Талан – таражыға салу және сеніп тапсырылған бөтен мүлікті иеленіп алу қылмысы

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 48 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

Кіріспе . . . 4

1. Тарау. Талан - таражыға салудың қылмыстық құқықтық сипаттамасы . . . 5-15

1. 1. Талан - таражыға салудың ұғымы және оның түрлері

1. 2. Талан - таражыға салудың нысандары және түрлері

2. Тарау. Сеніп тапсырылған бөтен мүлікті иеленіп алу немесе ысырап ету құрамын қылмыстық құқықтық талдау16-40

2. 1. Сеніп тапсырылған бөтен мүлікті иеленіп алу немесе ысырап етудің объектісі

2. 2. Сеніп тапсырылған бөтен мүлікті иеленіп алу немесе ысырап етудің объективтік жағы

2. 4. Сеніп тапсырылған бөтен мүлікті иеленіп алу немесе ысырап етудің субъектісі

2. 3. Сеніп тапсырылған бөтен мүлікті иеленіп алу немесе ысырап етудің субъективтік жағы

Қорытынды. 41-44

Пайдаланылған қайнар көздер тізімі. . 45

Кіріспе

1959 жылғы ҚазССР - нің Қылмыстық кодексінің көптеген ережелері елімізде орын алған экономикалық, әлеуметтік және саяси қажеттіліктерге, сондай - ақ адам құқықтары туралы халықаралық шарттарға сәйкес келмеді. Сол себептен де 1997 жылы 16 шілдеде қабылданған Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде меншікке қарсы қылмыстар жаңаша көзқараспен баяндалған.

Меншікке қарсы қылмыстар тарауының құрылымы өзгергендіктен, ескі Қылмыстық кодекске бейтаныс болып келген қылмыстардың жаңа түрлері қарастырылғандықтан жаңа Қылмыстық кодекстің ережелерін теориялық тұрғыдан түсіндіруге және оларды қолдануға байланысты ғылыми негізделген нұсқауларды өңдеп шығару қажеттілігі туындады. Қымыстық құқыққа байланысты отандық және ресейлік әдебиеттерде монографиялық сипаттағы еңбектер және меншікке қатысты әртүрлі мәселелерді қозғайтын ғылыми мақалалар болғанымен де, олар қазіргі таңда едәуір дәрежеде ескірген. Себебі олардың барлығы да 1958 жылғы КСРО және одақтас республикалардың қылмыстық заңдар Негізінде және 1959 жылғы ҚазССР - нің Қылмыстық кодексі негізінде жазылған.

Осы себептен де жаңа Қылмыстық кодекстің ережелерін қолдана отырып, меншікке қарсы қылмыстарға талдау жасаудың ғылыми --тәжірибелік мәселелерін теориялық тұрғыдан қарастыру өте маңызды және өзекті болып табылады.

Жазылған жұмыстың маңыздылығының белгісі ретінде меншікке қарсы қылмыстардың жалпы жасалынған қылмыстардың арасындағы алатын елеулі үлес салмағын атап көрсетуімізге болады. Алматы қаласының өзінде ғана 2003 жылдың қаңтар - қыркүйек айларының арасында жасалынған меншікке қарсы қылмыстардың жалпы саны 6359; яғни барлық қылмыстардың 58, 9 % құрайды. Бұл дегеніміз сот - тергеу тәжірибесінің қызметкерлерін де, теоретик ғалымдардың да алаңдаушылығын тудыруы қажет. Яғни, меншікке қарсы қылмыстардың санын азайту үшін, олармен табысты түрде күрес жүргізу үшін нақты теориялық база керек.

Тарау. Талан - таражыға салудың қылмыстық құқықтық сипаттамасы

1. 1. Талан - таражыға салудың ұғымы және оның түрлері

Күші жүріп тұрған заңдарға сәйкес талан-таражы ұғымы топтық ұғым, оның негізгі элементтерінің сипаттамасы талан - таражыға салудың барлық нысандарына тән белгілерді айқындап, біріктіруге мүмкіндік береді.

Сот - тергеу тәжірибеіне сүйенсек, талан - таражыға салудың толық ұғымы Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сот Пленумының 25 шілде 1996 жылғы №9 қаулысында берілген. Осы қаулының бірінші тармақшасына сәйкес «бөтен біреудің мүлкін талан - таражыға салу деп - меншік иесінің мүлкін пайдақорлық мақсатпен заңсыз тегін алуды және оны өз пайдасына немесе басқаның пайдасына айналдыруды - бөтеннің мүлкін ұрлау деп түсіну керек. Бұл орайда бөтеннің мүлкі жасырын да, ашық та, алаяқтық, қорқытып алу, меншіктену, жұмсап қою немесе қызмет бабын пайдаланып қиянат жасау жолымен де ұрлануы мүмкін».

Қазіргі таңда алғаш рет заң деңгейіндегі талан - таражыға салудың толық көлемдегі және кеңейтілген анықтамасы 1997 жылы 16 шілдеде қабылданған Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде берілген. Яғни, ҚК - тің 175 бабының ескертуінің 1 тармақшасына сәйкес: «осы Кодекстің баптарында ұрлық деп пайдакүнемдік мақсатта бөтен мүлікті осы мүліктің меншік иесіне немесе өзге иеленушісіне залал келтіре отырып айыптының немесе басқа адамдардың пайдасына заңсыз, қайтарымсыз алып қою және айналдыру танылады».

Берілген ұғым талан - таражыға салудың белгілерін анықтау үшін, оларды бір - бірінен ажырату үшін және осы қылмыстармен табысты күрес жүргізу үшін маңызды, басты ұғым болып табылады.

Заң деңгейінде берілген талан - таражыға салудың ұғымын қарастырған кезімізде, бұл ұғымды қалыптастыруға түйткі болған ғалым - заңгерлердің әртүрлі көзқарастарына назар аудармауымызға болмайды. Қазіргі кезде «талан - таражы» ұғымының мәселесіне байланысты екі негізгі көзқарас орын алып отыр. Бұл теориялар Г. А. Кригер және В. А. Владимировпен берілген.

Г. А. Кригердің пікірі бойынша талан - таражының ұғымы осы қылмыстардың белгілерін жалпылайтын ұғым болуы қажет. Яғни, талан - таражыға салу деп - «мемлекеттік немесе қоғамдық ұйымдардың қорларындағы мүлікті пайдақорлық мақсатпен қылмыстық иелену немесе үшінші жақтарға беру». 1

В. А. Владимиров бойынша - талан - таражы - «мемлекеттің немесе қоғамдық ұйымның иелігінен мүлікті құқыққа қайшы алу және ұрланғанды кінәләнің меншігіне айналдыру мақсатында немесе басқа жеке адамдардың меншігіне пайдақорлық мақсатпен беру үшін қайтарымсыз түрде алу». 2

Әрекетке қатысты айырмашылықтарға келетін болсақ, ҚР ҚК талан - таражы «бөтен мүлікті кінәлінің немесе үшінші жақтардың меншігіне алу немесе айналдыру» жолымен жасалынады деп бекіткен. Г. А. Кригер талан - таражы «иелену немесе үшінші жақтарға мүлікті беру» деп түсінсе, 3 В. А. Владимиров «мемлекеттің немесе қоғамдық ұйымның иелігінен мүлікті құқыққа қайшы алу және ұрланғанды өз меншігіне айналдыру мақсатында қайтарымсыз түрде алу» деп түсінеді. 4

ҚР ҚК және ғалымдар арқылы берілген «талан - таражыға салудың» ұғымында адамды талан - таражы үшін жауаптылыққа тартудың мәнді шарты болса да, жәбірленушінің мүлікті иеленуінің заңдылығы көрсетілмейді. Осыған байланысты тәжірибе жүзінде жиі кездесетін жағдай мүліктің заңсыз иеленушіден алынуы, яғни ұры ұрыдан ұрлайды. Бір жағынан алып қарастырсақ, бұл әрекеттер құқыққа қайшы, егер де олар мүлікті меншік иесіне, заңды иесіне не болмаса құқық қорғау органдарына қайтару мақсатын көздемесе. Осы жағдайға байланысты сот тәжірибесіне талдау жүргізіп байқайық. Жоғарғы Сот Пленумының қаулысына сәйкес «алынған мүлік адамның заңсыз иелігінде болса да кінәлінің әрекеттерін бөтен мүлікті талан - таражыға салу ретінде саралау қажет» деп көрсетілген. 5

Заң шығарушы деңгейінде берілген талан - таражының анықтамасында талан - таражы меншік иесіне немесе өзге де иеленушіге зиян келтіруі қажет деген талап бар. Келтірілген зиян алынған мүліктің мөлшерімен анықталынады. Осыған байланысты назар аударатын келесі мәселеміз: заң шығарушы қылмыстық істі қозғау үшін заңды тұлғаларға қатысты ұрланған мүліктің құны 10 айлық есептік көрсеткіштен кем болмауы қажет деп есептейді. Яғни 10 айлық есептік көрсеткіштен кем болса, ұсақ мөлшердегі талан - таражы деп есептелінеді.

«Талан - таражы» ұғымын жан - жақты түрде қарастырғаннан кейін, тек талан - таражыға тән, оны басқа ұқсас құрамдардан ажыратуға мүмкіндік беретін негізгі объективті және субъективті белгілерді бөліп көрсетуімізге болады.

Талан - таражыға салудың объективті белгілеріне: қол сұғушылықтың объектісі мен заты; мүліктің алынуы; алудың құқыққа қайшылығы; алудың қайтарымсыздығы, яғни тегін алынуы жатқызылады.

Талан - таражыға салудың мәнін анықтауда негізгі рөл осы қылмыстардың объектісін анықтауға берілген. Бұл мәселе қылмыстық құқық теорясында жете зерттелінген қылмыстың объектісінің негізгі ережелерін басшылыққа ала отырып, шешіледі.

Жалпы объектісі меншік қатынастары болғандықтан, талан - таражыға салу меншікке қарсы бағытталған. 6 Бұл тұжырым Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 6 тарауында бейнеленген, яғни 6 тарау «Меншікке қарсы қылмыстар» деп аталынады. Бұл қылмыстар тікелей объект ретінде көрінетін мемлекеттік меншікке де, жеке меншікке де қарсы бағытталуы мүмкін. Яғни, топтық және тікелей объект ретінде бөлу мүліктің қай түріне зиян келтірілгендігін анықтау үшін қажет. (Мысалы, жер, автокөлік, ерекше құнды заттар т. б. ) Объектіні дұрыс анықтау қылмыстың қоғамға қауіптілігін ашуға және жасалған іс - қимылды дұрыс саралауға мүмкіндік береді.

Кейбір авторлардың пікірі бойынша талан - таражыға салудың тікелей объектісі мүліктің нақты бір түрі болып табылады. 7 Бұндай көзқарастар негізсіз болып табылады, себебі, объект - қоғамдық қатынас, ал мүлік - бұл объектінің материалдық көрінісі, яғни осы қатынастардың нәтижесі. Мүлікке зиян келтіру тек талан - таражыға салумен ғана емес, басқа да қымыстық әрекеттермен жасалынуы мүмкін. (Мысалы, диверсия, салақтық) . Ендеше, талан - таражыны басқа қол сұғушылықтардан ажырату негізін объектіден іздеуіміз қажет. Егер де, мүлік объект ретінде болса, біз мүліктің сипаттамасымен байланысты қылмыстарды ғана бір - бірінен ажырата аламыз. (Мысалы, талан - таражыға салу мақсатынсыз автокөлікті заңсыз иелену кезіндегі автокөлік, ерекше құнды заттарды талан - таражыға салу кезіндег ерекше құнды заттар) .

Жоғарыда айтып кеткеніміздей, талан - таражыға салудың объектісі меншік қатынастары дедік. Адамдар арасындағы қатынастар оларға берілген құқықтарды сақтауды көздейді. Бұл құқықтар сақталмаған жағдайда қоғамдық қатынастар да өзгереді. Сондықтан да объект ретінде бұзылған меншік құқығы немесе белгілі бір затқа иелену құқығы (интеллектуалдық меншік құқығын бұзу, жерге зат құқығын бұзу) бола алады. Бірақ та, бұл көзқарас қылмыстың барлық мәнін және қоғамға қауіптілігін көрсете алмайды, себебі, қылмыстың затымен байланысты қылмыстар қамтылмай сырт қалып қояды. Сондықтан да, талан - таражыға салудың объектісінің сипаттамасын меншік құқығымен шектеп қоюға болмайды, зиян келтірілген меншік қатынастарының мазмұнын ашуымыз қажет. Талан - таражыға салудың мәні мынада: меншік иесі немесе үшінші жақ өзіне тиесілі мүлікті пайдалану мүмкіндігінен айырылады. Меншіктің мемлекеттік және жеке деп бөлінуін ескере отырып, талан - таражыға салудың тікелей объектісі деп меншіктің нақты нысанын түсінеміз.

Талан - таражыға салудың заты - қылмыскер иеленген мүлік болып табылады. Қылмыстық құқық ғылымында зат деп қылмыс бағытталған қоғамдық қатынастардың материалдық көрінісі, яғни оған қол сұғу арқылы объектіге зиян келтіретін заттар түсіндіріледі. 8 Жалпы қағидаға сәйкес қылмыскер иеленген зат басқа біреудің меншігінде болуы қажет. Талан - таражыға салудың затын анықтау үшін оның негізгі белгілерін бөліп көрсетуімізге болады. Олар:

Заттық белгі.
Экономикалық белгі.
Құқықтық белгі.

Талан - таражыға салудың заты болғандықтан мүлік әруақытта да материалдық, яғни материалдық өмірдің бөлігі, заттың белгісіне ие болады. Бұл мүліктің заттық белгісі.

Осыған байланысты, мүліктік қылмыс ретінде талан - таражыға салудың заты ретінде идеялар, көзқарастар, адамның ақыл - ойының көріністері, мәлімет қарастырыла алмайды. Интеллектуалдық меншікті талан - таражыға салу деп тек теңеу мағынасында ғана айта аламыз. Заттық белгісі болмағандықтан электр және жылу энергиясы талан - таражыға салудың заты бола алмайды. Пайдақорлық мақсатта энергияның бұл түрлерін заңсыз, өз бетінше қолдану меншікке қарсы қылмыстардың басқа құрамын құрайды. (ҚР ҚК 182 бабы - Алдау немесе сенімге қиянат жасау жолымен мүліктік зиян келтіру) .

Талан - таражыға салудың затының келесі белгісі - экономикалық белгі. Талан - таражыға салудың заты тек белгілі бір экономикалық құндылыққа ие зат бола алады. Заттың құндылығының көрінісі - оның құны, ақшалай бағасы. Сондықтан да ақша, валюталық құндылықтар және басқа да бағалы қағаздар (акциялар, облигациялар, коносамент және т. б. ) құнның эквиваленті болғандықтан талан - таражыға салудың заты ретінде қарастырылады. Керісінше, шаруашылық құндылығы жойылғанзаттар немесе адам еңбегі сіңбеген табиғат объектілері талан - таражыға салудың заты ретінде қарастырылмайды. Осы белгіге сүйене отырп, біз талан - таражыны экологиялық қылмыстардан ажырата аламыз.

Мүліктік емес сипаттағы құжаттар, сондай - ақ тек мүлікті алуға құқық беретін құжаттар (сенім хат, квитанция т. б. ) экономикалық белгісі болмағандықтан мүлік ретінде қарастырылмайды. Бұл құжаттарды ары қарата мүлікті алу мақсатында талан - таражыға салу алаяқтыққа дайындалу ретінде қарастырылуы қажет. Мүлікті иеленумен байланысты емес құжаттарды, штапмтар мен мөрлерді талан - таражыға салу үшін жауаптылық дербес бапта ҚР ҚК 324 бабы бойынша көзделген.

Талан - таражыға салудың затының үшінші белгісі - құқықтық белгі. Бұл белгі Қазақтан Республикасы Жоғарғы Сотының 2003 жылғы 11 шілдедегі №8 Нормативтік қаулысында бекітілген. Осыған сәйкес, «Талан таражыға салудың және меншікке қарсы басқа да қылмыстардың заты - кінәлінің меншігіндегі емес, яғни бөтен мүлік болып табылады».

Жоғарыда айтылғандарды қорытындылай келе, былай деп айтуымызға болады.

Талан - таражыға салудың заты - қылмыспен бұзылатын заттар, ақша, бағалы қағаздар және бағалы өмірдің басқа да заттары.

Талан - таражыға салудың заты жылжитын да, жылжымайтын да мүлік бола алады. Талан - таражыға салуды анықтау үшін мүліктің жылжымайтындық белгісінің маңызы жоқ. Жылжымайтын мүліктің кейбір түрлері (үй, пәтер, жер участогі) өзінің объективті қасиеттеріне байланысты жасырын түрде алына алмаса да, алдау, күш қолдану және қорқыту жолымен алына алады. Бірақ та сот - тергеу тәжірибесі көрсетіп отырғандай кейбір жағдайларда «жылжымайтын» мүлік «жылжыйтын» мүлікке ауыса алады. Мысалы: жеке тұрғын үйді бұзып, тасу; бау - бақшаның темір қоршауын алу және әкету; байланыс линияларын демонтаждау және т. б.

Талан - таражыға салудың заты азаматтық айналымнан алынған заттар да бола алады. Бірақ та, егер қоғамдық қауіпсіздікке және халықтың денсаулығына қауіп төндіретін заттар (қару - жарақ, радиоактивті заттар, есірткі заттар мен жүйкегк әсер ететін заттар) талан - таражыға салынса, жасалынған әрекеттер мүліктік қылмыс ретінде емес, ҚР ҚК 9 тарауы бойынша «Қоғамдық қауіпсіздікке және қоғамдық тәртіпке қарсы қылмсытар» бойынша сараланады. 9

Талан - таражының заңдық анықтамасының маңызды элементі кінәлінің немесе басқа адамдардың пайдасына бөтен мүлікті алып қою немесе айналдыруды білдіретін әрекеттің жалпылама сипаттамасы болып табылады.

Талан - таражы барысында мүлік меншік иесінің немесе басқа иеліктегі адамның қарауынан алынады. Егер де мүлік кез - келген басқа да себептермен меншік иесінің қарауынан шығып кеткен болса, бұл заттарды иелену талан - таржыға салуды құрмайды. Осыған байланысты меншік иесінің қарамағындағы заттар дегеніміз не? Меншік иесінің қарамағындағы заттар дегеніміз тек қана арнайы қорғалынатын немесе құлыпталынған заттар емес, кәсіпорын аумағындағы, мекеменің ғимаратындағы, құрылыс алаңындағы немесе шаруашылық қызмет жүргізілетін кез - келген орындағы, көлік құралдарындағы, сондай - ақ меншік иесі жоғалтпаған, бірақ та уақытша қараусыз жатқан заттар да бола алады. 10 Талан - таражы барысында мүлікті алу кінәлінің оны өз пайдасына немесе өзге адамдардың пайдасына айналдырумен ұштасады, яғни, «мүлікке үстемдік ету» мүлікті нақты иемдену жүзеге асырылады. Мүлікті талан - таражыға салған адамөз меншігі сияқты мүлікке билік етеді, иемденеді және пайдаланады, өзін мешік иесінің орнына қояды, бірақ та бізге мәлім заң тұрғысынан ол меншік иесі болып табылмайды. Себебі, меншік құқығын қылмыстық жолмен алуға болмайды. Сондықтан да, талан - таражы жәбірленушінің алынған затқа деген меншік құқығының жойылуын білдірмейді.

Жоғарыда айтылғандардың негізінде заң шығарушының талан - таражыға берген анықтамасындағы бөтен мүлікті кінәлінің меншігіне емес, кінәлінің немесе басқа адамдардың пайдасына айналдыруы туралы сөз қозғағандығы түсінікті болады.

Бөтен мүлікті алып қою мен оны өзінің пайдасына айналдыру әдетте бір мезгілде, бір әрекет арқылы жасалынады. Егер де, талан - таражыға салу уақыт бойынша созылған болса, мүлікті кінәлінің пайдасына айналдыру кезеңі қылмыстың аяқталуын білдіреді, яғни кінәлінің мүлікті өз қарауынша нақты иемденуге және бөтен мүлікті өз мүлкі сияқты пайдалануға мүмкіндігі болған кезең. Егер де кінәлі оның еркіне байланысты емес мән - жайлардың нәтижесінде қылмысты аяғына дейін жеткізбесе, яғни, өз қарауы бойынша бөтен мүлікті иемдене немесе пайдалана алмаса, жасалынған әрекет қылмысқа оқталу ретінде сараланады.

Талан - таражыны аяқталған деп тану үшін кінәлі мүлікті нақты пайдаланғандығы, яғни одан белгілі бір пайда көруі міндетті емес. Ең бастысы кінәліде осындай мүмкіндіктің болуы, мүлікке үстемдік етуінің болуы. Талан - таражыға салудың міндетті белгісі ретінде меншік иесіне немесе мүліктің басқа иесіне келтірілген зиян түріндегі қоғамға қауіпті нәтиже болып табылады. Қылмыс жасаған адамды жауаптылыққа тартудың негізі алынған мүліктің мөлшері болып табылады. Зиян жәбірленушінің нақты мүлкінің мөлшерінің азаюынан тұрады. Сондықтан да зиянның мөлшері мүліктің құнымен анықталынады.

1998 жылы 1 қаңтардан бастап күшіне енген Қазақстан Республикасының Қылмыстық Кодексі алынған заттың мөлшеріне байланысты дараланған жауаптылықты көздейді. Талан - таражыға салғандығы және қорқытып алғандығы үшін жауаптылықты көздейтін баптар ірі мөлшерде жасалынған талан - таражыға салу сияқты ауырлататын мән - жайды көздейді. ҚР ҚК 175 бабының ескертуінің 2 тармақшасында көрсетілгендей «Осы тараудың баптарында ірі мөлшер немесе ірі залал деп қылмыс жасалу сәтіне Қазақстан Республикасының заңдарымен белгіленген айлық есептік көрсеткіштен бес жүз есе асып түсетін мүліктің құны мен залалдың мөлшері танылады».

Кінәлінің әрекетіндегі осы ауырлататын мән - жайдың болуының жауаптылығына елеулі дәрежеде әсерін тигізеді.

Осыған байланысты талан - таражының әрбір нақты фактісіне байланысты алынған мүліктің нақты шынайы құны дәлме - дәл анықталынуы қажет. Бұл мәселеге байланысты 2003 жылдың 11 шілдесінде қабылданған ҚР Жоғарғы Сотының нормативті қаулысында былай делінген. «Қылмыстың заты болып табылатын мүліктің құнын анықтау барысында, меншік иесінің қылмыс жасалған кезде қолданылған, сәйкес құжаттармен бекітілген комиссиондық, нарықтық немесе бөлшек бағаларға сәйкес затты алу ерекшеліктерін ескеру қажет. Баға болмаған жағдайда және алынған заттың мөлшеріне байланысты дау туындаған кезде мүліктің құны сарапшының қорытындысы негізінде анықталынады. Алынған заттың мөлшері оның нақты бағасы арқылы анықталынады келесі жағдайда да, егер талан - таражыны жасыру мақсатында кінәлә алынған заттың орнына құны шамалы затты берген болса да. Бұл жағдайда алынған мүліктің орнына берілген мүліктің құны зиянның мөлшерін анықтау барысында ескерілуі мүмкін».

Талан - таражы мүлікті кінәлінің немесе басқа адамдардың пайдасына алып қоюды немесе айналдыруды білдіреді, яғни, кінәлі біріншіден, мүлікті заңсыз; екіншіден, қайтарымсыз, тегін алады.

Талан - таражының заңсыз белгісі келесіні білдіреді: талан - таражы заңмен тиым салынған әдістермен (объективті құқыққа қайшылық) ғана емес, кінәлінің бұл мүлікке деген құқықтарының болмауы жағдайында (субъективті құқыққа қайшылық) жүзеге асырылады. Осыдан шағатын қорытынды: субъектінің мүлікке құқығы болып, бірақ та ҚК 175 - 180 баптарында көрсетілген әдістермен мүлікті иемдену жүзеге асырылса талан - таражыға салу ретінде қаастырылмайды.

Сот - тергеу тәжірибесінде келесі жағдайлар жиі кездеседі. Адам мүлікті заңды негізде ала отырып, 1) өзіне берілген рұқсаттың аясынан шығып кетеді; 2) заңды негіздер шын мәнісінде заңсыз негізге айналады.

Бірінші жағдайда, рұқсат етілгеннен мүлікті ірі мөлшерде алу, егер де әрекеттер қасақана түрде жасалса, талан - таражыны құрайды (субъективті белгісіне байланысты) .

Екінші жағдайда, жауаптылық туралы мәселе адамның білуіне байланысты шешілуі қажет. Мүлікті заңсыз иелену, сондай - ақ оны басқа адамдарға беру әруақытта бірдей талан - таражы ретінде қарастырыла бермейді. Бұл ереже 2003ж. 11. 08. ҚР Жоғарғы Сотының нормативті қаулысында бекітілген. «Кінәлінің алынған мүлікті өз қарауынша иемденуі (сату немесе басқа адамдарға қайтарымсыз түрде беруі, бүлдіруі, бөлшектеуі, жоюы) дербес қылмыс құрамын құрамайды, сәйкесінше қосымша түрде саралауды қажет етпейді».

Мүлікті талан - таражыға салудың қоғамға кауіптілік себебінің бірі - мүліктің қайтарымсыз түрде алынуы.

Қайтарымсыз, тегін деп ақшалай эквивалентсіз немесе басқа мүлікті берусіз алынған мүлік есептелінеді. Егер де, мүлікті иемдену барысында меншік иесіне сәйкес өтемақы берілсе, бұл әрекеттерді мүліктік зиян келтірмегендіктен талан - таражы ретінде қарастырмаймыз.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.