Синьцзянның ежелгі мәдени ескерткіштері
Кіріспе
2.СИНЬЦЗЯННЫҢ ЕЖЕЛГІ МӘДЕНИ ЕСКЕРТКІШТЕРІ
2.1 Жібек жолы
2.2 Щинжияңның тарихи мекендері
2.3Туристік қызметтің түрлері
2.4 Шинжяң күтіп алған халықаралық туристер саны 400 мың адам/реттен асты
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
2.СИНЬЦЗЯННЫҢ ЕЖЕЛГІ МӘДЕНИ ЕСКЕРТКІШТЕРІ
2.1 Жібек жолы
2.2 Щинжияңның тарихи мекендері
2.3Туристік қызметтің түрлері
2.4 Шинжяң күтіп алған халықаралық туристер саны 400 мың адам/реттен асты
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
Қытайдың Шинжяң ауданы – ертедегі Жібек жолының орта аялдамасы , ол-ырысты жер. Шинжяңның жері кең , жаратылыстық байлығы мәселен , геологиялық кен өнімдері , саяхат ресурстары төтенше мол.Ол Қытайдағы бай өлке . Шинжияңның мақсаты Қытайдың жалпы мақта өнім мөлшерінің 27,73 пайызын ұстайды. Байқалған кен өнімдерінің түрі 138, мұның ішінде 9 түрінің қоры Қытай бойынша ,32 түрі батыс терістік аймақ бойынша алдыңғы орында тұрады:Мұнай Қытайдағы құрлық мұнай қорының 30 пайызын , тәбиғи газ қытайдағы құрлық табиғи газ қорының 34 пайызын , көмір Қытайдағы көмір қорының 40 пайызын ұстайды, алтын жақұт, кастасы сияқты байлық түрлері мол болып , ертеден қазірге дейін аты әйгілі.
Тарихта "батыс өңір", бүгіндері Шинжяң ұйғыр автономиялы ауданы аталып отырған осы байтақ мекеннің территориялық жер аумағы бір миллион 600 мың шаршы километр. Жалпы Қытай жер аумағының алтыдан бір бөлігін ұстайды.
Тұрғылықтық шекарасының ұзындығы 5600 километр болып, Моңғолия Ресей, Қазақстан, Қырғызстан, Тәжікстан, Ауғанстан, Пакстан, Үндістан секілді 8 мемлекетпен шекараласады. Синьцзянда қазір 2 аймақ дәрежелі қала, 7 аймақ, 5 автономиялы облыс, 20 аудан дәрежелі қала, 62 аудан, 6 автономиялы аудан, әскери орынды түйін етіп өндіріс және құрылыспен айналысатын 14 дивизия (185 полк) бар. 2000 жылы Қытайдың өз ішінде жүргізілген санаққа негізделгенде (14 дивизия, 185 полктағы 2 миллион 453 мың 600 адам мұның сыртында ) Шинжяңдағы 47 ұлттың жалпы жан саны 19 миллион 250 мың адам болған. Оған дивизияны қоссақ, онда жалпы халық саны 21 миллион 703 мың 600 адам болды. Мұның 10 миллион 969 мың адамын қытайдан басқа ұлттар ұстайды екен.
Шинжяң халқы мекендеген жерлерде табиғаттың таусылмас кені, сан алуан аң-құстар бар. Бұлардың бастылары — карақұйрық, тауешкі, арқар, бұғы, елік, бөкен, құлан, қодас, аю, қасқыр, түлкі, қабылан, сілеусін, бұлғын, сусар, тиін, құндыз, суыр, борсық, мәлін, қаз, үйрек, қырғауыл, ұлар, құр, т.б.
Тарихта "батыс өңір", бүгіндері Шинжяң ұйғыр автономиялы ауданы аталып отырған осы байтақ мекеннің территориялық жер аумағы бір миллион 600 мың шаршы километр. Жалпы Қытай жер аумағының алтыдан бір бөлігін ұстайды.
Тұрғылықтық шекарасының ұзындығы 5600 километр болып, Моңғолия Ресей, Қазақстан, Қырғызстан, Тәжікстан, Ауғанстан, Пакстан, Үндістан секілді 8 мемлекетпен шекараласады. Синьцзянда қазір 2 аймақ дәрежелі қала, 7 аймақ, 5 автономиялы облыс, 20 аудан дәрежелі қала, 62 аудан, 6 автономиялы аудан, әскери орынды түйін етіп өндіріс және құрылыспен айналысатын 14 дивизия (185 полк) бар. 2000 жылы Қытайдың өз ішінде жүргізілген санаққа негізделгенде (14 дивизия, 185 полктағы 2 миллион 453 мың 600 адам мұның сыртында ) Шинжяңдағы 47 ұлттың жалпы жан саны 19 миллион 250 мың адам болған. Оған дивизияны қоссақ, онда жалпы халық саны 21 миллион 703 мың 600 адам болды. Мұның 10 миллион 969 мың адамын қытайдан басқа ұлттар ұстайды екен.
Шинжяң халқы мекендеген жерлерде табиғаттың таусылмас кені, сан алуан аң-құстар бар. Бұлардың бастылары — карақұйрық, тауешкі, арқар, бұғы, елік, бөкен, құлан, қодас, аю, қасқыр, түлкі, қабылан, сілеусін, бұлғын, сусар, тиін, құндыз, суыр, борсық, мәлін, қаз, үйрек, қырғауыл, ұлар, құр, т.б.
1. Туристическое районирование Синьцзян-Уйгурского автономного района.
2. Карта туристского районирования Синьцзяна.
3. Программа специальных туристских маршрутов, составленных туристской компанией «Шелковый путь» Синьцзянского университета.
4. Туристские экскурсии по территории Синьзяна и за его пределами, составленные туристской компанией «Шелковый путь» Синьцзянского университета.
5. Шыңжаңның Ұлттық Энциклопедиясы, (Шыңжаң, 2000ж), 1 том.
6. Шыңжаңның Ұлттық Энциклопедиясы, (Шыңжаң, 2001ж), 2 том.
7. Шыңжаңның Ұлттық Энциклопедиясы, (Шыңжаң, 2002ж), 3том.
8. Шыңжаңның Ұлттық Энциклопедиясы, (Шыңжаң, 2003ж), 4том.
9. Шыңжаңның Ұлттық Энциклопедиясы, (Шыңжаң, 2004ж), 5том.
10. Шыңжаң ұйғыр автономиялы районы картасы, (Шыңжаң, 2005ж).
2. Карта туристского районирования Синьцзяна.
3. Программа специальных туристских маршрутов, составленных туристской компанией «Шелковый путь» Синьцзянского университета.
4. Туристские экскурсии по территории Синьзяна и за его пределами, составленные туристской компанией «Шелковый путь» Синьцзянского университета.
5. Шыңжаңның Ұлттық Энциклопедиясы, (Шыңжаң, 2000ж), 1 том.
6. Шыңжаңның Ұлттық Энциклопедиясы, (Шыңжаң, 2001ж), 2 том.
7. Шыңжаңның Ұлттық Энциклопедиясы, (Шыңжаң, 2002ж), 3том.
8. Шыңжаңның Ұлттық Энциклопедиясы, (Шыңжаң, 2003ж), 4том.
9. Шыңжаңның Ұлттық Энциклопедиясы, (Шыңжаң, 2004ж), 5том.
10. Шыңжаң ұйғыр автономиялы районы картасы, (Шыңжаң, 2005ж).
Жоспар
Кіріспе
2.СИНЬЦЗЯННЫҢ ЕЖЕЛГІ МӘДЕНИ ЕСКЕРТКІШТЕРІ
2.1 Жібек жолы
2.2 Щинжияңның тарихи мекендері
2.3Туристік қызметтің түрлері
2.4 Шинжяң күтіп алған халықаралық туристер саны 400 мың адамреттен асты
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
КІРІСПЕ
Қытайдың Шинжяң ауданы – ертедегі Жібек жолының орта аялдамасы , ол-
ырысты жер. Шинжяңның жері кең , жаратылыстық байлығы мәселен ,
геологиялық кен өнімдері , саяхат ресурстары төтенше мол.Ол Қытайдағы бай
өлке . Шинжияңның мақсаты Қытайдың жалпы мақта өнім мөлшерінің 27,73
пайызын ұстайды. Байқалған кен өнімдерінің түрі 138, мұның ішінде 9
түрінің қоры Қытай бойынша ,32 түрі батыс терістік аймақ бойынша алдыңғы
орында тұрады:Мұнай Қытайдағы құрлық мұнай қорының 30 пайызын , тәбиғи газ
қытайдағы құрлық табиғи газ қорының 34 пайызын , көмір Қытайдағы көмір
қорының 40 пайызын ұстайды, алтын жақұт, кастасы сияқты байлық түрлері
мол болып , ертеден қазірге дейін аты әйгілі.
Тарихта "батыс өңір", бүгіндері Шинжяң ұйғыр автономиялы ауданы аталып
отырған осы байтақ мекеннің территориялық жер аумағы бір миллион 600 мың
шаршы километр. Жалпы Қытай жер аумағының алтыдан бір бөлігін ұстайды.
Тұрғылықтық шекарасының ұзындығы 5600 километр болып, Моңғолия Ресей,
Қазақстан, Қырғызстан, Тәжікстан, Ауғанстан, Пакстан, Үндістан секілді 8
мемлекетпен шекараласады. Синьцзянда қазір 2 аймақ дәрежелі қала, 7 аймақ,
5 автономиялы облыс, 20 аудан дәрежелі қала, 62 аудан, 6 автономиялы аудан,
әскери орынды түйін етіп өндіріс және құрылыспен айналысатын 14 дивизия
(185 полк) бар. 2000 жылы Қытайдың өз ішінде жүргізілген санаққа
негізделгенде (14 дивизия, 185 полктағы 2 миллион 453 мың 600 адам мұның
сыртында ) Шинжяңдағы 47 ұлттың жалпы жан саны 19 миллион 250 мың адам
болған. Оған дивизияны қоссақ, онда жалпы халық саны 21 миллион 703 мың 600
адам болды. Мұның 10 миллион 969 мың адамын қытайдан басқа ұлттар ұстайды
екен.
Шинжяң халқы мекендеген жерлерде табиғаттың таусылмас кені, сан алуан аң-
құстар бар. Бұлардың бастылары — карақұйрық, тауешкі, арқар, бұғы, елік,
бөкен, құлан, қодас, аю, қасқыр, түлкі, қабылан, сілеусін, бұлғын, сусар,
тиін, құндыз, суыр, борсық, мәлін, қаз, үйрек, қырғауыл, ұлар, құр, т.б.
Шинжяң ұйғыр автономиялыауданы— жер асты қазба байлығы мол ырысты өлке.
Онда көмір, темір, алтын, күміс, тұз, әк, шырымтал және түсті металл мен
сирек кездесетін металдың сан алуаны бар. Жұртка әйгілі Қарамайлы, Орқы,
Майтау мұнай алаптары бар.Шинжяңның Жоңғар, Тарым, Тұрпан-Құмыл осы үш
ойпатында мұнай, газ байлығы төтенше мол болып, Қытай мемлекеті бойынша
алдыңғы орында тұрады. Шинжяңдағы Жоңғар ойпатының көлемі 130 мың шаршы
километр болып, мұнай-газ байлығы шамамен 15,9 миллиард тонна деп
межеленген.
2.СИНЬЦЗЯННЫҢ ЕЖЕЛГІ МӘДЕНИ ЕСКЕРТКІШТЕРІ
2.1 Жібек жолы
Бұл жолдың жібек деп аталуының себебеі, мұнда ежелгі Қытайда
шығарылған ең басты тауар жібек алып өтілген. Ұлы жібек жолы ежелгі қытай
астанасы Чаньчаньнан (қазіргі Сиань) Жерорта теңізіне дейін созылып жатқан,
сол себептен оның көп бөлігі Синьцзянның жерлерін басып өткен.
Б.з.д. 138-119 жж. әйгілі ежелгі қытай саяхатшы және дипломат Чжан
Цзянь жібекке толтырылған караванда Батыс шегіне – Сиюйге Вэйли арқылы,
Цюзы (Куча), Шулэ (Кашгар), Хотан, Шачэ, Давальға аттанып, Даюечжи және
Канцзюй патшалығына да жетті. Бұл саяхат он айдан артыққа созылды. Саяхат
барысында Чжан Цянь Орталық Азияның шөлдері мен жазықтары, Тянь-Шань
тауының системалары, Памир және үлкен ортаазиаттық өзендер Амудария және
Сырдария жайлы нақты мәліметтер жинады.
Б.з. 73 жылы қытай династиясының императоры Хань Орта Азия жеріне
әскери басшысы Бань Чао жіберді. 67 ж ылы үнді монахы Ауғаныстанның қиын
жолдарынын өтіп, Касьяматанга және Чжуфалань Лоянға қажылық жасаған. Әйгілі
қытай саяхатшысы Сюань Цзань 629 жылдан 645 жылға дейін 16 жыл ішінде тек
Орталық Азияда емес, Шығыс Үндістанның барлық мемлекетінде болды. Үлкен
көлемде мәліметтер жинап Записки о странах Запада атты трактат жазды,
онысы кезктегі ғасырларда үлкен сұраныстарға ие болған. Осылайша, ақыр
соңында xvі ғасырда қытай жазушысы У Чэнь Энь, бұл еңбекке таң
қалғандықтан, Путешествие на Запад атты фантастикалық әңгіме жазды. 1275
жылы Юанский империяның астанасы Дадуға итальян саяхатшысы Марко Поло
келді. Оның қолжазбаларында Памирски тау, Кашгаре, Шаче, Хо таше жерлерінің
нақты суреттелулері бар.
Синьцзян Қытайға және әлемге әйгілі, ең алдымен, ежелгі Жібек
жолымен, оның территориясынан өткен, онда көптеген мәдени ескерткіштер
қалдырған. 2 мың жыл бұрын Синьцзянда ежелгі қытай мен ежелгі Индия,
Персия, Аравия, ежелгі Греция және Римның мәдениеттері бірікті. Жібек
жолының оңтүстік және солтүстік тармағында, 5000 км-ден жоғары ұзындықта
ежелгі қалалардың руин қалдықтарын, белгі мұнараларын, Буддист шіркеулерін,
үңгірлерін, мешіттерін және тастап кеткен өңделген жерлерін көруге болады.
Мұндай ескерткіштер жайлы толық емес мәліметтер 100-ден астам болып
есептелінеді. Жібек жолының Синьцзяндағы бөлігі ежелгі уақыттағы рухын ең
көп сақтай алғаны болып шықты. Осы ежелгі магистрал жолына деген үлкен
қызығушылықтар келешекте халықаралық туристік маршрут құру мәселесін
орындайды.
Синьцзян тек Жібек жолының әртүрлі бұтақтары бірігіп тұрған жер
ғана емес еді, ол жер Евразияның солтүстік бөлігінің көшпенді халықтарының
қозғалыс аренасы да болған. Жазық жол бұл халықтардың өсуі тарихында
маңызды рөл атқарды. Алтай, Тянь-Шань, Алтынага және Куэнь-Луня тауларында
және жазық кең даласында номадтар мыңдаған наскалды суреттер, жазулар және
жерлеулер қалдырған.
Және де Синьцзян әлемдік религияны таратудың бірден-бір аймағы.
Буддизм, ислам, христиан, зороастризм және басқалары мұнда неизгладимый
әсер қалдырған . Ерекше көптеген бағалы мәдени ескерткіштер буддизм мен ис
ламнан қалған. Бұнда 16-дан астам жерлеулер табылған мыңдаған Будданың
үңгірі атты атпен әйгілі, олардан басқа 500-ден стам үңгірлер қазып
алынған, ежелгі қалалар руиндерінің қасында орналасқан буддистік храмдар
мен шіркеулер. Негізінде Синьцзянде мешіттің көлемі 2 мыңнан жоғары болып
саналады. Олардың ішіндегі ең үлкені – Аткарлық мешіт, ол оңтүстік
Синьцзянде орналасқан.
Синьцзянда жүздеген көркем-ғылыми құндылықтары бар археологиялық
ескерткіштер мен жерлеулер табылған. Олардың ішінде 100 объекті мемлекеттің
қорғауындағы категориясына қатысты, және 120-сы автономдық ауданмен
қорғалатын категорияға жатады.
2.2 Щинжияңның тарихи мекендері
Щинжияңның ежелгі караванды жолда орналасуы көптеген бұл территориядағы
қонақжайлылығын көрсетеді. Мемлекеттік ведомства жүргізген зерттеулер 419
туристтік қонақжайлылық, мынандай шешімге келді, туристік ресурс бойынша
СУАР Қытайда бірінші орында тұрады, келешекте маңызды шетелдік туризм
ауданы болуға уәде берген.
Гаочан қалашығы оңтүстік-шығыста 46км Турфан қаласынан орналасқан,
Карахэчжо территориясында. Б.з.д. 1 ғасырда Гаочан Жібек жолында ең маңызды
сауда орталығы болған. Қазіргі күнге дейін қаланы қоршап тұрған қорған
дуалы сақталып келген.
Минарет Имина 2 км Турфана қаласының батыс жағында орналасқан. Бұл
Щинжияңда ең үлкен мұнара, ұйғырлардың ұлттық рухы. Ол 1778 жылы құрылған,
биіктігі 37м, ішінде бұранда басқыш орналасқан, соның арқасында оның шыңына
шығуғу болады. Бүткіл Қытайдан мұндай ұйғұрдың архитектурасы ескерткішіне
ұқсайтындай таппассың. Мұнараның жанында Турфандағы ең үлкен мұсылман
мешіті орналасқан. 1988 жылы Имина мұнарасы мемлекеттің қорғауындағы мәдени
ескерткіш болып жарияланды.
Этигарт мешіті – Кашгар қалсынның орталығында – Қытайдағы ең ірі
мұсылман мешіті, 500 жыл бұрын салынған. Мұсылмандар арасында Этигарт
мешіті Бұхара және Самарқанд мешіті сияқты әлемге әйгілі. Салынған жылдары
– 1442-1872 жылдар. Этигарт мешіті – намаз оқитын залы, михраба, портал
және бассейні бар кең тараған мұсылман архитектурасымен салынған – СҰАР
өкілі күзетімен қорғалуда.
Ходжи Акопи мазары Кашгардың шығыс жағында орналасқан. Акопидан кейін
қытай императорының тұтқын әйелі Цянлуна Сэйфэй жерленген болатын. 1640
жылы салынған комплекс үшбұрышты формада, жерленген орнынан басқа
айналасында 72 бейіт бар, кіретін арка және т.б. ескі құрылыс орындары бар.
Мазарлар көк және ақ ала түсті кірпішпен, боялған. Осы барлық комплекс аса
жоғыры дейгейдегі сурет өнерімен салынған.
Цюцын үңгір храмдары Байчэн уезі және Куча Аксус уезі аймағында
орналасқан. Барлығы 4 комплекс орналасқан, одан жақсы сақталғандар 472
үңгір. Үңгір комплекстерінің бірі – Кумутурас – Вэйгань өзені жағасында
орналасқан. Бұл жерде 112 үңгір саналды. Көп белгілі үңгір Мың Будда қылық
үңгірі, ол Байчэн уезінен 50 км қашықтықтағы Қызыл территориясындағы
Миньуюаныэшань тауында орналасқан. Ежелде мұнда Цюцы патшалығы болған. Мың
Будда комплексінде 236 үңгір бар, оның ішінде жақсы сақталғандар саны 135.
Фреска келбетінің ауданы 5 мың шаршы метрді құрайды. Фрескаларда Шакья-
Мунидің 67 эпизоды жазылған.
Руинны Цзяохэ Турфаннан батысқа қарай 13 км қашықтықта орналасқан.
Цзяохэ атауын (өзендер торабы) алуы оның айналасында өзен жолдары және
ағыстар көп орналасқан. Өте ежелде бұл жерде Чэшинцяньго патшалығы қаласы
салынған болатын, олардің бірі Батыс аймақтың 36 мемлекеті. Қала
территориясы ұзындығы 1600 м, максималды ені 300 м. Монастырлер мен
храмдардың, тұрғын үйлер қалдықтары да сақталып қалған. Қала ауданы 470 мың
шаршы метр, сақталып қалған фундаменттер ауданы 360 мың шаршы метр. Құрылыс
жоспарлары өте қызық, үлкен бөлігі Тан династиясы дәуіріне ұқсайды. Бұл
қала досун кезеңіндегі өзінше бір архитектураны бейнелейді. Қала 15
ғасырдың ортасына дейін болған, кейіннен ақырындап құлаған.
Мың Будда Байцзыклик үңгірлері Турфаннан батысқа қарай 48 км
қашықтықта орналсқан және масштабты, формаларына қарай әртүрлі, келбеті
Турфан хром ансамблі бай болып суреттеледі. Ансамбльде 83 үйгір, 40-тан
астам жалпы ауданы мың шаршы метрден астам фрескалар бар. Осылар бойынша
тарихи кезеңнің келбетін құруға болады. Бұл үңгір тамдар V-VI ғасырларға
жатады.
2.3 Щинжияңның қазіргі күнгі қалалары
Үрімші қаласы
Щинжияң-Ұйғыр автономдық ауданының астанасы – Үрімші, саяси,
шаруашылық, мәдение және көлік орталық ауданы болып табылдаы.
Үрімші – көп ұлтты халық орналасқан қала. Халық саны 1440 мың.
Ұйғырлар, ханьцы, хуэйцлер, қазақтар, маньчжур, монғолдар сибо ұлттары
тұрады – жалпы саны 13 ірі ұлттар. Ханьцылар - 73%, ұйғырлар - 9 %,
қазақстар 3 % халық санын құрайды.
Үрімші пайдабалы қазбаларға өте бай, оны тіпті көмір қаласы деп те
атайды. Бұл жердің көмір қоры шамамен 9 млрд тоннаға бағаланады.
Қалада 3000 астам өнеркәсіптік ұйымдар бар. Олардың бағыттары мұнай
өңдеу, текстиль, механика, азық-түлік өндірісімен, қара металлургиямен,
құрылыс материалдарын өндіру, электротехника, химия өндірісімен айналысады.
1997 жылдың желтоқсанында Үрімшіде шетелдік инвестициялармен 339 ұйым
тіркелді, оның ішінде шетелдік инвесторлар – 20 астам елдер мен аудандар,
соның ішінде Азиядан, Еуропадан және Солтүстік Америка елдерінен.
Үрімшідегі ашық экономикалық зона және жоғарғы технологиялық өндіріс
ауданы мемлекеттің ҚХР Мемлекеттік санкцияларының ашық аудандары болып
табылады. Соңғы жылдары инвестициялық климат біраз жақсарды, мұнда
инфраструктуралық құрылыс, қала және тұрғын үй құрылысы жақсарды. Қалада
көптеген қазіргі заманға сай мүйлер салынды, көшелерде көлік көбейді.
Мәдени-білім орталықтары тез дамуда. Синьцзян университеті, Синьцзян
ауылшаруашылық университеті және тағы да көптеген жоғарғы оқу орындары бар.
Шинжяң-географиялық жер бедері кесек те өзгеше, көрінісі көз тартатын жер,
сондай-ақ көлемі кең-байтақ, қатынас желісі ұзаққа созылған туризм аумағы.
Бүгінде, туризм Шинжяңның маңызы зор тіректі кәсіптерінің біріне айналды.
Оңтүстік, Солтүстік, Шинжяңның қатынас торабындағы Үрімжі-байырғы жібек
жолындағымаңызды қала, Азия-Еуропа екінші құрлық көпірінің көпір басы
бекеті, Қытайдағы үздік саяхат қаласы.
Үрімжі Тянь- Шань тауының солтүстік бөктерінідегі жайылымды белдеуге
орналасқан, таумен қоршалып, сумен белдеуленген, шұрайлы, кең-жазира Азия
құрлығының географикалық орталығына орналсқан, Азия кіндігіндегі орталық
қала деген атағы бар, дүние жүзіндегі теңізден ең алыс мегаполис. Оқшау
географикалық орны үрімжіге бай мазмұнды саяхат байлығын сыйлайды: Қарлы
шың, мұздық, орман-тоғай, жайлау, құба шөл, көл, құмды дала, не десеңіз сол
табылады. Онда тарихы ұзақ жібек жолының мәдениеті мен өнері, ұлттық
ерекшелікке ие гуманитарлық көрініс және діни-тарихи-мәдени мұрағаттардан
тыс, халықтардың шұғылалы салт-дәстүрі де бар; Айбынды да ғажайып, тылсым
табиғи көріністері тағы жатыр. Сондықтан, Үрімжі ел іші және шетел
саяхатшылары аңсай ұмтылған саяхат ортасына айналып отыр.
Үрімжіні түсінуді Үрімжінің Көне 8 көрінісі мен Жаңа 10 көрініс
тамашалаудан бастаған жөн. Айталық, Үрімжіге келгенде, өңірлік ерекшелікке
ие Азаттық даңғылының Оңтүстік бөлігіндегі Ырдаучау Шинжяң ұлттық ғұрып -
әдет көшесіне ат басын тіреп, Ырдаучау ұлттық базарын, Шинжяң халықаралық
ірі базарын, Шинжяң ұлттық көшесін аралағаннан кейін ғана Үрімжіге
келгендей боласыз.
Табиғи көрініске жаныңыз құмартса, Үрімжінің Наншан көрініс аймағы
айызыңызды қандырары хақ; Шинжяңның діни мәдениетіне қызықсаңыз, Шанши
мешіті, Хантәңірі мешіті, Нанда мешіті, Уынмяу будда храмы, Шұймогу Чиңчуан
мешіті секілді жерлерге барсаңыз мол табыспен қайтасыз; Шинжяңның тарихи
мұрағаттарынан хабарлы болмақ болсаңыз, автономиялы райондық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
2.СИНЬЦЗЯННЫҢ ЕЖЕЛГІ МӘДЕНИ ЕСКЕРТКІШТЕРІ
2.1 Жібек жолы
2.2 Щинжияңның тарихи мекендері
2.3Туристік қызметтің түрлері
2.4 Шинжяң күтіп алған халықаралық туристер саны 400 мың адамреттен асты
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
КІРІСПЕ
Қытайдың Шинжяң ауданы – ертедегі Жібек жолының орта аялдамасы , ол-
ырысты жер. Шинжяңның жері кең , жаратылыстық байлығы мәселен ,
геологиялық кен өнімдері , саяхат ресурстары төтенше мол.Ол Қытайдағы бай
өлке . Шинжияңның мақсаты Қытайдың жалпы мақта өнім мөлшерінің 27,73
пайызын ұстайды. Байқалған кен өнімдерінің түрі 138, мұның ішінде 9
түрінің қоры Қытай бойынша ,32 түрі батыс терістік аймақ бойынша алдыңғы
орында тұрады:Мұнай Қытайдағы құрлық мұнай қорының 30 пайызын , тәбиғи газ
қытайдағы құрлық табиғи газ қорының 34 пайызын , көмір Қытайдағы көмір
қорының 40 пайызын ұстайды, алтын жақұт, кастасы сияқты байлық түрлері
мол болып , ертеден қазірге дейін аты әйгілі.
Тарихта "батыс өңір", бүгіндері Шинжяң ұйғыр автономиялы ауданы аталып
отырған осы байтақ мекеннің территориялық жер аумағы бір миллион 600 мың
шаршы километр. Жалпы Қытай жер аумағының алтыдан бір бөлігін ұстайды.
Тұрғылықтық шекарасының ұзындығы 5600 километр болып, Моңғолия Ресей,
Қазақстан, Қырғызстан, Тәжікстан, Ауғанстан, Пакстан, Үндістан секілді 8
мемлекетпен шекараласады. Синьцзянда қазір 2 аймақ дәрежелі қала, 7 аймақ,
5 автономиялы облыс, 20 аудан дәрежелі қала, 62 аудан, 6 автономиялы аудан,
әскери орынды түйін етіп өндіріс және құрылыспен айналысатын 14 дивизия
(185 полк) бар. 2000 жылы Қытайдың өз ішінде жүргізілген санаққа
негізделгенде (14 дивизия, 185 полктағы 2 миллион 453 мың 600 адам мұның
сыртында ) Шинжяңдағы 47 ұлттың жалпы жан саны 19 миллион 250 мың адам
болған. Оған дивизияны қоссақ, онда жалпы халық саны 21 миллион 703 мың 600
адам болды. Мұның 10 миллион 969 мың адамын қытайдан басқа ұлттар ұстайды
екен.
Шинжяң халқы мекендеген жерлерде табиғаттың таусылмас кені, сан алуан аң-
құстар бар. Бұлардың бастылары — карақұйрық, тауешкі, арқар, бұғы, елік,
бөкен, құлан, қодас, аю, қасқыр, түлкі, қабылан, сілеусін, бұлғын, сусар,
тиін, құндыз, суыр, борсық, мәлін, қаз, үйрек, қырғауыл, ұлар, құр, т.б.
Шинжяң ұйғыр автономиялыауданы— жер асты қазба байлығы мол ырысты өлке.
Онда көмір, темір, алтын, күміс, тұз, әк, шырымтал және түсті металл мен
сирек кездесетін металдың сан алуаны бар. Жұртка әйгілі Қарамайлы, Орқы,
Майтау мұнай алаптары бар.Шинжяңның Жоңғар, Тарым, Тұрпан-Құмыл осы үш
ойпатында мұнай, газ байлығы төтенше мол болып, Қытай мемлекеті бойынша
алдыңғы орында тұрады. Шинжяңдағы Жоңғар ойпатының көлемі 130 мың шаршы
километр болып, мұнай-газ байлығы шамамен 15,9 миллиард тонна деп
межеленген.
2.СИНЬЦЗЯННЫҢ ЕЖЕЛГІ МӘДЕНИ ЕСКЕРТКІШТЕРІ
2.1 Жібек жолы
Бұл жолдың жібек деп аталуының себебеі, мұнда ежелгі Қытайда
шығарылған ең басты тауар жібек алып өтілген. Ұлы жібек жолы ежелгі қытай
астанасы Чаньчаньнан (қазіргі Сиань) Жерорта теңізіне дейін созылып жатқан,
сол себептен оның көп бөлігі Синьцзянның жерлерін басып өткен.
Б.з.д. 138-119 жж. әйгілі ежелгі қытай саяхатшы және дипломат Чжан
Цзянь жібекке толтырылған караванда Батыс шегіне – Сиюйге Вэйли арқылы,
Цюзы (Куча), Шулэ (Кашгар), Хотан, Шачэ, Давальға аттанып, Даюечжи және
Канцзюй патшалығына да жетті. Бұл саяхат он айдан артыққа созылды. Саяхат
барысында Чжан Цянь Орталық Азияның шөлдері мен жазықтары, Тянь-Шань
тауының системалары, Памир және үлкен ортаазиаттық өзендер Амудария және
Сырдария жайлы нақты мәліметтер жинады.
Б.з. 73 жылы қытай династиясының императоры Хань Орта Азия жеріне
әскери басшысы Бань Чао жіберді. 67 ж ылы үнді монахы Ауғаныстанның қиын
жолдарынын өтіп, Касьяматанга және Чжуфалань Лоянға қажылық жасаған. Әйгілі
қытай саяхатшысы Сюань Цзань 629 жылдан 645 жылға дейін 16 жыл ішінде тек
Орталық Азияда емес, Шығыс Үндістанның барлық мемлекетінде болды. Үлкен
көлемде мәліметтер жинап Записки о странах Запада атты трактат жазды,
онысы кезктегі ғасырларда үлкен сұраныстарға ие болған. Осылайша, ақыр
соңында xvі ғасырда қытай жазушысы У Чэнь Энь, бұл еңбекке таң
қалғандықтан, Путешествие на Запад атты фантастикалық әңгіме жазды. 1275
жылы Юанский империяның астанасы Дадуға итальян саяхатшысы Марко Поло
келді. Оның қолжазбаларында Памирски тау, Кашгаре, Шаче, Хо таше жерлерінің
нақты суреттелулері бар.
Синьцзян Қытайға және әлемге әйгілі, ең алдымен, ежелгі Жібек
жолымен, оның территориясынан өткен, онда көптеген мәдени ескерткіштер
қалдырған. 2 мың жыл бұрын Синьцзянда ежелгі қытай мен ежелгі Индия,
Персия, Аравия, ежелгі Греция және Римның мәдениеттері бірікті. Жібек
жолының оңтүстік және солтүстік тармағында, 5000 км-ден жоғары ұзындықта
ежелгі қалалардың руин қалдықтарын, белгі мұнараларын, Буддист шіркеулерін,
үңгірлерін, мешіттерін және тастап кеткен өңделген жерлерін көруге болады.
Мұндай ескерткіштер жайлы толық емес мәліметтер 100-ден астам болып
есептелінеді. Жібек жолының Синьцзяндағы бөлігі ежелгі уақыттағы рухын ең
көп сақтай алғаны болып шықты. Осы ежелгі магистрал жолына деген үлкен
қызығушылықтар келешекте халықаралық туристік маршрут құру мәселесін
орындайды.
Синьцзян тек Жібек жолының әртүрлі бұтақтары бірігіп тұрған жер
ғана емес еді, ол жер Евразияның солтүстік бөлігінің көшпенді халықтарының
қозғалыс аренасы да болған. Жазық жол бұл халықтардың өсуі тарихында
маңызды рөл атқарды. Алтай, Тянь-Шань, Алтынага және Куэнь-Луня тауларында
және жазық кең даласында номадтар мыңдаған наскалды суреттер, жазулар және
жерлеулер қалдырған.
Және де Синьцзян әлемдік религияны таратудың бірден-бір аймағы.
Буддизм, ислам, христиан, зороастризм және басқалары мұнда неизгладимый
әсер қалдырған . Ерекше көптеген бағалы мәдени ескерткіштер буддизм мен ис
ламнан қалған. Бұнда 16-дан астам жерлеулер табылған мыңдаған Будданың
үңгірі атты атпен әйгілі, олардан басқа 500-ден стам үңгірлер қазып
алынған, ежелгі қалалар руиндерінің қасында орналасқан буддистік храмдар
мен шіркеулер. Негізінде Синьцзянде мешіттің көлемі 2 мыңнан жоғары болып
саналады. Олардың ішіндегі ең үлкені – Аткарлық мешіт, ол оңтүстік
Синьцзянде орналасқан.
Синьцзянда жүздеген көркем-ғылыми құндылықтары бар археологиялық
ескерткіштер мен жерлеулер табылған. Олардың ішінде 100 объекті мемлекеттің
қорғауындағы категориясына қатысты, және 120-сы автономдық ауданмен
қорғалатын категорияға жатады.
2.2 Щинжияңның тарихи мекендері
Щинжияңның ежелгі караванды жолда орналасуы көптеген бұл территориядағы
қонақжайлылығын көрсетеді. Мемлекеттік ведомства жүргізген зерттеулер 419
туристтік қонақжайлылық, мынандай шешімге келді, туристік ресурс бойынша
СУАР Қытайда бірінші орында тұрады, келешекте маңызды шетелдік туризм
ауданы болуға уәде берген.
Гаочан қалашығы оңтүстік-шығыста 46км Турфан қаласынан орналасқан,
Карахэчжо территориясында. Б.з.д. 1 ғасырда Гаочан Жібек жолында ең маңызды
сауда орталығы болған. Қазіргі күнге дейін қаланы қоршап тұрған қорған
дуалы сақталып келген.
Минарет Имина 2 км Турфана қаласының батыс жағында орналасқан. Бұл
Щинжияңда ең үлкен мұнара, ұйғырлардың ұлттық рухы. Ол 1778 жылы құрылған,
биіктігі 37м, ішінде бұранда басқыш орналасқан, соның арқасында оның шыңына
шығуғу болады. Бүткіл Қытайдан мұндай ұйғұрдың архитектурасы ескерткішіне
ұқсайтындай таппассың. Мұнараның жанында Турфандағы ең үлкен мұсылман
мешіті орналасқан. 1988 жылы Имина мұнарасы мемлекеттің қорғауындағы мәдени
ескерткіш болып жарияланды.
Этигарт мешіті – Кашгар қалсынның орталығында – Қытайдағы ең ірі
мұсылман мешіті, 500 жыл бұрын салынған. Мұсылмандар арасында Этигарт
мешіті Бұхара және Самарқанд мешіті сияқты әлемге әйгілі. Салынған жылдары
– 1442-1872 жылдар. Этигарт мешіті – намаз оқитын залы, михраба, портал
және бассейні бар кең тараған мұсылман архитектурасымен салынған – СҰАР
өкілі күзетімен қорғалуда.
Ходжи Акопи мазары Кашгардың шығыс жағында орналасқан. Акопидан кейін
қытай императорының тұтқын әйелі Цянлуна Сэйфэй жерленген болатын. 1640
жылы салынған комплекс үшбұрышты формада, жерленген орнынан басқа
айналасында 72 бейіт бар, кіретін арка және т.б. ескі құрылыс орындары бар.
Мазарлар көк және ақ ала түсті кірпішпен, боялған. Осы барлық комплекс аса
жоғыры дейгейдегі сурет өнерімен салынған.
Цюцын үңгір храмдары Байчэн уезі және Куча Аксус уезі аймағында
орналасқан. Барлығы 4 комплекс орналасқан, одан жақсы сақталғандар 472
үңгір. Үңгір комплекстерінің бірі – Кумутурас – Вэйгань өзені жағасында
орналасқан. Бұл жерде 112 үңгір саналды. Көп белгілі үңгір Мың Будда қылық
үңгірі, ол Байчэн уезінен 50 км қашықтықтағы Қызыл территориясындағы
Миньуюаныэшань тауында орналасқан. Ежелде мұнда Цюцы патшалығы болған. Мың
Будда комплексінде 236 үңгір бар, оның ішінде жақсы сақталғандар саны 135.
Фреска келбетінің ауданы 5 мың шаршы метрді құрайды. Фрескаларда Шакья-
Мунидің 67 эпизоды жазылған.
Руинны Цзяохэ Турфаннан батысқа қарай 13 км қашықтықта орналасқан.
Цзяохэ атауын (өзендер торабы) алуы оның айналасында өзен жолдары және
ағыстар көп орналасқан. Өте ежелде бұл жерде Чэшинцяньго патшалығы қаласы
салынған болатын, олардің бірі Батыс аймақтың 36 мемлекеті. Қала
территориясы ұзындығы 1600 м, максималды ені 300 м. Монастырлер мен
храмдардың, тұрғын үйлер қалдықтары да сақталып қалған. Қала ауданы 470 мың
шаршы метр, сақталып қалған фундаменттер ауданы 360 мың шаршы метр. Құрылыс
жоспарлары өте қызық, үлкен бөлігі Тан династиясы дәуіріне ұқсайды. Бұл
қала досун кезеңіндегі өзінше бір архитектураны бейнелейді. Қала 15
ғасырдың ортасына дейін болған, кейіннен ақырындап құлаған.
Мың Будда Байцзыклик үңгірлері Турфаннан батысқа қарай 48 км
қашықтықта орналсқан және масштабты, формаларына қарай әртүрлі, келбеті
Турфан хром ансамблі бай болып суреттеледі. Ансамбльде 83 үйгір, 40-тан
астам жалпы ауданы мың шаршы метрден астам фрескалар бар. Осылар бойынша
тарихи кезеңнің келбетін құруға болады. Бұл үңгір тамдар V-VI ғасырларға
жатады.
2.3 Щинжияңның қазіргі күнгі қалалары
Үрімші қаласы
Щинжияң-Ұйғыр автономдық ауданының астанасы – Үрімші, саяси,
шаруашылық, мәдение және көлік орталық ауданы болып табылдаы.
Үрімші – көп ұлтты халық орналасқан қала. Халық саны 1440 мың.
Ұйғырлар, ханьцы, хуэйцлер, қазақтар, маньчжур, монғолдар сибо ұлттары
тұрады – жалпы саны 13 ірі ұлттар. Ханьцылар - 73%, ұйғырлар - 9 %,
қазақстар 3 % халық санын құрайды.
Үрімші пайдабалы қазбаларға өте бай, оны тіпті көмір қаласы деп те
атайды. Бұл жердің көмір қоры шамамен 9 млрд тоннаға бағаланады.
Қалада 3000 астам өнеркәсіптік ұйымдар бар. Олардың бағыттары мұнай
өңдеу, текстиль, механика, азық-түлік өндірісімен, қара металлургиямен,
құрылыс материалдарын өндіру, электротехника, химия өндірісімен айналысады.
1997 жылдың желтоқсанында Үрімшіде шетелдік инвестициялармен 339 ұйым
тіркелді, оның ішінде шетелдік инвесторлар – 20 астам елдер мен аудандар,
соның ішінде Азиядан, Еуропадан және Солтүстік Америка елдерінен.
Үрімшідегі ашық экономикалық зона және жоғарғы технологиялық өндіріс
ауданы мемлекеттің ҚХР Мемлекеттік санкцияларының ашық аудандары болып
табылады. Соңғы жылдары инвестициялық климат біраз жақсарды, мұнда
инфраструктуралық құрылыс, қала және тұрғын үй құрылысы жақсарды. Қалада
көптеген қазіргі заманға сай мүйлер салынды, көшелерде көлік көбейді.
Мәдени-білім орталықтары тез дамуда. Синьцзян университеті, Синьцзян
ауылшаруашылық университеті және тағы да көптеген жоғарғы оқу орындары бар.
Шинжяң-географиялық жер бедері кесек те өзгеше, көрінісі көз тартатын жер,
сондай-ақ көлемі кең-байтақ, қатынас желісі ұзаққа созылған туризм аумағы.
Бүгінде, туризм Шинжяңның маңызы зор тіректі кәсіптерінің біріне айналды.
Оңтүстік, Солтүстік, Шинжяңның қатынас торабындағы Үрімжі-байырғы жібек
жолындағымаңызды қала, Азия-Еуропа екінші құрлық көпірінің көпір басы
бекеті, Қытайдағы үздік саяхат қаласы.
Үрімжі Тянь- Шань тауының солтүстік бөктерінідегі жайылымды белдеуге
орналасқан, таумен қоршалып, сумен белдеуленген, шұрайлы, кең-жазира Азия
құрлығының географикалық орталығына орналсқан, Азия кіндігіндегі орталық
қала деген атағы бар, дүние жүзіндегі теңізден ең алыс мегаполис. Оқшау
географикалық орны үрімжіге бай мазмұнды саяхат байлығын сыйлайды: Қарлы
шың, мұздық, орман-тоғай, жайлау, құба шөл, көл, құмды дала, не десеңіз сол
табылады. Онда тарихы ұзақ жібек жолының мәдениеті мен өнері, ұлттық
ерекшелікке ие гуманитарлық көрініс және діни-тарихи-мәдени мұрағаттардан
тыс, халықтардың шұғылалы салт-дәстүрі де бар; Айбынды да ғажайып, тылсым
табиғи көріністері тағы жатыр. Сондықтан, Үрімжі ел іші және шетел
саяхатшылары аңсай ұмтылған саяхат ортасына айналып отыр.
Үрімжіні түсінуді Үрімжінің Көне 8 көрінісі мен Жаңа 10 көрініс
тамашалаудан бастаған жөн. Айталық, Үрімжіге келгенде, өңірлік ерекшелікке
ие Азаттық даңғылының Оңтүстік бөлігіндегі Ырдаучау Шинжяң ұлттық ғұрып -
әдет көшесіне ат басын тіреп, Ырдаучау ұлттық базарын, Шинжяң халықаралық
ірі базарын, Шинжяң ұлттық көшесін аралағаннан кейін ғана Үрімжіге
келгендей боласыз.
Табиғи көрініске жаныңыз құмартса, Үрімжінің Наншан көрініс аймағы
айызыңызды қандырары хақ; Шинжяңның діни мәдениетіне қызықсаңыз, Шанши
мешіті, Хантәңірі мешіті, Нанда мешіті, Уынмяу будда храмы, Шұймогу Чиңчуан
мешіті секілді жерлерге барсаңыз мол табыспен қайтасыз; Шинжяңның тарихи
мұрағаттарынан хабарлы болмақ болсаңыз, автономиялы райондық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz