Ауруды болдырмау және салауатты өмір салтын ынталандыру
I. Кіріспе
а) нашақорлық пен наркобизнеске қарсы курес.
б) Темекі алкогеольді тұтынуды қысқарту.
II. Негізгі бөлім
а) Әйел мен баланы” денсаулығын жақсарту.
б) Тамақтануды қоршаған орта мен экологияны” тазалығын жақсарту.
в) Денсаулығымызды айласақ.
д) Шынықса” шымыр боласы”.
г) Салауаттылыққа сана керек.
ж) сауығу әдістемесі.
з) СПИД қауіпті дерт, СПИД туралы деректер.
е) Алкоголизм, нашақорлық.
ІІІ Қорытынды
а) Нарық және салауаттылық
а) нашақорлық пен наркобизнеске қарсы курес.
б) Темекі алкогеольді тұтынуды қысқарту.
II. Негізгі бөлім
а) Әйел мен баланы” денсаулығын жақсарту.
б) Тамақтануды қоршаған орта мен экологияны” тазалығын жақсарту.
в) Денсаулығымызды айласақ.
д) Шынықса” шымыр боласы”.
г) Салауаттылыққа сана керек.
ж) сауығу әдістемесі.
з) СПИД қауіпті дерт, СПИД туралы деректер.
е) Алкоголизм, нашақорлық.
ІІІ Қорытынды
а) Нарық және салауаттылық
Салауатты өмір салтын қалыптастыру - бүгін та”да мемлекеттік ма”ызды міндеттерді” бірі. Ол Қазақстан Республикасыны” Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевты” ел халқына “Қазақстан - 2030” жолдауында айқын тұжырымдалған.
Экономикалық ілгерілеу бізді” азаматтарымызды” игілігіне өздерінен кепілдік бере алмайды. Гүлденген экономика жағдайында-ақ өз денсаулығын дұрыс күтпеуіні” және қоршаған ортаны” ластануы салдарынан науқас адамдарды” саны жылдан-жылға өсіп отырғанын көзге елестету қиын емес. Қоғамымызды құруымызға қарай азаматтарымызды” өз өміріні” аяғына дейін сау болуы және оларды қоршаған табиғи ортаны” таза болуы үшін күш салу керек. Бұл мақсатты іске асырудағы бізді” стратегиямыз мынадай құрамдас бөліктерден тұрады:
Ауруды болдырмау және салауатты өмір салтын
ынталандыру
Мемлекетті”, бір жағынан ауруды болдырмау, екінші жағынан, салауатты өмір салтын ынталандыру жөніндегі қадамдарды халықты” денсаулығына әсер ететін ма”ызды фактор екенін әлемдік тәжірибе көрсетіп отыр.
Ауруларды” алдын алу дегеніміз, таза су мен кенеулі асты пайдалануды, тазарту жүйелеріні” болуын, қоршаған ортаны ластайтын және экологиялық зиян келтіретін объектілерді қысқартуды, басқа да қауіпті факторларды төмендету жөніндегі осыған ұқсас шараларды білдіреді.
Салауатты өмір салтын ынталандыру әрқайсымызды” дене тәрбиесімен айналысуымызға, дұрыс тамақтануымызға, есірткілерді, темекі мен алкогольді тұтынуды қойып, тазалық пен санитария шараларын сақтауымызға және т.с.с. бағытталған.
Жеткілікті құралдар болмай тұрған жағдайда ауруларға қарсы күрес пен денсаулықты нығайту жөніндегі бізді” стратегиямыз азаматтарымызды салауатты салтына әзірлеуден басталады. Салауатты өмір салты мен дұрыс тамақтануды, тазалық пен санитария ережелерін насихаттайтын пәрменді ақпараттық іс-шаралар жүргізілуі қажет.
Экономикалық ілгерілеу бізді” азаматтарымызды” игілігіне өздерінен кепілдік бере алмайды. Гүлденген экономика жағдайында-ақ өз денсаулығын дұрыс күтпеуіні” және қоршаған ортаны” ластануы салдарынан науқас адамдарды” саны жылдан-жылға өсіп отырғанын көзге елестету қиын емес. Қоғамымызды құруымызға қарай азаматтарымызды” өз өміріні” аяғына дейін сау болуы және оларды қоршаған табиғи ортаны” таза болуы үшін күш салу керек. Бұл мақсатты іске асырудағы бізді” стратегиямыз мынадай құрамдас бөліктерден тұрады:
Ауруды болдырмау және салауатты өмір салтын
ынталандыру
Мемлекетті”, бір жағынан ауруды болдырмау, екінші жағынан, салауатты өмір салтын ынталандыру жөніндегі қадамдарды халықты” денсаулығына әсер ететін ма”ызды фактор екенін әлемдік тәжірибе көрсетіп отыр.
Ауруларды” алдын алу дегеніміз, таза су мен кенеулі асты пайдалануды, тазарту жүйелеріні” болуын, қоршаған ортаны ластайтын және экологиялық зиян келтіретін объектілерді қысқартуды, басқа да қауіпті факторларды төмендету жөніндегі осыған ұқсас шараларды білдіреді.
Салауатты өмір салтын ынталандыру әрқайсымызды” дене тәрбиесімен айналысуымызға, дұрыс тамақтануымызға, есірткілерді, темекі мен алкогольді тұтынуды қойып, тазалық пен санитария шараларын сақтауымызға және т.с.с. бағытталған.
Жеткілікті құралдар болмай тұрған жағдайда ауруларға қарсы күрес пен денсаулықты нығайту жөніндегі бізді” стратегиямыз азаматтарымызды салауатты салтына әзірлеуден басталады. Салауатты өмір салты мен дұрыс тамақтануды, тазалық пен санитария ережелерін насихаттайтын пәрменді ақпараттық іс-шаралар жүргізілуі қажет.
Жоспар:
Ауруды болдырмау және салауатты өмір салтын ынталандыру.
I. Кіріспе
а) нашақорлық пен наркобизнеске қарсы курес.
б) Темекі алкогеольді тұтынуды қысқарту.
II. Негізгі бөлім
а) Әйел мен баланы” денсаулығын жақсарту.
б) Тамақтануды қоршаған орта мен экологияны” тазалығын жақсарту.
в) Денсаулығымызды айласақ.
д) Шынықса” шымыр боласы”.
г) Салауаттылыққа сана керек.
ж) сауығу әдістемесі.
з) СПИД қауіпті дерт, СПИД туралы деректер.
е) Алкоголизм, нашақорлық.
ІІІ Қорытынды
а) Нарық және салауаттылық
“Салауатты өмір салтын ынталандыру
әрқайсымызды” дене тәрбиесімен айналасуымызға, дұрыс
тамақтануымызға, есірткілерді, темекі мен алкогольді
тұтынуды қойып, тазалық пен санитария шараларын
сақтауымызға т.с.с. бағытталған”.
Ел Президентіні” “Қазақстан - 2030”
Қазақстан халқына жолдауынан.
Салауатты өмір салтын қалыптастыру - бүгін та”да мемлекеттік ма”ызды
міндеттерді” бірі. Ол Қазақстан Республикасыны” Президенті Нұрсұлтан
Әбішұлы Назарбаевты” ел халқына “Қазақстан - 2030” жолдауында айқын
тұжырымдалған.
Экономикалық ілгерілеу бізді” азаматтарымызды” игілігіне өздерінен кепілдік
бере алмайды. Гүлденген экономика жағдайында-ақ өз денсаулығын дұрыс
күтпеуіні” және қоршаған ортаны” ластануы салдарынан науқас адамдарды”
саны жылдан-жылға өсіп отырғанын көзге елестету қиын емес. Қоғамымызды
құруымызға қарай азаматтарымызды” өз өміріні” аяғына дейін сау болуы және
оларды қоршаған табиғи ортаны” таза болуы үшін күш салу керек. Бұл мақсатты
іске асырудағы бізді” стратегиямыз мынадай құрамдас бөліктерден тұрады:
Ауруды болдырмау және салауатты өмір салтын
ынталандыру
Мемлекетті”, бір жағынан ауруды болдырмау, екінші жағынан, салауатты
өмір салтын ынталандыру жөніндегі қадамдарды халықты” денсаулығына әсер
ететін ма”ызды фактор екенін әлемдік тәжірибе көрсетіп отыр.
Ауруларды” алдын алу дегеніміз, таза су мен кенеулі асты пайдалануды,
тазарту жүйелеріні” болуын, қоршаған ортаны ластайтын және экологиялық зиян
келтіретін объектілерді қысқартуды, басқа да қауіпті факторларды төмендету
жөніндегі осыған ұқсас шараларды білдіреді.
Салауатты өмір салтын ынталандыру әрқайсымызды” дене тәрбиесімен
айналысуымызға, дұрыс тамақтануымызға, есірткілерді, темекі мен алкогольді
тұтынуды қойып, тазалық пен санитария шараларын сақтауымызға және т.с.с.
бағытталған.
Жеткілікті құралдар болмай тұрған жағдайда ауруларға қарсы күрес пен
денсаулықты нығайту жөніндегі бізді” стратегиямыз азаматтарымызды салауатты
салтына әзірлеуден басталады. Салауатты өмір салты мен дұрыс тамақтануды,
тазалық пен санитария ережелерін насихаттайтын пәрменді ақпараттық іс-
шаралар жүргізілуі қажет. Ол мыналарды қамтуға тиіс:
Нашақорлық пен наркобизнеске қарсы күрес
Есірткіні әкелу мен таратуға қолданылатын жазаны қатайту және осыған
байланысты бірқатар елдердегідей, оны” ішінде Малайзия мен Сингапурдегідей
өлім жазасын енгізу керек пе деген мәселені қоғамны” талқысына шығару
керек. Есірткі өте ерекше және түпке жететін сала, сондықтан бұл жерде
адамгершілік принциптеріні” қандай дәрежеде қолданылуы үлкен мәселе.
Таразыны” бір басында оны әкеліп, тарататын адамны” өмірі тұрса, екінші
басында соны” “көмегімен” қор болған есірткі тұтынушыларды” ғұмыры тұр.
Темекі мен алкогольді тұтынуды қысқарту
Алкоголь мен темекіні” адам өміріне зиянды екені дәлелдеуді қажет
етпейді. Халықаралық тәжірибе бұл салада мемлекеттік саясатты жүргізуді”
алкоголь мен темекіге салық енгізу, сондай-ақ маскүнемдіктен емделуге
арнайы салық салудан бастап, бірнеше сабағын ұсынып отыр. Біз бұл мәселеде
байыпты саясат жүргізуіміз керек. Контрабанданы” ағыны мен қылмыскерлікті”
өсуі сияқты кері нәтижеге душар болмас үшін бұл арада барлығын салмақтап,
бірнеше қайтара есептеп шығу керек. Бастапқы кезде алкоголь мен темекіні
жарнамалауға барлық жерде және түпкілікті тыйым салынуға тиіс. Шылым шегу
тере” ойластырылып, асыра сілтеушілікке ұрынбай, біртіндеп қоғамдық
орындардан ығыстырылуы қажет. Мұны басқаларға үлгі болу үшін мемлекеттік
үйлер мен мекемелерден бастау керек. Жалпы адамдар неліктен өз
денсаулықтарын құртып, оны улайтындарға төзіммен қарауға тиіс? Мен
барлықтары”ызды” шылым шегушілерге ымырасыз болуға шақырамын.
Қоғамдық сана мен мораль алкогольге барынша қарсы болуға тиіс,
мемлекет бұл сезімді тәрбиелеуге тиіс. Ке”ес үкіметі жылдарында арақ бізді”
тұрмысымызға, әдетімізге, дәстүрімізге тере”деп енді. Ол ауылдық жерлерде
де адам өміріні” ажырамас бөлігі болып алды. Бүгін көпшілік қиыншылыққа тап
боп, күйзеліске түскенде ішкілікке салыну артып отыр.
Көптеген елдер бұл кеселге тыйым салғанмен, табысқа жете алмады.
Осыған қарамастан кейбір елдер ұтымды ақпараттық және түсіндіру саясатын
жүргізу, мәдениет пен білім арқылы едәуір табыстарға қол жеткізді.
Өнеркәсібі дамыған елдерде ішімдікті пайдаланушылар мен темекі
тартушыларды” саны кеми түсуде, өйткені кәсіпкерлік - денсаулығы мықты
жандарды” үлесі. Өмір салтын теріс әдеттерден спортқа көшіру тиімді
жолдарды” бірі болып табылады.
Әйел мен баланы” денсаулығын жақсарту
Ана мен баланы” денсаулығын қорғау бізді” мемлекетімізді”, денсаулық
сақтау органдарыны”, жұртшылықты” тікелей назарында болуға тиіс. Уақыт
өтіп, қазына кірісі өскенде мемлекет үшін де, отбасын қолдауға тиімді
демографиялық саясат үшін де қолайлы нысанда аналар мен балаларға
мемлекеттік қолдау көрсетуге қаражат табамыз. Біз бұрынғы уақыттан бері
және қиындықтарға қарамастан бүгін де осындай көмекті көрсетіп келеміз. Мен
балалы болғысы келмейтіндерге салық енгізу туралы ұсынысты көпшілік
талқысына саламын. Одан түскен қаржыны көп балалы отбасыларды қолдауға
жұмсар едік.
Бізде жергілікті де”гейде де отбасын, әйелді” жүкті кезін және
балаларды тәрбиелеуді қолдауды” жа”а жолдарын табу керек. Неке мен отбасы
институтын нығайтуды” жолдарын мұқият талдау, жалғызбасты аналар
проблемасын шешу керек. Егер біз адамгершілігі жоғары қоғам болғымыз келсе,
жұбайларды” бір-біріні” алдындағы, ал е” бастысы балаларыны” алдындағы
жауапкершілігін күшейтуге тиіспіз. Ата-аналар балаларына, ал балалар
өздеріні” қартайған ата-аналарына қамқор болғанда, әйел отбасы мен қоғамда
құрметке ие болғанда - еліміз үшін ала”дамауға да болады. Бұл ұсыныстар
Қазақстан халқына қашанда тән болған, оларды жандандырып, жан-жақты қорғау
қажет. Жұртшылық мұнда дұрыс шешімді көрсетіп, ол отбасы туралы за”дай
бейнеленуге тиіс.
Салауатты өмір құрып, сол арқылы балаларына үлгі көрсетіп, ата-
аналарды айрықша атап көрсету қажет. Мен компаниялар мен жұмыс берушілерге
осы тұрғыдан көтермелеуді” тиісті нысандарын іздестіруді ұсынар едім.
Елімізде жыл сайын 200 мы” аборт жасалады. Қоғамда абортқа тыйым салу
керек пе, жоқ па деген мәселе пікірталасына түсуі керек. Мұндай өте нәзік
мәселеде де, басқа мәселелерде де мен көпшілікті қолдаймын. Қандай жағдайда
да, әйелді” өмірі мен денсаулығына қауіп төндірмейтін отбасын жоспарлауды”
өркениетті жолына түсуіміз керек.
Жас шамасына қарай жүргізілетін саясатта біз жастар мен жеткіншек
ұрпаққа, сондай-ақ жас отбасыларға кө”іл бөлуді күшейтуге тиіспіз.
Тамақтануды, қоршаған орта мен экологияны”
тазалығын жақсарту
Экологиялық нашар ахуал бүгінде адам өліміні” 20 пайызына себеп болып
отыр, ал кейбір аймақтарда жағдай мұнан да қиын. Отандастарымызды” үштен
бірі сапасыз ауызсуды пайдаланады. Жеткілікті және дұрыс тамақтанбау да
теріс демографиялық салдарға әкеп соғады.
Сондықтан бізді” әрқайсымыз тамақтану мен ауызсуға ерекше кө”іл
бөлуге тиіспіз. Бізді” мамандарымыз қалай дұрыс тамақтану керек екенін,
табыс дәрежесіне қарай өз рационын қалай құру керек екенін, қазіргі заманғы
жеке басыны” тазалығы ережелерін орындауды, сапасы төмен ауызсуды” зиянын
қалай тигізбеуді бұқаралық ақпарат құралдары арқылы түсіндіруден жалықпауы
керек. Экологиялық, санитарлық-эпидемиологиялық қызметтер мен стандарттау
органдары қойылған мақсаттарды” басымдығына сәйкес жұмыс жүргізуге тиіс.
Кез-келген сапасыз тамақ өнімдерін өткізушілер мен жасап шығарушыларға,
табиғи ортаны ластаушыларды” бәріне берік және қат-қабат тосқауыл қойылуы
қажет.
Мемлекеттік ведомстволарды” басшылары осыны” бәрінде де үлгі
көрсетуге тиіс. Сонымен қатар дінбасылар мен қоғамны” басқа да құрметті
адамдарын осы процеске қосылуға шақырамын. Бұл ма”ызы зор мәселелер.
Адамдарды” денсаулығы мен он мы”даған отандастарымызды” өмірі осы шараларға
тікелей байланысты.
ДЕНСАУЛЫҒЫМЫЗДЫ ОЙЛАСАҚ...
Кез-келген халықты” тағдыры, болашағы сол ұлтты” денсаулық жағдайына
байланысты. Денсаулық айтарлықтай емес әртүрлі ауруларға дертке бой
алдырған халықты” мәдени дәрежесі, ой-санасы, түсінігі мен көзқарасы ақылы
мен білімі жоғары болады деу қиын-ақ.
Халқымызды” денсаулығыны” нашарлауына, неше түрлі өлімні” көбеюіне
әртүрлі ауруларды” етек алуына тек ішкі немесе сыртқы жағдайлар ғана емес,
өзіміз кінәлі сияқтымыз. Бұған дәлел барлық ауруды” 55 процентін адамдар өз
қолымен жасайтын көрінеді, егер ауруды” 55 процентін адамдар өз қолымен
жасайтын көрінеді, егер 18 процент іштен туа болатын аурулар болса, 17
проценті экологиялы жағдайды” әсерінен, ал келген 10 проценті медицинаға
байланысты көрінеді. Ұзақ жасау, денсаулықты күту ауруды” алдын-алу бәрі
мәдени дәрежеге, ұғым-түсінікке, адамгершілік сапаға байланысты.
Егер салауаттылықты сана, білім мәдениет деп білетін болсақ, онда
адамны” малдан айырмашылығы – сөйлейтіндігі мен ойлайтындығында ғана емес,
өз денсаулығын ақылымын, белгілі бір жүйемен күту білетіндігінде.
“Құдай сақтағанда сақтайды” дегенді ескерер едік ғой! Бірақ көбіне
оныда ойламаймыз. Ойлауға мәдениетіміз, ой санамыз жетпейді! Жалқаулығымыз,
еренсіздігіміз, бойкүйездігіміз кедергі жасайды.
Бізді” ойымызша денсаулығымызды күту өз жұмысымыз емес тек дәрігерді”
міндеті сияқты. Бұл дұрыс емес. Кез-келген адам денсаулығына өзі қарамаса
кез-келген ауруды” алдын алуға тырыспаса оған қарсы ұзақ уақыт жүйелі түрде
күрес жүргізбесе ешқандай әулие де, бақсы-балгер де, та”ғажайып экстрасеанс
та көмектесе алмайды.
ШЫНЫҚСАҢ ШЫМЫР БОЛАРСЫҢ
Салауаттылыққа апарар жол сан алуан. Оны өзі”ні” жүрегі”ні” қалауына
қарай та”дай бері”із. Мысалы: жүгіру немесе же”іл гимнастикаларды” кез-
келгенін. Йог жаттығуларын алы”ыз. Денені суық сумен шынықтыру немесе П.К.
Ивановты” тәсілі, ақыл-ой қабілетін ке”ейтетін, ми жүйесіні” шаршағанын
басатын мәдени ойындарды” түрлерін та”да”ыз. Олар дойбы, шахмат,
тоғызқұмалақ, биллиард, теннис тағы басқа, музыкалық аспаптарда ойнап
үйрені”із. Би немесе аэробикамен шұғылдану, ән айта білу, қоғамдық пайдалы
үйірмелерді” қай-қайсы болса да салауаттылыққа жатады. Таза ауада серуенге
шығуды әдетке айналдыру, жеке басты” тазалығын сақтай білу, е”бек пен
демалыс уақыттарын үйлестіре білу, тамақтана білуді” тәртібін үйрену, ішкі
ағзаларды тазалау әдістерін үйрену. Ашығу мен әртүрлі аурулардан алдын ала
сақтану әдісі. Күн сәулесін, ауаны, суды денсаулыққа пайдалану арқылы
денсаулықты нығайту, яғни организмні” қорғаныш күшін, қуат күшін арттыру
сияқты салауатты өмір салтын қалыптастыруды” көптеген түрлерімен айналысуға
болады. Сонымен салауатты өмір салтын қалыптастыру - қоғамны” басты парызы
дейтін болсақ, әр адамзатты” салауатты тірлігі мен өмірден өз орнын табу
өзгеге емес өзіне байланысты екенін есте берік сақтаған абзал. Салауаттылық
дене құрлысыны” әсем, мүсінді шымыр болуына, табиғи сұлулықты сақтауға
кәрілікке жол бермеуге, ұзақ жас жасауға, қайырымды, мейірімді, таза
болуға, мәдениетті болуға әсер етеді. Әр адам өз денсаулығына мұқият қарап
кө”іл бөлетін болса, күнделікті өмірде спортпен, басқалай дене қимылдарымен
үнемі айналысатын болса, сонда ғана салауатты өмір салтыны” пайдасын
ерекше түсінген болар едік. Мұндай адамдарды” өзіне де, өзгелерге де,
жанұясына да, қоғамға да зор пайда әкелері сөзсіз.
Тату-тәтті өмір сүріп бақытты болуды” өзі салауаттылық емес пе?
Салауатты өмір салтын қалыптастыру шараларын іс жүзіне асыру осы отырған
азаматтарды” да міндеттері болса керек. Онсыз денсаулыққа кедергі жасайтын
зиянды әдеттерден арыла қою же”іл емес. Алдағы уақытта салауатты өмір
салтын қалыптастыруды” басты бағыттары мен аспектілерін басшылыққа ала
отырып үгіт-насихат жұмыстарына дәйектілікпен қарап, оны үнемі үзбей
жүргізіп отыру міндеті тұр.
САЛАУАТТЫЛЫҚҚА САНА КЕРЕК
Салауатты өмір салтын қалыптастыру әр адам өзін-өзі салауаттылыққа
тәрбиелей білген жөн. Өз денсаулығына мұқият қарау ісі міндеттеліп отыр.
Бұл туралы қағида Қазақ Республикасыны” Конституциясында көрсетілген. Осы
тұрғыдан қарағанда СОСК қалыптастыру дегеніміз тек жала” ұғым ғана емес,
салауаттылық туралы ұғым өте ке”. Оны” төменде мынадай түсіндірмесін
көрсете кетейік. Салауатты өмір салтын қалыптастыру дегеніміз бұл
денсаулық, ерік-сана төзімділігі, білімділік, мәдениеттілік, қимыл және
спортпен айналысу. Олай болса СЭС қалыптастыруды” жалпы жоспарыны”
ауқымдылығы осында көрінеді. Салауатты болу үшін тек кереғар әдеттерден
аулақ болу жеткіліксіз. Ол үшін өзі”ді спортқа, дене шынықтыруға деген
төзімділікті, күш-жігерді ұзақ уақытта қалыптастыра білуі” қажет. Шынында
да адамға тән қасиет - төзімділік. Төзім болған жерде ерік-жігерде болады.
Сонда ерік күшіне барлық дене мүшелері бағынатын болады. Бұлай болмаған
жағдайда әр адам өз дене мүшелеріні” жетегінде құл болып қала бермек, яғни
сіз дене”ізді емес керісінше дене”із сізді” ерік-жігер күші”ізді билеп
алады. Мұны” дәлелі төмендегідей: Кейбір адамны” тамаққа деген қомағайлығы
немесе асты мөлшерден артық ішу, бұл арада сіз асқаны”ызды” еріксіз құлы
болуға дайын тұрсыз. Сол сияқты келсін-келмесін жел үрлесе болды суықтан
қашып, жылы пешті” айналасынан шықпайтын адамдар бар. Кеш болса ұйқы басып
жылы төсекке қарай жүгіріп, жұмсақ жастыққа басы тисе-ақ қор ете түсіп, өлі
ұйқыға берілетіндер де аз емес. Бұлар ұйқыны” құлы болған адамдар. Енді
бірі дайын киім, дайын тамақтан басқаны ойламайтын, ал е”бек етуге келгенде
еріншектігі ұстап сырт айналып қашатындарда баршылық. Ұлы Абайды”: “Тамағы
тоқты”, жұмысы жоқты”, аздырар адам баласын”,-деп айтқаны осыны” дәлелі
болса керек. Мұндай адамдар жалқаулықты” құлы болған жандар. Сондықтан
бойкүйездікке, жалқаулыққа, тамақсаулыққа, қимылсыздыққа салынған адамдар,
бұлар нағыз ауруды” құлы болған адамдар. Осыны” ішіндегі әсіресе
қимылсыздық денсаулықты” жауы болса, керісінше үнемі қимылмен, қозғалыспен
айналысқан адамны” денсаулығы мықты болмақ. Жоғарыдағы айтылған зиянды
әдеттерді ішіміз сезіп, біле тұрсақ та көз жұмбайлыққа салынып, білгіміз
келмейді. Біз өзімізге-өзіміз қиянат жасап, өз денсаулығымызға кө”іл бөлуді
ұмытып барамыз. Ал, денсаулық салауатты өмір салтын қалыптастыруды”
арқасында мықты болмақ. Бұл туралы бізді” түсінік-санамыз көптен бері
ұйқыға кетіп мүлгуде. Ал, шырт ұйқыдағыдан гөрі мүлгігенді ояту қиын-ақ.
Көп адамдар әлі мүлгуде, оянатын мезгіл жетті демекпін. Әлеуметтік мәселе
медицина қазіргі жағдайы бәрімізге белгілі. Дәрігерге қаралу үшін ақы төлеу
керек, ал жазған дәрілерді сатып алу үшін көп ақша керек. Себебі дәріні”
бағасы өте қымбат, оны сатып алу екіні” біріні” қалтасы көтермейді. Ол
дәрілер өзімізді” Отандық дәрілер болса, бағасы төмен болса еді, бәрі де
шет елден әкелінген. Бағасы удай қымбат. Сондықтан біздер ауырмауға
тырысуымыз керек. Оны ойлайтын болсақ, салауаттылықпен айналысқан жөн.
Ауруды” алдын алуды, дәрісіз емделуді үйренуіміз керек. Әр заманда рухани
күш қасиеттерін жоймаған. Күнделікті өмірде әркім өз қамырын өзі илейді.
Дегенменде барша халық өз денсаулықтарын өзі ойлайтын кезек енді келді. Ол
бүгінгі талап салауатты өмір салтын қалыптастыру. Әр адам өз денсаулығына
жеке кө”іл бөліп, нығайту талабы, яғни, әр адам өзін өзі ортақ жолда
қалдырмауға тырысып, ерік-жігерін денсаулығын шындауға бағыттап, бойындағы
бар қуатын молайта көруге тырысуды үйрену керек. Тұрмыс қиындап бара жатыр
деп те”селе беруден нәтиже шықпайды. Бүгінгі салауаттылыққа жетіп,
денсаулықты күшейту - үлкен саналықты, төзімділікті, мәдениеттілікті
спортпен айналысуды қажет етеді.
САУЫҒУ ӘДІСТЕМЕСІ
1. Күніне екі рет табиғи суық суға шомыл. Қайда шомыласы”, оны
жағдайы біледі: көлге, өзенге, ваннаға түс, болмаса душ қабылда, үсті”е су
құй. Реті қалай келеді, солай істе. Жылы сумен жуынса”, со”ынан үсті”е суық
су құй.
Суық суды” емдік қасиеттері адамдарға ертеден-ақ белгілі болған. П.К.
Ивановты” жүйесі халықтар тәрбиесін бойына сі”іре отырып, сол негізде өсіп
шықты. Бірақ бұл жүйені” айрықшалығы адамны” табиғатқа және соны” бір
бөлшегі ретіндегі өзіне деген саналы көзқарасында жатыр. “Табиғатта адамды
туғызған және оны” өмір сүруіне мүмкіндік беретін нәрселерді” бәрін
жаратқан үш тірі табиғи тән бар - ауа, су және жер”. Бұл жүйе “жақсы мен
жылыны” ғана емес, “суық пен жаманды” да біріктіреді, нәтижесінде адамны”
өмірін жақсартады, же”ілдете түседі. “Жайсыз, суық жағдайлар адамды мә”гі
қөмір сүруге, ал жақсы, жылы жағдайлар өлуге мәжбүр етті”- дейді Ұстаз
Иванов. “Суық бар ауруды емдейді, бұл - бар дәрілерді” ішіндегі бір дәрі”.
“Суық сумен шынығу өте пайдалы, бұл - орталық нерв жүйесіні” оянуы
болып табылады.
Ерте”гілік және кешкілік суық суға шомылу керек: төсектен тұрды” ба,
алдымен суық суға жүгір-шомыл, жұмысқа сосын кіріс. Кешкісін де солай істе,
Құлақ ас, әлеумет, мені” ке”есіме - бұл өзі”ді-өзі” күту, табиғи түрде
емделу деп білі”із. Су дегені”із күш-қуат. Суық су дегені”із табиғи, тірі
нәрсе - ол бәрін де істейді, дене”ізге жылу береді, бірақ бұл тонны”,
киімні” беретін жылуы емес, тәні”ізді” өз жылуы. Суық суда от бар. Ол бізге
бәрін береді, адамны” ақыл-пайымына жәрдемдеседі”.
Суық суды міндетті түрде тас төбе”нен бастап құю керек, өйткені “ми-
тәнні” қожасы”. 1-2 шелек су жеткілікті, өйткені суды” тітіркендіріп ояту
әсері құйынуды” алғашқы сәтінде болады. Ұстазды” айтуынша, бұл “миды”
орталық нерв бөліміні” қас-қағымда оянып, аурудан айығуы. Миды” орталық
нерв бөлігіні” сауығуымен бірге ауру атаулы Табиғаттан жоғалады. Бұл
өлмейтін ақиқат”.
Суық суды” адам организміне әсері тез, мерзімдік болуға тиісті -
“денені” өз ішіндегі табиғи жылуы” соны” арқасында туады. Орамалмен
сүртіну, денені ысқылау дұрыс емес: денені аздап сорғытуға болады, ал е”
жақсысы далада, таза ауада қозғалып жүріп кептіріну. Су құйынған со” денеге
массаж жасауға болады. Жала”аяқ жер немесе қарды басып тұрып, табиғатта
құйыну өте пайдалы. Бұл жағдайда жала”аш тән жер, су, ауамен бір мезгілде
әсерлесіп, организмні” сауығуына үлкен мүмкіндіктер туады. Ал ашық табиғи
суларда (өзенкөл) асықпай, дене”ді боса” ұстап, баппен шомылу керек,
өйткені су шұғыл қимылды ұнатпайды. Жылы (ыстық) сумен жуынуды” (аптасына 1-
2 рет) со”ында міндетті түрде суық суға шомылу керек. Суық судан қорықпау
керек, оған сүйіспеншілікпен, шын кө”ілмен келсе”, ол саған денсаулық
береді: “Қандай оймен құйынса”, сол бұйырады”. “Суық су жұртты” бәріне
көмектеседі. Балалар үшін е” бастысы - суық су. Суық денеге денсаулық
гормонын дарытады”.
2. Шомылар алдында немесе одан кейін, ал егер мүмкін болса, табиғатқа
шығып, шомылу кезінде жала”аяқ жерді басып тұр, қыста е” болмаса 1-2 минөт
қар бас. Аузы”мен бірнеше ішке дем алып, ойша өзі”е және барлық адамдарға
денсаулық тіле.
“Жер - үстімен жала”аяқ жүруге болатын тірі ток. Жер токпен баурап
аяқтан тік тұрғызды, ол мә”гі тірі. Адамдар суық судан қорқады, ал жер
оларды сонысы үшін өз күшімен жазалайды. Сол күшті бойыма дарыту үшін, сол
күштерді игеру үшін мен жала”аш табаныммен жер басып жүруге бекіндім”.
Табиғатта 50 жыл бойы жала”аш, жала”аяқ жүріп өткен Ұстаз Иванов енді
бізге: “Қарағым, жала”аяқ жер, немесе қар басып 1-2 минут тұр: қорықпа,
өзі”е жақсы болады!” - дейді.
“Қар - табиғатты” е” бір климаттық сыйларыны” бірі. Алғашқы жауған ақ
ұлпаға махаббатпен жақындаса”ыз, ол бәрін істейді, тұла бойы”ызды дүр
сілкіндіре оятады. Бұл - жалған емес, ақиқат шындық. Мен өзім мен Табиғат
арасындағы осындай әсерлесуді өз денеммен сезбесем, Табиғатта ешқандай
нәтижеге жетпеген болар едім”.
Алғашқы қарды өткізіп алма - “оны” е” қуатты сәті - осы”. “Суық
организмні” қорғаныш қызметін жұмылдырады, күшейтеді”.
“Е” бастысы - ауа, ол тірі нәрсе ғой. Барша қуат-күш тыныс алу мен
дем шығаруда жатыр, бірақ мұны ешкім а”ғара қойған жоқ. Таза ауа, тере”
тыныс алып, тыныс шығару - миды” орталық нерв бөлігіні” қас-қағым сәтте е”
тез оянуы болып табылады. Ауаны атмосфера биігінен көмекей арқылы барынша
(өкпеге сыйғанша) тарту керек, ауа жоғарыдан құйылады. Міндетті түрде жұту
керек, сосын тоя жеген астай пайдалану қажет. Ауа - бұл өлмес азот, ал бар
өмір азотта.
Ауада, ауамен бірге қозғалып адам организміне сі”іп жататын ас -
эфирде де өмір сүруді” жанды шарттары бар. Ұстаз мұны да тауып, іс жүзіне
шығарды. Саған өмірде не қажет - соны” бәрі өзі”де. Ешқандай тамақты” да
қажеті жоқ: мұнда тамақты” мөлшері шексіз. Ауа дегеніміз - бәрі деген сөз!”
Жерде жала”аяқ тұрып, жүзі”ді жоғары қарат, аузы”ды ашып көмекей
арқылы шегіне жеткізе “атмосфера биігінен ауа тарт”, сосын оны жұт, демі”ді
біраз ұстап тұрып, аузы”нан шығар. Бұл - “өмір тынысы”. Осылай үш рет істе.
Демі”ді іші”е тартып тұрып. Табиғаттан өзі”е және басқа барлық адамдарға
ойша денсаулық тіле. Табиғатта тілек тілеу за”дылығы бар - бұл эволюциялық
за”: “Эволюция адамға күштеп еште”е істетпейді, ол адамнан осы істі
атқаруын өтініп, жалынады”.
Тілеуді сенген құдіреті”нен тіле. Осы ілімге сенетін болса”, Ұстаз
ретінде менен тіле: “Ұстаз, қымбаттым мені”, маған өз денсаулығымды бер!”.
Табиғаттан емес, менен тіле”дер - Табиғатқа сендерді” ешқандай
е”бектері” сі”ген жоқ. Мені” Табиғат алдында е”бегім сі”ген, сондықтан да
жәбірленген, ауру, мұқтаж адамдарға көмектесу үшін одан осы қуат-күшті
сұрап алдым. Ол менен еште”есін аяған жоқ”.
“Менен тілегені”ді жаны”мен, жүрегі”мен тіле, сонда ғана тиесілі”ді
толық аласы””.
Іші”е тыныс алып тұрып, өзі”е, балалары”ыз, Жер бетіндегі барша адам
баласына денсаулық тілеу қажет. Кез-келген жерде, кез-келген уақытта осылай
тыныс алуға болады, бірақ жан-жүрекпен беріліп, мұқият істеу керек.
Бұл жүйемен айналысу кезінде сізді” бұрынғы аурулары”ыз деміл-деміл
қайта қозуы мүмкін. Ондай жағдайда суық су құйынуды үдете түсі”із - күніне
4-5 ретке дейін жеткізі”із, тіпті қызуы”ыз көтеріліп тұрса да істе”із,
табиғат аясына жиі шығып, жоғарыда көрсетілгендей тыныс алы”ыз. Тыныс алу,
дем шығару, ауа жұту кезінде ойша ауырып тұрған жері”ізге бағытта”ыз, сол
жері”ізді ауамен “орап” тастағандай болсын. “Демі”ді ауырған жері”е қарай
тарт”, “Суық су оятады, ауа қуады, жер қабылдап алады”. “Практика кезінде
жекелеген оқыстықтар болуы мүмкін, қалып қойған түбіртіктер бар емес пе,
солар қинайды. Бірақ одан қорқуды” қажеті жоқ, өз ісі”ді жалғастыра беру
керек”.
Сол сияқты теріде ірі”ді бөртпелер, жарылу, құрғап кету сияқты
құбылыстар пайда болуы мүмкін - өйткені тазарту тері арқылы жүреді.
Қажырлы, төзімді болу керек, сену керек - денсаулық үшін е”бектену керек.
Ұстаз Иванов адамдарға:
“Табиғат денсаулықты мысқалдап, сі”ірген е”бегі”е қарап береді. Өз
денсаулығы”ды Табиғаттағы е”бегі”е, ісі”е қарай аласы”” дейтін.
Жала”аяқ, жала”аш күйде жылды” кез-келген мерзімінде далада, ауада
жиі болы”ыз: “Дене”із демалып қалсын және суықтан жылу алып үйренсін”.
3. Арақ ішпе, темекі тартпа.
“Бізді” Табиғаттағы осы шалдуар қылығымыз бәрімізді өлуге мәжбүр
етті”.
“Кім темекі тартып, арақ ішіп жүріп шынығумен айналысса, соны” жүрегі
жарамсызға айналады”.
Ішімдік пен темекі - апиын сияқты, адамды еркінен айырып, тәуелді
етеді, бүкіл ағзаларын бүлдіреді, әсіресе, миын, санасын зақымдайды. Ал
Ивановты” жүйесі болса, керісінше, сананы оятуға бағытталған, сондықтан бұл
қарама-қайшылық адамны” сауығып кетуіне кедергі келтіреді.
“Темекі тартуды” зияны медицинада әлдеқашан дәлелденген, бірақ көп
адамны” осы зиянды әдетті тастауға ерік-жігері жете бермейді”.
Адам темекі тартқысы келгенде, биіктен көмекей арқылы толтыра ауа
тартып, содан “қанағат” табумен қатар, Ұстаздан осы зиянды әрекетті же”уге
күш-қайрат сұрау керек. Арақты аз ішіп, темекіні шамалап қана тартқанны”
өзінде ауру бала туу қатері күшейе түседі. Медицина мәліметтері бойынша,
қазіргі балаларды” 90( физиологиялық тұрғыдан же”ілмеген, әртүрлі ауруларға
бейім болып туады екен.
“Темекі тарту мен арақ ішу өте-мөте қазіргі кезде зиянды”.
Темекі мен араққа, әдетте, шарасыздықтан, ауыртпалықтан қашқанда, өзі
шешімін таба алмаған мәселелерден жүйкесі қажығанда үйірсектейді. Есесіне,
Табиғат сыйлаған е” қымбатынан – ой-санасынан айырылады.
Осы жүйемен айналысқан адам жа”ағыдай жағдайсыздықтардан табиғи
жолмен құтылуды үйренеді, қиындыққа қарсы тұрарлық ерік-жігер оянады.
“Қиындықта өмір сүріп үйрену керек”.
Бар қиынға төзгендер,
От пен суда шынығып.
Жамандықтан жақсылықты сезгендер,
Сөйтіп бақыт тапқандар -
Нағыз адам атанған:
Қарапайым, өзі батыл, әрі адал -
Болсын дәйім әр адам!
4. Аптасына, тым болмаса, бір рет ас пен судан толық тиылуға тырыс - жұма
күнгі сағат 18-20-дан жексенбі күнгі сағат 12-ге дейін. Бұл сені” е”бегі”
мен тынымы”. Егер қиын тисе, қайткенде де бір тәулікке шыда.
“Біз тамақты тоя жеуге, аста-төк мол дәмге әбден үйреніп кеткенбіз.
Тоя жеген ас адам санасын сергектіктен айырады. Иванов Табиғаттағы бар
мүмкіндіктерді” бәрін тапты. Асқазанды босатып, бүкіл организмді демалдыру
үшін, саналы түрде, аптасына 42 сағат ас, су ішпей шыдау керек. Е” ы”ғайлы
уақыт - сенбіден жексенбі күнгі сағат 12-ге дейін. Мұны” бәрін саналы түрде
жасау керек”.
“Шыдам, төзім болмайынша, еште”е істей алмайсы”. Әйтеуір бір мақсат
үшін емес, барша жұрт үшін саналы түрде шыдау қажет. Біз мұны адам өмірі
үшін жасаймыз”.
Алғашқы кезде организм көндіккенше, адамны” хал-жайы болы”қырамай,
басы айналу, аузы кеуіп кетуі т.с.с. мүмкін. Одан қорқуды” қажеті жоқ,
қайта таза ауаға жиірек шығып, жала”аяқ жер басып, “үш өмір тынысын” алып,
суды да жиірек құйыну керек. Жа”ағыдай жайсыз әсерлер біртіндеп жоғалады.
Ұстаз Иванов сұйықты, әсіресе суды мүмкіндігінше азырақ ішуге ке”ес
беретін, өйткені жер бетіндегі су былғанған. Клеткалар үшін “құрылыс
материалы” болып табылатын суды е” алдымен ауру клеткалар жұтады да олар
тез арада көбейіп, үлкейе бастайды.
Саналы түрде ас, сусын ішуге болмайды, сонда тазару күштірек жүреді.
Е” бастысы, мұндай қажеттіліксіз-ақ күн көруге дағдылана бастайды. Организм
үшін қажетті суды адам тыныс алу кезінде, сондай-ақ су құю кезінде тері
арқылы сі”іріп алады. Сондықтан бірден орамалмен сүртінуді” қажеті жоқ.
Ауру қайта қозған кезде суды жиірек құюмен қатар, ас-су ішпей,
мүмкіндігінше, 1-3 тәулік саналы түрде шыдау тиімді болар еді.
Балаларды” денсаулық үшін саналы түрде ас, су ішпеуі оларды” жас
шамасына, санасына байланысты болуға тиіс. Егер жас баланы” санасы мұндай
іске дайын болмаса, оны тамақтан қалдыруды” реті жоқ. Ал ауырып қалған
кезде, оған зорлап тамақ ішкізуді” де қажеті жоқ. Егер ол бірер тәулік ас
ішпей шыдаса, тіпті жақсы болар еді. Балаларды” ас, су ішпей шыдау мерзімі,
шамамен төмендегідей:
10 жасқа дейін - сенбі күнгі сағат 12-ге дейін.
10-на 16 жасқа дейін - 24 сағат, яғни, сенбі күнгі сағат 18-ге дейін
тамақ ішпеу.
16 жастан жоғары - саналы түрде ас, су ішпей, 42 сағатқа, яғни
жексенбі күнгі сағат 12-ге дейін шыдау. Егер сіз саналы түрде 42 сағаттық
мерзімге бел байласа”ыз, олар бір қадам кейін шегінуге болмайды. “Бел буды”
ба - орында”.
5. Жексенбі күнгі сағат 12-де табиғатқа шық та, жала”аяқ жер басып
тұрып, бірнеше рет тыныс ал, іші”нен жоғарыда айтылғандай тілек тіле. Бұл
сені” ісі”ні” мейрамы. Бұдан кейін тәбеті” тартқан дәмні” бәрін тартынбай
жей беруіне болады.
Тамақ ішерді” алдында аулаға шық та, жала”аяқ жер басып тұрып,
жүзі”ді жоғары қарат, сосын атмосфера биігінен көмейі”ді толтыра ауа тарт.
Бұл тыныс алу жаттығу организмдегі зат алмасу процесін жақсартуға
көмектеседі”.
Адам ас, су ішпей саналы түрде шыдау кезінде Табиғаттағы ешнәрсеге
зиян келтірмейді, құртпайды, сондықтан Табиғат та оған бұл істе, шыдам,
төзім күшін сыйлайды, көмектесуге ұмтылады. Сондықтан бұл сені” мейрамы”,
өзі”ді өзі” же”уі”.
Тамақ алдында тыныс алу дем шығару кө”ілі” шапқан асты жей беруге
мүмкіндік туғызады, бірақ ұстазды” ке”есі бойынша, азырақ жеген, әсіресе,
майлы, тәтті тағамдарға абай болған абзал. Қарапайым тағамдар тиімді. Тамақ
талғамай, жиіркенбей жей беруге де үйрену керек. “Кез-келген асты
өзі”дікіндей іш”.
Ұстаз Ивановты” идеясы нені жеу және қалай жеу туралы емес,
керісінше, ішпей-жемей қалай өмір сүруге және ауадан, судан, жерден қалай
азық, қуат табуы”а болатыны туралы.
“Табиғатты мазалауды” керегі жоқ, өзі”ді өз дене”мен жұмыс істеуге
міндетте”.
6. Өзі”ді айнала қоршаған табиғатты сүй. Тө”ірегі”е түкірме, жалпы
қақырынып-түкірініп іші”нен ештеме шығарма. Осыған әдеттен - бұл сені”
денсаулығы”.
“Табиғат туралы айтқым келеді. Табиғат ол бізді” анамыз ғой, ол бізді
осынау жарық дүниеге өмір сүрсін деп алып келмеді ме? Ендеше сонысы үшін
Анамызға алғысымызды айтайық. Ал, біз болсақ оған сенбейміз, табиғатта
бәрін жасай алатын күш барын ұққымыз келмейді”.
Сонда не болғаны? Біз Табиғатты”, Анамызды” бетіне түкіріп жүрміз.
“Қақырынып-түкірініп өз іші”нен ештеме шығарма, өйткені бұл сені”
ағзалары”ны” аурумен күресте тапқан “жемісі”. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ауруды болдырмау және салауатты өмір салтын ынталандыру.
I. Кіріспе
а) нашақорлық пен наркобизнеске қарсы курес.
б) Темекі алкогеольді тұтынуды қысқарту.
II. Негізгі бөлім
а) Әйел мен баланы” денсаулығын жақсарту.
б) Тамақтануды қоршаған орта мен экологияны” тазалығын жақсарту.
в) Денсаулығымызды айласақ.
д) Шынықса” шымыр боласы”.
г) Салауаттылыққа сана керек.
ж) сауығу әдістемесі.
з) СПИД қауіпті дерт, СПИД туралы деректер.
е) Алкоголизм, нашақорлық.
ІІІ Қорытынды
а) Нарық және салауаттылық
“Салауатты өмір салтын ынталандыру
әрқайсымызды” дене тәрбиесімен айналасуымызға, дұрыс
тамақтануымызға, есірткілерді, темекі мен алкогольді
тұтынуды қойып, тазалық пен санитария шараларын
сақтауымызға т.с.с. бағытталған”.
Ел Президентіні” “Қазақстан - 2030”
Қазақстан халқына жолдауынан.
Салауатты өмір салтын қалыптастыру - бүгін та”да мемлекеттік ма”ызды
міндеттерді” бірі. Ол Қазақстан Республикасыны” Президенті Нұрсұлтан
Әбішұлы Назарбаевты” ел халқына “Қазақстан - 2030” жолдауында айқын
тұжырымдалған.
Экономикалық ілгерілеу бізді” азаматтарымызды” игілігіне өздерінен кепілдік
бере алмайды. Гүлденген экономика жағдайында-ақ өз денсаулығын дұрыс
күтпеуіні” және қоршаған ортаны” ластануы салдарынан науқас адамдарды”
саны жылдан-жылға өсіп отырғанын көзге елестету қиын емес. Қоғамымызды
құруымызға қарай азаматтарымызды” өз өміріні” аяғына дейін сау болуы және
оларды қоршаған табиғи ортаны” таза болуы үшін күш салу керек. Бұл мақсатты
іске асырудағы бізді” стратегиямыз мынадай құрамдас бөліктерден тұрады:
Ауруды болдырмау және салауатты өмір салтын
ынталандыру
Мемлекетті”, бір жағынан ауруды болдырмау, екінші жағынан, салауатты
өмір салтын ынталандыру жөніндегі қадамдарды халықты” денсаулығына әсер
ететін ма”ызды фактор екенін әлемдік тәжірибе көрсетіп отыр.
Ауруларды” алдын алу дегеніміз, таза су мен кенеулі асты пайдалануды,
тазарту жүйелеріні” болуын, қоршаған ортаны ластайтын және экологиялық зиян
келтіретін объектілерді қысқартуды, басқа да қауіпті факторларды төмендету
жөніндегі осыған ұқсас шараларды білдіреді.
Салауатты өмір салтын ынталандыру әрқайсымызды” дене тәрбиесімен
айналысуымызға, дұрыс тамақтануымызға, есірткілерді, темекі мен алкогольді
тұтынуды қойып, тазалық пен санитария шараларын сақтауымызға және т.с.с.
бағытталған.
Жеткілікті құралдар болмай тұрған жағдайда ауруларға қарсы күрес пен
денсаулықты нығайту жөніндегі бізді” стратегиямыз азаматтарымызды салауатты
салтына әзірлеуден басталады. Салауатты өмір салты мен дұрыс тамақтануды,
тазалық пен санитария ережелерін насихаттайтын пәрменді ақпараттық іс-
шаралар жүргізілуі қажет. Ол мыналарды қамтуға тиіс:
Нашақорлық пен наркобизнеске қарсы күрес
Есірткіні әкелу мен таратуға қолданылатын жазаны қатайту және осыған
байланысты бірқатар елдердегідей, оны” ішінде Малайзия мен Сингапурдегідей
өлім жазасын енгізу керек пе деген мәселені қоғамны” талқысына шығару
керек. Есірткі өте ерекше және түпке жететін сала, сондықтан бұл жерде
адамгершілік принциптеріні” қандай дәрежеде қолданылуы үлкен мәселе.
Таразыны” бір басында оны әкеліп, тарататын адамны” өмірі тұрса, екінші
басында соны” “көмегімен” қор болған есірткі тұтынушыларды” ғұмыры тұр.
Темекі мен алкогольді тұтынуды қысқарту
Алкоголь мен темекіні” адам өміріне зиянды екені дәлелдеуді қажет
етпейді. Халықаралық тәжірибе бұл салада мемлекеттік саясатты жүргізуді”
алкоголь мен темекіге салық енгізу, сондай-ақ маскүнемдіктен емделуге
арнайы салық салудан бастап, бірнеше сабағын ұсынып отыр. Біз бұл мәселеде
байыпты саясат жүргізуіміз керек. Контрабанданы” ағыны мен қылмыскерлікті”
өсуі сияқты кері нәтижеге душар болмас үшін бұл арада барлығын салмақтап,
бірнеше қайтара есептеп шығу керек. Бастапқы кезде алкоголь мен темекіні
жарнамалауға барлық жерде және түпкілікті тыйым салынуға тиіс. Шылым шегу
тере” ойластырылып, асыра сілтеушілікке ұрынбай, біртіндеп қоғамдық
орындардан ығыстырылуы қажет. Мұны басқаларға үлгі болу үшін мемлекеттік
үйлер мен мекемелерден бастау керек. Жалпы адамдар неліктен өз
денсаулықтарын құртып, оны улайтындарға төзіммен қарауға тиіс? Мен
барлықтары”ызды” шылым шегушілерге ымырасыз болуға шақырамын.
Қоғамдық сана мен мораль алкогольге барынша қарсы болуға тиіс,
мемлекет бұл сезімді тәрбиелеуге тиіс. Ке”ес үкіметі жылдарында арақ бізді”
тұрмысымызға, әдетімізге, дәстүрімізге тере”деп енді. Ол ауылдық жерлерде
де адам өміріні” ажырамас бөлігі болып алды. Бүгін көпшілік қиыншылыққа тап
боп, күйзеліске түскенде ішкілікке салыну артып отыр.
Көптеген елдер бұл кеселге тыйым салғанмен, табысқа жете алмады.
Осыған қарамастан кейбір елдер ұтымды ақпараттық және түсіндіру саясатын
жүргізу, мәдениет пен білім арқылы едәуір табыстарға қол жеткізді.
Өнеркәсібі дамыған елдерде ішімдікті пайдаланушылар мен темекі
тартушыларды” саны кеми түсуде, өйткені кәсіпкерлік - денсаулығы мықты
жандарды” үлесі. Өмір салтын теріс әдеттерден спортқа көшіру тиімді
жолдарды” бірі болып табылады.
Әйел мен баланы” денсаулығын жақсарту
Ана мен баланы” денсаулығын қорғау бізді” мемлекетімізді”, денсаулық
сақтау органдарыны”, жұртшылықты” тікелей назарында болуға тиіс. Уақыт
өтіп, қазына кірісі өскенде мемлекет үшін де, отбасын қолдауға тиімді
демографиялық саясат үшін де қолайлы нысанда аналар мен балаларға
мемлекеттік қолдау көрсетуге қаражат табамыз. Біз бұрынғы уақыттан бері
және қиындықтарға қарамастан бүгін де осындай көмекті көрсетіп келеміз. Мен
балалы болғысы келмейтіндерге салық енгізу туралы ұсынысты көпшілік
талқысына саламын. Одан түскен қаржыны көп балалы отбасыларды қолдауға
жұмсар едік.
Бізде жергілікті де”гейде де отбасын, әйелді” жүкті кезін және
балаларды тәрбиелеуді қолдауды” жа”а жолдарын табу керек. Неке мен отбасы
институтын нығайтуды” жолдарын мұқият талдау, жалғызбасты аналар
проблемасын шешу керек. Егер біз адамгершілігі жоғары қоғам болғымыз келсе,
жұбайларды” бір-біріні” алдындағы, ал е” бастысы балаларыны” алдындағы
жауапкершілігін күшейтуге тиіспіз. Ата-аналар балаларына, ал балалар
өздеріні” қартайған ата-аналарына қамқор болғанда, әйел отбасы мен қоғамда
құрметке ие болғанда - еліміз үшін ала”дамауға да болады. Бұл ұсыныстар
Қазақстан халқына қашанда тән болған, оларды жандандырып, жан-жақты қорғау
қажет. Жұртшылық мұнда дұрыс шешімді көрсетіп, ол отбасы туралы за”дай
бейнеленуге тиіс.
Салауатты өмір құрып, сол арқылы балаларына үлгі көрсетіп, ата-
аналарды айрықша атап көрсету қажет. Мен компаниялар мен жұмыс берушілерге
осы тұрғыдан көтермелеуді” тиісті нысандарын іздестіруді ұсынар едім.
Елімізде жыл сайын 200 мы” аборт жасалады. Қоғамда абортқа тыйым салу
керек пе, жоқ па деген мәселе пікірталасына түсуі керек. Мұндай өте нәзік
мәселеде де, басқа мәселелерде де мен көпшілікті қолдаймын. Қандай жағдайда
да, әйелді” өмірі мен денсаулығына қауіп төндірмейтін отбасын жоспарлауды”
өркениетті жолына түсуіміз керек.
Жас шамасына қарай жүргізілетін саясатта біз жастар мен жеткіншек
ұрпаққа, сондай-ақ жас отбасыларға кө”іл бөлуді күшейтуге тиіспіз.
Тамақтануды, қоршаған орта мен экологияны”
тазалығын жақсарту
Экологиялық нашар ахуал бүгінде адам өліміні” 20 пайызына себеп болып
отыр, ал кейбір аймақтарда жағдай мұнан да қиын. Отандастарымызды” үштен
бірі сапасыз ауызсуды пайдаланады. Жеткілікті және дұрыс тамақтанбау да
теріс демографиялық салдарға әкеп соғады.
Сондықтан бізді” әрқайсымыз тамақтану мен ауызсуға ерекше кө”іл
бөлуге тиіспіз. Бізді” мамандарымыз қалай дұрыс тамақтану керек екенін,
табыс дәрежесіне қарай өз рационын қалай құру керек екенін, қазіргі заманғы
жеке басыны” тазалығы ережелерін орындауды, сапасы төмен ауызсуды” зиянын
қалай тигізбеуді бұқаралық ақпарат құралдары арқылы түсіндіруден жалықпауы
керек. Экологиялық, санитарлық-эпидемиологиялық қызметтер мен стандарттау
органдары қойылған мақсаттарды” басымдығына сәйкес жұмыс жүргізуге тиіс.
Кез-келген сапасыз тамақ өнімдерін өткізушілер мен жасап шығарушыларға,
табиғи ортаны ластаушыларды” бәріне берік және қат-қабат тосқауыл қойылуы
қажет.
Мемлекеттік ведомстволарды” басшылары осыны” бәрінде де үлгі
көрсетуге тиіс. Сонымен қатар дінбасылар мен қоғамны” басқа да құрметті
адамдарын осы процеске қосылуға шақырамын. Бұл ма”ызы зор мәселелер.
Адамдарды” денсаулығы мен он мы”даған отандастарымызды” өмірі осы шараларға
тікелей байланысты.
ДЕНСАУЛЫҒЫМЫЗДЫ ОЙЛАСАҚ...
Кез-келген халықты” тағдыры, болашағы сол ұлтты” денсаулық жағдайына
байланысты. Денсаулық айтарлықтай емес әртүрлі ауруларға дертке бой
алдырған халықты” мәдени дәрежесі, ой-санасы, түсінігі мен көзқарасы ақылы
мен білімі жоғары болады деу қиын-ақ.
Халқымызды” денсаулығыны” нашарлауына, неше түрлі өлімні” көбеюіне
әртүрлі ауруларды” етек алуына тек ішкі немесе сыртқы жағдайлар ғана емес,
өзіміз кінәлі сияқтымыз. Бұған дәлел барлық ауруды” 55 процентін адамдар өз
қолымен жасайтын көрінеді, егер ауруды” 55 процентін адамдар өз қолымен
жасайтын көрінеді, егер 18 процент іштен туа болатын аурулар болса, 17
проценті экологиялы жағдайды” әсерінен, ал келген 10 проценті медицинаға
байланысты көрінеді. Ұзақ жасау, денсаулықты күту ауруды” алдын-алу бәрі
мәдени дәрежеге, ұғым-түсінікке, адамгершілік сапаға байланысты.
Егер салауаттылықты сана, білім мәдениет деп білетін болсақ, онда
адамны” малдан айырмашылығы – сөйлейтіндігі мен ойлайтындығында ғана емес,
өз денсаулығын ақылымын, белгілі бір жүйемен күту білетіндігінде.
“Құдай сақтағанда сақтайды” дегенді ескерер едік ғой! Бірақ көбіне
оныда ойламаймыз. Ойлауға мәдениетіміз, ой санамыз жетпейді! Жалқаулығымыз,
еренсіздігіміз, бойкүйездігіміз кедергі жасайды.
Бізді” ойымызша денсаулығымызды күту өз жұмысымыз емес тек дәрігерді”
міндеті сияқты. Бұл дұрыс емес. Кез-келген адам денсаулығына өзі қарамаса
кез-келген ауруды” алдын алуға тырыспаса оған қарсы ұзақ уақыт жүйелі түрде
күрес жүргізбесе ешқандай әулие де, бақсы-балгер де, та”ғажайып экстрасеанс
та көмектесе алмайды.
ШЫНЫҚСАҢ ШЫМЫР БОЛАРСЫҢ
Салауаттылыққа апарар жол сан алуан. Оны өзі”ні” жүрегі”ні” қалауына
қарай та”дай бері”із. Мысалы: жүгіру немесе же”іл гимнастикаларды” кез-
келгенін. Йог жаттығуларын алы”ыз. Денені суық сумен шынықтыру немесе П.К.
Ивановты” тәсілі, ақыл-ой қабілетін ке”ейтетін, ми жүйесіні” шаршағанын
басатын мәдени ойындарды” түрлерін та”да”ыз. Олар дойбы, шахмат,
тоғызқұмалақ, биллиард, теннис тағы басқа, музыкалық аспаптарда ойнап
үйрені”із. Би немесе аэробикамен шұғылдану, ән айта білу, қоғамдық пайдалы
үйірмелерді” қай-қайсы болса да салауаттылыққа жатады. Таза ауада серуенге
шығуды әдетке айналдыру, жеке басты” тазалығын сақтай білу, е”бек пен
демалыс уақыттарын үйлестіре білу, тамақтана білуді” тәртібін үйрену, ішкі
ағзаларды тазалау әдістерін үйрену. Ашығу мен әртүрлі аурулардан алдын ала
сақтану әдісі. Күн сәулесін, ауаны, суды денсаулыққа пайдалану арқылы
денсаулықты нығайту, яғни организмні” қорғаныш күшін, қуат күшін арттыру
сияқты салауатты өмір салтын қалыптастыруды” көптеген түрлерімен айналысуға
болады. Сонымен салауатты өмір салтын қалыптастыру - қоғамны” басты парызы
дейтін болсақ, әр адамзатты” салауатты тірлігі мен өмірден өз орнын табу
өзгеге емес өзіне байланысты екенін есте берік сақтаған абзал. Салауаттылық
дене құрлысыны” әсем, мүсінді шымыр болуына, табиғи сұлулықты сақтауға
кәрілікке жол бермеуге, ұзақ жас жасауға, қайырымды, мейірімді, таза
болуға, мәдениетті болуға әсер етеді. Әр адам өз денсаулығына мұқият қарап
кө”іл бөлетін болса, күнделікті өмірде спортпен, басқалай дене қимылдарымен
үнемі айналысатын болса, сонда ғана салауатты өмір салтыны” пайдасын
ерекше түсінген болар едік. Мұндай адамдарды” өзіне де, өзгелерге де,
жанұясына да, қоғамға да зор пайда әкелері сөзсіз.
Тату-тәтті өмір сүріп бақытты болуды” өзі салауаттылық емес пе?
Салауатты өмір салтын қалыптастыру шараларын іс жүзіне асыру осы отырған
азаматтарды” да міндеттері болса керек. Онсыз денсаулыққа кедергі жасайтын
зиянды әдеттерден арыла қою же”іл емес. Алдағы уақытта салауатты өмір
салтын қалыптастыруды” басты бағыттары мен аспектілерін басшылыққа ала
отырып үгіт-насихат жұмыстарына дәйектілікпен қарап, оны үнемі үзбей
жүргізіп отыру міндеті тұр.
САЛАУАТТЫЛЫҚҚА САНА КЕРЕК
Салауатты өмір салтын қалыптастыру әр адам өзін-өзі салауаттылыққа
тәрбиелей білген жөн. Өз денсаулығына мұқият қарау ісі міндеттеліп отыр.
Бұл туралы қағида Қазақ Республикасыны” Конституциясында көрсетілген. Осы
тұрғыдан қарағанда СОСК қалыптастыру дегеніміз тек жала” ұғым ғана емес,
салауаттылық туралы ұғым өте ке”. Оны” төменде мынадай түсіндірмесін
көрсете кетейік. Салауатты өмір салтын қалыптастыру дегеніміз бұл
денсаулық, ерік-сана төзімділігі, білімділік, мәдениеттілік, қимыл және
спортпен айналысу. Олай болса СЭС қалыптастыруды” жалпы жоспарыны”
ауқымдылығы осында көрінеді. Салауатты болу үшін тек кереғар әдеттерден
аулақ болу жеткіліксіз. Ол үшін өзі”ді спортқа, дене шынықтыруға деген
төзімділікті, күш-жігерді ұзақ уақытта қалыптастыра білуі” қажет. Шынында
да адамға тән қасиет - төзімділік. Төзім болған жерде ерік-жігерде болады.
Сонда ерік күшіне барлық дене мүшелері бағынатын болады. Бұлай болмаған
жағдайда әр адам өз дене мүшелеріні” жетегінде құл болып қала бермек, яғни
сіз дене”ізді емес керісінше дене”із сізді” ерік-жігер күші”ізді билеп
алады. Мұны” дәлелі төмендегідей: Кейбір адамны” тамаққа деген қомағайлығы
немесе асты мөлшерден артық ішу, бұл арада сіз асқаны”ызды” еріксіз құлы
болуға дайын тұрсыз. Сол сияқты келсін-келмесін жел үрлесе болды суықтан
қашып, жылы пешті” айналасынан шықпайтын адамдар бар. Кеш болса ұйқы басып
жылы төсекке қарай жүгіріп, жұмсақ жастыққа басы тисе-ақ қор ете түсіп, өлі
ұйқыға берілетіндер де аз емес. Бұлар ұйқыны” құлы болған адамдар. Енді
бірі дайын киім, дайын тамақтан басқаны ойламайтын, ал е”бек етуге келгенде
еріншектігі ұстап сырт айналып қашатындарда баршылық. Ұлы Абайды”: “Тамағы
тоқты”, жұмысы жоқты”, аздырар адам баласын”,-деп айтқаны осыны” дәлелі
болса керек. Мұндай адамдар жалқаулықты” құлы болған жандар. Сондықтан
бойкүйездікке, жалқаулыққа, тамақсаулыққа, қимылсыздыққа салынған адамдар,
бұлар нағыз ауруды” құлы болған адамдар. Осыны” ішіндегі әсіресе
қимылсыздық денсаулықты” жауы болса, керісінше үнемі қимылмен, қозғалыспен
айналысқан адамны” денсаулығы мықты болмақ. Жоғарыдағы айтылған зиянды
әдеттерді ішіміз сезіп, біле тұрсақ та көз жұмбайлыққа салынып, білгіміз
келмейді. Біз өзімізге-өзіміз қиянат жасап, өз денсаулығымызға кө”іл бөлуді
ұмытып барамыз. Ал, денсаулық салауатты өмір салтын қалыптастыруды”
арқасында мықты болмақ. Бұл туралы бізді” түсінік-санамыз көптен бері
ұйқыға кетіп мүлгуде. Ал, шырт ұйқыдағыдан гөрі мүлгігенді ояту қиын-ақ.
Көп адамдар әлі мүлгуде, оянатын мезгіл жетті демекпін. Әлеуметтік мәселе
медицина қазіргі жағдайы бәрімізге белгілі. Дәрігерге қаралу үшін ақы төлеу
керек, ал жазған дәрілерді сатып алу үшін көп ақша керек. Себебі дәріні”
бағасы өте қымбат, оны сатып алу екіні” біріні” қалтасы көтермейді. Ол
дәрілер өзімізді” Отандық дәрілер болса, бағасы төмен болса еді, бәрі де
шет елден әкелінген. Бағасы удай қымбат. Сондықтан біздер ауырмауға
тырысуымыз керек. Оны ойлайтын болсақ, салауаттылықпен айналысқан жөн.
Ауруды” алдын алуды, дәрісіз емделуді үйренуіміз керек. Әр заманда рухани
күш қасиеттерін жоймаған. Күнделікті өмірде әркім өз қамырын өзі илейді.
Дегенменде барша халық өз денсаулықтарын өзі ойлайтын кезек енді келді. Ол
бүгінгі талап салауатты өмір салтын қалыптастыру. Әр адам өз денсаулығына
жеке кө”іл бөліп, нығайту талабы, яғни, әр адам өзін өзі ортақ жолда
қалдырмауға тырысып, ерік-жігерін денсаулығын шындауға бағыттап, бойындағы
бар қуатын молайта көруге тырысуды үйрену керек. Тұрмыс қиындап бара жатыр
деп те”селе беруден нәтиже шықпайды. Бүгінгі салауаттылыққа жетіп,
денсаулықты күшейту - үлкен саналықты, төзімділікті, мәдениеттілікті
спортпен айналысуды қажет етеді.
САУЫҒУ ӘДІСТЕМЕСІ
1. Күніне екі рет табиғи суық суға шомыл. Қайда шомыласы”, оны
жағдайы біледі: көлге, өзенге, ваннаға түс, болмаса душ қабылда, үсті”е су
құй. Реті қалай келеді, солай істе. Жылы сумен жуынса”, со”ынан үсті”е суық
су құй.
Суық суды” емдік қасиеттері адамдарға ертеден-ақ белгілі болған. П.К.
Ивановты” жүйесі халықтар тәрбиесін бойына сі”іре отырып, сол негізде өсіп
шықты. Бірақ бұл жүйені” айрықшалығы адамны” табиғатқа және соны” бір
бөлшегі ретіндегі өзіне деген саналы көзқарасында жатыр. “Табиғатта адамды
туғызған және оны” өмір сүруіне мүмкіндік беретін нәрселерді” бәрін
жаратқан үш тірі табиғи тән бар - ауа, су және жер”. Бұл жүйе “жақсы мен
жылыны” ғана емес, “суық пен жаманды” да біріктіреді, нәтижесінде адамны”
өмірін жақсартады, же”ілдете түседі. “Жайсыз, суық жағдайлар адамды мә”гі
қөмір сүруге, ал жақсы, жылы жағдайлар өлуге мәжбүр етті”- дейді Ұстаз
Иванов. “Суық бар ауруды емдейді, бұл - бар дәрілерді” ішіндегі бір дәрі”.
“Суық сумен шынығу өте пайдалы, бұл - орталық нерв жүйесіні” оянуы
болып табылады.
Ерте”гілік және кешкілік суық суға шомылу керек: төсектен тұрды” ба,
алдымен суық суға жүгір-шомыл, жұмысқа сосын кіріс. Кешкісін де солай істе,
Құлақ ас, әлеумет, мені” ке”есіме - бұл өзі”ді-өзі” күту, табиғи түрде
емделу деп білі”із. Су дегені”із күш-қуат. Суық су дегені”із табиғи, тірі
нәрсе - ол бәрін де істейді, дене”ізге жылу береді, бірақ бұл тонны”,
киімні” беретін жылуы емес, тәні”ізді” өз жылуы. Суық суда от бар. Ол бізге
бәрін береді, адамны” ақыл-пайымына жәрдемдеседі”.
Суық суды міндетті түрде тас төбе”нен бастап құю керек, өйткені “ми-
тәнні” қожасы”. 1-2 шелек су жеткілікті, өйткені суды” тітіркендіріп ояту
әсері құйынуды” алғашқы сәтінде болады. Ұстазды” айтуынша, бұл “миды”
орталық нерв бөліміні” қас-қағымда оянып, аурудан айығуы. Миды” орталық
нерв бөлігіні” сауығуымен бірге ауру атаулы Табиғаттан жоғалады. Бұл
өлмейтін ақиқат”.
Суық суды” адам организміне әсері тез, мерзімдік болуға тиісті -
“денені” өз ішіндегі табиғи жылуы” соны” арқасында туады. Орамалмен
сүртіну, денені ысқылау дұрыс емес: денені аздап сорғытуға болады, ал е”
жақсысы далада, таза ауада қозғалып жүріп кептіріну. Су құйынған со” денеге
массаж жасауға болады. Жала”аяқ жер немесе қарды басып тұрып, табиғатта
құйыну өте пайдалы. Бұл жағдайда жала”аш тән жер, су, ауамен бір мезгілде
әсерлесіп, организмні” сауығуына үлкен мүмкіндіктер туады. Ал ашық табиғи
суларда (өзенкөл) асықпай, дене”ді боса” ұстап, баппен шомылу керек,
өйткені су шұғыл қимылды ұнатпайды. Жылы (ыстық) сумен жуынуды” (аптасына 1-
2 рет) со”ында міндетті түрде суық суға шомылу керек. Суық судан қорықпау
керек, оған сүйіспеншілікпен, шын кө”ілмен келсе”, ол саған денсаулық
береді: “Қандай оймен құйынса”, сол бұйырады”. “Суық су жұртты” бәріне
көмектеседі. Балалар үшін е” бастысы - суық су. Суық денеге денсаулық
гормонын дарытады”.
2. Шомылар алдында немесе одан кейін, ал егер мүмкін болса, табиғатқа
шығып, шомылу кезінде жала”аяқ жерді басып тұр, қыста е” болмаса 1-2 минөт
қар бас. Аузы”мен бірнеше ішке дем алып, ойша өзі”е және барлық адамдарға
денсаулық тіле.
“Жер - үстімен жала”аяқ жүруге болатын тірі ток. Жер токпен баурап
аяқтан тік тұрғызды, ол мә”гі тірі. Адамдар суық судан қорқады, ал жер
оларды сонысы үшін өз күшімен жазалайды. Сол күшті бойыма дарыту үшін, сол
күштерді игеру үшін мен жала”аш табаныммен жер басып жүруге бекіндім”.
Табиғатта 50 жыл бойы жала”аш, жала”аяқ жүріп өткен Ұстаз Иванов енді
бізге: “Қарағым, жала”аяқ жер, немесе қар басып 1-2 минут тұр: қорықпа,
өзі”е жақсы болады!” - дейді.
“Қар - табиғатты” е” бір климаттық сыйларыны” бірі. Алғашқы жауған ақ
ұлпаға махаббатпен жақындаса”ыз, ол бәрін істейді, тұла бойы”ызды дүр
сілкіндіре оятады. Бұл - жалған емес, ақиқат шындық. Мен өзім мен Табиғат
арасындағы осындай әсерлесуді өз денеммен сезбесем, Табиғатта ешқандай
нәтижеге жетпеген болар едім”.
Алғашқы қарды өткізіп алма - “оны” е” қуатты сәті - осы”. “Суық
организмні” қорғаныш қызметін жұмылдырады, күшейтеді”.
“Е” бастысы - ауа, ол тірі нәрсе ғой. Барша қуат-күш тыныс алу мен
дем шығаруда жатыр, бірақ мұны ешкім а”ғара қойған жоқ. Таза ауа, тере”
тыныс алып, тыныс шығару - миды” орталық нерв бөлігіні” қас-қағым сәтте е”
тез оянуы болып табылады. Ауаны атмосфера биігінен көмекей арқылы барынша
(өкпеге сыйғанша) тарту керек, ауа жоғарыдан құйылады. Міндетті түрде жұту
керек, сосын тоя жеген астай пайдалану қажет. Ауа - бұл өлмес азот, ал бар
өмір азотта.
Ауада, ауамен бірге қозғалып адам организміне сі”іп жататын ас -
эфирде де өмір сүруді” жанды шарттары бар. Ұстаз мұны да тауып, іс жүзіне
шығарды. Саған өмірде не қажет - соны” бәрі өзі”де. Ешқандай тамақты” да
қажеті жоқ: мұнда тамақты” мөлшері шексіз. Ауа дегеніміз - бәрі деген сөз!”
Жерде жала”аяқ тұрып, жүзі”ді жоғары қарат, аузы”ды ашып көмекей
арқылы шегіне жеткізе “атмосфера биігінен ауа тарт”, сосын оны жұт, демі”ді
біраз ұстап тұрып, аузы”нан шығар. Бұл - “өмір тынысы”. Осылай үш рет істе.
Демі”ді іші”е тартып тұрып. Табиғаттан өзі”е және басқа барлық адамдарға
ойша денсаулық тіле. Табиғатта тілек тілеу за”дылығы бар - бұл эволюциялық
за”: “Эволюция адамға күштеп еште”е істетпейді, ол адамнан осы істі
атқаруын өтініп, жалынады”.
Тілеуді сенген құдіреті”нен тіле. Осы ілімге сенетін болса”, Ұстаз
ретінде менен тіле: “Ұстаз, қымбаттым мені”, маған өз денсаулығымды бер!”.
Табиғаттан емес, менен тіле”дер - Табиғатқа сендерді” ешқандай
е”бектері” сі”ген жоқ. Мені” Табиғат алдында е”бегім сі”ген, сондықтан да
жәбірленген, ауру, мұқтаж адамдарға көмектесу үшін одан осы қуат-күшті
сұрап алдым. Ол менен еште”есін аяған жоқ”.
“Менен тілегені”ді жаны”мен, жүрегі”мен тіле, сонда ғана тиесілі”ді
толық аласы””.
Іші”е тыныс алып тұрып, өзі”е, балалары”ыз, Жер бетіндегі барша адам
баласына денсаулық тілеу қажет. Кез-келген жерде, кез-келген уақытта осылай
тыныс алуға болады, бірақ жан-жүрекпен беріліп, мұқият істеу керек.
Бұл жүйемен айналысу кезінде сізді” бұрынғы аурулары”ыз деміл-деміл
қайта қозуы мүмкін. Ондай жағдайда суық су құйынуды үдете түсі”із - күніне
4-5 ретке дейін жеткізі”із, тіпті қызуы”ыз көтеріліп тұрса да істе”із,
табиғат аясына жиі шығып, жоғарыда көрсетілгендей тыныс алы”ыз. Тыныс алу,
дем шығару, ауа жұту кезінде ойша ауырып тұрған жері”ізге бағытта”ыз, сол
жері”ізді ауамен “орап” тастағандай болсын. “Демі”ді ауырған жері”е қарай
тарт”, “Суық су оятады, ауа қуады, жер қабылдап алады”. “Практика кезінде
жекелеген оқыстықтар болуы мүмкін, қалып қойған түбіртіктер бар емес пе,
солар қинайды. Бірақ одан қорқуды” қажеті жоқ, өз ісі”ді жалғастыра беру
керек”.
Сол сияқты теріде ірі”ді бөртпелер, жарылу, құрғап кету сияқты
құбылыстар пайда болуы мүмкін - өйткені тазарту тері арқылы жүреді.
Қажырлы, төзімді болу керек, сену керек - денсаулық үшін е”бектену керек.
Ұстаз Иванов адамдарға:
“Табиғат денсаулықты мысқалдап, сі”ірген е”бегі”е қарап береді. Өз
денсаулығы”ды Табиғаттағы е”бегі”е, ісі”е қарай аласы”” дейтін.
Жала”аяқ, жала”аш күйде жылды” кез-келген мерзімінде далада, ауада
жиі болы”ыз: “Дене”із демалып қалсын және суықтан жылу алып үйренсін”.
3. Арақ ішпе, темекі тартпа.
“Бізді” Табиғаттағы осы шалдуар қылығымыз бәрімізді өлуге мәжбүр
етті”.
“Кім темекі тартып, арақ ішіп жүріп шынығумен айналысса, соны” жүрегі
жарамсызға айналады”.
Ішімдік пен темекі - апиын сияқты, адамды еркінен айырып, тәуелді
етеді, бүкіл ағзаларын бүлдіреді, әсіресе, миын, санасын зақымдайды. Ал
Ивановты” жүйесі болса, керісінше, сананы оятуға бағытталған, сондықтан бұл
қарама-қайшылық адамны” сауығып кетуіне кедергі келтіреді.
“Темекі тартуды” зияны медицинада әлдеқашан дәлелденген, бірақ көп
адамны” осы зиянды әдетті тастауға ерік-жігері жете бермейді”.
Адам темекі тартқысы келгенде, биіктен көмекей арқылы толтыра ауа
тартып, содан “қанағат” табумен қатар, Ұстаздан осы зиянды әрекетті же”уге
күш-қайрат сұрау керек. Арақты аз ішіп, темекіні шамалап қана тартқанны”
өзінде ауру бала туу қатері күшейе түседі. Медицина мәліметтері бойынша,
қазіргі балаларды” 90( физиологиялық тұрғыдан же”ілмеген, әртүрлі ауруларға
бейім болып туады екен.
“Темекі тарту мен арақ ішу өте-мөте қазіргі кезде зиянды”.
Темекі мен араққа, әдетте, шарасыздықтан, ауыртпалықтан қашқанда, өзі
шешімін таба алмаған мәселелерден жүйкесі қажығанда үйірсектейді. Есесіне,
Табиғат сыйлаған е” қымбатынан – ой-санасынан айырылады.
Осы жүйемен айналысқан адам жа”ағыдай жағдайсыздықтардан табиғи
жолмен құтылуды үйренеді, қиындыққа қарсы тұрарлық ерік-жігер оянады.
“Қиындықта өмір сүріп үйрену керек”.
Бар қиынға төзгендер,
От пен суда шынығып.
Жамандықтан жақсылықты сезгендер,
Сөйтіп бақыт тапқандар -
Нағыз адам атанған:
Қарапайым, өзі батыл, әрі адал -
Болсын дәйім әр адам!
4. Аптасына, тым болмаса, бір рет ас пен судан толық тиылуға тырыс - жұма
күнгі сағат 18-20-дан жексенбі күнгі сағат 12-ге дейін. Бұл сені” е”бегі”
мен тынымы”. Егер қиын тисе, қайткенде де бір тәулікке шыда.
“Біз тамақты тоя жеуге, аста-төк мол дәмге әбден үйреніп кеткенбіз.
Тоя жеген ас адам санасын сергектіктен айырады. Иванов Табиғаттағы бар
мүмкіндіктерді” бәрін тапты. Асқазанды босатып, бүкіл организмді демалдыру
үшін, саналы түрде, аптасына 42 сағат ас, су ішпей шыдау керек. Е” ы”ғайлы
уақыт - сенбіден жексенбі күнгі сағат 12-ге дейін. Мұны” бәрін саналы түрде
жасау керек”.
“Шыдам, төзім болмайынша, еште”е істей алмайсы”. Әйтеуір бір мақсат
үшін емес, барша жұрт үшін саналы түрде шыдау қажет. Біз мұны адам өмірі
үшін жасаймыз”.
Алғашқы кезде организм көндіккенше, адамны” хал-жайы болы”қырамай,
басы айналу, аузы кеуіп кетуі т.с.с. мүмкін. Одан қорқуды” қажеті жоқ,
қайта таза ауаға жиірек шығып, жала”аяқ жер басып, “үш өмір тынысын” алып,
суды да жиірек құйыну керек. Жа”ағыдай жайсыз әсерлер біртіндеп жоғалады.
Ұстаз Иванов сұйықты, әсіресе суды мүмкіндігінше азырақ ішуге ке”ес
беретін, өйткені жер бетіндегі су былғанған. Клеткалар үшін “құрылыс
материалы” болып табылатын суды е” алдымен ауру клеткалар жұтады да олар
тез арада көбейіп, үлкейе бастайды.
Саналы түрде ас, сусын ішуге болмайды, сонда тазару күштірек жүреді.
Е” бастысы, мұндай қажеттіліксіз-ақ күн көруге дағдылана бастайды. Организм
үшін қажетті суды адам тыныс алу кезінде, сондай-ақ су құю кезінде тері
арқылы сі”іріп алады. Сондықтан бірден орамалмен сүртінуді” қажеті жоқ.
Ауру қайта қозған кезде суды жиірек құюмен қатар, ас-су ішпей,
мүмкіндігінше, 1-3 тәулік саналы түрде шыдау тиімді болар еді.
Балаларды” денсаулық үшін саналы түрде ас, су ішпеуі оларды” жас
шамасына, санасына байланысты болуға тиіс. Егер жас баланы” санасы мұндай
іске дайын болмаса, оны тамақтан қалдыруды” реті жоқ. Ал ауырып қалған
кезде, оған зорлап тамақ ішкізуді” де қажеті жоқ. Егер ол бірер тәулік ас
ішпей шыдаса, тіпті жақсы болар еді. Балаларды” ас, су ішпей шыдау мерзімі,
шамамен төмендегідей:
10 жасқа дейін - сенбі күнгі сағат 12-ге дейін.
10-на 16 жасқа дейін - 24 сағат, яғни, сенбі күнгі сағат 18-ге дейін
тамақ ішпеу.
16 жастан жоғары - саналы түрде ас, су ішпей, 42 сағатқа, яғни
жексенбі күнгі сағат 12-ге дейін шыдау. Егер сіз саналы түрде 42 сағаттық
мерзімге бел байласа”ыз, олар бір қадам кейін шегінуге болмайды. “Бел буды”
ба - орында”.
5. Жексенбі күнгі сағат 12-де табиғатқа шық та, жала”аяқ жер басып
тұрып, бірнеше рет тыныс ал, іші”нен жоғарыда айтылғандай тілек тіле. Бұл
сені” ісі”ні” мейрамы. Бұдан кейін тәбеті” тартқан дәмні” бәрін тартынбай
жей беруіне болады.
Тамақ ішерді” алдында аулаға шық та, жала”аяқ жер басып тұрып,
жүзі”ді жоғары қарат, сосын атмосфера биігінен көмейі”ді толтыра ауа тарт.
Бұл тыныс алу жаттығу организмдегі зат алмасу процесін жақсартуға
көмектеседі”.
Адам ас, су ішпей саналы түрде шыдау кезінде Табиғаттағы ешнәрсеге
зиян келтірмейді, құртпайды, сондықтан Табиғат та оған бұл істе, шыдам,
төзім күшін сыйлайды, көмектесуге ұмтылады. Сондықтан бұл сені” мейрамы”,
өзі”ді өзі” же”уі”.
Тамақ алдында тыныс алу дем шығару кө”ілі” шапқан асты жей беруге
мүмкіндік туғызады, бірақ ұстазды” ке”есі бойынша, азырақ жеген, әсіресе,
майлы, тәтті тағамдарға абай болған абзал. Қарапайым тағамдар тиімді. Тамақ
талғамай, жиіркенбей жей беруге де үйрену керек. “Кез-келген асты
өзі”дікіндей іш”.
Ұстаз Ивановты” идеясы нені жеу және қалай жеу туралы емес,
керісінше, ішпей-жемей қалай өмір сүруге және ауадан, судан, жерден қалай
азық, қуат табуы”а болатыны туралы.
“Табиғатты мазалауды” керегі жоқ, өзі”ді өз дене”мен жұмыс істеуге
міндетте”.
6. Өзі”ді айнала қоршаған табиғатты сүй. Тө”ірегі”е түкірме, жалпы
қақырынып-түкірініп іші”нен ештеме шығарма. Осыған әдеттен - бұл сені”
денсаулығы”.
“Табиғат туралы айтқым келеді. Табиғат ол бізді” анамыз ғой, ол бізді
осынау жарық дүниеге өмір сүрсін деп алып келмеді ме? Ендеше сонысы үшін
Анамызға алғысымызды айтайық. Ал, біз болсақ оған сенбейміз, табиғатта
бәрін жасай алатын күш барын ұққымыз келмейді”.
Сонда не болғаны? Біз Табиғатты”, Анамызды” бетіне түкіріп жүрміз.
“Қақырынып-түкірініп өз іші”нен ештеме шығарма, өйткені бұл сені”
ағзалары”ны” аурумен күресте тапқан “жемісі”. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz