Мемлекеттік бюджеттік бақылаудың құқықтық негіздері
Мемлекеттік бюджеттік бақылау Қазақстан Республикасының бюджеттік заңнамалық актілерінің сақталуын, бюджеттік жүйенің барлық деңгейлеріндегі бюджеттердін тиімді жұмыс істеуін, бюджеттік жүйедегі заңдықты және бюджеттік құқық-тық тәртіпті қамтамасыз етеді, сондай-ак бюджеттік жүйснің тиімді жүмыс істеу механизмін әрі бюджеттік ссептілік жүйесін құруға және бюджеттердің тиісінше атқарылуына айтарлықтай септігінтиігізеді.
Мемлекеттік бюджеттік бақылау мемлекеттік қаржылық бақылаудың негізгі бағытына жатады. Бюджеттік бақылау Қазақстан Республикасы бюджеттік кұрылысынын ауқымындағы уәкілетті мемлекеттік органдар жүйесі аркылы жүзеге асырылады, сондай-ақ ол мемлекеттің бюджеттік кызметінің аса маңызды бағыттарының бірі ретінде көрініс табады.
Мемлекеттік бюджеттік бақылау:
1. Республикалық және жергілікті бюджеттерге, Қазақстан Республикасының Ұлттық қорына түсетін заңнама жүзінде бекітіліп, жоспарланған барлық кірістердің, сондай-ақ республикалық бюджеттің дефицитін қаржыландыруға арналған кредиттік және қарыздық қаражаттардын толығымен әрі уақтылы түсуіне жүргізілетін бюджеттік (қаржылық) бақылау;
2. Бюджеттік шығыстардың көлемі, құрылымы, мақсаты және нысаналы бағдары бойынша уақтылы әрі толық қаржыландырылуына жүргізілетін бюджеттік бақылау сияқты негізгі бағыттарда жүзеге асырылады.
Мемлекеттік қаржылық сыртқы және ішкі бақылау жүргізу барысында мемлекеттік бюджеттік бақылау объектілері қызметінің Қазақстан Республикасынын заңдарына сәйкестігі, республикалық және жергілікті бюджеттердің атқарылуы, олардың атқарылуы бойынша есепке алу және есептілік жүргізу, олардың атқарылуын бағалау, мемлекеттің гранттарын, активтерін, мемлекет кепілдік берген қарыздарды, мемлекеттік мекемелердің тауарларды (жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді) өткізуден түсетін өз иелігінде қалатын ақшаны пайдалану бөлігінде тексеріледі.
Мемлекеттік бюджеттік бақылау тәуелсіздік, объективтілік, айқындық, ашықтық, құзыреттілік, жариялылық принциптері негізінде міндетті түрде кұпиялылық режимін камтамасыз ету ескеріле отырып жүзеге асырылады.
Мемлекеттік қаржылық бақылау органдарының, мәслихат-тардыңтексеріс комиссияларының, ішкі бақылау кызметтерінің және олардың кызметкерлері мен мүшелерінін тәуелсіздігіне, бақылау функцияларын жүзеге асыру кезінде олардың жүргізіп жатқан бақылау іс-шарасының тәуелсіздігіне нұқсан келтіретін кез келген араласушылыққа жол бермеу бюджетгік бақылаудың тәуелсіздігі принципін білдіреді.
Бюджеттік бақылаудың объективтілігі принципі осы бақылауды Қазақстан Рсспубликасының заңнамасына, мемлекеттік қаржылық бақылау стандарттарына сәйкес катаң жүргізу, мүдделер қақтығысына жол бермеу, бақылау нәтижелері бойынша анықталған және кұжаттармен расталған фактілер негізінде ғана шешімдер қабылдау сипатында болады.
Мемлекеттік бюджеттік бақылау мемлекеттік қаржылық бақылаудың негізгі бағытына жатады. Бюджеттік бақылау Қазақстан Республикасы бюджеттік кұрылысынын ауқымындағы уәкілетті мемлекеттік органдар жүйесі аркылы жүзеге асырылады, сондай-ақ ол мемлекеттің бюджеттік кызметінің аса маңызды бағыттарының бірі ретінде көрініс табады.
Мемлекеттік бюджеттік бақылау:
1. Республикалық және жергілікті бюджеттерге, Қазақстан Республикасының Ұлттық қорына түсетін заңнама жүзінде бекітіліп, жоспарланған барлық кірістердің, сондай-ақ республикалық бюджеттің дефицитін қаржыландыруға арналған кредиттік және қарыздық қаражаттардын толығымен әрі уақтылы түсуіне жүргізілетін бюджеттік (қаржылық) бақылау;
2. Бюджеттік шығыстардың көлемі, құрылымы, мақсаты және нысаналы бағдары бойынша уақтылы әрі толық қаржыландырылуына жүргізілетін бюджеттік бақылау сияқты негізгі бағыттарда жүзеге асырылады.
Мемлекеттік қаржылық сыртқы және ішкі бақылау жүргізу барысында мемлекеттік бюджеттік бақылау объектілері қызметінің Қазақстан Республикасынын заңдарына сәйкестігі, республикалық және жергілікті бюджеттердің атқарылуы, олардың атқарылуы бойынша есепке алу және есептілік жүргізу, олардың атқарылуын бағалау, мемлекеттің гранттарын, активтерін, мемлекет кепілдік берген қарыздарды, мемлекеттік мекемелердің тауарларды (жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді) өткізуден түсетін өз иелігінде қалатын ақшаны пайдалану бөлігінде тексеріледі.
Мемлекеттік бюджеттік бақылау тәуелсіздік, объективтілік, айқындық, ашықтық, құзыреттілік, жариялылық принциптері негізінде міндетті түрде кұпиялылық режимін камтамасыз ету ескеріле отырып жүзеге асырылады.
Мемлекеттік қаржылық бақылау органдарының, мәслихат-тардыңтексеріс комиссияларының, ішкі бақылау кызметтерінің және олардың кызметкерлері мен мүшелерінін тәуелсіздігіне, бақылау функцияларын жүзеге асыру кезінде олардың жүргізіп жатқан бақылау іс-шарасының тәуелсіздігіне нұқсан келтіретін кез келген араласушылыққа жол бермеу бюджетгік бақылаудың тәуелсіздігі принципін білдіреді.
Бюджеттік бақылаудың объективтілігі принципі осы бақылауды Қазақстан Рсспубликасының заңнамасына, мемлекеттік қаржылық бақылау стандарттарына сәйкес катаң жүргізу, мүдделер қақтығысына жол бермеу, бақылау нәтижелері бойынша анықталған және кұжаттармен расталған фактілер негізінде ғана шешімдер қабылдау сипатында болады.
МЕМЛЕКЕТТІК БЮДЖЕТТІК БАҚЫЛАУДЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ НЕГІЗДЕРІ
Мемлекеттік бюджеттік бақылау Қазақстан Республикасының бюджеттік
заңнамалық актілерінің сақталуын, бюджеттік жүйенің барлық деңгейлеріндегі
бюджеттердін тиімді жұмыс істеуін, бюджеттік жүйедегі заңдықты және
бюджеттік құқық-тық тәртіпті қамтамасыз етеді, сондай-ак бюджеттік жүйснің
тиімді жүмыс істеу механизмін әрі бюджеттік ссептілік жүйесін құруға және
бюджеттердің тиісінше атқарылуына айтарлықтай септігінтиігізеді.
Мемлекеттік бюджеттік бақылау мемлекеттік қаржылық бақылаудың негізгі
бағытына жатады. Бюджеттік бақылау Қазақстан Республикасы бюджеттік
кұрылысынын ауқымындағы уәкілетті мемлекеттік органдар жүйесі аркылы жүзеге
асырылады, сондай-ақ ол мемлекеттің бюджеттік кызметінің аса маңызды
бағыттарының бірі ретінде көрініс табады.
Мемлекеттік бюджеттік бақылау:
1. Республикалық және жергілікті бюджеттерге, Қазақстан
Республикасының Ұлттық қорына түсетін заңнама жүзінде бекітіліп,
жоспарланған барлық кірістердің, сондай-ақ республикалық бюджеттің
дефицитін қаржыландыруға арналған кредиттік және қарыздық қаражаттардын
толығымен әрі уақтылы түсуіне жүргізілетін бюджеттік (қаржылық) бақылау;
2. Бюджеттік шығыстардың көлемі, құрылымы, мақсаты және нысаналы
бағдары бойынша уақтылы әрі толық қаржыландырылуына жүргізілетін бюджеттік
бақылау сияқты негізгі бағыттарда жүзеге асырылады.
Мемлекеттік қаржылық сыртқы және ішкі бақылау жүргізу барысында
мемлекеттік бюджеттік бақылау объектілері қызметінің Қазақстан
Республикасынын заңдарына сәйкестігі, республикалық және жергілікті
бюджеттердің атқарылуы, олардың атқарылуы бойынша есепке алу және есептілік
жүргізу, олардың атқарылуын бағалау, мемлекеттің гранттарын, активтерін,
мемлекет кепілдік берген қарыздарды, мемлекеттік мекемелердің тауарларды
(жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді) өткізуден түсетін өз иелігінде
қалатын ақшаны пайдалану бөлігінде тексеріледі.
Мемлекеттік бюджеттік бақылау тәуелсіздік, объективтілік, айқындық,
ашықтық, құзыреттілік, жариялылық принциптері негізінде міндетті түрде
кұпиялылық режимін камтамасыз ету ескеріле отырып жүзеге асырылады.
Мемлекеттік қаржылық бақылау органдарының, мәслихат-тардыңтексеріс
комиссияларының, ішкі бақылау кызметтерінің және олардың кызметкерлері мен
мүшелерінін тәуелсіздігіне, бақылау функцияларын жүзеге асыру кезінде
олардың жүргізіп жатқан бақылау іс-шарасының тәуелсіздігіне нұқсан
келтіретін кез келген араласушылыққа жол бермеу бюджетгік бақылаудың
тәуелсіздігі принципін білдіреді.
Бюджеттік бақылаудың объективтілігі принципі осы бақылауды Қазақстан
Рсспубликасының заңнамасына, мемлекеттік қаржылық бақылау стандарттарына
сәйкес катаң жүргізу, мүдделер қақтығысына жол бермеу, бақылау нәтижелері
бойынша анықталған және кұжаттармен расталған фактілер негізінде ғана
шешімдер қабылдау сипатында болады.
Бюджеттік бақылау нәтижелерінін шүбәсіздігі принципі бақылау
нәтижелерін бухгалтерлік, банктік құжаттармен және мемлекеттік қаржылық
бақылау объектісінің өзге де кұжаттарымен нақтылы расталатынын көрсетеді.
Бюджеттік бақылаудың ашықтылығы принципі бақылау нәтижелерін
баяндаудың айқындығын (мөлдірлігін), мемлекеттік қаржылық бақылау
органдарының, мәслихаттардың тексеріс комиссияларының Қазақстан
Республикасының Президентіне, Қазақстан Республикасының Парламентіне,
Қазақстан Республикасының Үкіметіне, мәслихаттарға есептеме беретіндігін
білдіреді.
Құзыреттілік принципі мемлекеттік қаржылық бақылау органдарының, ішкі
бақылау қызметтері қызметкерлерінің, мәслихаттардың тексеріс комиссиялары
мүшелерінің бюджеттік бақылауды сапалы жүзеге асыруы үшін қажетті кәсіби
білімдері мен дағдыларының жиынтығы ретінде көрініс табады.
Жариялылық принципіне құпиялылық режимін, қызметтік, коммерциялық
немесе заңмен қорғалатын өзге де құпияны қамтамасыз ету мән-жайларын ескере
отырып, бюджеттік бақылау нәтижелерін жариялау жатады.
Мемлекеттік бюджеттік бақылауға қойылатын бірыңғай талаптар
мемлекеттік қаржылық бақылау стандарттарымен айқындалады.
Мемлекеттік қаржылық бақылау стандарттарын ішкі бақылау жөніндегі
орталық уәкілетті органмен бірлесе отырып Рес-публикалық бюджеттің
атқарылуын бақылау жөніндегі Есеп комитеті әзірлейді. Республикалық
бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі Есеп комитеті бекіткен мемлекеттік
қаржылық бақылау стандарттарын мемлекеттік бюджеттік бақылау органдары,
мәслихаттардың тексеріс комиссиялары, ішкі бақылау кызметтері және олардың
қызметкерлері мен мүшелері орындауға міндетті.
Мемлекеттік бюджеттік бақылау:
1. Мемлекеттік бюджеттік бақылау объектісінің нақтылы кезеңцегі
кызметін жаппай әдіспен тексеру және бағалау - кешенді бақылау;
2. Мемлекеттік бюджеттік бақылау объектісінің нақтылы кезеңдегі
қызметін жекелеген мәселелер бойынша жаппай әдіспен тексеру және бағалау -
тақырыптық бақылау;
3. Мемлекеттік бюджеттік бақылау объектісіне қатысты (косымша)
ақпарат алу қажеттігіне байланысты үшінші тұлғаларды бақылау - қарсы
бақылау жолымен жүзеге асырылады.
Аталған карсы бақылау операциялардың бірдейлігіне карай бір-бірімен
өзара байланысты құжаттарды салыстырып қарауды білдіреді, сондай-ақ тек
кана мемлекеттік бюджеттік бақылаудың негізгі объектісімен өзара қатынастар
мәселелері бойынша және тексеріліп отырған мәселе шеңберінде жүргізіледі.
Мемлекеттік бюджеттік бақылау:
1. Мемлекеттік бюджеттік бақылау объектісі қызметінің Қазақстан
Республикасы заңнамасынын талаптарына сәйкес-тігін бағалау — сәйкестілікті
бақылау;
2. Мемлекеттік бюджеттік бақылау объектісінің қаржылық есептілікті
жасауының және табыс етуінің анықтығын, негіз-ділігін және уақтылығын
бағалау - қаржылық есептілікті бақылау;
3. Мемлекеттік бюджеттік бақылау объектісінің республикалық немесе
жергілікті бюджет каражаттарын, мемлекет активтерін, мемлекет кепілдік
берген қарыздарды, мемлекеттік мекемелердің тауарларды (жұмыстарды,
керсетілетін қызметтерді) өткізуінен түскен ақшаларын пайдаланудың
үнемділігін, нәтижелілігін өрі өнімділігін тексеру және бағалау -
тиімділікті бақьілау сияқты типтерге бөлінеді.
Мемлекеттік бюджеттік бақылау объектілеріне:
- Қазақстан Республикасының Үкіметі;
- жергілікті атқарушы органдар;
- бюджетке түсетін түсімдерді алуға және бақылауға жауапты мемлекеттік
органдар;
- республикалық және жергілікті бюджеттерден қаржыландырылатын
мемлекеттік мекемелер, олардың ведомстволық бағыныстағы ұйымдары;
- бюджеттік каражатты алушылар, мемлекеттің байланысты гранттарын,
активтерін, мемлекет кепілдік берген қарыздарды пайдаланатын жеке және
заңды тұлғалар жатады.
Мемлекеттік бюджеттік бақылау объектісінің басшысы:
1) бюджеттік бақылаудын мақсатын, уақытын, ұзақтығын және оның
нәтижелерін, тұжырымдары мен ұсыныстарын білуге;
2) Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі Есеп
комитетінің, мәслихаттың тексеріс комиссиясының тапсырмасын, ішкі бақылау
жөніндегі орталық уәкілетті орган немесе оның аумақтық бөлімшесі басшысының
тиісінше бұйрығын табыс етпеген мемлекеттік қаржылық бақылау органынын
қызметкерлерін, мәслихаттардың тексеріс комиссияларының мүшелерін бақылауға
жібермеуге;
3) бақылау нәтижелерімен келіспеген жағдайда он күндік мерзімде
бақылау жүргізген мемлекеттік бюджеттік бақылау органына немесе мәслихаттың
тексеріс комиссиясына (олардың) бақылау актісіне білдірілген карсылықты
жіберуге;
4) бюджеттік бақылауды жүзеге асырған мемлекеттік қаржылық бақылау
органының, мәслихаттың тексеріс комиссиясының іс-әрекетіне Қазақстан
Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен шағым беруге құқылы.
Сонымен бірге мемлекеттік бюджеттік бақылау объектісінің басшысы:
1) мемлекеттік қаржылық бақылау органынын қызметкерлерін және
мәслихаттардың тексеріс комиссияларының мүшелерін жұмыс орындарымен
қамтамасыз етуге;
2) мемлекеттік қаржылық бақылау органының, ішкі бақылау қызметтерінің
қызметкерлерін, мәслихаттардың тексеріс комиссияларының мүшелерін бақылау
жүмысын жүзеге асыру үшін сұратылып отырған барлық қажетті акпаратпен
қамтамасыз етуге және оның шүбәсіздігі, объективтілігі мен толықтылығы үшін
дербес жауапкершілік тартуға;
3) мемлекеттік қаржылық бақылау органы, ішкі бақылау кызметтері
қызметкерлерінің және мәслихаттардың тексеріс комиссиялары мүшелерінің іс-
әрекеттеріне араласпауға, оларды шатастырмауға, бақылау жүргізуге кедергі
келтірмеуге және бақылау ауқымын шектемеуге;
4) кемшіліктерді жою жөнінде қабылданған шаралар туралы уақтылы
есептеме табыс етіп отыруға;
5) жүргізілген бақылау нәтижелері бар актіні танысып шығуға берген
күннен бастап үш күндік мерзім ішінде белгіленген тәртіппен бақылау
актісіне қол қоюға міндетті.
Қазақстан Республикасы бюджеттік жүйесінің барлық деңгейлеріндегі
сырткы бақылауды республикалық деңгейде Республикалық бюджеттің
атқарылуын бақылау жөніндегі Есеп комитеті және жергілікті деңгейде
мәслихаттардың тексеріс комиссиялары жүзеге асырады.
Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі Есеп комитеті
Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есептеме
беретін мемлекеттік қаржылық бақылаудың жоғары органы болып табылады.
Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніңдегі Есеп комитеті туралы
ережені Қазақстан Республикасының Президенті бекітеді.
Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау женіндегі Есеп комитеті:
1. Қазақстан Республикасының Президентіне республикалық бюджеттің
атқарылуын бақылау жөніңдегі Есеп комитетінің жұмысы туралы тоқсан сайын
акпарат береді;
2. Қазақстан Республикасы Президентінің республикалық бюджеттің
атқарылуына жүргізілген бақылауды талдауға, оның қорытындылары мен
нәтижелеріне, салықтар мен басқа да міндетті төлемдердің толығымен және
уақтылы түсуіне, бюджеттік қаражаттың мақсатты және тиімді пайдаланылуына
байланысты мәселелер бойынша тапсырмаларын, сондай-ақ басқа да жекелеген
тапсырмаларды орындайды;
3. Ішкі бақылау жөніндегі орталық уәкілетті орган табыс еткен
республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау актілерін талдайды және
Қазақстан Республикасының Үкіметіне, тиісті ішкі бақылау қызметтеріне
республикалық бюджеттің атқарылуына ішкі бақылаудың тиімділігін арттыру
жөнінде ұсыныстар береді;
4. Республикалық бюджет қаражаттарын пайдалану мәселелері жөніндегі
мемлекеттік қаржылық бақылау объектісі лауазымды адамдарының іс-
әрекеттерінде қылмыс немесе әкімшілік құқық бұзушылық белгілері, Қазақстан
Республикасының заңнамасын бұзудың өзге де фактілері анықталған жағдайда
бақылау материалдарын құқық корғау органдарына не-месе әкімшілік құқық
бұзушылық туралы істерді қарауға уәкілетті органдарға береді;
5. Мемлекеттік қаржылық бақылау объектілерінің республикалық бюджеттің
түсімдері мен шығыстарын атқару сәйкестігіне, қаржылық есептілігі мен
тиімділігіне бақылау жүргізеді;
6. Мемлекеттік қаржылықбақылау стандарттарының орындалуына бақылау
жүргізеді;
7. Сыртқы бақылау саласындағы кадрлардын біліктілігін арттыруды және
оларды қайта даярлауды ұйымдастырады;
8. Мемлекет кепілдік берген қарыздардын, республикалық бюджеттен
мемлекеттің міндеттемелерін өтеуге арнап берілген қаражаттардың,
мемлекеттің байланысты гранттарының және активтерінің нысаналы әрі тиімді
пайдаланылуын бақылайды;
9. Мемлекеттік органдардың және барлық меншік нысанындағы ұйымдардың
республикалық бюджетке түсімдердіңтолық және уақтылы түсуін қамтамасыз ету
женіндегі қызметін, сондай-ақ республикалық бюджеттен түскен сомалардың
қайтарылуын бақылайды;
10. Республикалық бюджет қаражатының пайдаланылу тиімділігіне бақылау
жүргізеді;
11. Бюджеттік инвестицияларды бақылайды;
12. Мемлекеттік органдар мен мемлекеттік қаржылық бақылау
объектілерінен республикалық бюджеттің атқарылуына сыртқы бақылау жүргізуге
байланысты мәселелер бойынша өзі белгілеген мерзімде қажетті құжаттар,
анықтамалар, ауызша және жазбаша түсініктемелер алады;
13. Республикалық бюджеттік бағдарламалардын (ішкі бағ-дарламалардың)
атқарылу тиімділігіне және нәтижелілігіне баға береді;
Республикалық бюджеттің атқарылуына бақылау жүргізуге мемлекеттік
органдардың тиісті мамандарын және қажет болған жағдайда қызметтеріне
бюджет қаражаты есебінен ақы төлей отырып аудиторлық ұйымдардың мамандары
мен сарапшыларын тартады.
Әкімшілік-аумақтық құрылыс Мәслихатының тексеріс комиссиясы:
13. Мәслихат пен әкімдікке бақылау нәтижелері бойынша жергілікті
бюджет қаражаттарының нысаналы емес, негізсіз және тиімсіз пайдалану
фактілері жөнінде, сондай-ақ жергілікті бюджетті атқару барысындағы
кемшіліктер туралы ақпарат береді;
14. Жергілікті атқарушы органдардың жергілікті бюджеттің түсімдерін
және шығыстарын ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Мемлекеттік бюджеттік бақылау Қазақстан Республикасының бюджеттік
заңнамалық актілерінің сақталуын, бюджеттік жүйенің барлық деңгейлеріндегі
бюджеттердін тиімді жұмыс істеуін, бюджеттік жүйедегі заңдықты және
бюджеттік құқық-тық тәртіпті қамтамасыз етеді, сондай-ак бюджеттік жүйснің
тиімді жүмыс істеу механизмін әрі бюджеттік ссептілік жүйесін құруға және
бюджеттердің тиісінше атқарылуына айтарлықтай септігінтиігізеді.
Мемлекеттік бюджеттік бақылау мемлекеттік қаржылық бақылаудың негізгі
бағытына жатады. Бюджеттік бақылау Қазақстан Республикасы бюджеттік
кұрылысынын ауқымындағы уәкілетті мемлекеттік органдар жүйесі аркылы жүзеге
асырылады, сондай-ақ ол мемлекеттің бюджеттік кызметінің аса маңызды
бағыттарының бірі ретінде көрініс табады.
Мемлекеттік бюджеттік бақылау:
1. Республикалық және жергілікті бюджеттерге, Қазақстан
Республикасының Ұлттық қорына түсетін заңнама жүзінде бекітіліп,
жоспарланған барлық кірістердің, сондай-ақ республикалық бюджеттің
дефицитін қаржыландыруға арналған кредиттік және қарыздық қаражаттардын
толығымен әрі уақтылы түсуіне жүргізілетін бюджеттік (қаржылық) бақылау;
2. Бюджеттік шығыстардың көлемі, құрылымы, мақсаты және нысаналы
бағдары бойынша уақтылы әрі толық қаржыландырылуына жүргізілетін бюджеттік
бақылау сияқты негізгі бағыттарда жүзеге асырылады.
Мемлекеттік қаржылық сыртқы және ішкі бақылау жүргізу барысында
мемлекеттік бюджеттік бақылау объектілері қызметінің Қазақстан
Республикасынын заңдарына сәйкестігі, республикалық және жергілікті
бюджеттердің атқарылуы, олардың атқарылуы бойынша есепке алу және есептілік
жүргізу, олардың атқарылуын бағалау, мемлекеттің гранттарын, активтерін,
мемлекет кепілдік берген қарыздарды, мемлекеттік мекемелердің тауарларды
(жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді) өткізуден түсетін өз иелігінде
қалатын ақшаны пайдалану бөлігінде тексеріледі.
Мемлекеттік бюджеттік бақылау тәуелсіздік, объективтілік, айқындық,
ашықтық, құзыреттілік, жариялылық принциптері негізінде міндетті түрде
кұпиялылық режимін камтамасыз ету ескеріле отырып жүзеге асырылады.
Мемлекеттік қаржылық бақылау органдарының, мәслихат-тардыңтексеріс
комиссияларының, ішкі бақылау кызметтерінің және олардың кызметкерлері мен
мүшелерінін тәуелсіздігіне, бақылау функцияларын жүзеге асыру кезінде
олардың жүргізіп жатқан бақылау іс-шарасының тәуелсіздігіне нұқсан
келтіретін кез келген араласушылыққа жол бермеу бюджетгік бақылаудың
тәуелсіздігі принципін білдіреді.
Бюджеттік бақылаудың объективтілігі принципі осы бақылауды Қазақстан
Рсспубликасының заңнамасына, мемлекеттік қаржылық бақылау стандарттарына
сәйкес катаң жүргізу, мүдделер қақтығысына жол бермеу, бақылау нәтижелері
бойынша анықталған және кұжаттармен расталған фактілер негізінде ғана
шешімдер қабылдау сипатында болады.
Бюджеттік бақылау нәтижелерінін шүбәсіздігі принципі бақылау
нәтижелерін бухгалтерлік, банктік құжаттармен және мемлекеттік қаржылық
бақылау объектісінің өзге де кұжаттарымен нақтылы расталатынын көрсетеді.
Бюджеттік бақылаудың ашықтылығы принципі бақылау нәтижелерін
баяндаудың айқындығын (мөлдірлігін), мемлекеттік қаржылық бақылау
органдарының, мәслихаттардың тексеріс комиссияларының Қазақстан
Республикасының Президентіне, Қазақстан Республикасының Парламентіне,
Қазақстан Республикасының Үкіметіне, мәслихаттарға есептеме беретіндігін
білдіреді.
Құзыреттілік принципі мемлекеттік қаржылық бақылау органдарының, ішкі
бақылау қызметтері қызметкерлерінің, мәслихаттардың тексеріс комиссиялары
мүшелерінің бюджеттік бақылауды сапалы жүзеге асыруы үшін қажетті кәсіби
білімдері мен дағдыларының жиынтығы ретінде көрініс табады.
Жариялылық принципіне құпиялылық режимін, қызметтік, коммерциялық
немесе заңмен қорғалатын өзге де құпияны қамтамасыз ету мән-жайларын ескере
отырып, бюджеттік бақылау нәтижелерін жариялау жатады.
Мемлекеттік бюджеттік бақылауға қойылатын бірыңғай талаптар
мемлекеттік қаржылық бақылау стандарттарымен айқындалады.
Мемлекеттік қаржылық бақылау стандарттарын ішкі бақылау жөніндегі
орталық уәкілетті органмен бірлесе отырып Рес-публикалық бюджеттің
атқарылуын бақылау жөніндегі Есеп комитеті әзірлейді. Республикалық
бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі Есеп комитеті бекіткен мемлекеттік
қаржылық бақылау стандарттарын мемлекеттік бюджеттік бақылау органдары,
мәслихаттардың тексеріс комиссиялары, ішкі бақылау кызметтері және олардың
қызметкерлері мен мүшелері орындауға міндетті.
Мемлекеттік бюджеттік бақылау:
1. Мемлекеттік бюджеттік бақылау объектісінің нақтылы кезеңцегі
кызметін жаппай әдіспен тексеру және бағалау - кешенді бақылау;
2. Мемлекеттік бюджеттік бақылау объектісінің нақтылы кезеңдегі
қызметін жекелеген мәселелер бойынша жаппай әдіспен тексеру және бағалау -
тақырыптық бақылау;
3. Мемлекеттік бюджеттік бақылау объектісіне қатысты (косымша)
ақпарат алу қажеттігіне байланысты үшінші тұлғаларды бақылау - қарсы
бақылау жолымен жүзеге асырылады.
Аталған карсы бақылау операциялардың бірдейлігіне карай бір-бірімен
өзара байланысты құжаттарды салыстырып қарауды білдіреді, сондай-ақ тек
кана мемлекеттік бюджеттік бақылаудың негізгі объектісімен өзара қатынастар
мәселелері бойынша және тексеріліп отырған мәселе шеңберінде жүргізіледі.
Мемлекеттік бюджеттік бақылау:
1. Мемлекеттік бюджеттік бақылау объектісі қызметінің Қазақстан
Республикасы заңнамасынын талаптарына сәйкес-тігін бағалау — сәйкестілікті
бақылау;
2. Мемлекеттік бюджеттік бақылау объектісінің қаржылық есептілікті
жасауының және табыс етуінің анықтығын, негіз-ділігін және уақтылығын
бағалау - қаржылық есептілікті бақылау;
3. Мемлекеттік бюджеттік бақылау объектісінің республикалық немесе
жергілікті бюджет каражаттарын, мемлекет активтерін, мемлекет кепілдік
берген қарыздарды, мемлекеттік мекемелердің тауарларды (жұмыстарды,
керсетілетін қызметтерді) өткізуінен түскен ақшаларын пайдаланудың
үнемділігін, нәтижелілігін өрі өнімділігін тексеру және бағалау -
тиімділікті бақьілау сияқты типтерге бөлінеді.
Мемлекеттік бюджеттік бақылау объектілеріне:
- Қазақстан Республикасының Үкіметі;
- жергілікті атқарушы органдар;
- бюджетке түсетін түсімдерді алуға және бақылауға жауапты мемлекеттік
органдар;
- республикалық және жергілікті бюджеттерден қаржыландырылатын
мемлекеттік мекемелер, олардың ведомстволық бағыныстағы ұйымдары;
- бюджеттік каражатты алушылар, мемлекеттің байланысты гранттарын,
активтерін, мемлекет кепілдік берген қарыздарды пайдаланатын жеке және
заңды тұлғалар жатады.
Мемлекеттік бюджеттік бақылау объектісінің басшысы:
1) бюджеттік бақылаудын мақсатын, уақытын, ұзақтығын және оның
нәтижелерін, тұжырымдары мен ұсыныстарын білуге;
2) Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі Есеп
комитетінің, мәслихаттың тексеріс комиссиясының тапсырмасын, ішкі бақылау
жөніндегі орталық уәкілетті орган немесе оның аумақтық бөлімшесі басшысының
тиісінше бұйрығын табыс етпеген мемлекеттік қаржылық бақылау органынын
қызметкерлерін, мәслихаттардың тексеріс комиссияларының мүшелерін бақылауға
жібермеуге;
3) бақылау нәтижелерімен келіспеген жағдайда он күндік мерзімде
бақылау жүргізген мемлекеттік бюджеттік бақылау органына немесе мәслихаттың
тексеріс комиссиясына (олардың) бақылау актісіне білдірілген карсылықты
жіберуге;
4) бюджеттік бақылауды жүзеге асырған мемлекеттік қаржылық бақылау
органының, мәслихаттың тексеріс комиссиясының іс-әрекетіне Қазақстан
Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен шағым беруге құқылы.
Сонымен бірге мемлекеттік бюджеттік бақылау объектісінің басшысы:
1) мемлекеттік қаржылық бақылау органынын қызметкерлерін және
мәслихаттардың тексеріс комиссияларының мүшелерін жұмыс орындарымен
қамтамасыз етуге;
2) мемлекеттік қаржылық бақылау органының, ішкі бақылау қызметтерінің
қызметкерлерін, мәслихаттардың тексеріс комиссияларының мүшелерін бақылау
жүмысын жүзеге асыру үшін сұратылып отырған барлық қажетті акпаратпен
қамтамасыз етуге және оның шүбәсіздігі, объективтілігі мен толықтылығы үшін
дербес жауапкершілік тартуға;
3) мемлекеттік қаржылық бақылау органы, ішкі бақылау кызметтері
қызметкерлерінің және мәслихаттардың тексеріс комиссиялары мүшелерінің іс-
әрекеттеріне араласпауға, оларды шатастырмауға, бақылау жүргізуге кедергі
келтірмеуге және бақылау ауқымын шектемеуге;
4) кемшіліктерді жою жөнінде қабылданған шаралар туралы уақтылы
есептеме табыс етіп отыруға;
5) жүргізілген бақылау нәтижелері бар актіні танысып шығуға берген
күннен бастап үш күндік мерзім ішінде белгіленген тәртіппен бақылау
актісіне қол қоюға міндетті.
Қазақстан Республикасы бюджеттік жүйесінің барлық деңгейлеріндегі
сырткы бақылауды республикалық деңгейде Республикалық бюджеттің
атқарылуын бақылау жөніндегі Есеп комитеті және жергілікті деңгейде
мәслихаттардың тексеріс комиссиялары жүзеге асырады.
Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі Есеп комитеті
Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есептеме
беретін мемлекеттік қаржылық бақылаудың жоғары органы болып табылады.
Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніңдегі Есеп комитеті туралы
ережені Қазақстан Республикасының Президенті бекітеді.
Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау женіндегі Есеп комитеті:
1. Қазақстан Республикасының Президентіне республикалық бюджеттің
атқарылуын бақылау жөніңдегі Есеп комитетінің жұмысы туралы тоқсан сайын
акпарат береді;
2. Қазақстан Республикасы Президентінің республикалық бюджеттің
атқарылуына жүргізілген бақылауды талдауға, оның қорытындылары мен
нәтижелеріне, салықтар мен басқа да міндетті төлемдердің толығымен және
уақтылы түсуіне, бюджеттік қаражаттың мақсатты және тиімді пайдаланылуына
байланысты мәселелер бойынша тапсырмаларын, сондай-ақ басқа да жекелеген
тапсырмаларды орындайды;
3. Ішкі бақылау жөніндегі орталық уәкілетті орган табыс еткен
республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау актілерін талдайды және
Қазақстан Республикасының Үкіметіне, тиісті ішкі бақылау қызметтеріне
республикалық бюджеттің атқарылуына ішкі бақылаудың тиімділігін арттыру
жөнінде ұсыныстар береді;
4. Республикалық бюджет қаражаттарын пайдалану мәселелері жөніндегі
мемлекеттік қаржылық бақылау объектісі лауазымды адамдарының іс-
әрекеттерінде қылмыс немесе әкімшілік құқық бұзушылық белгілері, Қазақстан
Республикасының заңнамасын бұзудың өзге де фактілері анықталған жағдайда
бақылау материалдарын құқық корғау органдарына не-месе әкімшілік құқық
бұзушылық туралы істерді қарауға уәкілетті органдарға береді;
5. Мемлекеттік қаржылық бақылау объектілерінің республикалық бюджеттің
түсімдері мен шығыстарын атқару сәйкестігіне, қаржылық есептілігі мен
тиімділігіне бақылау жүргізеді;
6. Мемлекеттік қаржылықбақылау стандарттарының орындалуына бақылау
жүргізеді;
7. Сыртқы бақылау саласындағы кадрлардын біліктілігін арттыруды және
оларды қайта даярлауды ұйымдастырады;
8. Мемлекет кепілдік берген қарыздардын, республикалық бюджеттен
мемлекеттің міндеттемелерін өтеуге арнап берілген қаражаттардың,
мемлекеттің байланысты гранттарының және активтерінің нысаналы әрі тиімді
пайдаланылуын бақылайды;
9. Мемлекеттік органдардың және барлық меншік нысанындағы ұйымдардың
республикалық бюджетке түсімдердіңтолық және уақтылы түсуін қамтамасыз ету
женіндегі қызметін, сондай-ақ республикалық бюджеттен түскен сомалардың
қайтарылуын бақылайды;
10. Республикалық бюджет қаражатының пайдаланылу тиімділігіне бақылау
жүргізеді;
11. Бюджеттік инвестицияларды бақылайды;
12. Мемлекеттік органдар мен мемлекеттік қаржылық бақылау
объектілерінен республикалық бюджеттің атқарылуына сыртқы бақылау жүргізуге
байланысты мәселелер бойынша өзі белгілеген мерзімде қажетті құжаттар,
анықтамалар, ауызша және жазбаша түсініктемелер алады;
13. Республикалық бюджеттік бағдарламалардын (ішкі бағ-дарламалардың)
атқарылу тиімділігіне және нәтижелілігіне баға береді;
Республикалық бюджеттің атқарылуына бақылау жүргізуге мемлекеттік
органдардың тиісті мамандарын және қажет болған жағдайда қызметтеріне
бюджет қаражаты есебінен ақы төлей отырып аудиторлық ұйымдардың мамандары
мен сарапшыларын тартады.
Әкімшілік-аумақтық құрылыс Мәслихатының тексеріс комиссиясы:
13. Мәслихат пен әкімдікке бақылау нәтижелері бойынша жергілікті
бюджет қаражаттарының нысаналы емес, негізсіз және тиімсіз пайдалану
фактілері жөнінде, сондай-ақ жергілікті бюджетті атқару барысындағы
кемшіліктер туралы ақпарат береді;
14. Жергілікті атқарушы органдардың жергілікті бюджеттің түсімдерін
және шығыстарын ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz