Материалдық қорларды пайдалануды талдау

Өнім өндірісінің көлемін ұлғайту, оның өзіндік құнын төмендету, пайда мен рентабельділікті жоғарылатудың қажетті шарты болып кәсіпорынды толық және уақытында сапалы материалдармен, шикізаттармен қамтамасыз ету саналады.
Ақпарат көздері: материалды-техникалық жабдықтау жоспары , тапсырыстар, шикізат пен материалды жеткізу келісімі, материалдық ресурстарды қолданғаны және олардың барлығы туралы статистикалық есеп формасы , өндіріс шығындарының № - 5 – 3 формасы, материалдық техникалық жабдықтау бөлімінің оперативті мәліметтері, материалдарды ресуртардың қалдығы, шығыны және келіп түсуі туралы бухгалтерлік есептің аналитикалық мәліметі және тағы басқа.
Кәсіпорынның шикізаттарымен және материалдармен қамтамасыз етілуі деңгейі сатып алынған нақты шикізат санын тұтыну жоспарымен салыстыру арқылы анықталады.
Сондай-ақ жеткізу келісімдері, жабдықтаушылардан алынған материалдардың сапасы, олардың стандартқа, техникалық шартына, келісім шарттарына сәйкестігі тексеріледі. Егер бұзушылық болса, жабдықтаушыларға шағым айтылады. Соның ішінде кәсіпорындардан мемлекеттік тапсырыстарын, материалды жеткізуі қатаң тәртіппен тексеріледі.
Материалдарды уақытында жеткізу жоспарына аса қатты мән беріледі. Жеткізу уақытыныңкешіктірілуі, өнімді сату және өндіріс жоспарына әсер етеді.
Материалдық ресурстадың қолдануы мен тиімділігінің сипаты үшін жеке және жалпылама көрсеткіштер жүйесі қолданылады.
Жалпылама көрсеткіштер – бұл материалдық шығындардың бір теңгесіне түскен табыс, материалқайтымдылығы, материалсыймдылығы, материалдық шығындардың коэффиценті
Материалдық шығындардың бір теңгесіне түскен пайда – материалдық ресурстарды қолданудың неғұрлым жалпылама көрсеткіші; негізгі қызметтен түскен пайданы материалдық шығындарға бөлу арқылы табылады.
Материалқайтымдылық. Оны өндірілген өнімнің құнын материалдық шығындарға бөлу арқылы анықтайды. Бұл көрсеткіш материалдардың қайтарылуы сипатталады., яғни қолданылған материалдық ресурстардың әрбір теңгесңнен өндірілген өнімнің көлемі.
Өнімнің материалсыйымдылығы. Материалдық шығындардың өндіріс өніміне қатынасы арқылы табылады; ол бір өнім бірлігін өндіру үшін нақты материалдық шығындардың санын көрсетеді.
Материалдық шығындардың коэффиценті- Материалды шығындардың нақты соммасының жоспарлы соммасына қатынасы арқылы анықталады. Бұл көрсеткіш материалдар қаншалықты үнемді қолданылатыны немесе жоспарлы нормалармен салыстырғанда артық пайдалаунудың мөлшерін анықтайды.
Жеке көрсеткіштер – материалдық ресурстардың жеке түрлерін қолдану тиімділігің сипаттары үшін қолданылады, сондай-ақ жеке өнімдердің материалсыйымдылық деңгейінің сипаттары үшін қолданылады.
Жалпы материалсыйымдылық өнім өндірісінің көлемімен оған кеткен материалдық шығындардың соммасына тәуелді. Ал құндық мәндегі өнім шығарылымның көлемі өндірілген өнім көлемі, оның құрылымы және жіберу бағаларының деңгейінен өзгеруі мүмкін.