Кәсіпорынның қаржысына әсер ететін негізгі факторлар
Кіріспе
1.Қаржы түсінігі мәні және маңызы
2.Кәсіпорынның қаржысына әсер ететін негізгі факторлар
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
1.Қаржы түсінігі мәні және маңызы
2.Кәсіпорынның қаржысына әсер ететін негізгі факторлар
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
Елімізде жүргізіліп жатқан экономикалық реформалардың тереңдей түсуі қаржы жөніндегі біздің ұғымызға, қаржы басқаруға, мемлекеттің қаржы жүйесінің құрлымына әсер етпей қойған жоқ.
Нарықтық қатынастардың құрлымында да, мемлекет тарпынан оларды реттеу механизімінде де кәсіпорынның қаржылық жағдайы зор рол атқарады. Кәсіпорынның қаржысын талдау талдау нарықтық қатынастардың құрамды бөлігі және мемлекеттік саясатты жүзеге асырудың құралы. Осыған орай кәсіпорынның қаржысын талдау әдістері - оның экономикалық мәнін түсіне білуіне, оның іс - әрекет етуінің ерекшеліктерін терең ұғынудың, экономиканы ойдағыдай дамыту мақсатымен қаржыны неғұрлым толық пайдаланудың әдістері мен амалдарын түсіндіре білудің маңызы зор.
Кәсіпорынның қаржысын талдау талдау әдісі негізінен теориалық курс болып табылады, онда қоғамның өндірістік қатынастарының ерекшеліктері, шаруашылық, және әлеуметтік өмірдегі олардың көріну және пайдаланылу механизмі, кісіпорынның қаржысын талдау әдісі туралы ғылым зерделенеді.
Кәсіпорынның қаржысын талдау әдісі "қаржы" курсының теориялық базасы болып табылатын экономикалық теорияның (кәсіпорынның тәжірбиелік нұсқасы) негіздеріне сүйенеді, тауар - ақша қатынастары, қаржы ресурстарының басты көзі болып табылатын кәсіпорынның қаржылық жағдайларына тәжірбиелік тұрғыдан қарат мән берілген.
Кәсіпорынның қаржысын талдау әдісі тауар - ақша қатынастары, қаржы ресурстарының басты көзі болып табылатын, мемлекеттің кәіспорындары мен функциялары туралы ілімге негізделеді.
Ал екінші бөлімін де кәсіпорынның қаржысын талдау әдістері, кәсіпорынның қаржысын талдау әдісі нарықтық экономика үшін, яғни біздің экономика үшін маңыздылықтары қаншалықты жоғары, оның пайдасы, халықтың әл ауқатына әсер ету жағдайы, біздегі талдау барысындағы кемшіліктер қандай жағдайға әкеліп соқтырғандығы және кеңес үкіметі кезінде жіберген қателіктер туралы айта кеттік. Кәсіпорынның қаржысын талдау әдістерінің бір бөлігін кесте түрінде көрсеттім.
Үшінші бөлімінде кәсіпорынның қаржылық талдауының болашақтағы маңызын атап айттық, мұнда біз кәсіпорнның қаржылық талдауының болашақ үшін маңыздылығы осы кәсіпорынның ақпараттық бағатқа бет бұрыс жасап, осы бағытта жұмыс жасауын дұрыс деп пайымдар соған көңіліп қарастырдық.
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау, қаржы саласына көңіл бөлу өте қызықты тақырып.
Нарықтық қатынастардың құрлымында да, мемлекет тарпынан оларды реттеу механизімінде де кәсіпорынның қаржылық жағдайы зор рол атқарады. Кәсіпорынның қаржысын талдау талдау нарықтық қатынастардың құрамды бөлігі және мемлекеттік саясатты жүзеге асырудың құралы. Осыған орай кәсіпорынның қаржысын талдау әдістері - оның экономикалық мәнін түсіне білуіне, оның іс - әрекет етуінің ерекшеліктерін терең ұғынудың, экономиканы ойдағыдай дамыту мақсатымен қаржыны неғұрлым толық пайдаланудың әдістері мен амалдарын түсіндіре білудің маңызы зор.
Кәсіпорынның қаржысын талдау талдау әдісі негізінен теориалық курс болып табылады, онда қоғамның өндірістік қатынастарының ерекшеліктері, шаруашылық, және әлеуметтік өмірдегі олардың көріну және пайдаланылу механизмі, кісіпорынның қаржысын талдау әдісі туралы ғылым зерделенеді.
Кәсіпорынның қаржысын талдау әдісі "қаржы" курсының теориялық базасы болып табылатын экономикалық теорияның (кәсіпорынның тәжірбиелік нұсқасы) негіздеріне сүйенеді, тауар - ақша қатынастары, қаржы ресурстарының басты көзі болып табылатын кәсіпорынның қаржылық жағдайларына тәжірбиелік тұрғыдан қарат мән берілген.
Кәсіпорынның қаржысын талдау әдісі тауар - ақша қатынастары, қаржы ресурстарының басты көзі болып табылатын, мемлекеттің кәіспорындары мен функциялары туралы ілімге негізделеді.
Ал екінші бөлімін де кәсіпорынның қаржысын талдау әдістері, кәсіпорынның қаржысын талдау әдісі нарықтық экономика үшін, яғни біздің экономика үшін маңыздылықтары қаншалықты жоғары, оның пайдасы, халықтың әл ауқатына әсер ету жағдайы, біздегі талдау барысындағы кемшіліктер қандай жағдайға әкеліп соқтырғандығы және кеңес үкіметі кезінде жіберген қателіктер туралы айта кеттік. Кәсіпорынның қаржысын талдау әдістерінің бір бөлігін кесте түрінде көрсеттім.
Үшінші бөлімінде кәсіпорынның қаржылық талдауының болашақтағы маңызын атап айттық, мұнда біз кәсіпорнның қаржылық талдауының болашақ үшін маңыздылығы осы кәсіпорынның ақпараттық бағатқа бет бұрыс жасап, осы бағытта жұмыс жасауын дұрыс деп пайымдар соған көңіліп қарастырдық.
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау, қаржы саласына көңіл бөлу өте қызықты тақырып.
1. ДүйсенбаевК.Ш., Төлегенова Э.Т., Жұмағалиева Ж.Г.
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау /оқу құралы,-Алматы: Экономика. 2001.-330 бет.
2. Сабден О.Бәсекелестік экономиа: оқу құралы.-Алматы: Экономика институты,2007.-656 бет.
3. Әлжанова Н.Ш. Инвестициялық жобалау: оқу құралы.- Аматы: Қазақ Унивесситеті, 2006.-160 бет.
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау /оқу құралы,-Алматы: Экономика. 2001.-330 бет.
2. Сабден О.Бәсекелестік экономиа: оқу құралы.-Алматы: Экономика институты,2007.-656 бет.
3. Әлжанова Н.Ш. Инвестициялық жобалау: оқу құралы.- Аматы: Қазақ Унивесситеті, 2006.-160 бет.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ
ҚАЗАҚ МЕМЛЕКЕТТІК ҚЫЗДАР ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ИНСТИТУТ
ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ МЕНЕДЖМЕНТ КАФЕДРАСЫ
Реферат
Тақырыбы: Кәсіпорынның қаржысына әсер ететін негізгі факторлар
Орындаған: Искандерова М.
Тексерген: Жақсылық М.
Алматы 2008
Жоспар:
Кіріспе
1.Қаржы түсінігі мәні және маңызы
2.Кәсіпорынның қаржысына әсер ететін негізгі факторлар
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Елімізде жүргізіліп жатқан экономикалық реформалардың тереңдей түсуі
қаржы жөніндегі біздің ұғымызға, қаржы басқаруға, мемлекеттің қаржы
жүйесінің құрлымына әсер етпей қойған жоқ.
Нарықтық қатынастардың құрлымында да, мемлекет тарпынан оларды реттеу
механизімінде де кәсіпорынның қаржылық жағдайы зор рол атқарады.
Кәсіпорынның қаржысын талдау талдау нарықтық қатынастардың құрамды бөлігі
және мемлекеттік саясатты жүзеге асырудың құралы. Осыған орай кәсіпорынның
қаржысын талдау әдістері - оның экономикалық мәнін түсіне білуіне, оның іс
- әрекет етуінің ерекшеліктерін терең ұғынудың, экономиканы ойдағыдай
дамыту мақсатымен қаржыны неғұрлым толық пайдаланудың әдістері мен
амалдарын түсіндіре білудің маңызы зор.
Кәсіпорынның қаржысын талдау талдау әдісі негізінен теориалық курс
болып табылады, онда қоғамның өндірістік қатынастарының ерекшеліктері,
шаруашылық, және әлеуметтік өмірдегі олардың көріну және пайдаланылу
механизмі, кісіпорынның қаржысын талдау әдісі туралы ғылым зерделенеді.
Кәсіпорынның қаржысын талдау әдісі "қаржы" курсының теориялық
базасы болып табылатын экономикалық теорияның (кәсіпорынның тәжірбиелік
нұсқасы) негіздеріне сүйенеді, тауар - ақша қатынастары, қаржы
ресурстарының басты көзі болып табылатын кәсіпорынның қаржылық жағдайларына
тәжірбиелік тұрғыдан қарат мән берілген.
Кәсіпорынның қаржысын талдау әдісі тауар - ақша қатынастары, қаржы
ресурстарының басты көзі болып табылатын, мемлекеттің кәіспорындары мен
функциялары туралы ілімге негізделеді.
Ал екінші бөлімін де кәсіпорынның қаржысын талдау әдістері,
кәсіпорынның қаржысын талдау әдісі нарықтық экономика үшін, яғни біздің
экономика үшін маңыздылықтары қаншалықты жоғары, оның пайдасы, халықтың әл
ауқатына әсер ету жағдайы, біздегі талдау барысындағы кемшіліктер қандай
жағдайға әкеліп соқтырғандығы және кеңес үкіметі кезінде жіберген
қателіктер туралы айта кеттік. Кәсіпорынның қаржысын талдау әдістерінің бір
бөлігін кесте түрінде көрсеттім.
Үшінші бөлімінде кәсіпорынның қаржылық талдауының болашақтағы
маңызын атап айттық, мұнда біз кәсіпорнның қаржылық талдауының болашақ үшін
маңыздылығы осы кәсіпорынның ақпараттық бағатқа бет бұрыс жасап, осы
бағытта жұмыс жасауын дұрыс деп пайымдар соған көңіліп қарастырдық.
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау, қаржы саласына көңіл бөлу өте
қызықты тақырып.
Нарықтық қатынастары жағдайында кәсіпорынның қаржылық жағдайын
талаудың маңызы өте зор. Бұл кәсіпорындардың тәуелсіздікке ие болумен,
сондай-ақ олардың меншікиелері, жұмысшылар, коммерциялық серіктестіктер
және басқа контрагенттер алдында өзінің өндірістік-кәсіпкерлік қызыметінің
нәтижелері үшін олық жауапкершілікте болуымен байланысты.
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау жөніндегісұрақтарды қарастырмас
бұрын, "қаржылық жағдай" дегеніміз немесе "қаржылық жай - күй" дегеніміз не
соны анықтап алған жөн. Профессор А.Д. Шеремет " кәсіпорынның қаржы
(активтер) жағдайы қаржыны тарату, пайдалану және оны қалыптастыру
көздерімен (меншіктік капитал және міндеттемелер, яғни пассивтер)"
сипатталады деп айтады.
Прояфессор Н.А Русак (3) бұл ұғымды былайша анықтайды: "Кәсіпорыннның
қаржылық жағдайы қаржы ресурстарын жасау, тарту және пайдаланумен
сипатталады. Кәсіпорынның қаржылық жағдайы кәсіпорынның қалыпты өндірістік,
коммерциялық және басқа да қызымет түрлері үшін қажетті қаржы ресурстарыме
қамтамассыз етілуімен және оларды мақсатқа сай, тиімді тарату және
пайдаланумен, сондай-ақ басқа шаруашылық субъектілерімен қаржылық қарым
-қатынастаболу, төлеу қабілеттілігі және қаржылық тұрақтылықпен
сипатталады. Кәсіпорынның уақытылы төлеу мүмкінігі оныңқаржылықжағдайының
жақсылығын көрсетеді."
В.М. Радионова мен М.А. Федотова кәсіпорынның қаржылық жағдайы " қаржы
ресурстарының қалыптасуымен, таратылуы және пайдаланумен көрсетіледі"деп
жазады.
М.Н. Крейнина (5), А.И. коавалев және В.П. Привалов (6) қаржылық
жағдай ұғымын былайша түсіндіреді: " Қаржылық жағдай-бұл қаржы
ресурстарының қолда барын, үлестіріліп таратылуы және пайдалануын
сипаттайтын көрсеткіштер жиынтығы".
Профессор И.Т. Балабанов " Шаруашылық субъектісінің қаржылық жағдайы -
бұл оның қаржы бәсекелестік қабілеттілігінің сипаттамасын (яғни төлем
қабілеттілігі, несие қабілеттілігі) қаржы ресурстары мен капиталды
пайдалану, мемлекет алдында және басқа да шаруашылық субъектілерінің
алдында өз міндеттемелерін орындау. Шаруашылық субъектісінің қаржылық
жағдайын талдаудың келесі түрлерін жүргізеді: табыстылық пен
рентабельділік; қаржылық тұрақтылық; несие қабілеттілігі; капиталды
пайдалану; валюталық өзін-өзі өтеу"-деп жазады.
С.А. Стуков осы ұғым бойнша өзінің көзқарасын клесі сөздермен
баяндайды: "кәсіпорынның қаржылық жағдайы-бұл бірқатар көрсеткіштермен
сипатталатын оның саулығы мен өмір сүру қабілттілігін кешенді түрде
бағалау".
Жоғарыда берілген анықтамалар қарастырылып отырған ұғым мәнін
жеткілікті дәрежеде ашпайды, бірақ олардың әрқайсында бұл ұғымды дәлірек
айтуға мүмкіндік беретін ұтымды тұжырымдар бар.
Бірқата түрлі әдістермен есептелетін бірыңғай көрсеткіштерге қарағана (
мысалы,еңбек өнімділігі, қор қайтарымдылығы, өзіндік құн, жалпы табыс,
тиімділік) қаржылық жағдай түрлі көрсеткіштерді есептеу нәтижесінде және
олардың жалпы бағалауға тигізетін әсерін зерттеу негізінде анықталатыны
анық. Қорыта келе, кәсіпорынның қаржы жағайы әлсіз және өмір сүру қабілті
жоқ кәсіпорндарға аяусыз қрайтын бәсекелі нарықтық экономика жағдайындағы
кәіпорынның сенімді болуын, тұрақтылығын және келешегі барлығын куәландыруы
тиіс.
Сенімділік кәсіпорын жұмысының үздіксіздігін және оның төлеу
қабілеттілігін көрсетеді.
Осы берілген түсініктергесүйене отырып,бізбұлұғымды былай анықтауды
ұсынамыз.
Кәсіпорынның қаржы жағдайы осы кәсіпорынның белгілі бір кезеңдегі
қаржылық тұрақтылығын және оның өз шаруашылық қызыметін үздіксіз жүргізуі
мен өзінің қарыз міндеттемелерін уақытылы өтеуі үшін қаржы ресурстарымен
қамтамассыз етілуін көрсетеді.
Ал кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы нені білдіреді? БҰл сұрақ та
арнайы оқулықтарда түрліше түсіндіріледі. Бір авторлар қаржылықтұрақтылықты
"өз қаражаттарын шеберт пайдалану қаьілеттілігі, жұмыс процесінде
үздіксіздігін қамтамасссыз ететін қаржының жеткілікті болуы" деп
түсіндіреді... Қаржылық тұрақтылық-меншікті және қарыз қарызқаражаттарының
байланысы деп жазады.
Енді біреулер "өз қаражаттары есебінен активтер, айналым қаражаттары)
жіберілген қаражаттарды жабатын, сондай-ақ өтелмеген дебиторлық және
кредиторлық қарздарға жол бермейтін және де өз міндеттемелерін уақытысында
қайтаратын шаруашылық субъектілері қаржылық тұрақты болып табылады" деп
жазады.
Бұл ұғымды А.Д. Шеремет пен Р.С. Сайфулин өте ықшам түрде анықтайды.
олардың ойынша "Қаржылық тұрақтылық-бұл әрдайым төлем қабілеттілігін
кепілдендіретін кәсіпорынның белгілі бір шоттар жағдайы".
В.М. Радинова мен М.А: Федотова бұл ұғымды келесідей түсіндіреді:
"Кәсіпорына тұрақт қалыптасқан табыстың шығынннан артуының өзіне тән айнасы-
қаржылық тұрақтылық болып табылады. Ол ақша қаражаттарын еркін пайдаланып,
оларды иімі пайдалану арқылы өндіру мен өнімді өткізу процесінің
үздіксіздігін қамтамассыз ететін, сондай-ақ кәсіпорынды кеңейтуге және
жаңартуға қажетті шығындарын қаржыландыратын кәсіпорынның қаржы ресурстық
жағдайын сипаттайды. Қаржылық тұрақтылық кәсіпорынның жалпы тұрақтылығыың
негізгі бөлігі болып табылады."
"Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы- бұл тәуекелділіктің мүмкін болатын
деңгнейінде төлем қабілеттілігі мен несие қабілеттілігін сақтай отырып,
табысты өсіру негізінде қаржыны тарату мен пайдалану арқылы кәсіпорынның
дамуын көрсететін қаржы ресурсының жағдайы".
В.Г.Артенко мен М.В.Беллендир бұл ұғымды былай түсіндіреді; "Қаржылық
тұрақтылық-бұл табыстың шығынынан тұрақты дәрежеде артуы. Олақша
қаражаттарының еркін пайдалануды қамтамасыз етеді және олары тиімді
пайдалану арқылы өндіру және өнімді сату процесінің үздіксіз болуына жағдай
жасайды.
Сондықтан да қаржылық тұрақтылық барлық өндіріс-шаруашылық қызметі
процесінде қалыптасады және кәсіпорынның жалпы тұрақтылығының негізгі
бөлігі болып табылады." Ал кәсіпорынның жалпы қаржылық тұрақтылығы, ол ең
алдымен әрайым табыстың шығыннан артуын қамтамасыз ететін ақша ағымының
қозғалысын көрсетеді. Нарық жағдайында ол ең бірінші өнімді (жұмыс,
қызымет) өткізуден түсетін табыстың тұрақтылығын талап етеді және оның
мөлшері мемлекетпе, жабдықтаушылармен, несие берушілермен, жұмысшылармен
және тағы басқалармен есеп айырысу үшін жеткілікті дәрежеде болуы тиіс.
Сонымен қатар кәсіпоыннның одан әрі дамуы үшін барлық есеп айырысулар мен
барлық міндеттемелерді орындағанна кейін, осы кәсіпорында өндірісті
дамытуға, оның материалдық-технилқ базасын жаңартуға және басқаларға
мүмкіндік беретіндей дәрежеде табыс қалуы қажет.
Айта кету керек, біз қаржылық тұрақтылық ұғымын қарастырғанда соңғы
айтылған авторлардың көзқарастарын қарастырдық, әйткемен біз олардың
кейінгі шешімдерімен келісе алмаймыз. "Қаржылқ тұрақтылықтың мәні-қаржы
ресурстарын тиімді қалыптастыру, тарату және пайдаланумен анықталады"- деп
жазады В.Т. Артеменко мен М.В.Беллендир.
Біздің ойымызша бұл ұғымды А.Д. Шеремет мен В.С. Сайфулин дәлірек және
анығырақ түсіндіреді. Олар қаржылық тұрақтылықтың мәні-бұл қорлар мен
шығындардың қалыптасу көздерімен қамтамасыз етілуі-деп түсіндіріледі.
Э.А. Маркарьян мен Г.П.Герасименко да дәл осындай
көзқараста."Кәсіпорынның өз міндеттемелері бойынша есептесу мүмкіндігі"
немесе "Сауда, несие және басқа да төлем сипатындағы операциялардың
нәтижесінде пайда болатын кәсіпорынның төлем міндеттемелерін уақытылы және
толық орындау мүмкіндігін көрсететін төлем қабілеттілігі, қаржылық
тұрақтылықтың сыртқы көрінісі болып табылады". Кәсіпорынның жұмысы нарық
жағдайына өтумен бірге оның қаржылық жағдайы және оны сауықтыру жолдарын
іздеу жөніндегі сұрақтар да шиелінісе түсті.
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылық жағдайына көптеген факторлар әсер
етеді, оларды В.М.Радинова және М.А. Федотова келесідей түрлерге жіктейді:
1) пайда болу орнына байланысты-ішкі және сыртқы,
2) нәтижесінің маңыздылығына байланысты-негізгі және негізгі емес;
3) құрылыс бойынша -қарапайым және күрделі;
4) әрекет ету уақыты бойынша - тұрақты және уақытша;
Ішкі факторлар кәсіпорынның өзінің жұмысын ұйымдастыруына байланысты
болады, ал сыртқы факторлар кәсіпорын еркіне бағынышты емес.
Негізгі ішкі фкторларды қарастырайық. Кәсіпорынның тұрақтылығы ең
бірінші өндіріс шығындарынмен үздіксіз байланысқан өндірілген өнім мен
көрсетілген қызыметтің құрамы мен құрылымына тәуелді. Сондай-ақ, тұрақты
және айнымалы шығындар арасындағы қатынас маңызды болып табылады.
Кәсіпорынның өндірілетін өнім және өндіріс технологиясымен тығыз
байланысқан қаржылық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ҚАЗАҚ МЕМЛЕКЕТТІК ҚЫЗДАР ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ИНСТИТУТ
ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ МЕНЕДЖМЕНТ КАФЕДРАСЫ
Реферат
Тақырыбы: Кәсіпорынның қаржысына әсер ететін негізгі факторлар
Орындаған: Искандерова М.
Тексерген: Жақсылық М.
Алматы 2008
Жоспар:
Кіріспе
1.Қаржы түсінігі мәні және маңызы
2.Кәсіпорынның қаржысына әсер ететін негізгі факторлар
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Елімізде жүргізіліп жатқан экономикалық реформалардың тереңдей түсуі
қаржы жөніндегі біздің ұғымызға, қаржы басқаруға, мемлекеттің қаржы
жүйесінің құрлымына әсер етпей қойған жоқ.
Нарықтық қатынастардың құрлымында да, мемлекет тарпынан оларды реттеу
механизімінде де кәсіпорынның қаржылық жағдайы зор рол атқарады.
Кәсіпорынның қаржысын талдау талдау нарықтық қатынастардың құрамды бөлігі
және мемлекеттік саясатты жүзеге асырудың құралы. Осыған орай кәсіпорынның
қаржысын талдау әдістері - оның экономикалық мәнін түсіне білуіне, оның іс
- әрекет етуінің ерекшеліктерін терең ұғынудың, экономиканы ойдағыдай
дамыту мақсатымен қаржыны неғұрлым толық пайдаланудың әдістері мен
амалдарын түсіндіре білудің маңызы зор.
Кәсіпорынның қаржысын талдау талдау әдісі негізінен теориалық курс
болып табылады, онда қоғамның өндірістік қатынастарының ерекшеліктері,
шаруашылық, және әлеуметтік өмірдегі олардың көріну және пайдаланылу
механизмі, кісіпорынның қаржысын талдау әдісі туралы ғылым зерделенеді.
Кәсіпорынның қаржысын талдау әдісі "қаржы" курсының теориялық
базасы болып табылатын экономикалық теорияның (кәсіпорынның тәжірбиелік
нұсқасы) негіздеріне сүйенеді, тауар - ақша қатынастары, қаржы
ресурстарының басты көзі болып табылатын кәсіпорынның қаржылық жағдайларына
тәжірбиелік тұрғыдан қарат мән берілген.
Кәсіпорынның қаржысын талдау әдісі тауар - ақша қатынастары, қаржы
ресурстарының басты көзі болып табылатын, мемлекеттің кәіспорындары мен
функциялары туралы ілімге негізделеді.
Ал екінші бөлімін де кәсіпорынның қаржысын талдау әдістері,
кәсіпорынның қаржысын талдау әдісі нарықтық экономика үшін, яғни біздің
экономика үшін маңыздылықтары қаншалықты жоғары, оның пайдасы, халықтың әл
ауқатына әсер ету жағдайы, біздегі талдау барысындағы кемшіліктер қандай
жағдайға әкеліп соқтырғандығы және кеңес үкіметі кезінде жіберген
қателіктер туралы айта кеттік. Кәсіпорынның қаржысын талдау әдістерінің бір
бөлігін кесте түрінде көрсеттім.
Үшінші бөлімінде кәсіпорынның қаржылық талдауының болашақтағы
маңызын атап айттық, мұнда біз кәсіпорнның қаржылық талдауының болашақ үшін
маңыздылығы осы кәсіпорынның ақпараттық бағатқа бет бұрыс жасап, осы
бағытта жұмыс жасауын дұрыс деп пайымдар соған көңіліп қарастырдық.
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау, қаржы саласына көңіл бөлу өте
қызықты тақырып.
Нарықтық қатынастары жағдайында кәсіпорынның қаржылық жағдайын
талаудың маңызы өте зор. Бұл кәсіпорындардың тәуелсіздікке ие болумен,
сондай-ақ олардың меншікиелері, жұмысшылар, коммерциялық серіктестіктер
және басқа контрагенттер алдында өзінің өндірістік-кәсіпкерлік қызыметінің
нәтижелері үшін олық жауапкершілікте болуымен байланысты.
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау жөніндегісұрақтарды қарастырмас
бұрын, "қаржылық жағдай" дегеніміз немесе "қаржылық жай - күй" дегеніміз не
соны анықтап алған жөн. Профессор А.Д. Шеремет " кәсіпорынның қаржы
(активтер) жағдайы қаржыны тарату, пайдалану және оны қалыптастыру
көздерімен (меншіктік капитал және міндеттемелер, яғни пассивтер)"
сипатталады деп айтады.
Прояфессор Н.А Русак (3) бұл ұғымды былайша анықтайды: "Кәсіпорыннның
қаржылық жағдайы қаржы ресурстарын жасау, тарту және пайдаланумен
сипатталады. Кәсіпорынның қаржылық жағдайы кәсіпорынның қалыпты өндірістік,
коммерциялық және басқа да қызымет түрлері үшін қажетті қаржы ресурстарыме
қамтамассыз етілуімен және оларды мақсатқа сай, тиімді тарату және
пайдаланумен, сондай-ақ басқа шаруашылық субъектілерімен қаржылық қарым
-қатынастаболу, төлеу қабілеттілігі және қаржылық тұрақтылықпен
сипатталады. Кәсіпорынның уақытылы төлеу мүмкінігі оныңқаржылықжағдайының
жақсылығын көрсетеді."
В.М. Радионова мен М.А. Федотова кәсіпорынның қаржылық жағдайы " қаржы
ресурстарының қалыптасуымен, таратылуы және пайдаланумен көрсетіледі"деп
жазады.
М.Н. Крейнина (5), А.И. коавалев және В.П. Привалов (6) қаржылық
жағдай ұғымын былайша түсіндіреді: " Қаржылық жағдай-бұл қаржы
ресурстарының қолда барын, үлестіріліп таратылуы және пайдалануын
сипаттайтын көрсеткіштер жиынтығы".
Профессор И.Т. Балабанов " Шаруашылық субъектісінің қаржылық жағдайы -
бұл оның қаржы бәсекелестік қабілеттілігінің сипаттамасын (яғни төлем
қабілеттілігі, несие қабілеттілігі) қаржы ресурстары мен капиталды
пайдалану, мемлекет алдында және басқа да шаруашылық субъектілерінің
алдында өз міндеттемелерін орындау. Шаруашылық субъектісінің қаржылық
жағдайын талдаудың келесі түрлерін жүргізеді: табыстылық пен
рентабельділік; қаржылық тұрақтылық; несие қабілеттілігі; капиталды
пайдалану; валюталық өзін-өзі өтеу"-деп жазады.
С.А. Стуков осы ұғым бойнша өзінің көзқарасын клесі сөздермен
баяндайды: "кәсіпорынның қаржылық жағдайы-бұл бірқатар көрсеткіштермен
сипатталатын оның саулығы мен өмір сүру қабілттілігін кешенді түрде
бағалау".
Жоғарыда берілген анықтамалар қарастырылып отырған ұғым мәнін
жеткілікті дәрежеде ашпайды, бірақ олардың әрқайсында бұл ұғымды дәлірек
айтуға мүмкіндік беретін ұтымды тұжырымдар бар.
Бірқата түрлі әдістермен есептелетін бірыңғай көрсеткіштерге қарағана (
мысалы,еңбек өнімділігі, қор қайтарымдылығы, өзіндік құн, жалпы табыс,
тиімділік) қаржылық жағдай түрлі көрсеткіштерді есептеу нәтижесінде және
олардың жалпы бағалауға тигізетін әсерін зерттеу негізінде анықталатыны
анық. Қорыта келе, кәсіпорынның қаржы жағайы әлсіз және өмір сүру қабілті
жоқ кәсіпорндарға аяусыз қрайтын бәсекелі нарықтық экономика жағдайындағы
кәіпорынның сенімді болуын, тұрақтылығын және келешегі барлығын куәландыруы
тиіс.
Сенімділік кәсіпорын жұмысының үздіксіздігін және оның төлеу
қабілеттілігін көрсетеді.
Осы берілген түсініктергесүйене отырып,бізбұлұғымды былай анықтауды
ұсынамыз.
Кәсіпорынның қаржы жағдайы осы кәсіпорынның белгілі бір кезеңдегі
қаржылық тұрақтылығын және оның өз шаруашылық қызыметін үздіксіз жүргізуі
мен өзінің қарыз міндеттемелерін уақытылы өтеуі үшін қаржы ресурстарымен
қамтамассыз етілуін көрсетеді.
Ал кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы нені білдіреді? БҰл сұрақ та
арнайы оқулықтарда түрліше түсіндіріледі. Бір авторлар қаржылықтұрақтылықты
"өз қаражаттарын шеберт пайдалану қаьілеттілігі, жұмыс процесінде
үздіксіздігін қамтамасссыз ететін қаржының жеткілікті болуы" деп
түсіндіреді... Қаржылық тұрақтылық-меншікті және қарыз қарызқаражаттарының
байланысы деп жазады.
Енді біреулер "өз қаражаттары есебінен активтер, айналым қаражаттары)
жіберілген қаражаттарды жабатын, сондай-ақ өтелмеген дебиторлық және
кредиторлық қарздарға жол бермейтін және де өз міндеттемелерін уақытысында
қайтаратын шаруашылық субъектілері қаржылық тұрақты болып табылады" деп
жазады.
Бұл ұғымды А.Д. Шеремет пен Р.С. Сайфулин өте ықшам түрде анықтайды.
олардың ойынша "Қаржылық тұрақтылық-бұл әрдайым төлем қабілеттілігін
кепілдендіретін кәсіпорынның белгілі бір шоттар жағдайы".
В.М. Радинова мен М.А: Федотова бұл ұғымды келесідей түсіндіреді:
"Кәсіпорына тұрақт қалыптасқан табыстың шығынннан артуының өзіне тән айнасы-
қаржылық тұрақтылық болып табылады. Ол ақша қаражаттарын еркін пайдаланып,
оларды иімі пайдалану арқылы өндіру мен өнімді өткізу процесінің
үздіксіздігін қамтамассыз ететін, сондай-ақ кәсіпорынды кеңейтуге және
жаңартуға қажетті шығындарын қаржыландыратын кәсіпорынның қаржы ресурстық
жағдайын сипаттайды. Қаржылық тұрақтылық кәсіпорынның жалпы тұрақтылығыың
негізгі бөлігі болып табылады."
"Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығы- бұл тәуекелділіктің мүмкін болатын
деңгнейінде төлем қабілеттілігі мен несие қабілеттілігін сақтай отырып,
табысты өсіру негізінде қаржыны тарату мен пайдалану арқылы кәсіпорынның
дамуын көрсететін қаржы ресурсының жағдайы".
В.Г.Артенко мен М.В.Беллендир бұл ұғымды былай түсіндіреді; "Қаржылық
тұрақтылық-бұл табыстың шығынынан тұрақты дәрежеде артуы. Олақша
қаражаттарының еркін пайдалануды қамтамасыз етеді және олары тиімді
пайдалану арқылы өндіру және өнімді сату процесінің үздіксіз болуына жағдай
жасайды.
Сондықтан да қаржылық тұрақтылық барлық өндіріс-шаруашылық қызметі
процесінде қалыптасады және кәсіпорынның жалпы тұрақтылығының негізгі
бөлігі болып табылады." Ал кәсіпорынның жалпы қаржылық тұрақтылығы, ол ең
алдымен әрайым табыстың шығыннан артуын қамтамасыз ететін ақша ағымының
қозғалысын көрсетеді. Нарық жағдайында ол ең бірінші өнімді (жұмыс,
қызымет) өткізуден түсетін табыстың тұрақтылығын талап етеді және оның
мөлшері мемлекетпе, жабдықтаушылармен, несие берушілермен, жұмысшылармен
және тағы басқалармен есеп айырысу үшін жеткілікті дәрежеде болуы тиіс.
Сонымен қатар кәсіпоыннның одан әрі дамуы үшін барлық есеп айырысулар мен
барлық міндеттемелерді орындағанна кейін, осы кәсіпорында өндірісті
дамытуға, оның материалдық-технилқ базасын жаңартуға және басқаларға
мүмкіндік беретіндей дәрежеде табыс қалуы қажет.
Айта кету керек, біз қаржылық тұрақтылық ұғымын қарастырғанда соңғы
айтылған авторлардың көзқарастарын қарастырдық, әйткемен біз олардың
кейінгі шешімдерімен келісе алмаймыз. "Қаржылқ тұрақтылықтың мәні-қаржы
ресурстарын тиімді қалыптастыру, тарату және пайдаланумен анықталады"- деп
жазады В.Т. Артеменко мен М.В.Беллендир.
Біздің ойымызша бұл ұғымды А.Д. Шеремет мен В.С. Сайфулин дәлірек және
анығырақ түсіндіреді. Олар қаржылық тұрақтылықтың мәні-бұл қорлар мен
шығындардың қалыптасу көздерімен қамтамасыз етілуі-деп түсіндіріледі.
Э.А. Маркарьян мен Г.П.Герасименко да дәл осындай
көзқараста."Кәсіпорынның өз міндеттемелері бойынша есептесу мүмкіндігі"
немесе "Сауда, несие және басқа да төлем сипатындағы операциялардың
нәтижесінде пайда болатын кәсіпорынның төлем міндеттемелерін уақытылы және
толық орындау мүмкіндігін көрсететін төлем қабілеттілігі, қаржылық
тұрақтылықтың сыртқы көрінісі болып табылады". Кәсіпорынның жұмысы нарық
жағдайына өтумен бірге оның қаржылық жағдайы және оны сауықтыру жолдарын
іздеу жөніндегі сұрақтар да шиелінісе түсті.
Кәсіпорынның қаржылық тұрақтылық жағдайына көптеген факторлар әсер
етеді, оларды В.М.Радинова және М.А. Федотова келесідей түрлерге жіктейді:
1) пайда болу орнына байланысты-ішкі және сыртқы,
2) нәтижесінің маңыздылығына байланысты-негізгі және негізгі емес;
3) құрылыс бойынша -қарапайым және күрделі;
4) әрекет ету уақыты бойынша - тұрақты және уақытша;
Ішкі факторлар кәсіпорынның өзінің жұмысын ұйымдастыруына байланысты
болады, ал сыртқы факторлар кәсіпорын еркіне бағынышты емес.
Негізгі ішкі фкторларды қарастырайық. Кәсіпорынның тұрақтылығы ең
бірінші өндіріс шығындарынмен үздіксіз байланысқан өндірілген өнім мен
көрсетілген қызыметтің құрамы мен құрылымына тәуелді. Сондай-ақ, тұрақты
және айнымалы шығындар арасындағы қатынас маңызды болып табылады.
Кәсіпорынның өндірілетін өнім және өндіріс технологиясымен тығыз
байланысқан қаржылық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz