Түрік қағанаты (552-756 жж.)

1. Түрік қағанаты (552.756 жж.)
2. Батыс түрік қағанаты (603.704 жж.)

Халықтардың ұлы қоныс аудару дәуірі (II-Vғғ.) Қазақстанмен Орта Азияның және Шығыс Еуропаныңэтникалық және саяси картасын едәуірмөлшерде өзгертті. У ғ. Түріктілді теле (тирек) тайпаларының хисапсыз көп топтары Солтүстік Моңғолиядан бастап, Щығыс Еуропаға дейінгі ұланғайыр далаға кең жайылып қоңыстанады, оңтүстікте олардың қоныс-өрісі Амударияның жоғарғы ағысына дейін жетеді.
VI ғ. Қазақстан жері аса қуатты мемлекет – Түрік қағаната өқіметінің қоластына қарайды, олардың билеушілері түрік тайпасының, Ашындар әулетінен шығып отырған. Қағанат ұйымдасқанға дейінгі түрік этносының өзінің құрылу тарихына келсек, ол III ғ. VI ғ. ортасына дейінгі Ганьсу, Шығыс Түркістан мен Алтай аймақтарында бірте-бірте сатылып құрылған.
«Түрік» атының тұңғыш рет аталуы қытай шежірелерінен кездеседі және ол 542 жылға жатады. Қытайлар түріктердісюнну-ғұндар деп атаған. 546ж. Алтайда теле тайпасы қыруар әскерінің талқандалуы салдарынан түріктерге 50 мың үйдің келіп қосылуы себепті олар кәдімгідегідей күшейеді. 552 ж. Көктемінде түріктердің бастаушысы Бумын өздерінің билеушісі аварларға (Жуань-жуаньдар) қарсы шығып, оларды ойсырата жеңеді. Осы мемлекеттің ойрандалған орнында олар Түрік қағанатын құрады. Бұл этникалық әлеуметтік Бірлестіктің атысы – Бумын-қаған (553 ж. Қаза табады) болады. Оның мүрагері Мұқан-қаған (553-572) билік құрған жылдарда түрік қағанаты Орта Азияда саяси үстемдікке ие болады. Олар Маньчжуриядағы қидандарды, Енисейдегі қырғыздарды бағындырады, бұларға Солт. Қытай мемлекеті алым-салық төлеп тұрады.