Мемлекет ұғымы туралы

Жоспар
Кіріспе

I Кіріспе
II Негізгі бөлім
1. Мемлекеттің белгілері мен қызметтері
2. Азаматтық қоғам
3. Құқықтық мемлекет
III Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер

 Кең мағынасында үлкен әлеуметтік топтың ұйымын білдіреді де халық, қоғам, ел деген ұғымдарға сәйкес келеді;
 Тар мағынасында басқару құрылымының, мемлекеттік аппараттың жиынтығын білдіріп, үкімет, әкімшілік деген ұғымдарға сай келеді. Саясаттануда екінші мағынасында пайдаланылады. Бұдан кейінгі жерде біз де сол қөзқарасты ұстанамыз.
Мемлекет саяси жүйенің басты элементі, оның негізгі ұйымы. Ол керек кезінде арнаулы күштеу органдарын пайдалана отырып, өз аумағында тұратын адамдардың мүддесін қорғауға тиіс және соған орай олардың арасындағы арақатынастарды құқықтық ережелер арқылы реттейтін қоғамдық механизм.
Мемлекет алғашқы қауымдық қоғамда болған жоқ. Ол құл иеленушілік қоғамда дүниеге келді. Оның пайда болуы және мәні жөнінде әр түрлі көзқарастар бар. Солардың ішінде ең кең тарағандары мыналар:
1. Теологиялық теория.Оның негізін салушылар А.Августан мен Ф.Аквинский мемлекеттің пайда болуын құдайдың құдыретімен түсіндірді.
2. Патриархтық теория. Оның негізін салушы ағылшын ойшылы Роберт Филмер мемлекеттің пайда болуын рулардың тайпаға, тайпалардың одан үлкен қауымдастыққа, олардың одан әрі мемлекетке дейін бірігуінен деп санайды. Осыған ұксас идеяны Аристотель де айтқан болатын.
3. Қоғамдық келісім теориясы (Т.Гоббе,Г.Гроций,Ж.Ж.Руссо) егеменді әмірші мен оның қол астындағы адамдардың келісімінің арқасында мемлекет пайда болды дейді.
4. Зорлық жасау теориясы бір елді екінші елдің басып алуының нәтижесінде арадағы қатынастарды реттеу үшін мемлекет пайда болды деп пайымдайды.
5. Географиялық теория мемлекеттің пайда болуы географиялық ортаның өзгешеліктерінен деп түсіндіреді.
6. Психологиялық теория адамдарға бағыну мен құлшылық ету қажеттігі мәңгі бақи тән болған дегенді айтады.
7. Марксистік теория мемлекеттің пайда болуын жеке меншік пен таптардың шығуымен байланыстырады.

Пән: Саясаттану
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

I Кіріспе

II Негізгі бөлім

Мемлекеттің белгілері мен қызметтері

Азаматтық қоғам

Құқықтық мемлекет

III Қорытынды

Пайдаланған әдебиеттер

Кіріспе

Мемлекет деген ұғым екі мағынада қолданылады:
➢ Кең мағынасында үлкен әлеуметтік топтың ұйымын білдіреді де халық,
қоғам, ел деген ұғымдарға сәйкес келеді;
➢ Тар мағынасында басқару құрылымының, мемлекеттік аппараттың жиынтығын
білдіріп, үкімет, әкімшілік деген ұғымдарға сай келеді. Саясаттануда
екінші мағынасында пайдаланылады. Бұдан кейінгі жерде біз де сол
қөзқарасты ұстанамыз.
Мемлекет саяси жүйенің басты элементі, оның негізгі ұйымы. Ол керек
кезінде арнаулы күштеу органдарын пайдалана отырып, өз аумағында тұратын
адамдардың мүддесін қорғауға тиіс және соған орай олардың арасындағы
арақатынастарды құқықтық ережелер арқылы реттейтін қоғамдық механизм.
Мемлекет алғашқы қауымдық қоғамда болған жоқ. Ол құл иеленушілік
қоғамда дүниеге келді. Оның пайда болуы және мәні жөнінде әр түрлі
көзқарастар бар. Солардың ішінде ең кең тарағандары мыналар:
1. Теологиялық теория.Оның негізін салушылар А.Августан мен Ф.Аквинский
мемлекеттің пайда болуын құдайдың құдыретімен түсіндірді.
2. Патриархтық теория. Оның негізін салушы ағылшын ойшылы Роберт Филмер
мемлекеттің пайда болуын рулардың тайпаға, тайпалардың одан үлкен
қауымдастыққа, олардың одан әрі мемлекетке дейін бірігуінен деп
санайды. Осыған ұксас идеяны Аристотель де айтқан болатын.
3. Қоғамдық келісім теориясы (Т.Гоббе,Г.Гроций,Ж.Ж.Руссо) егеменді әмірші
мен оның қол астындағы адамдардың келісімінің арқасында мемлекет пайда
болды дейді.
4. Зорлық жасау теориясы бір елді екінші елдің басып алуының нәтижесінде
арадағы қатынастарды реттеу үшін мемлекет пайда болды деп пайымдайды.
5. Географиялық теория мемлекеттің пайда болуы географиялық ортаның
өзгешеліктерінен деп түсіндіреді.
6. Психологиялық теория адамдарға бағыну мен құлшылық ету қажеттігі мәңгі
бақи тән болған дегенді айтады.
7. Марксистік теория мемлекеттің пайда болуын жеке меншік пен таптардың
шығуымен байланыстырады. Ол экономика жағынан үстемдік етуші таптың
саяси үстемдігін қамтамасыз ету үшін және басқа таптардың қарсылығын
басу үшін керек деп санайды.Ф.Энгельс мемлекет әрдайым ең қуатты,
экономикалық жағынан үстем таптың мемлекеті болып табылады, сондай ақ
ол тап мемлекеттің көмегімен саяси жағынан да үстем тап болып алады
және осы арқылы езілген тапты басып жаныштау және қанау үшін жаңа
құралдарға ие болады деп жазды.
8. Қазіргі шетелдік зерттеушілер мемлекеттің мәні таптық күресті
бітістіруде, татуластыруда деп біледі.Оған барлық халықтың,ұлттың
мүддесіне сай келетін қоғамдық тәртіпті жасайтын ұйым, құрал ретінде
қарайды. Қоғамға қауіпті әлеуметтік шиеленістерді асқындырмауға
тырысып және оларды бейбіт саяси жолмен шешу үшін мемлекет негізгі
әлеуметтік топтар арасындағы қатынастарға белсене араласып, ортадағы
әділ төреші сияқты болуы керек дейді.
Сонымен мемлекет деп белгілі бір аумақ шеңберінде адамдардың әлеуметтік
топтар, таптар мен бірлестіктердің қатынастары мен қызметтерін
ұйымдастыратын, бақылайтын қоғамның саяси жүйесінің негізгі элементін
айтамыз.

Мемлекеттің белгілері мен қызметтері.
Мемлекеттің белгілері:
1. Аумақтық бөліну. Алғашқы қауымдық қоғамда халық қандас туысқандығы
жағынан ұйымдасып,ру ру, тайпа тайпа болып тұратын. Жоғарғы өкімет
халық жиналысының қолында болған, яғни ол не шешсе, сол орындалатын.
Ер азаматтар қаруын қасында сақтаған, тосыннан жау шапса, дер кезінде
тойтарыс беру керек болған. Сондықтан халықтан оқшау қарулы күштер
болмаған.
Қоғам таптарға бөлінгеннен кейін жағдай өзгерген. Өндірістің өркендеу,
еңбектің бөлінуі, сауданың өсуі, халықтың көбеюі ру мен тайпаның бұрынғы
бірлігін бұзды. Түрлі рулар мен тайпалардың мүшелері кәсіптеріне қарай
қоныстана бастайды. Соның арқасында олар бір бірімен араласады. Қолөнер мен
сауда өркендеген соң қалалар пайда болады. Бұларға басқа ру, тайпалардан
болады. Мемлекеттің заңдары мен өкілеттілігі сол аумақта тұратын адамдардың
бәріне де қатысты.
2. Ерекше өкімет аппараты (жария билік).Құлдық дәуірінде құл иеленушілер
мен құлдардың арасында тап күресі күшейді. Аз ғана құл иеленушілерге
мыңдаған құлдарды бағындырып, дегенін істету үшін бұқара халықтан
бөлек, оның үстінен қарайтын айрықша өкімет аппараты керек болды. Ол
өзінің үстемдігін қарулы әскер, шенеуніктік аппарат, полиция, сот,
барлау, шіркеу, баспасөз және т.б. құралдары арқылы жүзеге асырды.
Алғашқы қауымдық қоғамдық қоғамда олар болмаған.
3. Мемлекеттің егемендігі. Ол ішкі және сыртқы істерін атқарудағы толық
тәуелсіздігі, дербестігі. Сондықтан ол бүкіл қоғам атынан ресми істі
жүргізе алады. Өзінің аумағындағы барлық адамдарға, ұйымдар мен
мекемелерге міндетті заңдар мен ережелерді шығаруға мемлекеттің ғана
құқығы бар.
4. Ашық күш қолдану, зорлықпен еріксіз көндіру. Қылмыс жасағандарды
еркінен айырудан бастап, өлім жазасына дейін кесе алады. Оны орындауға
жоғарыда екінші белгісінде көрсетілген құралдары бар.
5. Салық салу. Орасан үлкен мемлекеттік аппаратты ұстау үшін халықтан
салық алынады. Бертін келе қазынаның тапшылығын толтыру үшін заем
шығарып жаздыртады. Салық пен заем рулық құрылысқа жат құбылыс
болатын.
6. Мемлекеттің міндетті түрде мүшесі, азаматы болуы. Жалпы мемлекет болуы
үшін оның өз аумағында тұратын халқы болуы керек. Ол халық бір ұлтты
немесе көп ұлтты болуы мүмкін. Халықсыз мемлекет болмайтыны белгілі.
Алайда мемлекетсіз халық болуы мүмкін. Мысалы, 1948 жылға дейін
еврейлердің мемлекеті болмады. Ал курд халқының әлі күнге дейін өз
мемлекеті жоқ.
Мемлекетте тұратын адамдар сол елдің азаматы болуы керек. Мысалы,
партияға, кәсіподаққа, т.т. кірсең де, кірмесең де өз еркінде. Ал
мемлекеттің аумағында тұрған соң, сол елде туған соң, сол елдің азаматы
боласың. Азаматтығы жоқ адам (апатридизм) құқықтық жағынан қорғансыз
келеді. Ал азамат болсаң сол елдің заңын орындауға мәжбүрсің. Орындамасаң
мемлекеттің күштеу органдары жауапқа тартады.
Осы көрсетілген белгілер мемлекетті басқа ұйым, мекеме,
бірлестіктерден ерекшелендіреді.
Мемлекеттің ішкі және сыртқы міндетті қызметтері болады.
Ішкі қызметтеріне мыналар жатады:
a) Экономикалық салада мемлекет кәсіпкер, жоспаршы, үйлестіруші
ретінде мәселелерді шешеді. Экономиканы нарықпен қатар мемлекет
реттейді. Оны мемлекеттік тапсырыс, салық, несие, экономикалық
бағдарлама және т.б. арқылы жасайды. Халық шаруашылығының әр
түрлі салаларының арасындағы байланыстарды реттеуге,
экономикалық интеграцияны өрістетуге, ғылыми техникалық
революцияның жетістіктерін енгізуге т.с.с. қатысады;
b) Әлеуметтік өмірді ұйымдастырады. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.