке как объект обучения Психология обучения видам речевой деятельности и аспектам иностранного языка”.- 1974.-с.-6-34.
7. Нұрбекова Г.Ж:''Жалпы білім беретін қазақ орта мектебінің жоғары сынып оқушыларын диалог сөзге үйретуде шетел тілін оқытудағы әдістемені қолдану әдістемесі”: Дисс.канд.пед. наук, 2002.
8. “Интерактивные игры на уроках иностранного языка”. Учитель Казакстана, 2004.-№21-22.с-8.
9. “Подготовка преподаваделя иностранного языка для дошкольных образовательных учреждений ” Педагогичкский вуз в школе.-2003.-С -48
10. Яноушек Я. «Социально- психологические проблемы диалога в процессе сотрудничества между людьми психолингвистика за рубежом» –М.: Наука,1972.
11. Педогогическая энциклопедия.-М.:1965.-II том
1. 12.Қазақ Совет энциклопедиясы.-А.:17-1975.-XV том
12. Якобсон П.М. «Общение людей как социально –психологическая проблема» Знание. -1972.№3.-С.-40.
13. Тәжібаев Т. «Жалпы психология».-А.:Қазақ университеті.-1993.
14. Петровская Л.А.«Компетентность в общении.-М.1989. 216с.
15. Аметова С.Р. «Бастауыш класс оқушыларының тілін дамытудың ғылыми әдістемелік негіздері».дисс.автореф.-А 1994.17б
16.Ағылшын тілінің қазіргі ұрпақ тәрбиесіндегі орны. // «Қазіргі таңдағы ғылым мен білім» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция еңбектері. М.Сапарбаев атындағы Оңтүстік Қазақстан гуманитарлық институты. 4 том. - Шымкент, 2005. 128-130 беттер.
17. Шет тілін оқыту үрдісінде жеке тұлғалық бағыттылықты қалыптастырудың кейбір теориялық мәселелері. //«Қазақстан Республикасында шетел тілінде білім беру философиясы және тілдік саясат» П.Г.Козловтың 80 жылдығына арналған халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. Абылай Хан атындағы Қазақ Халықаралық Қатынастар және Әлем Тілдері Университеті. – Алматы, 2006. 226-229 беттер.
18.Шет тілі сабағы арқылы отаншыл бағыттағы тұлғаны қалыптастыру. //«Орталық Азия елдерінің мемлекетаралық интеграциялық байланыстарын жаңғырту» атты Орта Азия елдерінің II Түркістан интеграциялық форумы. Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ. IV бөлім. – Түркістан, 2006. 283-285 беттер.
19. Жастарға отаншылдық тәрбие берудің кейбір өзекті мәселелері. //Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ хабаршысы. – Түркістан, 2006. №2, 257-260 беттер.
20.Қазіргі педагогикадағы «тұлға» ұғымы. //Бастауыш мектеп. – Алматы, 2007. №1, 17-19 беттер.
21.Шет тілін оқыту арқылы қарым-қатынас жиілігіне тәрбиелеудің мәселелері. // Қазақстан мектебі. –Алматы, 2007. №3, 22-25 беттер.
2. Гальскова Н.Д. “Современная методика обучения иностранным языкам”. М.:Аркти Глосса,2000.-165 с.
3. Еримбетова С.,Маджуга А., Ахметжан Б. “Исплоьзование интерактивных (диалоговых) технологии обучения в процессе творческого саморазвития личности учащихся” Вестник высшей школы.-2003.-№117 –С.-48.
4. Ешимбетова З.Б.,Маутаева М.А “ Интерактивные формы обучения иностранного языка ’’ Иностранные языки в школе -2004.-№2.-С.42.
5. Жарықпаев К.Б. “Психология.”-А.:Мектеп,1982.-280 б
6. Зимняя И.А. “Речевая деятельность на иностранном языке как объект обучения Психология обучения видам речевой деятельности и аспектам иностранного языка”.- 1974.-с.-6-34.
7. Нұрбекова Г.Ж:''Жалпы білім беретін қазақ орта мектебінің жоғары сынып оқушыларын диалог сөзге үйретуде шетел тілін оқытудағы әдістемені қолдану әдістемесі”: Дисс.канд.пед. наук, 2002.
8. “Интерактивные игры на уроках иностранного языка”. Учитель Казакстана, 2004.-№21-22.с-8.
9. “Подготовка преподаваделя иностранного языка для дошкольных образовательных учреждений ” Педагогичкский вуз в школе.-2003.-С -48
10. Яноушек Я. «Социально- психологические проблемы диалога в процессе сотрудничества между людьми психолингвистика за рубежом» –М.: Наука,1972.
11. Педогогическая энциклопедия.-М.:1965.-II том
1. 12.Қазақ Совет энциклопедиясы.-А.:17-1975.-XV том
12. Якобсон П.М. «Общение людей как социально –психологическая проблема» Знание. -1972.№3.-С.-40.
13. Тәжібаев Т. «Жалпы психология».-А.:Қазақ университеті.-1993.
14. Петровская Л.А.«Компетентность в общении.-М.1989. 216с.
15. Аметова С.Р. «Бастауыш класс оқушыларының тілін дамытудың ғылыми әдістемелік негіздері».дисс.автореф.-А 1994.17б
16.Ағылшын тілінің қазіргі ұрпақ тәрбиесіндегі орны. // «Қазіргі таңдағы ғылым мен білім» халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция еңбектері. М.Сапарбаев атындағы Оңтүстік Қазақстан гуманитарлық институты. 4 том. - Шымкент, 2005. 128-130 беттер.
17. Шет тілін оқыту үрдісінде жеке тұлғалық бағыттылықты қалыптастырудың кейбір теориялық мәселелері. //«Қазақстан Республикасында шетел тілінде білім беру философиясы және тілдік саясат» П.Г.Козловтың 80 жылдығына арналған халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары. Абылай Хан атындағы Қазақ Халықаралық Қатынастар және Әлем Тілдері Университеті. – Алматы, 2006. 226-229 беттер.
18.Шет тілі сабағы арқылы отаншыл бағыттағы тұлғаны қалыптастыру. //«Орталық Азия елдерінің мемлекетаралық интеграциялық байланыстарын жаңғырту» атты Орта Азия елдерінің II Түркістан интеграциялық форумы. Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ. IV бөлім. – Түркістан, 2006. 283-285 беттер.
19. Жастарға отаншылдық тәрбие берудің кейбір өзекті мәселелері. //Қ.А.Ясауи атындағы ХҚТУ хабаршысы. – Түркістан, 2006. №2, 257-260 беттер.
20.Қазіргі педагогикадағы «тұлға» ұғымы. //Бастауыш мектеп. – Алматы, 2007. №1, 17-19 беттер.
21.Шет тілін оқыту арқылы қарым-қатынас жиілігіне тәрбиелеудің мәселелері. // Қазақстан мектебі. –Алматы, 2007. №3, 22-25 беттер.
Мазмұны
Кіріспе:
Шетел тілін оқытудағы қазіргі замандағы әдістемесі және оның
кезеңдерін ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
2.Негізгі бөлім:
2.1 Шетел тілін оқытудағы әдістемені қолданудың психологиялық
ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...6
2.2 Мұғалімнің шетел тілі сабағында әдістемені және оның кезеңдерін
қолданудағы іс-әрекеті ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... 8
2.3 Шетел тілін оқытудағы интерактивтік
тәсілді қолдану
жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...16
2.4 Әдістемелік
нұсқау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19
3.Практикалық бөлім:
Мектепте шетел тілін оқыту үрдісінде әдістемені және оның кезеңдерін
қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...2
0
4.Қорытынды
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...2
3
5. Әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
..24
Кіріспе
1. Шетел тілін оқытуда қазіргі замандағы әдістемесі және оның кезеңдерін
сипаттамасы және маңызы.
Біз XXI ғасыр табалдырығын білім мен ғылымды инновациялық
технология бағытымен дамыту мақсатымен атауымыз үлкен үміттің басты нышаны
болып табылады. “Ұрпағы білімді, халықтың болашағы бұлынғыр болмайды”
дегендей , жас ұрпаққа сапалы мән мағыналы ,өнегелі тәрбие мен білім беру
- бүгінгі күннің басты талабы.Бүгінгі таңда Еліміз алдыңғы қатарлы
елдермен терезесі тең болып, келешегімізді жарқын, ашық етер жас
ізбасарлары тәрбиелеуде. “Қазақстан республикасының білім жүйесінің даму
концепциясы”, бұл 2015 жылға дейін жоспарланған, қазіргі білімнің ұлттық
алғышартын анықтайтын құжат.Осыған сәйкес, бүгінде Қазақстан әлемдік
бірлестікке кірген заманда білімнің рөлі мен маңызы артты.Мәдениеті жоғары
XXI-ғасыр адамын қалыптастыру міндеті мен оған білім беру ісін ірілендіру
қажеттігі жоғарғы оқу орны мен қоғам алдында жаңа маңызды мәселелер қойып
отыр.Өзге мемлекеттермен ғылыми және экономикалық байланыстарда кеңінен жол
ашылып отырған шақта шетел тілін жетік білетін түрлі кәсіптің мамандары
біздің жас елімізге қажет. Жалпы білім беретін орындарда шетел тілдері
пәндерінің мазмұны анықталып, оған қойылатын талаптар нақтылануда.
Шетел тілін ана тілімен қатар оқыту, оқушының сөйлеу қабілетін және
жалпы дамуын жетілдіріп қомайды, оны озін қоршаған айналасындағы адмдармен
қарым-қатынас мәдениетіне де үйретеді. Оқушының шетел тілінде сөйлеу
қабілетін жетілдіру мекткпте берілетін бүкіл білім мазмұнының негізгі
мақсаты болып табылады, өйткені мұғаліммен, оқулықпен және басқа
оқушылармен қрым- қатынас барысында оқушының дүниетанымы кеңейеді.
Курстық жұмыстың нысаны :
Бүгінгі ғалымдар оқыту процесінде дидактикалық мақсатты шешуде оқытудың
белсенді түрлеріне бет бұруда.Шетел тілін сапалы да берік меңгеру үшін
турлі әдіс-тәсілдер, амалдар қолданылады.Сол тәсілдердің бірі
-интерактивтік тәсіл методикада өзекті болып отыр.
Курстық жұмыстың мақсаты:
Интерактивтік
тәсіл жаңа технологиялар қатарына жататындықтан, оның қолдану тиімділігін
анықтау және көрсету.
Курстық жұмыстың міндеттері:
1.Шетел тілін оқытудағы қазіргі замандағы әдістемесі және оның
кезеңдерін маңыздылығын көрсету.
2. Шетел тілін оқытудағы қазіргі замандағы әдістемесі және оның
кезеңдерін қолдану жолдарын көрсету.
3. Шетел тілін оқытудағы әдістемені және оның кезеңдерін қолданғандағы
мұғалімнің іс- әрекеттерін жоспарлау.
Ғылыми болжам:
Егер елімізде әдістемені және оның кезеңдерін жиі және жүйелі
түрде қолдансақ, онда оқушылардың немесе жеке тұлғаның комуникативтік
қабілеттерін барынша дамытуға болар еді. Жаңа технологияларды оқушылардың
шетел тілін меңгерудегі өзбеттілігін, шығармашылық қабілеттерін дамытуға ,
шетел тілін оқуға деген құлшынысын арттыруға, жеке түлғаның жасампаздық
мүмкіндіктерін толығырақ ашуға болар еді.Осы жағдайда ғана шетел тілін
оқытудың тиімділігін артқан болар еді.
Ендігі кезекте жоғарыда айтылып келе жатқан “интеракция”сөзінің
мағынасын кеңінен ашсақ. Интерактив деген сөз энциклопедия мен ғылыми
әдебиеттерде көрсетілгендей “интеракция” деген ұғымнан келіп шығады, ол өз
кезегінде “екіжақты біріккен әрекет” болып табылады. Интеракция оқыту
процесінде оқушылардың бірігп бір мәселені шешуге, белгілі бір әрекетте өз
жауапкершілігін сезініп, белсенді болуға және осы кезде өз қиялын,ой-
өрісін, шығармашылығын көрсетуге мүмкіндік береді. Сонымен бірге бұл әдіс
оқушыларды жұп болып, топ болып бірігіп жасауға, жұмыс жасай
отырып,өзгелерге көмек көрсетуге үйретеді.Әрине бұл тәсілді қолдана
жоспарланған сабақ, күнделікті “сұрақ-жауап” сабақ түрлерінен өзгеше болады
да, дәріс алушылардың мотивациясын арттыруға септігін тигізеді. Жеке дара
жұмыс істеген оқушыларға қарағанда,топта немесе жұпта жұмыс істейтін оқушы
әлдеқайда жан-жақты, кез-келген нәрсеге бейімді болып келеді.Бұл дегеніміз
дәріс алушылармен тапсырма орындау барысында өзінің қандай іскерліктермен
дағдыларды меңгергені мен меңгере қоймағандығына көзі жетеді де,
кемшіліктері болса, оларды дереу түзетуге тырысады.Басқаларға көмектесе
отырып, сол уақытта өзіне де пайдалы іскерліктермен дағдыларды дамытады.
Интерактивтік тәсіл әр дәріс алушының өзіне ғана тән эмоционалдық сферасын
ұлғайтуға дән себепкер болады, оқыту процесін ұйымдастырудың әр-түрлі
формаларына қол жеткізеді.Сондай-ақ бұл жеррде ең алдымен дәріс алушының
қызығушылығы, мүддесі, жеке бас ерекшеліктері көзделеді.Оқушылардың бір
жұмыста жеке, жұптық және топтық жауапкершілігі арттырылады.
Зерттеу жұмысымызда әдістемені және оның кезеңдерін қолданудың
әдістемесіне тоқталамыз.Алдымен ”тәсіл” дегн ұғымға сипатттама беріп,содан
кейін интеракция ұғымына ғалымдардың берген сипаттамаларын
қарастырамыз.Негізгі бөлімде әдістемені және оның кезеңдерін қолданудың
психологиялық ерекшеліктері,бұл тәсілді қолданудағы мұғалімнің іс-әрекеті
және ең бастысы қолдану жолдары деген сияқты өзекті мсәселелердің көзін
ашамыз.
Шетел тілін оқыту әдістемесінде тәсіл деген ұғым екі мағынаға ие бола
алады: бірінші мағынасында, тәсіл-оқытудың заңдылықтары толық зерттеліп
қалыптасқан, бірталай уақыттар бойы пайдаланылатын әдістемелік концепция
ретінде анықталса, ал екінші мағынасында оқыту мен оқудағы белгілі бір
мақсатқа жетудің әдіс-тәсілдері болып табылады.
Сонымен қатар әдістемелік әдебиеттерде көрсетілгендей,тәсіл-мұғалім
мен оқушының,оқушы мен оқушының бірлесіп ұйымдасқан әрекеттер жинақтары
болып табылады.
Аталған процесс негізінде оқушылардың шетел тілін меңгеру деңгейі
қалыптастырылады,олардың осы тілді басқа мәдениеттің өкілімен басқа ортада
қолдана алу қабілеті мен дайындығы және оқушының жалпы жеке тұлғасының әр
саладағы жан –жақты дамытылуы көзделеді.
Н.Д.Гальскованың пікірінше, тәсіл –дидактикалық категория. Ол
әдістердің жиынтығы, белгілі бір теориялық және практикалық білімді меңгере
бағытталған операция, таным процесінің ұйымдастыру жолы.Бұл жерде біз
Н.Д.Гальскованың пікіріне толығымен қосыламыз.Өйткені шын мәнісінде де біз
тәсіл мәселесіне тоқталғанда әрқашанда дидактикалық мақсатты көздейміз.
Мұғалімнің оқушылармен педагогикалық қарым-қатынасты ұйымдастыра алу
қабілеті қазіргі шетел тілін оқыту процесінің тиімділігін арттырады, ал бұл
оқушының жеке тұлға ретінде ерекшеліктерін көрсетуге және оның шетел тілін
мәдениетаралық қарым –қатынас құралы ретінде меңгеруіне бағытталады. Бұл
мәселеге объективті жақтан қарайтын болсақ, интерактивтік тәсіл мұғалімнің
де,оқушының да жұмысын жеңілдетеді.Мұғалім өз кезегінде алдына қойған
мақсаттарына жетіп, белгілі бір нәтижелерге қол жеткізсе,оқушы шетел тілін
ойлағанынан жеңіл меңгереді, жеке бас ерекшеліктерін еркін сыртқа шығарып
өзгелермен коммуникацияға түседі. Аталған мәселені шешу үшін, бүгінгі
тәжірибе көрсеткендей, оқыту процесінде оқытудың белсенді формаларын
қолдану керек. Мысалмен түсіндіретін болсақ, А кейіпкер іс-әрекеті В
кейіпкерге әрекет етсе, ол өз кезегінде іс-әрекетімен А кейіпкерге әсер
етеді.
Біз интеракцияны біріккен әрекетті ұйымдастыру формасы ретінде
қарастырамыз, өйткені бұл ұғымның мағынасы көп жағдайда коммуникация
сипаттамасына жақын келеді.
П.М.Якобсон өзінің “адамдардың қарым –қатынасы- әлеуметтік
-әрекеттінің термині тұрғысынан қарастырады.Ол интеракция ұғымына тиісті
төмендегідей элементтерді ажыратуға болады дейді:
1.Өзара әрекетке түсуші коммуниканттар.
2.Бірлескен әрекет мақсаты.
3.Бірлескен әрекет объектісі.
4.Бірлескен әрекет құралы.
Тілдік қарым-қатынастың интерактивтік жағы- ол шартты термин, ол
адмдардың біріккен әркетімен байланысты, олардың біріккен әрекетін
ұйымдастыратын тілдік қарым –қатынас.Ал психологияда интеракция процесіне
басқаша сипаттама беріледі. Ол әлеуметтік тұрғыдан ұйымдастырылған тілдік
қарым –қатынас деп көрсетіледі.
Негізгі бөлім:
2.1 Интерактивтік тәсілді қолданудың психологиялық
ерекшеліктері.
Коммуникация біріккен әрекет негізінде жүзеге асады, Өйткені осы
біріккен әрекет субъектілердің бір-бірімен ақпарат алмасуы, яғни біріккен
әрекет түрімен нормасы жасалады.
Психологтар шетел тілін оқытуда қазіргі замандағы әдістемесі және оның
кезеңдерін қолданудың төмендегідей психологиялық негіздерін атап көрсетеді:
● Ол дәріс алушы өзін-өзі еркін және ыңғайлы сезінетін өрісті
қалыптастырады, оның қызығушылығын, шетел тілін өз қажеттілігі үшін
практикалық тұрғыдан қолдануға деген ынтасын оятып, тілді оқып үйренуге
ниетін арттырады.Осының негізінде интеракция оқушылардың оқытылып отырған
пәнді меңгеруін көздеп, оған жағдай жасайтын мүмкіндіктерді қалыптастырады.
●Ол оқушылардың жеке тұлғасына тікелей әсер етеді, яғни оқыту
процесінде оның эмоциясын, сезімін, түйсігін шынайы қажеттілігімен
сәйкестендіріп, оның тілдік, танымдық, шығармашылық қабілетін оятады.
●Ол оқушыларды оқыту процесінде бір-бірімен белсенді түрде бірігіп
әрекет етуге ұйымдастырады.
● Ол шетел тілін оқыту процесінде мұғалімнің орнын анықтап,ал бұл
процестің оқушының жеке тұлғасы мен қызығушылығына байланысты екенін
көрсетеді.
● Ол сыныпта жасалатын жұмысты түрлі формада өткізуді қамтамасыз
етеді: жұптық, топтық, ұжымдық.Аталған формалар оқушылардың белсенділігіне,
өз беттілігіне, шығармашылығына, жағымды қасиеттердің дамуына толық түрде
түрткі болады.
Қазіргі замандағы әдістемесі және оның кезеңдерін осындай
психологиялық еркшеліктеріне қарап, оқушыларды арнайы жұмыс формаларын,
лайықты тапсырмаларды, түрлі бағдарлы жұмыстарды, жаттығуларды қолдануға
үйрету өте маңызды.
әдістемені және оның кезеңдерін қолдана отырып құрастырылған
тапсырмалар мен жаттығуларды орындау оқыушыларға оқытылып отырған тілдің
практикалық тұрғыдан нәтижесін, жемісін көруге мүмкіндік береді және осы
жағдай олардың шетел тілін оқып үйренуге деген қызығушылығын арттырады.Бұл
кезде сөйлеуге деген іштей мотивация қалыптасады, оқушылардың бойында бір
нәрсе айтуға деген ниет туындайды, ал оқушыларға біріккен тілдік әрекетке
қатысуға деген талап береді. Интерактивтік тәсіл оқушылардың өзбетінше
ойлау қабілетін белсенді түрде дамытуға бағытталады, оқушылар ақпаратты
есте сақтап қана қоймай,оны практикада қолдануға үйретеді.
Шетелдік және отандық әдіскерлер еңбектерінде көрсетілгендей,
интерактивтік тәсіл тілдік материалды шығармашылық тұрғыдан қолдануды
қамтамасыз етіп,осы аталған дидактиакалық міндеттерді шешуді және соған
сай шетел тілі пәні сабағын тілді мәдениетаралық деңгейде қолдауды
көздейтін, қызықты, белсенді, шығармашылық клубқа айналдырады.Бұл жағдайда
әрбір оқушы өз жұмысының нәтижелі болуын, әсіресе бірлескен әрекетің
нәтижесін көрсетуге тырысады.
Әрбір мәселені бірігіп шешу, жұмыс жемісіне бірігіп жету, оны өзара
бөлісу оқушылардың психологиялық тұрғыдан да дамуын көрсетеді.Қорыта айтар
болсақ, бұл тәсілдің мәні бірігіп бір нәрсені орындау емес, бірлесіп,
ұйымдаса отырып,басқаларға қол ұшын бере отырып оқып үйрену.Мақсатқа
бағытталған және жүйелі жұмыс көрінетін біріккен әрекет нәтижесінде сабақта
жұптағы, топтағы, ұжымдағы әрбір оқушы сөйлеуде уақытын ұлғайта алуға
мүмкіндік алады.Әрбір оқушыда өз санасында оқытылып отырған тіл жүйесін
қалыптастыруға мүмкіндік болады.
2.2 Мұғалімнің шетел тілі сабағында әдістемені және оның кезеңдерін
қолданудағы іс -әрекеті.
Зерттеулер көрсеткендей, қазіргі шетел тілі сабағы мұғалім мен
оқушының рөлін анық көрсетеді және осы рөлдерді ескеру арқылы
жүргізіледі.Мұғалім мен оқушының арасындағы қарым-қатынас мәселесі коптеген
ғылыми еңбектерде зерттелген, әлі де зерттелуде.Ағылшын ғалымы
Л.Д.Олрайттың пікірінше оқыту процесінің нәтижелі болуы ең алдымен мұғалім
мен оқушының аталған оқыту процесінде бірігіп жауапты болуына байланысты
екен.Бұл жауапкершілікті төменде берілген түсініктемелерден анық көруге
болады.Мұғалім екі мағынада қолданады:
1. Ол оқушының әлеуметтік рөлін көрсетуші
2. Ол оқушыны белгілі әрекетке бағыттаушы
Осыған орай оқушы деген ұғым да екі мағынада қолданылады:
1. Оқушы ретінде әлеуметтік рөлді атқарушы
2. Әрекетті жүзеге асырушы
Қазіргі кездегі күнделікті сабақтағы мұғалім мен оқушының арасындағы
интеракция түріне төмендегідей сипаттама беруге болады:
● Мұғалім сөйлеу тәртібін басқарады, ол оқушылардың рөлін бөліп анықтап
береді;
●Мұғалім сөйлеу мазмұнын анықтайды;
●Мұғалім оқушылардың айтқан ойын, олардың біріккен әрекетке қосқан үлесін
бағалайды, алайда олардың ұсыныстарын қабылдап, барлық айтқан ойлармен
келісе бермейді.
Бұл аталған жайт схема түрінде мынадай түрге ие бола алады:
А)мұғалім сұрағы, әрекеті оқушы жауабы
мұғалім сұрағы, әрекеті;
Б)Мұғалімнің айтқан сөзі оқушының оны қабылдауы.
Мұнда егер оқушы жауабы ойдағыдай немесе дұрыс болмаса, мұғалім
сұрақты қайталайды не болмаса қажетті күтілген жауапты өзі айтады.Оқушы
жауапты өзі айтпағандықтан оны пассивті қабылдайды, ал бірақ одан жауапты
белсенді түрде қайталауды талап етеді.Бұл жалпы интеракция нормасына
,оның мақсат-міндетіне нұқсан келтіреді(Дәстүрлі шетел тілі сабағындағы
мұғалім мен оқушының қарым –қатынасын 1-ші суреттен көруге болады)
1-сурет
Ресейлік педагогтар мен психлогтар бірігіп отырып мұғалім мен оқушының
арасындағы қарым-қатынастың түрлерін ғылыми тұрғыдан зерттеген. Мәселен,
Н.Ф.Маслова екі түрін ажыратқан:
1 демократиялық
2.авторитарлық
А.А.Бодаллев қарым қатынастың үш түрін:
1.автократтық
2.либералдық
3.деморатиялық
Осылардың ішінде бірінші аталған қарым-қатынастың екі
түрін,авторитарлық және демократиялық, қарастырамыз.
Авторитарлық қарым -қатынаста мұғалім оқушыны, оның әрекетін,
сөйлеуін қадағалап, бақылау жасау мүмкіндігін өз қолына алады.
Ал демократиялық қарым –қатынаста екі жаққа да, яғни мұғалім мен
оқушыға, тепе-тең құқық беріледі.Осы қарым-қатынас шеңберінде индивидтер
бір –бірімен тең құқылық ортақ заңдылықтарға бағынып әрекеттеседі.
Мұғалім мен оқушының арасындағы осындай екі қатынастың түріне қарама
–қайшы бір стиль бар. Оны біз алтуристік қатынас деп аламыз.Бүл қарым
қатынас негізінде мұғалім, әрекеттесуші жақтардың бірі ретінде,оқушыларды
бақылау,тексеру, қадағалау құқығын еркін түрде паидаланбайды. Мұғалім
осындай әлеуметтік әрекеттен бас тартуы арқылы оқушылардың өздігінен
дамуына, оның тұлға ретінде қалыптасуына әсер тигізеді.
Осыдан келіп біз келесі пікірді ұсынамыз:мұғалім мүмкіндігінше
альтуристтік қатынасқа негізделуі керек .Бұл дегеніміз ол жұмысқа тікелей
қатынасқанымен өз мүмкіндігін шектеп, керісінше онда оқушының белсенді
болуын талап етуі керек. Ал енді мұғалімнің әрекеті қалай болуы керек
екендігін әдістемелік нұсқаулар тарауында көре аласыздар.
Мұғалім сабақтағы интеракция түріне ұйымдастырушы қызметін атқаруы
тиіс.Оның әрекеті төмендегідей төрт саты бойынша қарастырылуы керек:
Мақсат қою
Мақсат қою
Мақсат белсенділіктің мотиві, стимулы болып табылады, ал мұғалімнің
мақсаты –біріккен әрекетті, оқушы мен оқушы арасындағы интеракцияны
қалыптастыру,оған қатысушылардың белсенділігін арттыру. Шетел тілі
сабағындағы интеракцияның мақсаты – тілді сабақтан тыс уақытта да
коммуникативтік мақсатта қолдануға үйрету.Бұл әрине шетел тілін оқыту
процесіне тән сипат.
Тілді ауттентік деңгейде, мәдениетаралық қарым –қатынас құралы ретінде
қолдана білуге үйрету сабақта интерактивтік тәсілді қолдану және
сабақтағы мұғалім мен оқушының арасындғы әлеуметтік қарым-қатынас мәселесі
маңызды болып табылады( әдістемені және оның кезеңдерін қолданған шетел
тілі сабағындағы мұғалім мен оқушының арсындағы қарым-қатынасын 2,3
суретте).
Мұғалім алдымен сыныптағы оқушыларды сөйлеуге үйретуде, соның ішнде
тілдік қарым –қатынас құралы ретінде меңгеруге ұмтылуын оқушыларда сөз
іскерлігі мен дағдысының қалыптасуы үшін соған сай ниетін оятып, әрі оқу
атмосферасын орната білуі керек. Ал мұндай атмосфераның болуына
Н.В.Гаврилованың пікірінше төмендегілер пайда болады:
1.Шетел тілін оқытуда әдістемені және оның кезеңдерін қолдану кезінде
қойылатын талаптың, жасалатын жұмыстың оқыту процесіне сай болуы
керек.талап тым жоғары болса, оқуға деген қызығушылық жойылады, ал төмен
болса , жалығуға әкеледі.
2. Жұмыс түрлері, онда қолданатын оқу құралдары, жаттығулар
оқушылардың білім деңгейіне , жас ерекшелігіне сай болуы керек.
Жұпта оқыту
2-сурет
топта оқыту
3-сурет
3.Тапсырылған жұмыстарды атқару барысында оқушылар жіберген қателерін
мұғалім көмегімен өздері табуға дағдылануы керек.
4.Жауап беруде оқушыларға жеткілікті уақыт берілуі тиіс.Оқушы жауапты
кешіктірген жағдайда мұғалім келесі оқушыдан сұрауға немесе өзі жауап
беруге асықпауы керек.
5.Жарысып, бәсекеге түсіп оқу оррнына бірлесіп оқу керек.Оқушыларға топ\жұп
болып бірігіп жұмыс істеуге тапсырмалар беру керек.
Бұл айтылғандардан көретініміз, мұғалім тұлғасының мотивацияны
жоғарылата алатын рөлінің басым болуы. Мұғалім оқыту процесінде
оқушылардың әріптесі болуы керек, оқудағы көмекші, жетекші рөлін атқара
отырп , оның шетел тілін үйренуге деген ниетін арттыруы тиіс.Сонымен бірге
бұл арада әдіскер –ғалымдар келесі мәселенің маңыздылығына тоқталады.Ол
шетел тілі сабағындағы интеракцияның тиімді өтуіне, оқушылардың бірлесіп
әрекет етуіне мүмкіндік беретін сыныпта оқушылар партасының орналасуы
болып табылады. Оқушылар партасы олардың олардың бір бірін көріп отыра
алатындай болып қойылуы тиіс(4-сурет). Тілдік қарым-қатынас мәдениетіне
енетін сөздің келесі адамға бағытталуы, оны келесі субъектің естіп, тыңдауы
керек. Мысалы, оқушы айтылымның құрастыра отырып ескерсе, тілдік қарым
–қатынастың ресмилігін және басқа да коммуникативтік факторларды ескерсе,
өз айтылымын тиімдірек құрастыра алады.
Осылайша, мұғалім сабақтағы интеракцияны ұйымдастырушы болып
табылады, ол біріккен әрекеттің мәні мен сипатын анықтайды. Ол әрекеттің
жүргізуіне түрлі жағдаяттар мен шарттар жасайды. Осы тұрғыдн алғанда
мұғалім белсенді бола отырп, оқушыларды белсенді болуға шақырады.
Мұғалімнің ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе:
Шетел тілін оқытудағы қазіргі замандағы әдістемесі және оның
кезеңдерін ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
2.Негізгі бөлім:
2.1 Шетел тілін оқытудағы әдістемені қолданудың психологиялық
ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ...6
2.2 Мұғалімнің шетел тілі сабағында әдістемені және оның кезеңдерін
қолданудағы іс-әрекеті ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... 8
2.3 Шетел тілін оқытудағы интерактивтік
тәсілді қолдану
жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...16
2.4 Әдістемелік
нұсқау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19
3.Практикалық бөлім:
Мектепте шетел тілін оқыту үрдісінде әдістемені және оның кезеңдерін
қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...2
0
4.Қорытынды
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...2
3
5. Әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
..24
Кіріспе
1. Шетел тілін оқытуда қазіргі замандағы әдістемесі және оның кезеңдерін
сипаттамасы және маңызы.
Біз XXI ғасыр табалдырығын білім мен ғылымды инновациялық
технология бағытымен дамыту мақсатымен атауымыз үлкен үміттің басты нышаны
болып табылады. “Ұрпағы білімді, халықтың болашағы бұлынғыр болмайды”
дегендей , жас ұрпаққа сапалы мән мағыналы ,өнегелі тәрбие мен білім беру
- бүгінгі күннің басты талабы.Бүгінгі таңда Еліміз алдыңғы қатарлы
елдермен терезесі тең болып, келешегімізді жарқын, ашық етер жас
ізбасарлары тәрбиелеуде. “Қазақстан республикасының білім жүйесінің даму
концепциясы”, бұл 2015 жылға дейін жоспарланған, қазіргі білімнің ұлттық
алғышартын анықтайтын құжат.Осыған сәйкес, бүгінде Қазақстан әлемдік
бірлестікке кірген заманда білімнің рөлі мен маңызы артты.Мәдениеті жоғары
XXI-ғасыр адамын қалыптастыру міндеті мен оған білім беру ісін ірілендіру
қажеттігі жоғарғы оқу орны мен қоғам алдында жаңа маңызды мәселелер қойып
отыр.Өзге мемлекеттермен ғылыми және экономикалық байланыстарда кеңінен жол
ашылып отырған шақта шетел тілін жетік білетін түрлі кәсіптің мамандары
біздің жас елімізге қажет. Жалпы білім беретін орындарда шетел тілдері
пәндерінің мазмұны анықталып, оған қойылатын талаптар нақтылануда.
Шетел тілін ана тілімен қатар оқыту, оқушының сөйлеу қабілетін және
жалпы дамуын жетілдіріп қомайды, оны озін қоршаған айналасындағы адмдармен
қарым-қатынас мәдениетіне де үйретеді. Оқушының шетел тілінде сөйлеу
қабілетін жетілдіру мекткпте берілетін бүкіл білім мазмұнының негізгі
мақсаты болып табылады, өйткені мұғаліммен, оқулықпен және басқа
оқушылармен қрым- қатынас барысында оқушының дүниетанымы кеңейеді.
Курстық жұмыстың нысаны :
Бүгінгі ғалымдар оқыту процесінде дидактикалық мақсатты шешуде оқытудың
белсенді түрлеріне бет бұруда.Шетел тілін сапалы да берік меңгеру үшін
турлі әдіс-тәсілдер, амалдар қолданылады.Сол тәсілдердің бірі
-интерактивтік тәсіл методикада өзекті болып отыр.
Курстық жұмыстың мақсаты:
Интерактивтік
тәсіл жаңа технологиялар қатарына жататындықтан, оның қолдану тиімділігін
анықтау және көрсету.
Курстық жұмыстың міндеттері:
1.Шетел тілін оқытудағы қазіргі замандағы әдістемесі және оның
кезеңдерін маңыздылығын көрсету.
2. Шетел тілін оқытудағы қазіргі замандағы әдістемесі және оның
кезеңдерін қолдану жолдарын көрсету.
3. Шетел тілін оқытудағы әдістемені және оның кезеңдерін қолданғандағы
мұғалімнің іс- әрекеттерін жоспарлау.
Ғылыми болжам:
Егер елімізде әдістемені және оның кезеңдерін жиі және жүйелі
түрде қолдансақ, онда оқушылардың немесе жеке тұлғаның комуникативтік
қабілеттерін барынша дамытуға болар еді. Жаңа технологияларды оқушылардың
шетел тілін меңгерудегі өзбеттілігін, шығармашылық қабілеттерін дамытуға ,
шетел тілін оқуға деген құлшынысын арттыруға, жеке түлғаның жасампаздық
мүмкіндіктерін толығырақ ашуға болар еді.Осы жағдайда ғана шетел тілін
оқытудың тиімділігін артқан болар еді.
Ендігі кезекте жоғарыда айтылып келе жатқан “интеракция”сөзінің
мағынасын кеңінен ашсақ. Интерактив деген сөз энциклопедия мен ғылыми
әдебиеттерде көрсетілгендей “интеракция” деген ұғымнан келіп шығады, ол өз
кезегінде “екіжақты біріккен әрекет” болып табылады. Интеракция оқыту
процесінде оқушылардың бірігп бір мәселені шешуге, белгілі бір әрекетте өз
жауапкершілігін сезініп, белсенді болуға және осы кезде өз қиялын,ой-
өрісін, шығармашылығын көрсетуге мүмкіндік береді. Сонымен бірге бұл әдіс
оқушыларды жұп болып, топ болып бірігіп жасауға, жұмыс жасай
отырып,өзгелерге көмек көрсетуге үйретеді.Әрине бұл тәсілді қолдана
жоспарланған сабақ, күнделікті “сұрақ-жауап” сабақ түрлерінен өзгеше болады
да, дәріс алушылардың мотивациясын арттыруға септігін тигізеді. Жеке дара
жұмыс істеген оқушыларға қарағанда,топта немесе жұпта жұмыс істейтін оқушы
әлдеқайда жан-жақты, кез-келген нәрсеге бейімді болып келеді.Бұл дегеніміз
дәріс алушылармен тапсырма орындау барысында өзінің қандай іскерліктермен
дағдыларды меңгергені мен меңгере қоймағандығына көзі жетеді де,
кемшіліктері болса, оларды дереу түзетуге тырысады.Басқаларға көмектесе
отырып, сол уақытта өзіне де пайдалы іскерліктермен дағдыларды дамытады.
Интерактивтік тәсіл әр дәріс алушының өзіне ғана тән эмоционалдық сферасын
ұлғайтуға дән себепкер болады, оқыту процесін ұйымдастырудың әр-түрлі
формаларына қол жеткізеді.Сондай-ақ бұл жеррде ең алдымен дәріс алушының
қызығушылығы, мүддесі, жеке бас ерекшеліктері көзделеді.Оқушылардың бір
жұмыста жеке, жұптық және топтық жауапкершілігі арттырылады.
Зерттеу жұмысымызда әдістемені және оның кезеңдерін қолданудың
әдістемесіне тоқталамыз.Алдымен ”тәсіл” дегн ұғымға сипатттама беріп,содан
кейін интеракция ұғымына ғалымдардың берген сипаттамаларын
қарастырамыз.Негізгі бөлімде әдістемені және оның кезеңдерін қолданудың
психологиялық ерекшеліктері,бұл тәсілді қолданудағы мұғалімнің іс-әрекеті
және ең бастысы қолдану жолдары деген сияқты өзекті мсәселелердің көзін
ашамыз.
Шетел тілін оқыту әдістемесінде тәсіл деген ұғым екі мағынаға ие бола
алады: бірінші мағынасында, тәсіл-оқытудың заңдылықтары толық зерттеліп
қалыптасқан, бірталай уақыттар бойы пайдаланылатын әдістемелік концепция
ретінде анықталса, ал екінші мағынасында оқыту мен оқудағы белгілі бір
мақсатқа жетудің әдіс-тәсілдері болып табылады.
Сонымен қатар әдістемелік әдебиеттерде көрсетілгендей,тәсіл-мұғалім
мен оқушының,оқушы мен оқушының бірлесіп ұйымдасқан әрекеттер жинақтары
болып табылады.
Аталған процесс негізінде оқушылардың шетел тілін меңгеру деңгейі
қалыптастырылады,олардың осы тілді басқа мәдениеттің өкілімен басқа ортада
қолдана алу қабілеті мен дайындығы және оқушының жалпы жеке тұлғасының әр
саладағы жан –жақты дамытылуы көзделеді.
Н.Д.Гальскованың пікірінше, тәсіл –дидактикалық категория. Ол
әдістердің жиынтығы, белгілі бір теориялық және практикалық білімді меңгере
бағытталған операция, таным процесінің ұйымдастыру жолы.Бұл жерде біз
Н.Д.Гальскованың пікіріне толығымен қосыламыз.Өйткені шын мәнісінде де біз
тәсіл мәселесіне тоқталғанда әрқашанда дидактикалық мақсатты көздейміз.
Мұғалімнің оқушылармен педагогикалық қарым-қатынасты ұйымдастыра алу
қабілеті қазіргі шетел тілін оқыту процесінің тиімділігін арттырады, ал бұл
оқушының жеке тұлға ретінде ерекшеліктерін көрсетуге және оның шетел тілін
мәдениетаралық қарым –қатынас құралы ретінде меңгеруіне бағытталады. Бұл
мәселеге объективті жақтан қарайтын болсақ, интерактивтік тәсіл мұғалімнің
де,оқушының да жұмысын жеңілдетеді.Мұғалім өз кезегінде алдына қойған
мақсаттарына жетіп, белгілі бір нәтижелерге қол жеткізсе,оқушы шетел тілін
ойлағанынан жеңіл меңгереді, жеке бас ерекшеліктерін еркін сыртқа шығарып
өзгелермен коммуникацияға түседі. Аталған мәселені шешу үшін, бүгінгі
тәжірибе көрсеткендей, оқыту процесінде оқытудың белсенді формаларын
қолдану керек. Мысалмен түсіндіретін болсақ, А кейіпкер іс-әрекеті В
кейіпкерге әрекет етсе, ол өз кезегінде іс-әрекетімен А кейіпкерге әсер
етеді.
Біз интеракцияны біріккен әрекетті ұйымдастыру формасы ретінде
қарастырамыз, өйткені бұл ұғымның мағынасы көп жағдайда коммуникация
сипаттамасына жақын келеді.
П.М.Якобсон өзінің “адамдардың қарым –қатынасы- әлеуметтік
-әрекеттінің термині тұрғысынан қарастырады.Ол интеракция ұғымына тиісті
төмендегідей элементтерді ажыратуға болады дейді:
1.Өзара әрекетке түсуші коммуниканттар.
2.Бірлескен әрекет мақсаты.
3.Бірлескен әрекет объектісі.
4.Бірлескен әрекет құралы.
Тілдік қарым-қатынастың интерактивтік жағы- ол шартты термин, ол
адмдардың біріккен әркетімен байланысты, олардың біріккен әрекетін
ұйымдастыратын тілдік қарым –қатынас.Ал психологияда интеракция процесіне
басқаша сипаттама беріледі. Ол әлеуметтік тұрғыдан ұйымдастырылған тілдік
қарым –қатынас деп көрсетіледі.
Негізгі бөлім:
2.1 Интерактивтік тәсілді қолданудың психологиялық
ерекшеліктері.
Коммуникация біріккен әрекет негізінде жүзеге асады, Өйткені осы
біріккен әрекет субъектілердің бір-бірімен ақпарат алмасуы, яғни біріккен
әрекет түрімен нормасы жасалады.
Психологтар шетел тілін оқытуда қазіргі замандағы әдістемесі және оның
кезеңдерін қолданудың төмендегідей психологиялық негіздерін атап көрсетеді:
● Ол дәріс алушы өзін-өзі еркін және ыңғайлы сезінетін өрісті
қалыптастырады, оның қызығушылығын, шетел тілін өз қажеттілігі үшін
практикалық тұрғыдан қолдануға деген ынтасын оятып, тілді оқып үйренуге
ниетін арттырады.Осының негізінде интеракция оқушылардың оқытылып отырған
пәнді меңгеруін көздеп, оған жағдай жасайтын мүмкіндіктерді қалыптастырады.
●Ол оқушылардың жеке тұлғасына тікелей әсер етеді, яғни оқыту
процесінде оның эмоциясын, сезімін, түйсігін шынайы қажеттілігімен
сәйкестендіріп, оның тілдік, танымдық, шығармашылық қабілетін оятады.
●Ол оқушыларды оқыту процесінде бір-бірімен белсенді түрде бірігіп
әрекет етуге ұйымдастырады.
● Ол шетел тілін оқыту процесінде мұғалімнің орнын анықтап,ал бұл
процестің оқушының жеке тұлғасы мен қызығушылығына байланысты екенін
көрсетеді.
● Ол сыныпта жасалатын жұмысты түрлі формада өткізуді қамтамасыз
етеді: жұптық, топтық, ұжымдық.Аталған формалар оқушылардың белсенділігіне,
өз беттілігіне, шығармашылығына, жағымды қасиеттердің дамуына толық түрде
түрткі болады.
Қазіргі замандағы әдістемесі және оның кезеңдерін осындай
психологиялық еркшеліктеріне қарап, оқушыларды арнайы жұмыс формаларын,
лайықты тапсырмаларды, түрлі бағдарлы жұмыстарды, жаттығуларды қолдануға
үйрету өте маңызды.
әдістемені және оның кезеңдерін қолдана отырып құрастырылған
тапсырмалар мен жаттығуларды орындау оқыушыларға оқытылып отырған тілдің
практикалық тұрғыдан нәтижесін, жемісін көруге мүмкіндік береді және осы
жағдай олардың шетел тілін оқып үйренуге деген қызығушылығын арттырады.Бұл
кезде сөйлеуге деген іштей мотивация қалыптасады, оқушылардың бойында бір
нәрсе айтуға деген ниет туындайды, ал оқушыларға біріккен тілдік әрекетке
қатысуға деген талап береді. Интерактивтік тәсіл оқушылардың өзбетінше
ойлау қабілетін белсенді түрде дамытуға бағытталады, оқушылар ақпаратты
есте сақтап қана қоймай,оны практикада қолдануға үйретеді.
Шетелдік және отандық әдіскерлер еңбектерінде көрсетілгендей,
интерактивтік тәсіл тілдік материалды шығармашылық тұрғыдан қолдануды
қамтамасыз етіп,осы аталған дидактиакалық міндеттерді шешуді және соған
сай шетел тілі пәні сабағын тілді мәдениетаралық деңгейде қолдауды
көздейтін, қызықты, белсенді, шығармашылық клубқа айналдырады.Бұл жағдайда
әрбір оқушы өз жұмысының нәтижелі болуын, әсіресе бірлескен әрекетің
нәтижесін көрсетуге тырысады.
Әрбір мәселені бірігіп шешу, жұмыс жемісіне бірігіп жету, оны өзара
бөлісу оқушылардың психологиялық тұрғыдан да дамуын көрсетеді.Қорыта айтар
болсақ, бұл тәсілдің мәні бірігіп бір нәрсені орындау емес, бірлесіп,
ұйымдаса отырып,басқаларға қол ұшын бере отырып оқып үйрену.Мақсатқа
бағытталған және жүйелі жұмыс көрінетін біріккен әрекет нәтижесінде сабақта
жұптағы, топтағы, ұжымдағы әрбір оқушы сөйлеуде уақытын ұлғайта алуға
мүмкіндік алады.Әрбір оқушыда өз санасында оқытылып отырған тіл жүйесін
қалыптастыруға мүмкіндік болады.
2.2 Мұғалімнің шетел тілі сабағында әдістемені және оның кезеңдерін
қолданудағы іс -әрекеті.
Зерттеулер көрсеткендей, қазіргі шетел тілі сабағы мұғалім мен
оқушының рөлін анық көрсетеді және осы рөлдерді ескеру арқылы
жүргізіледі.Мұғалім мен оқушының арасындағы қарым-қатынас мәселесі коптеген
ғылыми еңбектерде зерттелген, әлі де зерттелуде.Ағылшын ғалымы
Л.Д.Олрайттың пікірінше оқыту процесінің нәтижелі болуы ең алдымен мұғалім
мен оқушының аталған оқыту процесінде бірігіп жауапты болуына байланысты
екен.Бұл жауапкершілікті төменде берілген түсініктемелерден анық көруге
болады.Мұғалім екі мағынада қолданады:
1. Ол оқушының әлеуметтік рөлін көрсетуші
2. Ол оқушыны белгілі әрекетке бағыттаушы
Осыған орай оқушы деген ұғым да екі мағынада қолданылады:
1. Оқушы ретінде әлеуметтік рөлді атқарушы
2. Әрекетті жүзеге асырушы
Қазіргі кездегі күнделікті сабақтағы мұғалім мен оқушының арасындағы
интеракция түріне төмендегідей сипаттама беруге болады:
● Мұғалім сөйлеу тәртібін басқарады, ол оқушылардың рөлін бөліп анықтап
береді;
●Мұғалім сөйлеу мазмұнын анықтайды;
●Мұғалім оқушылардың айтқан ойын, олардың біріккен әрекетке қосқан үлесін
бағалайды, алайда олардың ұсыныстарын қабылдап, барлық айтқан ойлармен
келісе бермейді.
Бұл аталған жайт схема түрінде мынадай түрге ие бола алады:
А)мұғалім сұрағы, әрекеті оқушы жауабы
мұғалім сұрағы, әрекеті;
Б)Мұғалімнің айтқан сөзі оқушының оны қабылдауы.
Мұнда егер оқушы жауабы ойдағыдай немесе дұрыс болмаса, мұғалім
сұрақты қайталайды не болмаса қажетті күтілген жауапты өзі айтады.Оқушы
жауапты өзі айтпағандықтан оны пассивті қабылдайды, ал бірақ одан жауапты
белсенді түрде қайталауды талап етеді.Бұл жалпы интеракция нормасына
,оның мақсат-міндетіне нұқсан келтіреді(Дәстүрлі шетел тілі сабағындағы
мұғалім мен оқушының қарым –қатынасын 1-ші суреттен көруге болады)
1-сурет
Ресейлік педагогтар мен психлогтар бірігіп отырып мұғалім мен оқушының
арасындағы қарым-қатынастың түрлерін ғылыми тұрғыдан зерттеген. Мәселен,
Н.Ф.Маслова екі түрін ажыратқан:
1 демократиялық
2.авторитарлық
А.А.Бодаллев қарым қатынастың үш түрін:
1.автократтық
2.либералдық
3.деморатиялық
Осылардың ішінде бірінші аталған қарым-қатынастың екі
түрін,авторитарлық және демократиялық, қарастырамыз.
Авторитарлық қарым -қатынаста мұғалім оқушыны, оның әрекетін,
сөйлеуін қадағалап, бақылау жасау мүмкіндігін өз қолына алады.
Ал демократиялық қарым –қатынаста екі жаққа да, яғни мұғалім мен
оқушыға, тепе-тең құқық беріледі.Осы қарым-қатынас шеңберінде индивидтер
бір –бірімен тең құқылық ортақ заңдылықтарға бағынып әрекеттеседі.
Мұғалім мен оқушының арасындағы осындай екі қатынастың түріне қарама
–қайшы бір стиль бар. Оны біз алтуристік қатынас деп аламыз.Бүл қарым
қатынас негізінде мұғалім, әрекеттесуші жақтардың бірі ретінде,оқушыларды
бақылау,тексеру, қадағалау құқығын еркін түрде паидаланбайды. Мұғалім
осындай әлеуметтік әрекеттен бас тартуы арқылы оқушылардың өздігінен
дамуына, оның тұлға ретінде қалыптасуына әсер тигізеді.
Осыдан келіп біз келесі пікірді ұсынамыз:мұғалім мүмкіндігінше
альтуристтік қатынасқа негізделуі керек .Бұл дегеніміз ол жұмысқа тікелей
қатынасқанымен өз мүмкіндігін шектеп, керісінше онда оқушының белсенді
болуын талап етуі керек. Ал енді мұғалімнің әрекеті қалай болуы керек
екендігін әдістемелік нұсқаулар тарауында көре аласыздар.
Мұғалім сабақтағы интеракция түріне ұйымдастырушы қызметін атқаруы
тиіс.Оның әрекеті төмендегідей төрт саты бойынша қарастырылуы керек:
Мақсат қою
Мақсат қою
Мақсат белсенділіктің мотиві, стимулы болып табылады, ал мұғалімнің
мақсаты –біріккен әрекетті, оқушы мен оқушы арасындағы интеракцияны
қалыптастыру,оған қатысушылардың белсенділігін арттыру. Шетел тілі
сабағындағы интеракцияның мақсаты – тілді сабақтан тыс уақытта да
коммуникативтік мақсатта қолдануға үйрету.Бұл әрине шетел тілін оқыту
процесіне тән сипат.
Тілді ауттентік деңгейде, мәдениетаралық қарым –қатынас құралы ретінде
қолдана білуге үйрету сабақта интерактивтік тәсілді қолдану және
сабақтағы мұғалім мен оқушының арасындғы әлеуметтік қарым-қатынас мәселесі
маңызды болып табылады( әдістемені және оның кезеңдерін қолданған шетел
тілі сабағындағы мұғалім мен оқушының арсындағы қарым-қатынасын 2,3
суретте).
Мұғалім алдымен сыныптағы оқушыларды сөйлеуге үйретуде, соның ішнде
тілдік қарым –қатынас құралы ретінде меңгеруге ұмтылуын оқушыларда сөз
іскерлігі мен дағдысының қалыптасуы үшін соған сай ниетін оятып, әрі оқу
атмосферасын орната білуі керек. Ал мұндай атмосфераның болуына
Н.В.Гаврилованың пікірінше төмендегілер пайда болады:
1.Шетел тілін оқытуда әдістемені және оның кезеңдерін қолдану кезінде
қойылатын талаптың, жасалатын жұмыстың оқыту процесіне сай болуы
керек.талап тым жоғары болса, оқуға деген қызығушылық жойылады, ал төмен
болса , жалығуға әкеледі.
2. Жұмыс түрлері, онда қолданатын оқу құралдары, жаттығулар
оқушылардың білім деңгейіне , жас ерекшелігіне сай болуы керек.
Жұпта оқыту
2-сурет
топта оқыту
3-сурет
3.Тапсырылған жұмыстарды атқару барысында оқушылар жіберген қателерін
мұғалім көмегімен өздері табуға дағдылануы керек.
4.Жауап беруде оқушыларға жеткілікті уақыт берілуі тиіс.Оқушы жауапты
кешіктірген жағдайда мұғалім келесі оқушыдан сұрауға немесе өзі жауап
беруге асықпауы керек.
5.Жарысып, бәсекеге түсіп оқу оррнына бірлесіп оқу керек.Оқушыларға топ\жұп
болып бірігіп жұмыс істеуге тапсырмалар беру керек.
Бұл айтылғандардан көретініміз, мұғалім тұлғасының мотивацияны
жоғарылата алатын рөлінің басым болуы. Мұғалім оқыту процесінде
оқушылардың әріптесі болуы керек, оқудағы көмекші, жетекші рөлін атқара
отырп , оның шетел тілін үйренуге деген ниетін арттыруы тиіс.Сонымен бірге
бұл арада әдіскер –ғалымдар келесі мәселенің маңыздылығына тоқталады.Ол
шетел тілі сабағындағы интеракцияның тиімді өтуіне, оқушылардың бірлесіп
әрекет етуіне мүмкіндік беретін сыныпта оқушылар партасының орналасуы
болып табылады. Оқушылар партасы олардың олардың бір бірін көріп отыра
алатындай болып қойылуы тиіс(4-сурет). Тілдік қарым-қатынас мәдениетіне
енетін сөздің келесі адамға бағытталуы, оны келесі субъектің естіп, тыңдауы
керек. Мысалы, оқушы айтылымның құрастыра отырып ескерсе, тілдік қарым
–қатынастың ресмилігін және басқа да коммуникативтік факторларды ескерсе,
өз айтылымын тиімдірек құрастыра алады.
Осылайша, мұғалім сабақтағы интеракцияны ұйымдастырушы болып
табылады, ол біріккен әрекеттің мәні мен сипатын анықтайды. Ол әрекеттің
жүргізуіне түрлі жағдаяттар мен шарттар жасайды. Осы тұрғыдн алғанда
мұғалім белсенді бола отырп, оқушыларды белсенді болуға шақырады.
Мұғалімнің ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz