Қазақстандағы шағын кәсіпкерліктің дамуы

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5.7

1 Шағын кәсіпкерліктің белгілері және түсінігі ... ... ... ... ...8.10
2 Шағын кәсіпорындардың қоғамның экономикалық дамуындағы
қаржыландыру көзі және шаруашылықтағы қызметі ... ... ... 14.19
3 Қазақстандағы шағын кәсіпкерліктің дамуы ... ... ... ... ... 23.26

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .27

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... .. 28

Кіріспе

Шағын кәсіпкерлікті дамыту қоры халықтың кәсіпкерлік әлеуеті мен бастамашылығын іске асыруға тырысқан түрлі топтары үшін қаржы ресурстары мен сараптама жасаудың нақты қайнарына айналуға тиіс. Қордың өкілдік желісін кеңейту, өңірлердегі кәсіпкерлікті қолдауға бағытталған жұмысты күшейту қажет.
Сонымен қатар, металлургияда, банк саласында, сақтандыруда, химия өнеркәсібінде және басқа салаларда сақталып қалған “жасырын” монополияларды құрту қажет. Мұны монополияға қарсы заңнаманы реформалау арқылы, сондай-ақ отандық және шетелдік жаңа компаниялардың экономиканың осы секторларына кіруі үшін тартымды әрі ашық жағдайлар туғызу арқылы, яғни осы секторлардағы бәсекелестікті арттыру арқылы жасау керек.
Бюрократияның өндірістік активтерге бақылау жасауға ұмтылған әрекеттеріне жол бермеу керек.
Шағын бизнес нарықтық экономикада өте кең мағыналы. Шағын бизнес болмаған жағдайда нарықтық экономика дами да, өркендей де алмайды. Әкімшілдік-әміршілдік экономикадан қазіргі нарықтық экономикаға өту жағдайында шағын бизнестің қалыпты жағдайы мен дамуы экономикалық саясаттың басты мәселелерінің бірі. Нарықтық экономикада шағын бизнес – басты сектор, ол экономикалық өсудің бағытын, құрылымын және ІҰӨ сапалығын анықтаушы болып табылады. Барлық дамыған мемлекеттерде шағын бизнес ІҰӨ нің 60-70% пайызын құрайды. Сондықтан да көптеген дамыған мемлекеттерде барыншща шағын бизнестің дамуына көп көңіл бөледі.
Жапония, Германия, Бельгия, Италия сияқты елдерде шағын және орта бизнес олардың барлық кәсіпорындары санының 90 пайыздан астамын құрайды, көптеген дамыған елдерде олар жалпы ішкі өнімнің 50 пайыздан астамын береді.
Сондықтан да біздің шағын және орта кәсәпкерлікті дамытудың түбірінен жаңа идеологиясын түзуіміз қажет. Біз кәсіпкерлік ортаның бастамашылығын іске асыру үшін қолайлы жағдай туғызуымыз керек.
Әрбір іскер қазақстандық осы ортаға кірігіп, инновациялық экономикадағы өз орнын табуға тиіс.
Қазақстандықтардың бастамашылығына кең өріс ашу үшін жағдай жасалды, кәсіпкерлер ендігі жерде осы мүмкіндіктерді пайдалана білсе игі!
Осыған байланысты жаңа идеологияға сәйкес заңнаманы сапалық жағынан жақсарту міндет.
Бізідң ойымызша, мемлекеттік кәсіпорындар мен мегахолдигтердің, ең алдымен ірі мемлекеттік компаниялар мен монополиялардың өздеріне үйлеспейтін міндеттерін шағын және орта бизнеске беру жөніндегі жұмысты жеделдендіру міндеті тұр. Сол арқылы біз бизнеске тың тыныс ашуға мүмкіншілік туйындайды.
Бұл ретте бірқатар стратегиялық маңызды мемлекеттік компаниялар акцияларының пакеттерін басқаруды арнайы құрылатын мемлекеттік холдинг компаниясына беру қажет.
Даму банкі мен Инвестициялық қорға барлық кәсіпкерлердің қолы жете бермейді. Сондықтан «Шағын кәсіпкерлікті дамыту қоры» өзіндік бір «үлкен қаржылық маркетке» айналуға тиіс. Қорға биылғы жылы респубикалық бюджеттен қосымша 10 млрд. теңге бөлеміз, сонда шағын бизнес субъектілерін кредиттеу мүмкіндігі 25 млрд. теңгеге дейін өседі. Банк несиелеріне кепілдік беру мен сақтандыруды жүзеге асыруды тездету мәселесі бір жолға қойылса. Мұның өзі қомақты мүмкіндіктерді жоғарылауына жағдай туындайды.
Нарық қатынастары жағдайында кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың маңызы өте зор . Бұл кәсіпорынның тәуелсіздікке ие болуы мен, сондай ақ олардың меншік иелері, жұмысшылар, коммерциалық серіктестіктер және де басқа кантрагенттер алдында өзінің өндірістік кәсіпкерлік қызметінің нәтижелері үшін толық жауапкершілік болумен байланысты .
Кәсіпорынның қаржы жағдайы осы кәсіпорынның белгілі бір кезеңдегі қаржылық тұрақтылығын және оның өз шаруашылық қызметін үздіксіз жүргізу мен өзінің қарыз міндеттемелерін уақтылы өтеуі үшін қаржы ресурстарымен қамтамасыз етілуін көрсетеді .
Нарық жағдайында ол ең бірінші өнімді өткізуден түсетін табыстың тұрақтылығын талап етеді және оның мөлшері мемлекетпен жабдықтаушылармен , несие берушілермен , жұмысшылармен және тағы басқалармен есеп айырысу үшін жеткілікті дәрежеде болуы тиіс . Сонымен қатар кәсіпорынның одан әрі дамуы үшін барлық есеп айырысулар мен барлық міндеттемелерді орындағаннан кейін , осы кәсіпорында өндірісті дамытуға, оның материалдық – техникалық базасын жаңартуға және де әлеуметтік климатты жақсартуға және басқаларға мүкіндік беретіндей дәрежеде табыс қалуы қажет .
Экономикалық қызығушылығы мол ғалымдар, күш-қуатты және ойлап тапқыш адамдардың барлық тіршілік әрекеті орталығында дамуына және өркендеуіне үлес қосқан. Сол себепті көптеген экономикасы дамыған мемлекеттерде өзінің даму бағытында әртүрлі және жаңа мамандандырылған пікірлер мен идеяларды осы шағын бизнесті дамытуға бағыттаған.
Әлемде шағын бизнесті қолдаудың әртүрлі жолдары бар: сақтандыру қ\орларын; тәуекелдік қоры және аралас қолдау қорлары, соның ішінде мемлекеттік және жеке меншіктік; және басқа қорларды бюджеттік қаржыландыру; коммерциялық банктердің көмегімен несиелеу мүмкіндігі; салық жеңілдіктері және т.б.
Біздің елде шағын бизнеске көңіл бөлу тек соңғы кездерде нарықтық экономикаға өткеннен кейін ғана іске асуда, өйткені нарықтық экономиканың әкімшілдік-әміршілдік экономикаға қарағанда кәсіпорындардың жаму мүмкіндіктері кеңірек. Тұтынушылардың өзгермелі сұраныстарына жауап бере алатын, шығындардың орнын уақытылы толтыру , ұсыныстың көлемін кеңейту және жаңа жұмыфс орындары , сонымен қатар экономиканы қайта құруда белгілі бір рөл атқаратын шағын бизнесті кәсіпорынның тізбегін құру, олардың жылдам дамуына үлес қосу нарықтық экономикады үлкен рөл атқармақ.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы. Қазақстан экономикалық, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында. Астана, 2005 ж. 18 ақпан.
2. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Назарбаевтың халқына Жолдауы. Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында. Астана, 2006 ж. 1-наурыз.
3. Қазақстан жолы: тұрақтылық, жаңару және өркендеу. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан Республикасы Парламенті 2-ші сессиясының ашылуында сөйлеген сөзі «Егемен Қазақстан» 02.09.2005 ж.Қазақстан-2030. Ел Президентінің Қазақстан халқына Жолдауы. Алматы. 2003 ж.
4. Ішкі және сыртқы саясаттың 2004 жылға арналған негізгі бағыттары. Президенттің Қазақстан халқына Жолдауы. А. 2003 ж.
5. Бәсекеге қабілетті Қазақстан үшін, бәсекеге қабілетті экономика үшін. Бәсекеге қабілітті халық үшін. Президентгің Қазақстан халқына Жолдауы. Астана, 2004 ж.
6. Ж.“Шағын кәсіпкерліктегі мамандардың кәсіби біліктілігін көтеру мақсатындағы шаралар”. 11.09.2002 ж. – 35 б.
7. Ж.“Қазақстандағы шағын бизнесті дамыту негізі”.15.02.2003 ж. – 26 б.
8. Ж. “Салық – табыс негізі”.02.08.2004 ж. – 15 б.
9. Ж.Қаржы- Қаражат. 2004 жыл. № 3. “Глобальные проблемы Казахстана”. - 32 б.
10. Ж.Қаржы-Қаражат. 2000 жыл. № 6. “Жергілікті мәселелерді шешудегі өзектілік”. – 29 б.
11. Егеменді Қазақстан. 2003 жыл. “Шағын кәсіпкерліктің ел экономикасындағы ролі”.
12. Шағын бизнес мониторингі. 2006 жыл. ҚР статистика агентігі бойынша мәлімет.