Қытай, Қазақ, Цейлон билерінің ерекшеліктері

Пән: Өнер, музыка
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы: Қытай, Қазақ, Цейлон билерінің ерекшеліктері

Жоспар.

Кіріспе

Қытай биі.
Қазақ биі.
Цейлон биі.

Кіріспе

Әр халықтың биі сол халықтың әдет - ғұрпына салт - дәстүрі арқылы пайда болған. Халықтардың өмір сүру тәсіліне қарай олардың биіде, өзіндік ерекшеліктерге ие. Би сол халықтардың әні және музыкасыменен өте тығыз байланыста бола отырып, бірісіз-бірі өмір сүрген емес. Осындай адамзат өмірінің тыныс тіршілігінің бірі болып саналатын би өнері өзіндік ерекшеліктерін сақтай отырып, ерте дәуірден бері жинақталып, сақталып, әрі өзгеріске ұшырапта отыр. Бұндай өзгерістер, бидің мінез құлқынан, кардинадциясынан, музыкалық ритмінен, структурасынан байқалады, сонымен бірге бұл жәйттер халық биінің орындалу мәнеріненде көрініс табады.

Халықтық би - ескі фальклор түрі. Ол адамзаттың өмір сүруі және тіршілік тәсілімен тығыз байланысты. Алғашқы дәуірде арғы ата-бабаларымыз бір - бірімен қарым - қатынастарын, қуаныш қайғы көңіл күйлерін аң -аулау тағы басқада қимылдарды, біз айтып отырған осы би қимылдарыменен бейнелеп жеткізген.

Осылайша би өнерінің адамзат өмірінде алатын орнының өте зор екендігі байқалады. Би - әр кезеңде жаңарып, дамып ұрпақтан - ұрпаққа тарап өз жалғасын тауып келеді. Халықтың би театр өнерінің өсіп жетілуіне үлкен үлес қосқан. Қазіргі кезеңдегі биіктен көрініп тұрған классикалық биде халықтық би арқылы ғана өз жолын тауып үлкен кәсіптік деңгейге жетіп отыр.

Классикалық би ол қазіргі заманғы би өнерінің үлкен системасы.

Классикалық би ең алғаш Европа театрында жарық көрген.

Ол ең алғаш XVI ғасырда Италия мемлекетінде пайда болған, сонда Карозо, Негрилердің би трактаты жарық көріп кейіннен барып, Францияда кәсіптік дейгейде жалпыласты. Классика - ол байсалды, құрметті, акадамиялық тағы басқа би жаныры болып табылады.

Классикалық би ол көптеген эстетикалық сезімге бай би қимылдары арасынан таңдалып алынып және оның жалпы бетті кәсіптік системасы жасалынған, мәртебелі өнер.

Классикалық би, ол ең жоғары дәрежедегі би өнері болып отыра классикалық музыкаменен тығыз баланыста. Ол музыканың асылыменен жаухарын өз бойына тағады.

Қытай биі.

Қытай халқының би өнері өте ертеде пайда болған. VI ғасырда Қытай халықы биді пантомима арқылы бейнелеп көрсеткен. XII ғасырда Қытай елінде театр жетіліп онда музыка, ән, диалог, пантомима, би және акрабатикаларды (гимнастика) қамтылған.

Ол кезде театрда си-вэнь және цза-цзюй деген екі түрі болған. XVI - XVII ғасырларда көптеген халықтық театрлар пайда болған. Қазіргі кезде олардың саны 300 - ден асады.

Қытай биі пантомимаға өте бай олар осы би фантомимасыменен соғыс кезіндегі қару - жарақтардың қолданылу әдістерін және дәстүрлі мәдениеттерін көрсете білген. Бұнда ең қызықтысы махаббат және сүйіспеншілікке қатысты билерді ер әйел жақындаспай алыстан көрсеткен. (Дуэт паддешкаларынсыз) теартда жағымды - шэн, жағымсыз цэин, болып олар өздерінің ерекшеліктеріменен көзге түскен. XX ғасырға дейін театрда ерлер мен әйелдер бөлек топ болып өнер көрсеткен. Ол топтарда әйел ер роліне немесе ер әйел ролінде ойнаған. Кейіннен барып олардың әлгіндегі топтары бірігіп артистерінің жағдайы жақсарған.

XX ғасырдың 20 - жылдары Қытай еліне орыс артистерімен орыс ұстаздар келеді. Бірақ 50 - жылдары ғана Қытай жеріне Европа мәдениеті еніп Европа түріндегі балет орындалады. 54 - жылы Пикиндік би училищесі ашылып кәсіптік би кадрлері дайындала бастайды. 63 - жылы бұл училище Пикиндік және ұлттық би училищесі болып екіге бөлінеді. Ол училищеге алғаш ұстаздық еткен В. Цаплин; П. Зусевтер болды.

Бүгінгі таңда Қытай биі өркен жайып жоғары деңгейден орын алады.

Қазақ биі

Ерте заманнан бері қазақ халқының биі өнері ұлттық салт-дәстүрімен тығыз байланыста болып, би қимылдарының барлығы тұрмыстағы болмыстардан туындаған. Ең алғашқы кезде, биді көбінесе ер адамдар билеген. Үлкен мереке, той-думандарда әнші, күйші, бишілер өз өнерлерін ортаға салатын. Әйел қауымы биге кейіннен арласқан деседі.

Қазақ биінің негізі - ұлттық ойындардан бастама алған. Мысалға айтар болсақ, «Соқыр теке», «Айгөлек», «Орамал тастау», «Қара құлақ» сияқты жастар арасындағы ұлттық ойындар қазақ халық би өнерінің қайнар көзі болды. Осы дәстүрлер ұрпақтан ұрпаққа жалғасып, қазақ халықы өнеріне тәберік болып келеді. Қарапайым тұрмыстағы қимыл, қозғалыстар халықтық биге біртіндеп енген. Айнаға қарау, шаш өру, киіз басу, ұршық иіру, сабау сабау, кесте тігу сияқты дәстүрлі еңбектер суретті би болып шығарылып халықтың би өнерімен ұштасты. Қазақ ұлтының биі көбінесе аңдарды, құстарды, сонымен қатар, дәстүрлі ойындарды бейнелейді. Аң бейнесін салатын билер «Аю биі», «Қоян биі», «Киіктер», «Асау ат», «Қара жорға», «Көкпар» т. б., құстар бейнесінде «Аққу», «Бүркіт», «Қарлығаш» т. б., дәстүрлі ойын билерінен «Қыз қуу», «Ұтыс биі», «Орамал тастау», «Арқан тарту» т. б. тақырыптарда кең таралған билерден ер және әйел затына тән билер, адамның мінез-құлын бейнелейтін билер, тағысын тағылар қамтиды.

Балет Қазақстанға ХХ-шы ғасырдың 30-шы жылдары келіп жетті. Ол кезде музыкалық студия құрылған, ол Қазақстан балетіне қызмет етіп, етене байланыста болды. Ең алғаш болып Мұхтар Әуезов театрында қазақ қойылымы қойылып, оның ішінде алғаш сахналық формадағы қазақ ұлттық биі биленді. Одан соң, «Қыз Жібек», «Ер Тарғын» қойылымдары қойылды. 1935 жылы Қазақстандағы музыкалық театр Куибышевский опера балет театрымен бірікті. Олардың репертуарында классикалық балеттер толы болды.

1937-1938 жылдары қазақ елінде тұңғыш рет «Қалқаман-Мамыр» қазақ балеті көрермен назарына ұсынылды. 1950 жылы қазақ биі тарихына алғаш рет кәсіби қазақ балет меистері болып Дәурен Абиров кірді, одан кейігі жылдары ГИТИС-тің түлектері қазақ биіне еңбегі сіңген балет меистер В. Райбайев, Б. Аюхановтар театрдағы өз жұмыстарын жалғастырды. Бүгінгі таңда Қазақ биі әлем халықтар биі қатарына кіріп, өз ерекшелігімен танылып келеді.

Цейлон биі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.