Өсиет бойынша мұра қабылдау
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
I. Өсиет бойынша мұрагерліктің түсінігі және оның жалпы ережелері ... ... ...
II. Өсиеттің түсінігі және оған қойылатын талап ретіндегі оның нысаны мен мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
III. Өсиеттің мазмұнын өзгерту, жарамсыз деп тану және олардың салдарлары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
IV. Өсиет қалдырушының ерекше өсиеттік нұсқаулары (өсиеттік бас тарту, жүктеу) және өсиеттің орындалуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
I. Өсиет бойынша мұрагерліктің түсінігі және оның жалпы ережелері ... ... ...
II. Өсиеттің түсінігі және оған қойылатын талап ретіндегі оның нысаны мен мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
III. Өсиеттің мазмұнын өзгерту, жарамсыз деп тану және олардың салдарлары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
IV. Өсиет қалдырушының ерекше өсиеттік нұсқаулары (өсиеттік бас тарту, жүктеу) және өсиеттің орындалуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Азаматтық құқықтағы қызықты мәселелердің біріне мұагерлік құқығы туралы мәселелерді жатқызуға болады. Біз білетіндей, мұрагерлік заң бойынша мұрагерлік және өсиет бойынша мұрагерлік деп бөлінеді. Жалпы алғанда, мұрагерлікке түсінік беретін болсақ, мұрагерлік – қайтыс болған азамат (мұра қалдырушы) мүлкінің басқа адамға (адамдарға) – мұрагерге немесе мұрагерлерге ауысуы.
Осы мұрагерлік құқығындағы ерекше мәнге ие болып табылатын өсиет бойынша мұра қабылдау. Азаматтың ол қайтыс болған жағдайда өзіне тиесілі мүлікке билік ету жөнінде өз ықтиярын білдіруі өсиет болып танылады. Міне, өсиеттің қызық жері, меніңше осы тұста. Өйткені өз ықтиярын білдіру арқылы өсиет қалдырушы мұраны заң бойынша мұрагерлерге де және ол тізімге мүлдем жақындамайтын адамдарға да үлестіруі мүмкін.
Осы мәселелер мұрагерліктің өсиет арқылы орындалуы тақырыбында курстық жұмысты жазуыма арқау болып табылды. Бұл курстық жұмыста азаматтық құқықтағы өсиеттің түсінігі, оның мәні мен мазмұны, заңмен оған қойылатын талаптар, өсиетті жарамсыз деп танудың құқықтық алғышарттары туралы мәселелер көтеріледі. Сонымен қатар бұл курстық жұмыста өсиетте көбіне орын алып отыратын мұра қалдырушының ерекше өсиеттік нұсқаулары туралы да мәселелер зерттеледі.
Өсиет негізінен алғанда біржақты мәміле болып табылатындықтан, өсиеттің жарамсыздық негіздері де мәмілелердің жарамсыздығына барынша ұқсас болып табылады, сондықтан да бұл курстық жұмыста азаматтық құқықтың жалпы бөліміне де кішкене шолу жасалады.
Осы мұрагерлік құқығындағы ерекше мәнге ие болып табылатын өсиет бойынша мұра қабылдау. Азаматтың ол қайтыс болған жағдайда өзіне тиесілі мүлікке билік ету жөнінде өз ықтиярын білдіруі өсиет болып танылады. Міне, өсиеттің қызық жері, меніңше осы тұста. Өйткені өз ықтиярын білдіру арқылы өсиет қалдырушы мұраны заң бойынша мұрагерлерге де және ол тізімге мүлдем жақындамайтын адамдарға да үлестіруі мүмкін.
Осы мәселелер мұрагерліктің өсиет арқылы орындалуы тақырыбында курстық жұмысты жазуыма арқау болып табылды. Бұл курстық жұмыста азаматтық құқықтағы өсиеттің түсінігі, оның мәні мен мазмұны, заңмен оған қойылатын талаптар, өсиетті жарамсыз деп танудың құқықтық алғышарттары туралы мәселелер көтеріледі. Сонымен қатар бұл курстық жұмыста өсиетте көбіне орын алып отыратын мұра қалдырушының ерекше өсиеттік нұсқаулары туралы да мәселелер зерттеледі.
Өсиет негізінен алғанда біржақты мәміле болып табылатындықтан, өсиеттің жарамсыздық негіздері де мәмілелердің жарамсыздығына барынша ұқсас болып табылады, сондықтан да бұл курстық жұмыста азаматтық құқықтың жалпы бөліміне де кішкене шолу жасалады.
1. Құқықтық актілер:
- Қазақстан Республикасының Конституциясы. 1995 жыл 30тамыз.
- Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексі. Жалпы және Ерекше бөлімдері.
- Қазақстан Республикасының Нотариат туралы Заңы.
2. Әдебиеттер тізімі.
- Гражданское право. Учебник для вузов. Под ред. Диденко А.Г., Басин Ю.Г., Иоффе О.С. и др. Алматы 1999 г.
- Гражданское право. Учебник под ред. А.П.Сергеева., Ю.К.Толстого. Москва Проспект 2000 г. 3 ТОМ.
- Комментарий к Гражданскому кодексу РК. Под ред. М.К.Сулейменова., Ю.Г.Басина. Алматы 2003 г
- Қазақстан Республикасының Конституциясы. 1995 жыл 30тамыз.
- Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексі. Жалпы және Ерекше бөлімдері.
- Қазақстан Республикасының Нотариат туралы Заңы.
2. Әдебиеттер тізімі.
- Гражданское право. Учебник для вузов. Под ред. Диденко А.Г., Басин Ю.Г., Иоффе О.С. и др. Алматы 1999 г.
- Гражданское право. Учебник под ред. А.П.Сергеева., Ю.К.Толстого. Москва Проспект 2000 г. 3 ТОМ.
- Комментарий к Гражданскому кодексу РК. Под ред. М.К.Сулейменова., Ю.Г.Басина. Алматы 2003 г
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Қазақ гуманитарлық заң университеті
Алматы заң академиясы
Азаматық құқық кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Өсиет бойынша мұра қабылдау
Орындаған: Рамазанов А.
Тексерген: Ынтымакоа С.А.
Алматы 2005 ж.
ЖОСПАР:
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
I. Өсиет бойынша мұрагерліктің түсінігі және оның жалпы
ережелері ... ... ...
II. Өсиеттің түсінігі және оған қойылатын талап ретіндегі оның нысаны мен
мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..
III. Өсиеттің мазмұнын өзгерту, жарамсыз деп тану және олардың
салдарлары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
IV. Өсиет қалдырушының ерекше өсиеттік нұсқаулары (өсиеттік бас тарту,
жүктеу) және өсиеттің
орындалуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
.
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... .
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
КІРІСПЕ
Азаматтық құқықтағы қызықты мәселелердің біріне мұагерлік құқығы
туралы мәселелерді жатқызуға болады. Біз білетіндей, мұрагерлік заң бойынша
мұрагерлік және өсиет бойынша мұрагерлік деп бөлінеді. Жалпы алғанда,
мұрагерлікке түсінік беретін болсақ, мұрагерлік – қайтыс болған азамат
(мұра қалдырушы) мүлкінің басқа адамға (адамдарға) – мұрагерге немесе
мұрагерлерге ауысуы.
Осы мұрагерлік құқығындағы ерекше мәнге ие болып табылатын өсиет
бойынша мұра қабылдау. Азаматтың ол қайтыс болған жағдайда өзіне тиесілі
мүлікке билік ету жөнінде өз ықтиярын білдіруі өсиет болып танылады. Міне,
өсиеттің қызық жері, меніңше осы тұста. Өйткені өз ықтиярын білдіру арқылы
өсиет қалдырушы мұраны заң бойынша мұрагерлерге де және ол тізімге мүлдем
жақындамайтын адамдарға да үлестіруі мүмкін.
Осы мәселелер мұрагерліктің өсиет арқылы орындалуы тақырыбында
курстық жұмысты жазуыма арқау болып табылды. Бұл курстық жұмыста азаматтық
құқықтағы өсиеттің түсінігі, оның мәні мен мазмұны, заңмен оған қойылатын
талаптар, өсиетті жарамсыз деп танудың құқықтық алғышарттары туралы
мәселелер көтеріледі. Сонымен қатар бұл курстық жұмыста өсиетте көбіне орын
алып отыратын мұра қалдырушының ерекше өсиеттік нұсқаулары туралы да
мәселелер зерттеледі.
Өсиет негізінен алғанда біржақты мәміле болып табылатындықтан,
өсиеттің жарамсыздық негіздері де мәмілелердің жарамсыздығына барынша ұқсас
болып табылады, сондықтан да бұл курстық жұмыста азаматтық құқықтың жалпы
бөліміне де кішкене шолу жасалады.
1. Өсиет бойынша мұрагерліктің түсінігі және оның жалпы ережелері
Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасы бойынша мұрагерліктің
екі түрі бар: заң бойынша мұрагерлік және өсиет бойынша мұрагерлік. Заң
бойынша мұрагерлік тек келесі жағдайларда ғана орын алады, егер: мұра
қалдырушы өсиет қалдырмаса; қалдырылған өсиет заңға сәйкес емес, жарамсыз
деп танылса; өсиетте көрсетілген тұлғалар мұраны қабылдаудан өсиеттегі
адамдардың пайдасына емес немесе басқа тұлғалардың пайдасына бас тартса;
барлық өсиет бойынша мұрагерлер заңға сәйкес тиісті емес мұрагерлер деп
танылатын болса.
Қазақстан Республикасының заңнамасы бір мұрагерлік істе заң бойынша
мұрагерлікті де, өсиет бойынша мұрагерлікті де тани береді. Мысалы, егер де
өсиетте мұра қалдырушы тек қана өзіне тиесілі мүліктің бір ғана бөлігіне
қатысты ғана өсиет қалдырса, онда мұраның қалған бөлігі заңды мұрагерлер
арасында бөліске салынады. Ал кейбір елдердің заңнамаларын қарастыратын
болсақ, мұрагерліктің екі түріне қатар жол берілмейді. Мысалы, егер мұра
қалдырушы өсиет бойынша мұрасының жартысын ғана қалдырған болса, онда
қалған бөлігі де өсиет бойынша бөлінуі тиіс1.
Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 1051-бабының 4-бөліміне
сәйкес “құпия өсиет” деген түсінік берілген. Оған сәйкес өсиет қалдырушының
тілегі бойынша нотариус өсиеттің мазмұнымен таныспай-ақ оын куәландырады.
Бұл біздің заңнама үшін жаңалықты нәрсе болып табылады. Құпия өсиет, оның
жарамсыз болып қалу қаупімен, өсиет қалдырушының өз қолымен жазылуға және
қолы қойылуға, екі куәнің және нотариустың қатысуымен куәлар қол қоятын
конвертке салынып, желімденуге тиіс.
Куәлар қол қойған конверт куәлардың және нотариустың қатысуымен,
нотариус куәландырып қол қоятын басқа конвертке салынып, желімденеді. Бұл
жердегі оның жарамсыз болып қалу қаупі дегеніміз, оның мазмұнының
тексерілмей куәлануы оның ертеңгі күнгі жарамсыздығына алып келуі мүмкін
болып табылатындығында. Осыны болдыртпас үшін, өсиет қалдырушы өсиетті
қалдырған кезде заңның талаптарын қатаң сақтауға міндетті болып табылады.
Өсиеттің мазмұнына деген талап Қазақстан Республикасы Азаматтық
кодексінің 1046-1048 және 1057-1059 баптарында бекітілген. Азаматтық
кодекстің 1047-бабында бекітілген талап ерекше қызығушылықты тудырады, оған
сәйкес өсиет қалдырушы мұрагер мінез-құлқының сипатына қатысты мұра алуды
белгілі бір талаппен байланыстыруға құқылы болып табылады. Осы аталған
норманың мазмұнын барынша ашу мақсатында Азаматтық кодекстің 18-бабында
көзделген норманың мазмұнымен қатар қойып қарастыруымыз қажет. Оған сәйкес,
адамның әрекет қабілеттігін заңда көзделген реттерден басқа кезде ешқалай
шектеуге жол берілмейді.
Біздің пайымдауымызша, Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің
1047-бабының 1-бөлімінде көрсетілген норма заң актілерінің әрекет
қабілеттікті шектеуі дегенге келіп саймайды. Осыған байланысты, өсиетте
мұра алушының әрекет қабілеттілігін белгілі бір дәрежеде шектеу бөлігіндегі
өсиеттің бір бөлігі жарамсыз болып танылуы мүмкін.
Бұл бапта көрсетіліп отырған шектеулер тек қана мұра қабылдаушының
өзінің мінез-құлқына байланысты болуы керек (мысалы: спирттік ішімдіктерді
және наркотикалық заттарды пайдаланудан бас тартуы, құмар ойындарын ойнамау
және т.с.с.). Мінез-құлықтық аспектіге сонымен қатар адамдарға оның
қатынасы туралы талаптар қойылуы мүмкін. Мәселен, ата-анаға, балаға,
бауырға деген қамқорлық және т.б.). Некеге отыру, белгілі бір қызмет
түрімен айналысу, бала туу, белгілі бір жерде міндетті түрде тұру біздің
ойымызша азаматтық құқық және әрекет қабілеттілігін шектеу болып табылады
және мұндай жағдайда ол жарамсыз болып танылуы керек.
Қазақстан Республикасы Азаматтық кодекстің 1046-бабының 7-бөліміне
сәйкес мұра қалдырушының өсиетте өзі мұрагер етіп тағайындаған адамдарға,
олар қайтыс болған жағдайда өз кезегінде өсиет еткен мүлікті белгілі бір
түрде билік ету міндетін жүктеуге құқығы жоқ.
Өсиеттің түсінігі. Егер өсиеттің түсінігін мағынасын ашып айтар
болсақ, өсиет дегеніміз азаматтың өзіне тиесілі мүлігін немесе мүліктік
емес игіліктерін өз өлімі орын алған жағдайда біреуге тапсыру туралы акті
болып табылады.
Өсиет құқықтық салдарға жету мақсатын көздеген бір тұлғаның арнайы
бағытталған әрекеті болып табылады. Нақ осы себептен өсиет біржақты
мәмілелерге теңестіріледі. Өсиетті өсиет қалдырушының жеке өзі жасауы тиіс,
бірақ көп жағдайларда куәлік ететін адамдардың көмегіне жүгінуге тура
келеді, ал егер де өсиет қалдырушы сауатсыз болса немесе оның физикалық
кемістігі болса, онда оның атынан жазатын адаммен толтырылады. Бірақ барлық
жағдайларда да өсиеті өкіл арқылы жасауға жол берілмейді. Сонымен қатар
бірнеше адамның атынан бір өсиетті жазуға да болмайды. Өсиет қалдырушы,
жоғарыда атап өткендей, толығымен әрекет қабілетті тұлға болып табылуы
тиіс. Ол өзінің әрекетіне толықтай есеп бере алатын және оның салдарын
көтере алатындай тұлға болуы тиіс.
Егер де өсиетті толықтай әрекетке қабілетті тұлға жасап, бірақ ол
сол кезде өз әрекеттерін басқарып, оған жауап бере алмайтын болса, онда бұл
жағдай ол өсиетті жарамсыз деп тануға негіз болып табылады.
Өсиетті біз әдетте мерзімді мәмілелерге жатқызамыз, себебі өсиет
қалдырушының өлімі және өсиеттің орындалуы белгілі бір кезде бәрі бір орын
алуы тиіс болып табылады1.
Сонымен қатар өсиет қалдырушы кез келген уақытта алдыңғы кезде
жасалған өз өсиетін өзгертуге немесе оның күшін жоюға құқылы болып
табылады. Сондықтан да біржақты мәміле сияқты шарттылық элементі де бар
болып табылады. Өсиетті жасау актісі өсиет қалдырушының өліміне дейін
қайтарымсыз болып табылмайды.
Қалдырылған өсиет, оның мазмұны қандай болмасын, өздігінен қандай да
болмасын мұрагерлік қатынастарды туындатпайды. Сонымен қатар, өсиет
негізінен алғашқы құқықтық акті ретінде табылады. Бірақ келесі бір факт –
мұраның ашылуы орын алған кезде мұрагерлік қатынастардың пайда болуын
туындатады: өсиет бойынша мұрагерлер мұраға шақырылады.
2. Өсиеттің түсінігі және оған қойылатын талап ретіндегі оның
нысаны
Өсиетке қойылатын талаптар.
Азаматтық кодексте өсиет ету және өсиетке қол қоюға байланысты
бірнеше жаңа нормалар енгізілді. Соңғы жағдайда, яғни өсиетке қол қойған
кезде ол рәсімге куәлардың қатысуы міндетті болып табылады. Азаматтық
кодекстің 1051-бабына сәйкес өсиет қалдырушының айтуымен өсиет жазылған
кезде нотариус жалпы жұрт қабылдаған техникалық құралдарды (жазу
машинкасын, дербес компьютер т.с.с.) пайдалануына рұқсат етіледі. Осы
аталғанға сәйкес сұрақ туындауы мүмкін, яғни мұндай құралдарды өсиет
қалдырушының өзі өсиетті толтырған кезде қолдануы мүмкін бе? Азаматтық
кодекстің талабына сәйкес, өсиет қалдырушы өсиетке өз қолымен қол қоюы тиіс
болып табылады. Бұл талап Азаматтық кодекстің 1050-бабының 3-бөлімінде
көзделген. Ал бірақ, өсиет қалдырушының өсиетті өз қолымен жазуы тиіс деген
талап біздің заңнамада жоқ. Бірақ бұл тұста есте ұстайтын бір нәрсе,
өсиетті толтыру рәсімі өсиет қалдырушының өзімен толтырылғаны немесе оның
сөзінен нотариустың толтырғандығына байланысты бір-бірінен айырмаланады.
Егер де өсиет мұра қалдырушының өзімен жасалатын болса, онда ол рәсімге
куәгерлердің қатысуы міндетті болып табылмайды. Куәнің қатысуы, егер де
мұра қалдырушының сөзінен өсиетті нотариус толтыратын болса, міндетті болып
табылады. Дегенмен, жоғарыда аталған техникалық құралдарды қолданған
уақытта мұра қалдыру туралы өсиетті мұра қалдырушы өзі толтырды ма, әлде
оны нотариус толтырды ма айыру мүмкін болмай қалады. Осы орайда тәжірибеде
бірқатар мәселелер туындауы мүмкін. Мәселен, нотариус өсиетті өз толтырып,
бірақ оны өсиет қалдырушының өзі толтырды деп жазуы мүмкін. Осы айтылғанға
байланысты, барлық жағдайда өсиетті қалдырған кезде оның кіммен
толтырылғандығы – мұра қалдырушының жеке өзімен бе, әлде нотариуспен
толтырылған ба, сол туралы жазба жасалуы тиіс. Сонымен қатар компьютерлік
техниканы пайдаланған кезде өсиеттің құпиялығын сақталуын қамтамасыз етуге
байланысты қиындықтар туындауы мүмкін. Сондықтан да бұндай құпияның
сақталуы үшін барлық жағдайлар жасалуы керек болып табылады.
Қазақстан Республикасының “Тіл туралы” заңына сәйкес, жеке және
заңды тұлғалардың арасында жасалатын барлық мәмілелер жазбаша түрде
жасалатын болса, мемлекеттік және орыс тілдерінде жасалып, қажет болған
жағдайда басқа да тілдердегі аудармалары қоса тіркелуі тиіс болып табылады.
Шетелдік жеке және заңды тұғалармен жасалатын жазбаша нысандағы
мәмілелер мемлекеттік тілде және тараптарға ыңғайлы болып табылатын басқа
да тілде жасалуы тиіс болып табылады. Өсиеттер біз білетіндей, біржақты
мәміле болып табылады. Осыған байланысты заңмен бекітілген тіл туралы
талаптар өсиетті толтырған кезде де сақталуға міндетті болып табылады.
Кейбір жағдайларда екі тілде жасалған өсиеттер бір-біріне қарама-қайшы
болып немесе бір-бірінің мазмұнына сай болмауы мүмкін. Егер мұндай жағдай
туа қалатын болса, өсиет мұра қалдырушының өзінің тілімен жасалатын
болғандықтан және оның еркіне барынша сай болғандықтан, өсиеттің осы
мәтініне басымдық берілуі тиіс болып табылады. Өсиетті талқылауға
байланысты дау туындамаған жағдайда, біздің ойымызша өсиет қалдырушының
еркі оның өзімен өсиет қай тілде жасалса, сол тілдегі өсиетке байланысты
анықталуы керек сияқты. Егер де шетелдік тұлғалар өздерінің өсиеттерін
Қазақстан Республикасының нотариалдық органдарында куәландыратын болса, бұл
жағдайдағы мұра қалдырушының еркі Қазақстан Республикасының мемлекеттік
тіліне сәйкес анықталуы тиіс болып табылады. Бірақ дау туындай қалған
жағдайда, біздің ойымызша, мұра қалдырушының өзі ерік білдірген тілге
сәйкес анықталуы керек сияқты.
Екі тілде өсиет қалдырылатын кездің барлық кезінде де аудармашы
қатысады. Өсиеттің бастапқы мәтіні, әдетте, мұра қалдырушының өзімен өз
тілінде жасалады. Ал екінші мәтін, өз мәні бойынша алдында жасалған
өсиеттің аудармасы болып табылады. Осыған байланысты мұндай аударманы
бекіту қажет болып табылады және бұл кезде аудармашыға өсиет мазмұнының
құпиялығын сақтау жөніндегі жауапкершілігі түсіндірілуі тиіс болып
табылады.
Өсиет мүліктің тағдырын шешуші акті ретінде сыйға тарту шартының
мазмұнына жақын болып табылады. Сонымен қатар, өлім жағдайында сыйға
тартуға жол берілмейтіндігін де айта кеткен жөн болып табылар. Бұл нені
білдіреді, соның мазмұнын ашып қарайық. Егер де сыйға тарту шарты жасалатын
болса және онда сыйға тартудың пәні сыйға беруші қайтыс болған жағдайда
өтуі көзделетін болса, онда бұл шарттың өзі құқықтық жағынан жарамсыз шарт
болып саналады. Қазіргі әрекеттегі заңнама бойынша сыйға тарту шарты тек
қана реалды емес, сонымен қатар консенсуалды да болуы мүмкін дейді
азаматтық құқық теориясының көрнекті өкілі Ю.К.Толстой. Егер де сыйға тарту
шарты реалды бола тұрып, ол жағдайда сыйға тарту шартының пәні әлі өтпеген
болатын болса, онда шарттың өзі жоқ болып саналады. Ал егер шарт
консенсуалды шарт болып жасалса, бұл жағдайда мәселе қиынырақ болып
табылады. Сондықтан да сыйға тарту шартына байланысты: “егер де сыйға
тартудың пәні сый алушы қайтыс болған жағдайда өтуді көздейтін болса, ондай
шарт жарамсыз болып саналады” деген норма бар. Ал ары қарай, бұл құқықтық
жағынан толығымен мазмұны ашылмаған, яғни мұндай түрдегі шартқа
мұрагерліктің ережелері қолданылады делінген. Меніңше, бұндай жағдайда
өсиеттің мазмұны мен шартың мазмұны бір-біріне сәйкес болып қалуы мүмкін.
Бірақ мұндай жағдайларда мүлік оған сингулярлық құқық мирасқорлығымен емес,
мұрагерлік кезінде орын алатын әмбебап құқық мирасқорлығы ережелері
қолданылады.
Өсиеттің мазмұны. Мұра қалдырушының өсиеттегі еркі түрліше болып
орын алуы мүмкін. Мәселен, ол барлық заңды мұрагерлерді мұрадан бір мезетте
айыра салуы мүмкін. Мұра қалдырушы өз өсиетінде барлық заңды мұрагерлерді
мұрадан айырып, неме мұралық мүлкінің бір ғана бөлігін оларға қалдыруы
мүмкін немесе өз мүлкінің барлық бөлігін басқа тұлғаларға беруі мүмкін1.
Өсиет қалдырушының ерекше бір құқығы ретінде оның кез келген
жағдайда өсиеттің мазмұнын өзгертіп немесе оның күшін жою қабілетін айта
аламыз. Соңғы жасалған өсиет алдыңғы жасалған өсиеттің күшін жояды немесе
ол толығымен алдыңғы жасалған өсиетке қайшы келмесе оның мазмұнын қайшы
келетін бөлігінде ғана күшін жояды. Мұралық өсиеттің күшін нотариусқа
немесе осындай акті бекітуге құқылы органға немесе лауазымды тұлғаға тиісті
арыз беру жолымен жоюға болады. Осындай жолмен жаңадан өсиет жазбай-ақ
немесе оған тиісті өзгертулен енгізбей-ақ ескі толтырылған өсиеттің күші
жойылады. Сонымен қатар өсиет қалдырушының ерекше құқығы ретінде оның
өсиеттің күшін жоюдың негіздерін және себептерін түсіндірмеуіне
болатындығын айтуға болады.
Өсиет қалдырушының еркінің нысандарының түрліше көрініс табуы
өсиеттің еркіндік принципінде көрініс тапқан. Бұл принцип, сонымен қатар
өсиетті куәландырған адамның (нотариустың) өсиетті куәландыру туралы
құпияны сақтауы кезінде де көрініс табады (Нотариат туралы Қазақстан
Республикасы Заңының мазмұнына сай нотариустар өздері куәландырған өсиеттің
мазмұнын сақтауға міндетті болып табылады).
Өсиетті жасаудың өзінің құпиясын, сонымен қатар өсиеттің мазмұнының
құпиясын сақтау бойынша нотариалдық қызметті жүзеге асыратын лауазымды
тұлғалар да заңда көзделген әрекетке жауапты болып келеді. Мысалы, жеке
нотариустар өздері куәландырған өсиеттің жасалғандығы туралы құпияны және
өсиеттің мазмұны туралы құпияны сақтамағаны үшін нотариустық қызметті
жүзеге асыру лицензиясынан айырылып, сонымен қатар нотариалдық палатадан
шеттетілуі мүмкін.
Мұнымен қатар, нотариустар осындай әрекеттері үшін өсиет қалдырушыға
келтірілген шығынның орнын толтыруға және ол шеккен моральдік зиянның орнын
толтыруға міндеттелуі мүмкін.
Бір сөзбен айтқанда, азаматтық құқық заңнамасы да, нотариалдық
әректетерді реттейтін де заңдардың мазмұны өсиеттің еркіндігі принципін
сақтауға бағытталған болып табылады. Ал бұл, егер өсиет қалдырушы өзінің
өсиетінің мазмұнының құпиялылығы сақталмаған болса, орындалуы мүмкін болып
табылмайды.
Өсиеттің нысаны. Өсиетте көрсетілген өсиет қалдырушының еркі заңда
көрсетілген талаптарды сақтай отырып, бекітілуі тиіс болып табылады. Ал
заңда бекітілген мұндай нысанға байланысты талапты ... жалғасы
Қазақ гуманитарлық заң университеті
Алматы заң академиясы
Азаматық құқық кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: Өсиет бойынша мұра қабылдау
Орындаған: Рамазанов А.
Тексерген: Ынтымакоа С.А.
Алматы 2005 ж.
ЖОСПАР:
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
I. Өсиет бойынша мұрагерліктің түсінігі және оның жалпы
ережелері ... ... ...
II. Өсиеттің түсінігі және оған қойылатын талап ретіндегі оның нысаны мен
мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..
III. Өсиеттің мазмұнын өзгерту, жарамсыз деп тану және олардың
салдарлары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
IV. Өсиет қалдырушының ерекше өсиеттік нұсқаулары (өсиеттік бас тарту,
жүктеу) және өсиеттің
орындалуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
.
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... .
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
КІРІСПЕ
Азаматтық құқықтағы қызықты мәселелердің біріне мұагерлік құқығы
туралы мәселелерді жатқызуға болады. Біз білетіндей, мұрагерлік заң бойынша
мұрагерлік және өсиет бойынша мұрагерлік деп бөлінеді. Жалпы алғанда,
мұрагерлікке түсінік беретін болсақ, мұрагерлік – қайтыс болған азамат
(мұра қалдырушы) мүлкінің басқа адамға (адамдарға) – мұрагерге немесе
мұрагерлерге ауысуы.
Осы мұрагерлік құқығындағы ерекше мәнге ие болып табылатын өсиет
бойынша мұра қабылдау. Азаматтың ол қайтыс болған жағдайда өзіне тиесілі
мүлікке билік ету жөнінде өз ықтиярын білдіруі өсиет болып танылады. Міне,
өсиеттің қызық жері, меніңше осы тұста. Өйткені өз ықтиярын білдіру арқылы
өсиет қалдырушы мұраны заң бойынша мұрагерлерге де және ол тізімге мүлдем
жақындамайтын адамдарға да үлестіруі мүмкін.
Осы мәселелер мұрагерліктің өсиет арқылы орындалуы тақырыбында
курстық жұмысты жазуыма арқау болып табылды. Бұл курстық жұмыста азаматтық
құқықтағы өсиеттің түсінігі, оның мәні мен мазмұны, заңмен оған қойылатын
талаптар, өсиетті жарамсыз деп танудың құқықтық алғышарттары туралы
мәселелер көтеріледі. Сонымен қатар бұл курстық жұмыста өсиетте көбіне орын
алып отыратын мұра қалдырушының ерекше өсиеттік нұсқаулары туралы да
мәселелер зерттеледі.
Өсиет негізінен алғанда біржақты мәміле болып табылатындықтан,
өсиеттің жарамсыздық негіздері де мәмілелердің жарамсыздығына барынша ұқсас
болып табылады, сондықтан да бұл курстық жұмыста азаматтық құқықтың жалпы
бөліміне де кішкене шолу жасалады.
1. Өсиет бойынша мұрагерліктің түсінігі және оның жалпы ережелері
Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасы бойынша мұрагерліктің
екі түрі бар: заң бойынша мұрагерлік және өсиет бойынша мұрагерлік. Заң
бойынша мұрагерлік тек келесі жағдайларда ғана орын алады, егер: мұра
қалдырушы өсиет қалдырмаса; қалдырылған өсиет заңға сәйкес емес, жарамсыз
деп танылса; өсиетте көрсетілген тұлғалар мұраны қабылдаудан өсиеттегі
адамдардың пайдасына емес немесе басқа тұлғалардың пайдасына бас тартса;
барлық өсиет бойынша мұрагерлер заңға сәйкес тиісті емес мұрагерлер деп
танылатын болса.
Қазақстан Республикасының заңнамасы бір мұрагерлік істе заң бойынша
мұрагерлікті де, өсиет бойынша мұрагерлікті де тани береді. Мысалы, егер де
өсиетте мұра қалдырушы тек қана өзіне тиесілі мүліктің бір ғана бөлігіне
қатысты ғана өсиет қалдырса, онда мұраның қалған бөлігі заңды мұрагерлер
арасында бөліске салынады. Ал кейбір елдердің заңнамаларын қарастыратын
болсақ, мұрагерліктің екі түріне қатар жол берілмейді. Мысалы, егер мұра
қалдырушы өсиет бойынша мұрасының жартысын ғана қалдырған болса, онда
қалған бөлігі де өсиет бойынша бөлінуі тиіс1.
Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 1051-бабының 4-бөліміне
сәйкес “құпия өсиет” деген түсінік берілген. Оған сәйкес өсиет қалдырушының
тілегі бойынша нотариус өсиеттің мазмұнымен таныспай-ақ оын куәландырады.
Бұл біздің заңнама үшін жаңалықты нәрсе болып табылады. Құпия өсиет, оның
жарамсыз болып қалу қаупімен, өсиет қалдырушының өз қолымен жазылуға және
қолы қойылуға, екі куәнің және нотариустың қатысуымен куәлар қол қоятын
конвертке салынып, желімденуге тиіс.
Куәлар қол қойған конверт куәлардың және нотариустың қатысуымен,
нотариус куәландырып қол қоятын басқа конвертке салынып, желімденеді. Бұл
жердегі оның жарамсыз болып қалу қаупі дегеніміз, оның мазмұнының
тексерілмей куәлануы оның ертеңгі күнгі жарамсыздығына алып келуі мүмкін
болып табылатындығында. Осыны болдыртпас үшін, өсиет қалдырушы өсиетті
қалдырған кезде заңның талаптарын қатаң сақтауға міндетті болып табылады.
Өсиеттің мазмұнына деген талап Қазақстан Республикасы Азаматтық
кодексінің 1046-1048 және 1057-1059 баптарында бекітілген. Азаматтық
кодекстің 1047-бабында бекітілген талап ерекше қызығушылықты тудырады, оған
сәйкес өсиет қалдырушы мұрагер мінез-құлқының сипатына қатысты мұра алуды
белгілі бір талаппен байланыстыруға құқылы болып табылады. Осы аталған
норманың мазмұнын барынша ашу мақсатында Азаматтық кодекстің 18-бабында
көзделген норманың мазмұнымен қатар қойып қарастыруымыз қажет. Оған сәйкес,
адамның әрекет қабілеттігін заңда көзделген реттерден басқа кезде ешқалай
шектеуге жол берілмейді.
Біздің пайымдауымызша, Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің
1047-бабының 1-бөлімінде көрсетілген норма заң актілерінің әрекет
қабілеттікті шектеуі дегенге келіп саймайды. Осыған байланысты, өсиетте
мұра алушының әрекет қабілеттілігін белгілі бір дәрежеде шектеу бөлігіндегі
өсиеттің бір бөлігі жарамсыз болып танылуы мүмкін.
Бұл бапта көрсетіліп отырған шектеулер тек қана мұра қабылдаушының
өзінің мінез-құлқына байланысты болуы керек (мысалы: спирттік ішімдіктерді
және наркотикалық заттарды пайдаланудан бас тартуы, құмар ойындарын ойнамау
және т.с.с.). Мінез-құлықтық аспектіге сонымен қатар адамдарға оның
қатынасы туралы талаптар қойылуы мүмкін. Мәселен, ата-анаға, балаға,
бауырға деген қамқорлық және т.б.). Некеге отыру, белгілі бір қызмет
түрімен айналысу, бала туу, белгілі бір жерде міндетті түрде тұру біздің
ойымызша азаматтық құқық және әрекет қабілеттілігін шектеу болып табылады
және мұндай жағдайда ол жарамсыз болып танылуы керек.
Қазақстан Республикасы Азаматтық кодекстің 1046-бабының 7-бөліміне
сәйкес мұра қалдырушының өсиетте өзі мұрагер етіп тағайындаған адамдарға,
олар қайтыс болған жағдайда өз кезегінде өсиет еткен мүлікті белгілі бір
түрде билік ету міндетін жүктеуге құқығы жоқ.
Өсиеттің түсінігі. Егер өсиеттің түсінігін мағынасын ашып айтар
болсақ, өсиет дегеніміз азаматтың өзіне тиесілі мүлігін немесе мүліктік
емес игіліктерін өз өлімі орын алған жағдайда біреуге тапсыру туралы акті
болып табылады.
Өсиет құқықтық салдарға жету мақсатын көздеген бір тұлғаның арнайы
бағытталған әрекеті болып табылады. Нақ осы себептен өсиет біржақты
мәмілелерге теңестіріледі. Өсиетті өсиет қалдырушының жеке өзі жасауы тиіс,
бірақ көп жағдайларда куәлік ететін адамдардың көмегіне жүгінуге тура
келеді, ал егер де өсиет қалдырушы сауатсыз болса немесе оның физикалық
кемістігі болса, онда оның атынан жазатын адаммен толтырылады. Бірақ барлық
жағдайларда да өсиеті өкіл арқылы жасауға жол берілмейді. Сонымен қатар
бірнеше адамның атынан бір өсиетті жазуға да болмайды. Өсиет қалдырушы,
жоғарыда атап өткендей, толығымен әрекет қабілетті тұлға болып табылуы
тиіс. Ол өзінің әрекетіне толықтай есеп бере алатын және оның салдарын
көтере алатындай тұлға болуы тиіс.
Егер де өсиетті толықтай әрекетке қабілетті тұлға жасап, бірақ ол
сол кезде өз әрекеттерін басқарып, оған жауап бере алмайтын болса, онда бұл
жағдай ол өсиетті жарамсыз деп тануға негіз болып табылады.
Өсиетті біз әдетте мерзімді мәмілелерге жатқызамыз, себебі өсиет
қалдырушының өлімі және өсиеттің орындалуы белгілі бір кезде бәрі бір орын
алуы тиіс болып табылады1.
Сонымен қатар өсиет қалдырушы кез келген уақытта алдыңғы кезде
жасалған өз өсиетін өзгертуге немесе оның күшін жоюға құқылы болып
табылады. Сондықтан да біржақты мәміле сияқты шарттылық элементі де бар
болып табылады. Өсиетті жасау актісі өсиет қалдырушының өліміне дейін
қайтарымсыз болып табылмайды.
Қалдырылған өсиет, оның мазмұны қандай болмасын, өздігінен қандай да
болмасын мұрагерлік қатынастарды туындатпайды. Сонымен қатар, өсиет
негізінен алғашқы құқықтық акті ретінде табылады. Бірақ келесі бір факт –
мұраның ашылуы орын алған кезде мұрагерлік қатынастардың пайда болуын
туындатады: өсиет бойынша мұрагерлер мұраға шақырылады.
2. Өсиеттің түсінігі және оған қойылатын талап ретіндегі оның
нысаны
Өсиетке қойылатын талаптар.
Азаматтық кодексте өсиет ету және өсиетке қол қоюға байланысты
бірнеше жаңа нормалар енгізілді. Соңғы жағдайда, яғни өсиетке қол қойған
кезде ол рәсімге куәлардың қатысуы міндетті болып табылады. Азаматтық
кодекстің 1051-бабына сәйкес өсиет қалдырушының айтуымен өсиет жазылған
кезде нотариус жалпы жұрт қабылдаған техникалық құралдарды (жазу
машинкасын, дербес компьютер т.с.с.) пайдалануына рұқсат етіледі. Осы
аталғанға сәйкес сұрақ туындауы мүмкін, яғни мұндай құралдарды өсиет
қалдырушының өзі өсиетті толтырған кезде қолдануы мүмкін бе? Азаматтық
кодекстің талабына сәйкес, өсиет қалдырушы өсиетке өз қолымен қол қоюы тиіс
болып табылады. Бұл талап Азаматтық кодекстің 1050-бабының 3-бөлімінде
көзделген. Ал бірақ, өсиет қалдырушының өсиетті өз қолымен жазуы тиіс деген
талап біздің заңнамада жоқ. Бірақ бұл тұста есте ұстайтын бір нәрсе,
өсиетті толтыру рәсімі өсиет қалдырушының өзімен толтырылғаны немесе оның
сөзінен нотариустың толтырғандығына байланысты бір-бірінен айырмаланады.
Егер де өсиет мұра қалдырушының өзімен жасалатын болса, онда ол рәсімге
куәгерлердің қатысуы міндетті болып табылмайды. Куәнің қатысуы, егер де
мұра қалдырушының сөзінен өсиетті нотариус толтыратын болса, міндетті болып
табылады. Дегенмен, жоғарыда аталған техникалық құралдарды қолданған
уақытта мұра қалдыру туралы өсиетті мұра қалдырушы өзі толтырды ма, әлде
оны нотариус толтырды ма айыру мүмкін болмай қалады. Осы орайда тәжірибеде
бірқатар мәселелер туындауы мүмкін. Мәселен, нотариус өсиетті өз толтырып,
бірақ оны өсиет қалдырушының өзі толтырды деп жазуы мүмкін. Осы айтылғанға
байланысты, барлық жағдайда өсиетті қалдырған кезде оның кіммен
толтырылғандығы – мұра қалдырушының жеке өзімен бе, әлде нотариуспен
толтырылған ба, сол туралы жазба жасалуы тиіс. Сонымен қатар компьютерлік
техниканы пайдаланған кезде өсиеттің құпиялығын сақталуын қамтамасыз етуге
байланысты қиындықтар туындауы мүмкін. Сондықтан да бұндай құпияның
сақталуы үшін барлық жағдайлар жасалуы керек болып табылады.
Қазақстан Республикасының “Тіл туралы” заңына сәйкес, жеке және
заңды тұлғалардың арасында жасалатын барлық мәмілелер жазбаша түрде
жасалатын болса, мемлекеттік және орыс тілдерінде жасалып, қажет болған
жағдайда басқа да тілдердегі аудармалары қоса тіркелуі тиіс болып табылады.
Шетелдік жеке және заңды тұғалармен жасалатын жазбаша нысандағы
мәмілелер мемлекеттік тілде және тараптарға ыңғайлы болып табылатын басқа
да тілде жасалуы тиіс болып табылады. Өсиеттер біз білетіндей, біржақты
мәміле болып табылады. Осыған байланысты заңмен бекітілген тіл туралы
талаптар өсиетті толтырған кезде де сақталуға міндетті болып табылады.
Кейбір жағдайларда екі тілде жасалған өсиеттер бір-біріне қарама-қайшы
болып немесе бір-бірінің мазмұнына сай болмауы мүмкін. Егер мұндай жағдай
туа қалатын болса, өсиет мұра қалдырушының өзінің тілімен жасалатын
болғандықтан және оның еркіне барынша сай болғандықтан, өсиеттің осы
мәтініне басымдық берілуі тиіс болып табылады. Өсиетті талқылауға
байланысты дау туындамаған жағдайда, біздің ойымызша өсиет қалдырушының
еркі оның өзімен өсиет қай тілде жасалса, сол тілдегі өсиетке байланысты
анықталуы керек сияқты. Егер де шетелдік тұлғалар өздерінің өсиеттерін
Қазақстан Республикасының нотариалдық органдарында куәландыратын болса, бұл
жағдайдағы мұра қалдырушының еркі Қазақстан Республикасының мемлекеттік
тіліне сәйкес анықталуы тиіс болып табылады. Бірақ дау туындай қалған
жағдайда, біздің ойымызша, мұра қалдырушының өзі ерік білдірген тілге
сәйкес анықталуы керек сияқты.
Екі тілде өсиет қалдырылатын кездің барлық кезінде де аудармашы
қатысады. Өсиеттің бастапқы мәтіні, әдетте, мұра қалдырушының өзімен өз
тілінде жасалады. Ал екінші мәтін, өз мәні бойынша алдында жасалған
өсиеттің аудармасы болып табылады. Осыған байланысты мұндай аударманы
бекіту қажет болып табылады және бұл кезде аудармашыға өсиет мазмұнының
құпиялығын сақтау жөніндегі жауапкершілігі түсіндірілуі тиіс болып
табылады.
Өсиет мүліктің тағдырын шешуші акті ретінде сыйға тарту шартының
мазмұнына жақын болып табылады. Сонымен қатар, өлім жағдайында сыйға
тартуға жол берілмейтіндігін де айта кеткен жөн болып табылар. Бұл нені
білдіреді, соның мазмұнын ашып қарайық. Егер де сыйға тарту шарты жасалатын
болса және онда сыйға тартудың пәні сыйға беруші қайтыс болған жағдайда
өтуі көзделетін болса, онда бұл шарттың өзі құқықтық жағынан жарамсыз шарт
болып саналады. Қазіргі әрекеттегі заңнама бойынша сыйға тарту шарты тек
қана реалды емес, сонымен қатар консенсуалды да болуы мүмкін дейді
азаматтық құқық теориясының көрнекті өкілі Ю.К.Толстой. Егер де сыйға тарту
шарты реалды бола тұрып, ол жағдайда сыйға тарту шартының пәні әлі өтпеген
болатын болса, онда шарттың өзі жоқ болып саналады. Ал егер шарт
консенсуалды шарт болып жасалса, бұл жағдайда мәселе қиынырақ болып
табылады. Сондықтан да сыйға тарту шартына байланысты: “егер де сыйға
тартудың пәні сый алушы қайтыс болған жағдайда өтуді көздейтін болса, ондай
шарт жарамсыз болып саналады” деген норма бар. Ал ары қарай, бұл құқықтық
жағынан толығымен мазмұны ашылмаған, яғни мұндай түрдегі шартқа
мұрагерліктің ережелері қолданылады делінген. Меніңше, бұндай жағдайда
өсиеттің мазмұны мен шартың мазмұны бір-біріне сәйкес болып қалуы мүмкін.
Бірақ мұндай жағдайларда мүлік оған сингулярлық құқық мирасқорлығымен емес,
мұрагерлік кезінде орын алатын әмбебап құқық мирасқорлығы ережелері
қолданылады.
Өсиеттің мазмұны. Мұра қалдырушының өсиеттегі еркі түрліше болып
орын алуы мүмкін. Мәселен, ол барлық заңды мұрагерлерді мұрадан бір мезетте
айыра салуы мүмкін. Мұра қалдырушы өз өсиетінде барлық заңды мұрагерлерді
мұрадан айырып, неме мұралық мүлкінің бір ғана бөлігін оларға қалдыруы
мүмкін немесе өз мүлкінің барлық бөлігін басқа тұлғаларға беруі мүмкін1.
Өсиет қалдырушының ерекше бір құқығы ретінде оның кез келген
жағдайда өсиеттің мазмұнын өзгертіп немесе оның күшін жою қабілетін айта
аламыз. Соңғы жасалған өсиет алдыңғы жасалған өсиеттің күшін жояды немесе
ол толығымен алдыңғы жасалған өсиетке қайшы келмесе оның мазмұнын қайшы
келетін бөлігінде ғана күшін жояды. Мұралық өсиеттің күшін нотариусқа
немесе осындай акті бекітуге құқылы органға немесе лауазымды тұлғаға тиісті
арыз беру жолымен жоюға болады. Осындай жолмен жаңадан өсиет жазбай-ақ
немесе оған тиісті өзгертулен енгізбей-ақ ескі толтырылған өсиеттің күші
жойылады. Сонымен қатар өсиет қалдырушының ерекше құқығы ретінде оның
өсиеттің күшін жоюдың негіздерін және себептерін түсіндірмеуіне
болатындығын айтуға болады.
Өсиет қалдырушының еркінің нысандарының түрліше көрініс табуы
өсиеттің еркіндік принципінде көрініс тапқан. Бұл принцип, сонымен қатар
өсиетті куәландырған адамның (нотариустың) өсиетті куәландыру туралы
құпияны сақтауы кезінде де көрініс табады (Нотариат туралы Қазақстан
Республикасы Заңының мазмұнына сай нотариустар өздері куәландырған өсиеттің
мазмұнын сақтауға міндетті болып табылады).
Өсиетті жасаудың өзінің құпиясын, сонымен қатар өсиеттің мазмұнының
құпиясын сақтау бойынша нотариалдық қызметті жүзеге асыратын лауазымды
тұлғалар да заңда көзделген әрекетке жауапты болып келеді. Мысалы, жеке
нотариустар өздері куәландырған өсиеттің жасалғандығы туралы құпияны және
өсиеттің мазмұны туралы құпияны сақтамағаны үшін нотариустық қызметті
жүзеге асыру лицензиясынан айырылып, сонымен қатар нотариалдық палатадан
шеттетілуі мүмкін.
Мұнымен қатар, нотариустар осындай әрекеттері үшін өсиет қалдырушыға
келтірілген шығынның орнын толтыруға және ол шеккен моральдік зиянның орнын
толтыруға міндеттелуі мүмкін.
Бір сөзбен айтқанда, азаматтық құқық заңнамасы да, нотариалдық
әректетерді реттейтін де заңдардың мазмұны өсиеттің еркіндігі принципін
сақтауға бағытталған болып табылады. Ал бұл, егер өсиет қалдырушы өзінің
өсиетінің мазмұнының құпиялылығы сақталмаған болса, орындалуы мүмкін болып
табылмайды.
Өсиеттің нысаны. Өсиетте көрсетілген өсиет қалдырушының еркі заңда
көрсетілген талаптарды сақтай отырып, бекітілуі тиіс болып табылады. Ал
заңда бекітілген мұндай нысанға байланысты талапты ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz