Метеорологияның даму тарихы

Метеорологияның даму тарихы. Дүниежүзілік Метеорологиялық Ұйым.
Метеорологияның даму тарихы.
Дүниежүзілік метеорологиялық ұйым.
Қазақстанда метереологияның дамуы.
Ұйым мақсаттары:
Қолданылған әдебиеттер

Метеорологияның даму тарихы. Дүниежүзілік Метеорологиялық Ұйым.
Жер планетасы ретінде үш қабықшадан тұратын қатты листосфера,сұйық гидросфера,газдық атмосфера тұрады. Бұл қабықшалардағы физикалық және химиялық процестерді «Жер туралы ғылым» деп аталатын бағытқа кіретін көптеген ғылым салалары зерттейді. Ал Жердің газдық қабығын зерттеумен «метеорология» ғылымы айналысады.
Метеорология (гректiң meteora – атмосфералық құбылыстар және logos– iлiм деген сөздерiнен шыққан) – жердiң ауа қабаты – атмосфера туралы ғылым, оның құрылысын, құрамын, қасиеттерiн, онда жүрiп жатқан физикалық және химиялық процесстердi, олардың жер бетiмен әрекеттесуiн және де ауа массаларының қозғалыстарын зерттейдi.
Метеорологияның негiзгi шешетiн мәселелерiне атмосферада жүрiп жатқан процесстер мен құбылыстарды зерттеу, олардың пайда болу заңдылықтарын анықтап болашақта қалай дамитынын болжау және оларды басқару мүмкiндiктерiн анықтау жатады.
Метеорологияның даму тарихы.
Атмосфералық құбылыстарды бақылап зерттеу туралы алғашқы мәліметтер ежелгі Қытай, Үндістан, Мысыр, Грекия, Рим мемлекеттерінің жазба қағаздарынан табылған. Ежелгі грек философы Аристотель кейбір атмосфералық құбылыстардың болу себебіне түсініктеме беруге тырысқан. Географиялық ұлы жаңалықтардың ашылу дәіріне XV-XVI ашылған жерлер мен елдердің климаьына сипаттама беріле бастады. Бірақ атмосфераны ғылыми түрде зерттеу XVII ғасырдан басталды. Бұл кезеңде алғашқы метеорологиялық аспаптар жасалды: термометр Галилей,1597ж.,сынап барометрі Торричели 1643ж. барометр-анероид Лейбниц 1700ж. флюгер , жауын-шашын өлшегіш және тағы басқалары. Құрал аспаптардың жасалуы метеорологиялық бақылау мәліметтерін жинауға мүмкіндік беріп,метеорологиялық жеке ғылым болып қалыптасуына негіз болды.
Қазіргі ғылыми метеорология XVII ғасырдан басталады. Ол кезде физика ғылымының негізі қалана бастады. Ал метерологияны атмосфералық физика деп түсінуге болады.XVIIғасырдығ аяғында XVIII басында Еуропада алғашқы метеорологиялық бақылаулар жүргізіле бастайды.бірақ олар ретсіз , жүйесіз жүргізіледі.

С.С.Байшоланов,П.Ж.Қожахметов «жалпы метеорология»
С.С.Байшоланов «метеорология және климатология»
С.П.Хромов,Л.И.Мамонтова «метеорологический словарь»

Пән: Геология, Геофизика, Геодезия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

СӨЖ

Тақырыбы: Метеорологияның даму тарихы.

Дүниежүзілік Метеорологиялық Ұйым.

Дайындаған: Сауранбаева Алтыншаш 609-география

Тексерген: Жексенбаева Алия Кажибековна

Метеорологияның даму тарихы. Дүниежүзілік Метеорологиялық Ұйым.

Жер планетасы ретінде үш қабықшадан тұратын қатты листосфера,сұйық
гидросфера,газдық атмосфера тұрады. Бұл қабықшалардағы физикалық және
химиялық процестерді Жер туралы ғылым деп аталатын бағытқа кіретін
көптеген ғылым салалары зерттейді. Ал Жердің газдық қабығын зерттеумен
метеорология ғылымы айналысады.

Метеорология (гректiң meteora – атмосфералық құбылыстар және logos–
iлiм деген сөздерiнен шыққан) – жердiң ауа қабаты – атмосфера туралы ғылым,
оның құрылысын, құрамын, қасиеттерiн, онда жүрiп жатқан физикалық және
химиялық процесстердi, олардың жер бетiмен әрекеттесуiн және де ауа
массаларының қозғалыстарын зерттейдi.

Метеорологияның негiзгi шешетiн мәселелерiне атмосферада жүрiп жатқан
процесстер мен құбылыстарды зерттеу, олардың пайда болу заңдылықтарын
анықтап болашақта қалай дамитынын болжау және оларды басқару мүмкiндiктерiн
анықтау жатады.

Метеорологияның даму тарихы.

Атмосфералық құбылыстарды бақылап зерттеу туралы алғашқы мәліметтер ежелгі
Қытай, Үндістан, Мысыр, Грекия, Рим мемлекеттерінің жазба қағаздарынан
табылған. Ежелгі грек философы Аристотель кейбір атмосфералық құбылыстардың
болу себебіне түсініктеме беруге тырысқан. Географиялық ұлы жаңалықтардың
ашылу дәіріне XV-XVI ашылған жерлер мен елдердің климаьына сипаттама беріле
бастады. Бірақ атмосфераны ғылыми түрде зерттеу XVII ғасырдан басталды. Бұл
кезеңде алғашқы метеорологиялық аспаптар жасалды: термометр
Галилей,1597ж.,сынап барометрі Торричели 1643ж. барометр-анероид Лейбниц
1700ж. флюгер , жауын-шашын өлшегіш және тағы басқалары. Құрал аспаптардың
жасалуы метеорологиялық бақылау мәліметтерін жинауға мүмкіндік
беріп,метеорологиялық жеке ғылым болып қалыптасуына негіз болды.

Қазіргі ғылыми метеорология XVII ғасырдан басталады. Ол кезде физика
ғылымының негізі қалана бастады. Ал метерологияны атмосфералық физика деп
түсінуге болады.XVIIғасырдығ аяғында XVIII басында Еуропада алғашқы
метеорологиялық бақылаулар жүргізіле бастайды.бірақ олар ретсіз , жүйесіз
жүргізіледі.

Алғашқы аспаптық бақылауларды Еуропада Флорентиб тәжірибе академиясында
Галилейдің шәкірттері жүргізді 1654ж. Ресейде ауа райын аспаппен бақылау
Петербургта Петр I кезінде ұйымдастырылды. Петр I ғылым академиясы
ашылғанда 1725ж. академиктерге үздіксіз метеорологиялық бақылау жүргізу
туралы нұсқау берді.

Метеорологияның дамуына үлкен үлес қосқан орыстың ұлы ғалымы М.В.Ломоносов
1711-1765жж. Ол анемометр және теңіз барометрі сияқты біраз аспаптарды
ойлап тауып құрастырады. М.В.Ломоносов найзағайдың пайда болуы схемасын
жасады, температураның биіктік бойынша өзгеруі туралы, атмосферадағы
горизонтальды және вертикальды қозғалыстар туралы, ауа райын болжау
мүмкіндігі туралы маңызды ойлар айтты.

XVIII ғасырдың II жартысында жеке адамның ынтасы бойынша Маннгеймнің
метеорологиялық қоғамы құрылып,Еуропада біртекті аспаптармен жабдықталған
39 метеорологиялық станциялар оның үшеуі Ресейде:Петербург,Москва,Пышмен
заводы торабы құрылды. Ол станциялар торабы он екі жыл жұмыс істеп отырды.

Ең алғашқы ғылыми метеорологиялық мекеме Бас физикалық абсерватория 1849
жылы Ресейде ашылды. Оның негізгі мақсаты бүкіл Ресей территориясында
метеорологиялық бақылаулар жүргізіп, алынған мәліметтерді өңдеп, талдау
жасау болатын. Бұл кезеңде басқа да Еуропа елдерінде мемлекеттік
метеорологиялық станциялар торабы құрылып ғылыми зерттеу институттары мен
абсерваториялар ашыла бастады.

Шамамен 1820жылдары Г.В.Брандесу (Германия) Маннгейм станциялары торабының
бақылау мәліметтерін географиялық картаға түсірді. Осылайша жоғарғы және
төменгі қысым аймақтары бейнеленген алғашқы синоптикалық карталар пайда
болды. Ондағы қысым аймақтарының батыстан шығысқа қарай жылжитынын
анықтады.

XIX ғасырда біршама физикалық заңдардың газдың сәуле шашу,
термодинамика,гидростатистика және гидродинамика ашылуымен көптеген
атмосфералық ғылымы жылдам дами бастады.

XIX ғасырдың ортасында синоптикалық метеорология метеорологияның жеке
саласы болып қалыптасады, Германияда А.Гумбольдт, Г.Д.Довеннің ғылыми
еңбектері арқасында климотологияның негізі қаланды.

XIX ғасырдың екінші жартысында атмосфералық процессетрді зерттеуде
гидродинамика және гидродинамика заңдарын қолдану нәтижесінде динамикалық
метеорологияның негізі қаланды. Осы ғасырдың аяғында атмосферадағы
радиациялық және электрлік процестерді зерттеу дами бастады. Орыстың ұлы
географ және климатологы А.И.Воейковтың метеорологияның дамуына әсіресе
климаттық зерттеулерге қосқан үлесі зор. Сонымен қатар ол Ресейдегі ең
алғашқы метеорологиялық вестник журналын басып шығарған.

Метеорологияның XX ғ. дамуы өте қарқынды жүрді. 1920 жылы норвегиялық
ғалымдар ауа массалары мен атмосфералық шептер туралы білімнің негізін
қалады. 1930 жылы П.А.Молчановтың радиозонды ойлап табуы арқасында
аэрологиянық бақылаулар жүргізіле бастады.

Синоптикалық метеорологияны дамытуда В.Биркнес пен П.Сольберг , В.А.Бугаев
, С.Петерсон сияқты ,ғалымдардың сіңірген еңбектері зор.
Б.П.Мультановский,Г.Я.Бангенгейм,Е. Н.Блинова,А.А.Гирс,А.Л.Кай және
Н.А.Багров ұзақ мерзімге айа райын болжау мәселелерімен айналысты.

Динамикалық метеорология саласындағы жетістіктер В.Бьеркнес, М.Маргулес,
И.А.Кибель сияқты ғалымдармен байланысты. Метеорологияның теоритикалық
сұрақтарымен ,әсіресе сандық болжау мәселелерімен И.А.Кибель, Н.Филлипс
т.б. ғалымдар айналысты.

XX ғасырда жеке ғылыми пән ретінде құрылған актинометрия мен
агрометеорология ғылымдары да қарқынды дамыды. Актинометрия саласында
ерекше еңбегі сіңген ғалымдар О.Д.Хвольсон,В.А.Микельсон Г.Аббот т.б.
агрометеорология саласында А.И.Воейков,Ф.Ф.Давитая, С.А.Сапожникова сияқты
ғалымдар атап өтсе болады.

Қазақстан ауа райын алғаш зерттеген ғалым Шоқан Уәлиханов болатын. Ол
Іле,Жоңғар Алатауындағы атмосфера қысымын, ауа температурасы мен
ылғалдылығын, жел күшін құрал аспаптармен бақылап зерттеген.

Кеңес одағында метеорология ілімі одан әрі қарқынды дами бастайды. 1921ж.
В.И.Ленин РСФР метеролоиялық қызметінің ұйымдастырылуы жайлы атты
декретке қол қояды. 1929 жылы халықтық комиссарлар кеңесі метеорологиялық
және гидрологиялық қызметтің бірігіп ,біртұтас гидрометеорологиялық қызмет
құрылуы жайлы үкім шығарады. Ол қызмет үздіксіз , жүйелі бақылаулар
жүргізіп , халық шаруашылығын керекті де маңызды ақпаратпен қамтамасыз етіп
отырады.

Қазақстан территориясында алғашқы метеорологиялық бақылаулар 1855 жылы
Семей және Қазалы қалаларында жүргізіле басатды. Қазір Қазақстанда 750 ге
жуық негізгі метеостанциялар , агрометеорологиялық,гидрологиялық станциялар
мен бекеттер жұмыс атқаруда.

Дүниежүзілік метеорологиялық ұйым.

Атмосфералық процестер үшін мемлекеттік шекара жоқ. Сондықтан бүкіл
дүниежүзі мемлекеттерінің метеорологиялық қызмет атқару саласында ортақ
келісім керек. Метеорология саласында халықаралық түрде бірігіп қызмет ету
XIX ғ.екнші жартысынан басталды. 1873ж.Вена қаласында бірінші халықаралық
метеорологиялық конгресте Халықаралық метеорологиялық ұйым құрылды. Ол
1947жылы БҰҰ ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.