Сәтсіз жағдайларда көрсетілетін алғашқы көмек

Жоспар
Кіріспе

КІРІСПЕ
1 ЕСТЕН ТАНҒАНДА КӨРСЕТІЛЕТІН АЛҒАШҚЫ КӨМЕК
1.1 Бас миының шайқалуы
2 ҚЫЗЫП КЕТКЕНДЕ ЖӘНЕ КҮН НЕМЕСЕ ЫСТЫҚ ӨТІП КЕТКЕНДЕ КӨРСЕТІЛЕТІН АЛҒАШҚЫ КӨМЕК
2 ҚЫЗЫП КЕТКЕНДЕ ЖӘНЕ КҮН НЕМЕСЕ ЫСТЫҚ ӨТІП КЕТКЕНДЕ КӨРСЕТІЛЕТІН АЛҒАШҚЫ КӨМЕК
4 ЖАРАЛАНҒАНДА КӨРСЕТІЛЕТІН АЛҒАШҚЫ КӨМЕК
5 ҚАН КЕТКЕНДЕ КӨРСЕТІЛЕТІН АЛҒАШҚЫ КӨМЕК
6 КҮЙГЕНДЕ КӨРСЕТІЛГЕН АЛҒАШҚЫ КӨМЕК
7 ҰСІК ШАЛҒАН УАҚЫТТА КӨРСЕТІЛЕТІН АЛҒАШҚЫ КӨМЕК
8 ГАЗБЕН УЛАНҒАН ЖАҒДАЙДАҒЫ АЛҒАШҚЫ КӨМЕК
9 ЭЛЕКТР ТОҒЫМЕН ЗАҚЫМДАНҒАНДА КӨРСЕТІЛЕТІН АЛҒАШҚЫ КӨМЕК
10 СУҒА БАТҚАНДА КӨРСЕТІЛЕТІН АЛҒАШҚЫ КӨМЕК
11 ЖҮРЕК.ҚАН ТАМЫР РЕАНИМАЦИЯСЫ
11.2 Жасанды дем алдыру
11.3 Жүректің жабық уқалап емделуі
12 ЗАҚЫМДАНУШЫНЫ ҚАЛАЙ ТАСЫМАЛДАУ КЕРЕК
13 ТАҢҒЫШ САЛУ

Қауіпсіздендіру ережелері өндірістік жұмысшыларына бірінші көмек көрсетуді қарастырады.
Кез-келген қарапайым сәтсіз жағдайда әбігершілік туылады, жұрт зақымданған адамға көмек көрсетуге ұмтылады. Осындай кезде көмек көрсетушінің өзі зақымдануы мүмкін және зақымданғанға көмектің орнына зиян келтіреді. Жоғарыда айтылған әрекеттен аулақ болу үшін, зақымданғанға көмек көрсеткенде тыныштық және ұйымшылдық қажет. Алғашқы көмек көрсетуді қабылдай білу және оны қолдана білу, ісіп қызарған үрдістегі асқынған жараны басады, тым ауыр зақымданғанда кейбір жағдайларда аман қалуына әсер етеді.
Өндірісте жұмыс істеген жұмыстармен байланысты, жұмыскерлермен болатын барлық сәтсіз жағдайлар 24 сағат ішінде тексерілуге жататыны жайлы ұмытпау қажет. Одан кейін акт жасалады.

1 ЕСТЕН ТАНҒАНДА КӨРСЕТІЛЕТІН АЛҒАШҚЫ КӨМЕК

Естен танудың ең жиі кездесетін себептердің бірі–бас миының қабынуы және талу.
ТАЛУ-миға қанның жетіспеуінен болатын қысқа уақыттық кенеттен естен тану. Ол тіпті денсаулығы мықты және салмақты адамдар да болуы мүмкін, ол әлсіреген ағзаның улануынан, дұрыс тамақтанбағаннан, дұрыс ұйықтамағаннан және қатты шаршағаннан пайда болуы мүмкін. Кейде талудың себептері ұзақ уақыт бойы іс қимылсыз күйде немесе көп күн төсек тартып жатқаннан кейін кенеттен тұрып кетуінен болуы мүмкін. Кейбір кездерде, естен тану тыныс алатын ауада оттегінің жетіспеуінен болады (мысалы, биік таулы жерлерде). Кенеттен пайда болатын ауру, эмоциялық стресс (қанның түрі, дау жанжалды жағдай), қан тамырларын кеңейтетін дәрілік препараттарды қолдану талуды шақыруы мүмкін.
Ессіз жағдай тез көңіл күйдің нашарлауынан болады: әлсіздік белең алады, жүрек айну пайда болады, бас айналу, қүлақтағы шу немесе зыңыл. Содан кейін адам бозарады, есінейді, суық тер денесінің бәрін қамтиды және кенеттен естен танады. Адам көзінің қарашығы кеңейтілген, көзінің жарыққа деген әрекеті баяуланған, тамыры әлсіз, дем алысы жиіленген, бұлшық еттері босаңсыған болады. Әдетте адам есін тез жинайды.
Алғашқы көмек мидың қанмен қамтамасыз етуін жақсартуға және еркін тыныс алу үшін бағытталуы керек. Зақымданғанның жейдесінің жағасын ағытып, кеудесін ашып және ішін қысып тұрған киімнен босатыңыз. Егер зақымданған ыстық жерде болса, онда ауасы желдетілген бөлмеге жайғастырыңыз, терезені ашыңыз, желдеткішті қосып немесе есінен танғанда далаға көтеріп шығарыңыз. Адамды аяғы көтеріңкі түрінде жатқызыңыз. Бетіне және мойнына салқын су бүркіңіз. Жағынан қағыңыз және егер мүмкін болса, зақымданғанға мүсәтірлі спиртіне малынған мақтаны иіскетіңіз, самайды сірке суымен сұртіңіз.

Пән: ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности), Защита труда
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

КАСПИЙ ҚОҒАМДЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Әлеуметтік-гуманитарлық пәндер кафедрасы

РЕФЕРАТ

Тақырыбы: Сәтсіз жағдайларда көрсетілетін алғашқы көмек

Оқытушы:Батесова Ф.Н.
_______________2007 ж

Студент:
Қали Манарбек

Нұрғалиев Ж.Х.
Тобы: ЭУП 03-01қ

Алматы 2007
КІРІСПЕ

Қауіпсіздендіру ережелері өндірістік жұмысшыларына бірінші көмек
көрсетуді қарастырады.
Кез-келген қарапайым сәтсіз жағдайда әбігершілік туылады, жұрт
зақымданған адамға көмек көрсетуге ұмтылады. Осындай кезде көмек
көрсетушінің өзі зақымдануы мүмкін және зақымданғанға көмектің орнына зиян
келтіреді. Жоғарыда айтылған әрекеттен аулақ болу үшін, зақымданғанға көмек
көрсеткенде тыныштық және ұйымшылдық қажет. Алғашқы көмек көрсетуді
қабылдай білу және оны қолдана білу, ісіп қызарған үрдістегі асқынған
жараны басады, тым ауыр зақымданғанда кейбір жағдайларда аман қалуына әсер
етеді.
Өндірісте жұмыс істеген жұмыстармен байланысты, жұмыскерлермен болатын
барлық сәтсіз жағдайлар 24 сағат ішінде тексерілуге жататыны жайлы ұмытпау
қажет. Одан кейін акт жасалады.

1 Естен танғанда кӨрсетілетін алғашқы кӨмек

Естен танудың ең жиі кездесетін себептердің бірі–бас миының қабынуы
және талу.
ТАЛУ-миға қанның жетіспеуінен болатын қысқа уақыттық кенеттен естен
тану. Ол тіпті денсаулығы мықты және салмақты адамдар да болуы мүмкін, ол
әлсіреген ағзаның улануынан, дұрыс тамақтанбағаннан, дұрыс ұйықтамағаннан
және қатты шаршағаннан пайда болуы мүмкін. Кейде талудың себептері ұзақ
уақыт бойы іс қимылсыз күйде немесе көп күн төсек тартып жатқаннан кейін
кенеттен тұрып кетуінен болуы мүмкін. Кейбір кездерде, естен тану тыныс
алатын ауада оттегінің жетіспеуінен болады (мысалы, биік таулы жерлерде).
Кенеттен пайда болатын ауру, эмоциялық стресс (қанның түрі, дау жанжалды
жағдай), қан тамырларын кеңейтетін дәрілік препараттарды қолдану талуды
шақыруы мүмкін.
Ессіз жағдай тез көңіл күйдің нашарлауынан болады: әлсіздік белең
алады, жүрек айну пайда болады, бас айналу, қүлақтағы шу немесе зыңыл.
Содан кейін адам бозарады, есінейді, суық тер денесінің бәрін қамтиды және
кенеттен естен танады. Адам көзінің қарашығы кеңейтілген, көзінің жарыққа
деген әрекеті баяуланған, тамыры әлсіз, дем алысы жиіленген, бұлшық еттері
босаңсыған болады. Әдетте адам есін тез жинайды.
Алғашқы көмек мидың қанмен қамтамасыз етуін жақсартуға және еркін
тыныс алу үшін бағытталуы керек. Зақымданғанның жейдесінің жағасын ағытып,
кеудесін ашып және ішін қысып тұрған киімнен босатыңыз. Егер зақымданған
ыстық жерде болса, онда ауасы желдетілген бөлмеге жайғастырыңыз, терезені
ашыңыз, желдеткішті қосып немесе есінен танғанда далаға көтеріп шығарыңыз.
Адамды аяғы көтеріңкі түрінде жатқызыңыз. Бетіне және мойнына салқын су
бүркіңіз. Жағынан қағыңыз және егер мүмкін болса, зақымданғанға мүсәтірлі
спиртіне малынған мақтаны иіскетіңіз, самайды сірке суымен сұртіңіз.

1.1 Бас миының шайқалуы

Оның белгісі ретінде бас айналу, бастың ауыруы, жүрек айну, бір реттік
немесе көп реттік лоқсу, естің нашарлауы, ал кей-кезде естен тану және бас
сүйектің зақымдануынан кейін туындайды.
Естен танған кезде әрқашан тілге салмақ түседі немесе лоқсығандағы
массаның тыныс алу жолдарына әсері болады. Сондықтан алғашқы көмек
көрсеткенде, ең алдымен тыныс алу жолдарының өткізгіштігін қамтамасыз ету
керек. Бұл үшін шалқасынан жатқан зақымданғанды бүйріне бұрыңыз. Алдымен
оны оң аяғының тізесін бүгіңіз, табанын бөксесіне тақаңыз; оң қолын бөксе
астына орналастырыңыз. Одан кейін сол қолын және санын абайлап
зақымданғанның бүйірін бойлай денесінен алыңыз.
Бұндай жағдай миға қанның келуі, демек оттегімен қамтамасыз етілуі,
тілге салмақ түспейді, тыныс алу жолдарына шырыш, қан, қарынның
ішіндегілері түспейді.
Зақымданған тез есіне келеді. Тоңдырудан аулақ болу үшін оны сыртқы
киімдермен немесе көрпемен жабыңыз.
Егер адам 30 минут ішінде есіне келмесе, ауыр бассүйек миы
зақымданғанның – мидың ауырлағанынан білуге болады. Мұндай жағдайда тез
арада дәрігерді шақыру қажет және зақымданғанды емдеу мекемесіне апару
қажет.

2 қызып кеткенде және кҮн немесе ыстық Өтіп кеткенде кӨрсетілетін
алғашқы кӨмек

Жылу әрқашанда ағза талшығында бұлшық еттер жұмыстары сияқты, клетка,
әртүрлі органикалық қоспалардың синтезі нәтижесінде пайда болады. Бұлшық
еттің жұмыс істеуі кезінде дене қызуы 5-10 рет өсуі мүмкін. Бірқалыпты дене
температурасын сақтау жылу беруші және дене қызуын реттеушісінің арқасында
болады.
Қызып кету – бұл жылу балансының бұзылуы, ағза қажетті мөлшерден асқан
температураны көтере алмайды. Дене температурасы артық жылуды „түсіру”
жолымен қалпына келтіріледі. Қызып кеткен кездегі жылуберудің негізгі жолы
– дененің үсті және тыныс алу жолдары дымқылданып буланады. Қатты терлеу
нәтижесінде едәуір суды көп жоғалту (5-6% дененің негізгі массасы) сулы
әлсіреудің себебі болатынын білу керек, ал 10%-тен көп жоғалтса ауыр
зардаптар пайда болуы ықтимал. Бұдан басқа, тер шығу органикалық және
органикалық емес заттардың шығуымен бірге жүреді, бұл да күрделі
бұзылушылыққа әкеп соқтыртады.
Жалпы ағзаның қызып кетуі ыстықтың өтіп кетуіне әкеледі. Интенсивті
және ұзақ уақытты күн сәулелерінің басқа әсері орталық жүйке жүйесінің ауыр
зақымдануымен аяқталуы мүмкін.
Ыстық тың және күннің өтіп кетуінің белгілері өте ұқсас.
Қызып кетудің жеңіл түрінде ортақ әлсіздікті, ұйқышылдықты,
естімеушілікті, тежеушілікті, бас ауруларын, бас айналуын, жүрек айнуын
сезеді. Егер алғашқы көмек сол кезетте көрсетілсе, бұл сезімдер сол сәтте-
ақ жоқ болып кетеді.
Орташа ауырлықтың күйі кенет адинамиямен, бастың қатты ауруымен, жүрек
айнуымен, лоқсығанға дейін жетуі мүмкін, іс-қимылдағы сенімсіздікпен қысқа
уақытты талуменен сипатталады. Тері дымқыл және қызарған, терлеу күшейеді,
дене температурасы 39-40° градусқа дейін көтеріледі, тамыр соғуы және тыныс
алу жиілейді.
Қызып кетудің ауыр формасы кезінде сандырақтап кету, елестетушілік,
қозу, сіңірдің тартылуы байқалады. Күн өтіп кетуінен зақымданғанда құлақта
шу, көздің көру қабілетінің бұзылуы болуы мүмкін. Ққұақтың бекітілуі қысқа
уақыттық , одан кейін ұзақ уақыттық естен танумен алмасады. Дем алу
жиіленген. Тамыр соғуы әлсіз және жиі соғады, артериалды қысым төмендейді.
Бет бозарады тіпті көгілдір реңді болады; тері құрғақ және ыстық немесе
жабысқақ термен қоршалған; дененің температурасы 41-42° градусқа дейін
көтеріледі тіпті одан да жоғары болуы мүмкін. Бұл жағдай қайғылы
зардаптарға ұрындырады.
Ыстық және күн өткенде алғашқы көмек көрсету шаралары негізігнен сәйкес
келеді. Ең бастысы – уақытты жоғалтпай, көмекті тез көрсету керек, әйтпесе
дем алу және қан айналым бұзылуының нәтижесінде өлім қауіп-қатері туады.
Ең алдымен зақымданғанды салқын жерге – көлеңкеге немесе ашық терезеде
алдына шығарыңыз. Оның басын көтеріңкі түрде жатқызыңыз, денесін үстіңгі
киімдерден босатып, беліне дейін шешіңіз. Егер зақымданған естен танбаса,
минералды немесе ас тұзы (1 литрге 1 кішкене қасық) қосылған суық суды
ішкізіңіз.
Зақымданғанды салқындатыңыз: орамалмен немесе газетпен желпіңіз, бетін
және басын суық сумен сулаңыз, суық дәкені маңдайға, төбе аумағына, желке,
шаптық, тізе асты, қолтық асты, қан жолдарына тартыңыз. Оны дымқыл ақ
жаймамен орауға болады, дененің ұстіне біраз салқын су құйыңыз.
Егер адам естен танса, тыныс алу жолдарының өткізгіштігін қамтамасыз
ету үшін, басын қырына бұрыңыз.
Тыныс алу тоқтағанда тез жасанды тыныс алу жасаңыз, ал жүрек тоқтағанда
– жүрекке жабық массаж жасаңыз. Мүмкін болғанша тезірек жедел жәрдемді
шақыруға тырысыңыз немесе зақымданғанды емдеу мекемесіне жеткізіп салыңыз.

3 Буын шыққанда және сынғанда кӨрсетілетін алғашқы кӨмек

Буын шыққанда сүйек үстіндегі буынның жылжуы болады. Әдетте ол буынның
капсулдары жарылуымен қабаттас болады. Буын шыққанда қысқару немесе ұзару,
буындағы аурудың ұлғаюы, тез қозғанда күшейетін, белсенді және тез шектеулі
енжар қозғалыста қиындай түсетін. Буынның пішін үйлесімі өзгереді: буыны
шыққан сүйек жаңа әдеттегіден өзгеше жерге шығады. Буын шыққанда сіңір, қан
тамырлар, жүйке зақымдануы мүмкін.
Буын шыққанда тек медицина қызметкері орнына сала алады. Тәжірибесіз
әрекеттер сіңірді, қан тамырларды, жүйкені одан әрі зақымдандыруы мүмкін.
Алғашқы көмек ең алдымен жарақатталған жерді қозғала алмайтындай етіп
қою. Бұл үшін таңғыш немесе таңғыш қалақпен таңады. Одан кейін
жарақаттанғанды міндетті түрде емдеу мекемесіне апару қажет. Қатты
ауырғанда оған аналгин немесе амидопирин дәрісін беру қажет. Ауруды және
ісінуді төмендету үшін, буын шыққан жерге суық су құйылған грелканы немесе
суық суға малынған орамалды басынуды қажет.
Сыну сүйектің бүтіндігін бұзуына әкеледі, оның сынықтары орнында қалуы
немесе орнынан жылжуы мүмкін. Сынулар жабық және ашық түрде болады.
Алғашқы көмекті көрсеткенде, ең алдымен егер жарақаттанған естен
таңбаса немесе оқиғаны көзінен көргендерден, жарақаттың жағдайын анықтауға
тырысыңыз. Биіктен құлағанда көбінесе омыртқа бағаны және аяқ қолдың сынуы,
көкірек қуыстары жаңшылғанда – қабырғаның сынуы болады. Одан кейін
жарақттанғанды аяқ-қолдарының күйіне және қозғалмалығына айрықша көңіл
бөліп қараңыздар.
Егер сыну болса, жарақаттанушы қатты ауруды сезеді, кішкентай ісік
пайда болады, аяқ – қолдарының формасы өзгереді, қанды сүйел, қолдың немесе
аяқтың қозғалысының бұзылуы немесе буын ішіндегі қозғалыс, кейде сынған
жерде қажалау салдарынан болатын біртегіс емес сыртында сүйек сынықтарының
қыртылдауы естіледі.
Абайлап сыртын ұстап қараумен қатты ауыратын жерді анықтаңыз, ол
сынудың жайылмауына сәйкес келеді. Естеріңізде болсын, ешқашанда өзіңіз
сүйек сынықтарының қозғалысын тексеріп, түземеңіз, себебі сіз жұмсақ
талшықтарға, қан тамырларына, жүйке жүйесіне зиян келтіресіз және
жарақаттанған адамға есінен таларлықтай ауру келтіруіңіз мүмкін.
Сынғанға күдіктенгенде алғашқы көмекті анық сынғанда көрсететін
көлемдей көрсетеді. Жабық сыну жағдайында, сынықтардың мұнан артық жылжып
кетуінен, жұмсақ талшықтарының жарақаттанбауынан, ауруды алға алу шарттарды
қолдану қажет. Ашық сыну жағдайында, сүйек сынықтары жараға түскенде, ең
алдымен қанның ағуын тоқтату және стерилденген дәкені басу керек. Осы
әрекеттер қан жоғалтқаннан кейін естен тануды оған қоса қосымша
инфицирленген жарақаттарды тоқтата алады.
Ең бастысы – жарақатталған адамның аяқ-колдарының қозғалмауын
қамтамасыз ету. Бұл үшін орамалдарды, бинттерді, мақталарды, белдіктерді,
жанынан шығарған таңғыш қалақтарды қолдануға болады.
Білек сынғанда физиологиялық жағдайда қолды иммобилизациялайды, яғни
шынтақты иіп және алақанмен ішіне немесе төменге бұрыңыз. Білезікті сыртына
ұстамдылықпен апарып, саусақтарды жартылай бүгіп, белдіктің астына дәке
немесе мақта төсеу керек. Таңғыш қалақты таңғанда екі буынның жоғары және
төмен орналасқан сынықтары қозғалмау жағдайын жасау қажет. Иық сынғанда
иықты және шынтақ буындарын, сан сынғанда – ортан жіліктің ұршық басы,
тобық және сирақ белгіленеді. Егер сыну жабық түрде болса, орау керек,
жүйке, ірі қантамырларды, терінің қысуын тоқтату үшін таңғыш қалақты киімге
орауға болады.
Таңғыш қалақты қатты орау кезінде жарқаттанушыға қосымша ауру келтірмеу
үшін тез және сенімді болыңыз. Таңғыш қалақты қатты бірақ ақырын
белгілеңіз. Егер таңғыш қалақ ретінде жарайтын заттар болмаса, онда қолды
кеудеге апарып бинттеуге, ал аяғын жарақаттанбаған аяққа байлауға болады.
Қабырға сынғанда ауруды жеңілдету үшін көкірек қуысын бинтпен не
орамалмен қатты байлайды немесе жарқаттанғанға қолайлы жағдай жасау керек.
Егер бұғана сынса, оны сырт киіммен немесе орамалдың көмегімен таңады.
Жамбас сүйегі сынған жағдайда, жалпақ тақтайдың үстіне жарақаттанғанды
арқасына жатқызып, біршама ашып, аяғын тізесіне бүгіп, және тізесінің
үстіне белдікті қою қажет.
Арқа омыртка жарақаттанғанда ең қатерлі қауіп арқа миының жарым-жарты
және толық айырылуы. Сондықтан жарқаттанғанды сақтықпен тегіс көлденең
бетке жатқызу керек. (еден, кең тақтай т.б.) Ешқашанда аяғына тұрғызуға,
жүргізуге және бұруға болмайды.
Сынғанда және буын шыққанда алғашқы көмектің принципін және тәсілдерін
біліп, жарқаттанғанның жағдайын кішкене болса да жеңілдетуге болады, егер
жедел жәрдемді қандайда бір жағдайлармен шақыру мүмкін болмаса, оны емдеу
мекемесіне осындай жағдайда апару қауіпсіз.

4 Жараланғанда кӨрсетілетін алғашқы кӨмек

Үй тұрмысындағы зақымданулар тіптен әртүрлі. Егер саусақтың кесілуі
көлемді болып келсе, онда оның йодпен жағылғаны жеткілікті, ал бақ
қайшысымен, балтамен, арамен және басқа да еңбек құралдарымен зақымдалса,
онда негізгі және дереу көмек көрсету керек. Оны дұрыс көрсете білу керек.
Ол үшін ең алдымен, әртүрлі жарақаттар кезінде не істеу керек, алғашқы
көмекті қай ретпен және қалай көрсету керек, мүмкін болатын қиындықтарды
қалай болғызбауын білу керек.
Әртүрлі жарақаттардың өте қауіптісі ол жарақаттанған жерінің ластануы
болып келеді. Ол жерге микробтар тек белгілі бір заттар арқылы ғана емес,
жарақаттанушының терісі мен киімі арқылы кіреді. Сондықтан алғашқы көмек
кезінде 2 негізгі талапты мынадай реттер бойынша орындау керек: қан кетуін
тоқтатып және жарақаттанған жерді ластанудан сақтау керек. Бұл көбіне
жарақаттанған жердің дұрыс тазалуына байланысты, ол үшін стерильді материал
(дәке, салфеткалар, мақта бинт) қандай да бір дезинфицирленген құралмен
тазалауға тырысыңыз. Жарқаттанған тернің айналасын 2 -3 рет
дезинфициялайтын ерітіндіге батырылып суланған дәке немесе мақтамен она
жарақаттанған жерінің шетінен алшақтау жасау керек. Содан кейін орау
қапшығын бинт немесе стерильді материалды орамал немесе бет орамал
көмегімен оған қыстырып жараны орайсыздар. Егер дезинфициялайтын ерітінді
болмаса, онда жараны таза дәкемен жабуға болады және үстіне мақта қабатын
қойып бинтпен байлау керек.
Жараны брилиантты жасылмен немесе йод ерітіндісімен жағылу ұсынылады,
бактеридцитті пластерлермен жабыстырып, БФ-6 медициналық желіммен немесе
„Лифузоль” аэрозолімен тазалау керек.
Көп жұмсартылған шеттері бар жараларына алғашқы көмек көрсетілгеннен
кейін сіреспе деп аталатын қатерлі күрделенуді көрсететін профилактикалық
сарысуды енгізіп жарақаттанушыны міндетті түрде медициналық мекемеге
жеткізу керек. Жарылған жара болған жағдайда ішкі мүшелерінің зақымдануын
немесе кіріп кететін жараларды болдырмау үшін міндетті түрде дәрігер қарау
керек.
Құтырған иттің тістелген жерін емдеу үшін құтыру профилактикасы үшін
қолдану қажет, ал улы жылан мен өрмекші тістеген кезде, уды бейтарап
қалдыратын құрылғылар енгізілген. Сол үшін бұндай жарақат алғанды медицина
мекемесіне жеткізу керек.
Алғашқы көмек көрсету кезінде мыналарды жасауға болмайды:
- жараны спиртпен және йод ерітіндісімен жууға болмайды – ол күйіп
кетуі мүмкін;
- киімнің жабысып қалған бөліктерін үзу;
- жараға ұнтақ дәрілерді себуге, оны қандай да бір маймен немесе
сарымаймен сүртуге;
- мақтаны жараға қою;
- бөтен денені алып тастау, ал ішкі мүшелердің құлауы кезінде оларды
жараға дұрыстау.
Есте сақтаңдар, жараны дұрыс тазалау жараның күрделуінен сақтап және
жазылу мерзімін қысқартады.
Микрохирургияның дамуымен дене бөліктерін ағзаны қайта қондыруға
болатын мүмкіндік пайда болды. Сәтсіз жағдайда үзілу немесе аяқ-қол
бөліктерінің бөлінуі кезінде не істеу керек екендігін еске түсірейік.
Жараланғанның аяқ-қолдарды көтеріңіздер. Қанның кетуін стандартты
бұрауды немесе бауды, белбеуді, орамал, бет орамалын қолданыңыздар. Оның
астына қай уақытта қойылғанынының дәл уақытын көрсететін хатты қойыңыздар.
Мысалы, 13 сағат, 45 минут. Жараны стерильді майлықтармен немесе үтіктелген
таза матамен ( егер стерильді материал болмаса) жауып, қатты ораңыздар,
содан кейін бұрауды шешіп немесе босату керек. Есте сақтаңыздар, оны бір
сағаттан көп қатты балап ұстауға болмайды. үзілген бөліктерін барынша көп
стерилді жағдайларда майлықтарды ораңыздар және полиэтиленді қапшыққа
орналастырыңыздар, оны қатты байлап және суық сумен және мұзбен толтырылған
көлемді қапшыққа салыңыздар.
Тез арада жараланғанды және үзілген бөлігін емдеу мекемесіне
жеткізіңдер. Есте сақтаңдар, иық пен білек жарақаттанған кезден 6 сағат, ал
білезікті 12 сағат, саусақтарды – 24 сағат уақытқа дейін ғана ағзаны қайта
қондыруға болады болады.

5 қан кеткенде кӨрсетілетін алғашқы кӨмек

Артериядан қанның кетуі өте қауіпті. Бұнда ашық-қызыл қан жүрек
бұлшықетінің қысқартылуымен бүлкілдеп шапшып ағып жатады. Ірі артериялық
буынның жарқаттану кезіндегі қан кетуінің жылдамдығы (иықтық, сандық
артериялары) соншалықты біршама минут ішінде тіпті адам өміріне қауіп
төндіруі мүмкін.
Егер шағын тамырлардан қан кетсе, қысатын орамалды бастыру жеткілікті
болады. Ірі артериядан қанның кетуін тоқтату үшін сенімді тәсілге сүйену
керек – қан тоқтатқыш бұрауды бастыру. Ол болмаған жағдайда қол асты
заттарын қолдануға болады – белдік, резиналық түтік, мықты жіп, мықты
материалдың бөлігі.
Бұрауды міндетті түрде иыққа, білекке, сираққа немесе санға қан кету
жерінен жоғары бастыру керек. Ол теріні қыспас үшін, оның үстіне қандайда –
бір матаның үстіне немесе оның бүрмесін түзетіп бұрауды киімнің үстіне
қоюға болады. Әдетте 2-3 бұрауды аяқ – қолдың маңайына орайды және одан
кейін оны қан тоқтағанша ұстайды. Егер бұрау дұрыс оралса, онда
қантамырдың соғуы одан төмен анықталмайды. Бұрауды қатты орауға болмайды,
себебі бұлшық етке зиян келтіруі мүмкін, жүйкенің жұқаруы, аяқ – қолдың сал
ауруына әкеледі және тіпті оның жанының кетуі мүмкін.
Естеріңізде болсын: бұрауды жылы кезде жарты екі – сағаттан артық
байламау керек, ал суықта 1 сағаттан артық емес. өте ұзақ мерзімде
ткандердің сал ауруына ұшырау қаупі бар. Сондықтан уақытты бақылағанда
бұраудың үстіне қою немесе киімнің үстіне баяндама хаты ілу керек. 24 –
сағаттық есептегенде күнін және нақты уақытын көрсетіп бұраудың үстіне қою
қажет. Мысалы, 9 қазан, 15 сағат 40 минут.
Егер бұрауды көрсетілген мерзімнен артық ұстау керек болса, қан тамырды
саусақпен жарақаттанған жерден жоғары қысу керек, бұрауды 10-15 минутқа
шешіп, одан кейін қайтадан оны алдыңғысынан кішкене жоғары немесе төмен
орау қажет. Бұл әдісті, тәртіп бойынша, бұрауды тақпас бұрын қатты қан кету
кезінде қолданады.
Қан кетуін уақытша тоқтату белгілі бір күйде аяқ-қолдарды бекітумен
болады; осымен оның артерияны қысуына жолы түседі. Осылайша бұғана сүйек
артериясының жарқаттануы кезінде қолдарды арқасына апарады және оларды
шынтақ тамырларының деңгейінде белгілейді. Аяқ-қолдарды максималды түрде
бүге отырып тізе асты, санды, иықты және шынтақты артерияны басу мүмкіндігі
туады. Артериялды қан кетуінің тоқталуынан кейін жарақаттанушыны неғұрлым
тезірек емдеу мекемесіне жеткізу керек.
Күре тамырдан кеткен қан артериалдыға қарағанда қарқындылығы аздау.
Зақымдалған тамырлардан қара қоңыр, қызғылт түсті қан бір қалыпты, үздіксіз
сорғалап ағады.
Күре тамырдан кеткен қанды тоқтату қатты тартылған таңғыштың көмегімен
жүзеге асады, ол үшін, таза материалмен немесе бинтпен оралған жараның
үстіне бірнеше қабатты дәкені немесе мақтаны қойып, бинттейді.
Капиллярлы қанның кетуі үлкен көлемді және үстіңгі жараларда майда қан
тамырларының зақымдалуынан пайда болады. Қан баяу, тамшылап ағады, және
егер оның орағыштығы әдеттегідей болса, қанның кетуі өз бетімен тоқталады.
Капилярлы қан кету кәдімгі стерилді таңғышпен оңай тоқтатуға болады.
Барлық жағдайларда жара аймағына тағылған таңғыштың үстіне мұз
көпіршігін қою керек.
Ішкі қанның кетуі өте қауіпті, өйткені қан бекітілген қуыстарда ағылады
(іш сүзек, жүрек жейдесінде, бас сүйек қуысында), және дәл диагнозды
дәрігер ғана қоя алады.
Ішкі қанның кетуін ауру адамның түрінен білуге болады: ол бозарады,
терісіне суық тер шығады, тыныс алуы жиілей түседі, тамыр соғуы жиі және
әлсіз. Осындай белгілерде дереу жедел жәрдемді шақыру керек, ал оның
келуіне дейін ауруды жатқызып және қан кеткен жеріне мұз немесе суық су
толтырылған бөтелкені қойыңыздар. Қандай жағдай болмасын жылытқыны қоюға
мүлдем болмайды!

6 КҮйгенде кӨрсетілген алғашқы кӨмек

Өндіріс және ‰й тұрмысында термикалық және химиялық, сонымен бірге
электр тоғымен күйіп кету болуы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.