Мемлекеттік басқару туралы ақпарат

КІРІСПЕ

НЕГІЗГІ БӨЛІМ
МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУДЫҢ МАҚСАТТАРЫ
МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУДЫҢ ҚЫЗМЕТТЕРІ
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

Ғылыми әдебиеттерде бақару көптеген негіздер бойынша бірнеше түрлерге бөлінеді. Қоғамның өмір сүру ортасына байланысты: жалпы қоғамды басқару, экономикалық басқару, әлеуметтік басқару, саяси басқару, рухани-идеологиялық басқару түрлерін келтіруге болады. Ал қоғамдық қатынастардың құрылымы бойынша: қоғамның рухани, экономикалық, саяси, әлеуметтік дамуын басқару; басқару объектілеріне байланысты: экономиканы (шаруашылықты), әлеуметтік, саяси жағдайларды басқару; қоғамдық құбылыстарды басқарудың ауқымы және сипатына байланысты: қоғамды басқару, мемлекетті басқару, халық шаруашылығының салаларын басқару, кәсіпорындарды, ұйымдарды, мекемелерді және т.б. басқару түрлері кездеседі. Көптеген авторлар басқару түрлерінің негізіне басқару субъектілерінің табиғатын және субстанциялық ерекшелігін ала отырып мемлекеттік басқару (басқару субъектісі - мемлекет), қоғамдық басқару (басқару субъектісі – қоғам және оның құрылымдары), менеджментті (басқару субъектісі – кәсіпкер, меншік иесі, іс қожайыны) бөліп қарастырады. Сонымен қатар, басқару жүйесінің ерекше түрі ретінде жергілікті басқару (муниципалды басқару) да қарастырылады. Басқарудың осындай көптеген түрлерінің жүйесінде мемлекеттік басқарудың алатын орны зор. Сәйкесінше мемлекеттік басқарудың маңыздылығы және ерекшелігі оның өзіне ғана тән үш түрлі қасиеттерімен түсіндіріледі. Басқарудың бұл түрінде белгілі бір мақсатқа бағытталған ұйымдастырушылық, реттеушілік іс-әрекеттер субъектісі болып мемлекет табылады. Сондықтан да басқарудың бұл түрінің алғашқы қасиеті ол мемлекеттің қуатты билік күшінің бар болуы. Мемлекеттік билік оның өзін басқа да қоғамдық құрылымдардан ерекше бөліп көрсетеді. Мемлекеттік басқарудың басқарушылық ықпалы оның осы билік күшіне сүйенеді, ол арқылы қуатталады және қамтамасыз етіледі. Мемлекеттің билік күші легитимділікке негізделген және де мәжбүр ету құралдарына ие мемлекеттік аппаратпен жүзеге асырылады.
Мемлекеттік басқарудың келесі ерекше қасиеті – оның бүкіл қоғамға таралымдылығы, кейде тіпті мемлекетпен жүргізіліп жатқан халықаралық саясат шеңберінде бір қоғам шегінен шығып басқа да қоғам адамдарына таралады. Мемлекеттік басқарудың бұл қасиетінің мәнін мемлекет қрғам адамдарының барлық қимылдарына, іс-әрекеттеріне, қарым-қатынастарына араласып, тотальдық бақылау жүргізеді деген түсініктен ажырата білуді қажет етеді. Себебі қандай қоғамда болмасын тотальды бақылау жасап отыру іс жүзінде мүмкін емес. Қоғам мен мемлекет арасындағы қатынастардың ойға сиымды, нормальды варианты адамдардың қоғамдық өмірінің еркіндігін, дербестігін және өзіндік басқарушылдығын жорамалдайды. Бірақ осы еркіндіктің, дербестіктің және өзіндік басқарушылықтың шекаралары қоғамдық институттармен қатар мемлекетпен де анықталып отырады. Мемлекет өзінің заң шығарушылық қызметімен адамдардың қоғамдық өмірінің барлық өрістеріндегі жүріс-тұрыс, мінез-құлықтарының негізі, жалпы, типтік ережелерін тағайындап, олардың орындалып отыруын өзінің билік күшімен қамтамасыз етіп отырады.
Мемлекеттік басқарудың өзіне тән соңғы қасиеті – жүйелілік ұасиеті. Мемлекет элементтік құрамы бойынша өте күрделі, қызметтеріне сай көп жақты қоғамдық құбылыс болып табылады. Мемлекеттік басқару жүйелілік қасиетінсіз өзінің негізгі мәнін жоғалтады. Себебі мемлекеттік басқару миллиондаған адамдарды, көптеген мемлекеттік органдарды, құрылымдарды қамтиды және де мемлекеттік басқаруда әртүрлі, қымбат бағалы материалдық, қаржылық, интеллектуалдық ресурстар және кең көлемді ақпарат қолданылады. Мемлекеттік басқару көптеген басқарушылық шешімдерден және ұйымдастырылушылық қимылдардан тұрады. Сондықтан да мұнда ортақ материалдық, қаржылық, интеллектуалдық ресурстар және кең көлемді ақпаратты әркім өз мүддесіне сай әржақты, бірыңғай жүйесіз ұолданатын болса бұл қоғамдағы мемлекеттік басқару тек түсініксіздік пен былыққанды жағдайлар тудырады. Сәйкесінше басқару шын мәнінде иллюзияға, яғни бос қиялына айналады.

1. Сапарғалиев Ғ. Қазақстан Республикасының Конституциялық құқығы. Алматы, 2004ж.
2. Таранов А.А. Муниципальное право РК. Алматы, Баспа, 1999
3. Фадеев В.И. Муниципальное право России. М., Юристъ, 1994
4. Казанчев Ю.Д., Писарев А.Н. Муниципальное право России М., Новый юрист, 1998
Постовой Н.В. Муниципальное право. М., Новый юрист, 1998
1. Баймаханова Д.М. Институты непосредственной демократии в условиях переходного периода. // Известия МН-АН РК. Серия общественных наук. 1997, №4.
2. Ясюнас В.Л. Основы местного самоуправления. М., 1998
3. Местное самоуправление Нормативная база. М., 2007
4. Комарова В.В. Формы непосредственной демократии в России. М., 1998.