Мұнай туралы деректекр мен дәйектер

1. Кіріспе
Мұнай туралы деректекр мен дәйектер.

2.Негізгі бөлім
а) Мұнай бар елдің мұңы жоқ.
ә)Мұнайды өндірудегі қиыншылықтар мен оны өңдеудегі келеңсіздіктер.
б) Қазіргі экономикадағы мұнайдың ролі.

3. Қорытынды.

1. «Егемен Қазақстан» 2004-2005 ж 25 сәуір
2. «Егемен Қазақстан»2006 ж 26 қараша
3. «Жас Алаш»2004 1 маусым
4. «Саясат» журналы 2007 20 мамыр
5. «ҚазМУ хабаршысы» 2005

Пән: Мұнай, Газ
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан өзінің кеңестік жүйе ыдыраған уақыттан бергі тарихында
жаңадан бой көтеріп келе жатқан жас мемлекет болып саналады. Бірақ та ұшан-
теңіз ұлы даланы мекендеген халықтың бүгінгі ұрпағы өздерін келешектің кез-
келген саласын игеруде. Мұнай сол сан ғасырдың бері осы жазиралы кең
алқапты жайлаған халықтың қазылмаған асыл қазынасы болып келсе, бүгінгі
жасалып жатқан әрбір қадамның қатарында осындай зор талаптың тауы асқақтап
көзге шалынады. Мұнай деген сөз парсы тіліндегі нафта, яғни жер астынан
сызаттап шығатын сұйық деген ұғымнан алынған. Мұнай құрамында көмірлі
сутегі, оттегі, күкірт, азот және органикалық қышқылдары бар күрделі зат.
Осыған қоса мұнай белгілері ретінде азот, көмірқышқыл газы, күкіртті
сутегілер, араласқан көмірлі сутегін аз мөлшерде кездесетін аргон мен гелий
сияқты инертті газдарды атауға болады. Мұнай өндіру көбіне экономикалық
жағынан тиімдірек болып келеді.
Қазақстанда мұнай өндірісінің алыбы атанып отырған Атырау облысын
қарастыратын болсақ, Оның әлеуметтік-экономикалық жағдайы ел орталығынан
екі мың шақырым шамасында жырақта жатқан өңір экономикалық басымдықпен дами
отырып, санаулы жылдың ішінде республика бойынша алдыңғы лекке шыққандығына
көзіміз жетті. Мәселен 1991 жылдары 1526 миллион рубльдің өнеркәсіптік
өнімін өндіріп, аталған көрсеткіш жөнінен республикамызбойынша ең соңғы
орындардың бірінде қалса, 1994 жылы 18 миллиард теңгенің өнімін өндіріп бел
ортадан орын алған. Ал соңғы екі-үш жылдың бедерінде әр жыл сайын мөлшермен
500-550 млрд. теңгенің өнімі өндірілуде. Бұл – республика көлеміндегі ең
жоғарғы көрсеткіш.
Бұл күндері көмірсутегі шикізатының барланған қоры жөнінен әлем
елдерінің алғашқы ондығына қосылып отырған Қазақстан мұнайының тарихы осы
Атырау облысынан бастау алады. 1899 жылы қараша айында қазіргі Жылыой
ауданындағы елді мекен – Аққұдықтан 12 шақырым жердегі Қарашүңгіл мазарының
тұсынан 40 метр тереңдікте қазылған ұңғыдан тұңғыш рет мұнай бұрқағы
атқылады. Ал мұнайды өнеркәсіптік тұрғыдан игеру 1991 жылдан Доссорда
басталды.
Тарихымыздың осы уақыттқа дейінгі жете зерттеліп ашылмаған сырлары да
аз емес. Қазақ даласында мұнайдың бар екенін дәлелденіп, оның мол қоры
туралы хабарлар тарасымен Ресей мен шетелдердің іскер адамдары компаниялар
мен серіктестіктер құрып, алғашқы Ембі мұнайын игере бастады.Солардың бірі
Ағайынды Нобельдер серіктестігі 1916 жылдың Мартук темір жол станциясынан
шығысқа қарай 28 шақырым жерде орналасқан Жуса құрылымында 238 метр және
132 метрлік екі ұңғы бұрғылайды.
Атырауды қызу еңбек қайнаған ірі өндіріс алаңы ретінде көзге
елестетуге болады. Мұнда қазір ірісі-ұсағы бар жүзге тарта мұнай
компаниялары жұмыс істеуде. Соңғы кездері Қазақстандық кәсіпкерлер де осы
мұнайдың айналасында өз компаниялары мен серіктестіктерін құра бастады.
Қазақстан жеріне бірінші мұнай фонтаны 1889 жылы Қарашұңғыл барлау
алқабы атты, кейін Доссор (1911ж.) және Мақат (1915ж.) екі мұнай
кәсіпорындары іске қосылды. Осы үш мұнай кен орындары республикпның
батысында Атырау облысында орналасқан.
1965 жылға дейін мұнай тек қана Ембі бассейнінде көптеген қуаты тапшы
кен орындарында шығарылған. Бұған себеп болған ембі мұнайлы ауданының
ұтымды географиялық орналасуы және мұнайдың жоғарғы саплылығы.
Азамат соғысынан кейін халық шаруашылығын қалпына келтірудің
қиындығына қарамастан, 20-шы жылдары Александров-Гай-Ембі темір жолын салу
басталды, 1935 жылы Атырау-Орск, Атырау-Қандыағаш темір жолы іске қосылды,
сойтіп Ембі ауданы өнеркәсіп орталықтарымен байланысты. Отан соғысы жылдары
Солтүстік Кавказ мұнай өңдеу аудандарының уақытша істен шығуына байланысты
Ембі бассейнінің маңызы ерекше өсті. Мысалы, 1941-1945 жылдары Ембі
басссейнінде алдындағы 10 жыл ішінде өндірілген мұнай шығарылды.
Бірақ та соғыстан кейін мұнай кен орындарының қуатының тапшылығынан
мұнай шығаудың өсу қарқыны құрт ойсырап кетті. Ал автомобиль, ұшақ, теңіз
және өзен транспорттарының, трактор және аулшаруашылық техникаларының өсуі,
экспорттың қажеттілігі мұнайды шығаруды және өңдеуді үзбестен молайуды
қажет етті.
Осы себептен Қазақстанда жаңа мұнайлы шараларға айналды, ал барлау
жұмыстарының мерзімінен және нәтижесінен көптеген халықшаруашылық
мәселелердің шншулі тәуелді болды.
60-шы жылдары геологиялық іздеу және барлау жұмыстарының
бағыттарының, сондай-ақ еөлемнің шұғыл өзгеуіне байланысты мұнай шығарудың
дамуының жаңа кезеңі туды. Егер де 1936-1940 жж. Барлық бұрғылау жұмысының
көлемі 421 мың м. болса, ал 1961-1965 жж. 926 мың м. жетті немесе 2,2 есе
өсті, негізінеен Маңғышлақ түбегінде жүгізілген барлау жұмыстары арқылы
Маңғышлақта ірі мұнай кен шығару орындарын өнеркәсіптік іске қосу
республикада мүнай өңдеу өнеркәсәбінің даму өңдкудегіқарқынына жіне
орналасуына айтарлықтай өзгеріс ендірді.
Егерде 1965 жылы Маңғышлақта республика мұнайының тек қана 32%-і
шығарылса, 1975 жылы жалпы республика бойынша мұнай шығауда Манғышлақтың
үлесі 88%-тен асты. Манғышлақта мұнай қорының тығыздығы айтарлықтай жоғары
, бұл болсамұнайды атылмалы тәсілмен шығаруды көбейтуге мүмкіншілік береді.
Қазіргі уақытта Қазақстан мұнайы өңделместен, негізінен
республикадан тыс аймақтарға (Ресей, Азербайджан, Түркменстан)
тасымалданады, ал Қазақстанға сырттан толып жатқан мұнай өнімдері тасып
әкелінеді. Мұндай жағдай мұнайды тасымалдаудың және өңдеудің ұтымды
жолдарын таңдауды дәлелдеу проблемаларын туғызады. Республикада мұнай
қорының молдығы және мұнай шығарудың техника-экономикалық қолайлылығы оны
шығару көлемін шұғыл көбейтуге мүмкіндік береді. Бірақ та ондва екі
проблеманы дәлелдеп шешу қажет:біріншісі, егер де Маңғышлақта шикі өнім
өндірілетін бағыт берілсе, онда мұнайды өңдейтін бағыттарға қарай қуатты
мұнай құбырын салуды бастау қажет; екіншісі, шикі мұнайды шығарылған жерде
өңдеуге бағыт алатын болсақ, Маңғышлақ мұнайын өңдеу нобайын өзгерту қажет.
Мұнайды шығарылған жерде өңдеу, шикі мұнайды шетке шығарудан және мұнай
өнімдерін шеттен әкелуден эконогмикалық жағынан ұтымды.
1979 жылы ашылған Атырау облысындағы Теңіз кен орны бүкіл әлем
құрлықтағы ең ірі он кеніштің бірі және соңғы 25 жылда ашылған ең ірі кеніш
саналады екен. Теңізшевройл осындай алып кен орнына иелік етуде. Сонымен
қатар оның құрамына Теңізге жақын орналасқан Коралев кен алаңы да кіреді.
Теңіздей алып болмағанымен мұнай қоры жөнінен бұл кеніштің де айтаолықтай
салмағы зор.
ТШО өз қызметіне кіріскен алғашкы 1993 ж. компанияның атауы мен
құрылымында түрлі өзгерістер болып тұрғанмен, көненің көзіндей көрініп,
құлаққа кәрікесті естілетін Ембі деген жалғыз ауыз сөздің өзінде талай мән
жатқан жоқ па. Ол біздің тарихтың темірқазығы секілді алғашқы бастауларға
қарай ауыстырмай жетелейтін болса керек. Өйткені бұл қастерлі ұғымның мұнай
сөзінің екінші баламасына айналып кеткеніне қай заман. Сондықтан кез-келген
қазақстандық Ембі деген сөзді естігенде ең әуелі ұнайды есіне алатын болса,
мұнай дегенде жадымызда Ембі атауының да бір жылт ете қалатыны шындық.
Ембімұнайгаздың құрамында 6 ірі басқарма, 37 кен орны, 1931 ұңғы бар. Әр
ұңғыны бұрғылау үшін орта есеппен екі-үш ай уақыт, қабылдауының
ерекшелігіне байланысты 30-230 млн. теңге аралығында қаржы кетеді.
ТШО Ембімұнайгаз секілді алып кәсіпорындардың алға басқан жұмысынан
серпінді қуат алған Атырау облысының экономикасы жылдан-жылға дамып
келеді. Ол өз кезегінде әлеуметтік жағдай ме тұрмыстың жақсаруына да оң
ықпал етуде. Облыс өндірісіндегі негізгі мамандық түрі саналатын мұнайшылар
өміріндегі оң өзгерістер соның жарқын куәсі.
Жұмыр жердің тарамыс тамырын қуалай 989 мың тонна мұнай өндірілген
еді. Содан бергі уақытта өзінің өндіріс көлемін ондаған есе арттырып, соңғы
жылдары шамамен алғанда жылына 12-13 млн. тонна мұнай өндіруде. Бұл
Қазақстанда қазіргі кезде өндіріліп отырған мұнайдың ¼ бөлігі шамасында.
Алғашында мұнай тасмалдауда негізінен темір жол көлігін пайдаланып
келген ТШО Каспий Құбырлы өткізгіш консорциумы іске кіріскен соң Қара
теңіздің басқа порттарына темір жол арқылы Новороссийск портына мұнай
жөнелту көлемін ұлғайтты. Сөйтіп,қазақ мұнайының Қиыр Шығысқа, Бразилия мен
АҚШ-қа нарық жолы кеңейді.
Құрылғанына он жылдан астам уақыт өткен компания осыдан 4 жылға жуық
уақыт бұрын мұнаймен қатар, Теңіз кенішінің табиғи газы мен сұйытылған
мұнайлы газын өндіріп сату ісін де қолға алды. 2001 ж. Күлсары газ құбыры
қайта жөндеуден өткізілген соң жергілікті рынокқа ол шамамен 10млн. текше
метге дейін табиғи газ жеткізді. Қазір осы көлемді ұлғайта түсуде.
Қазақстан мұнайының тарихы Ембімұнайгаз ААҚ тарихымен тығыз
байланысты.Әр жылдары заман алға қойған міндеттерге орай бұл аққан тіршілік
қаны мұнай қателеспее қазір құдды бір дүниенің қазынасын қарауылдаған
қара құлыптың кілті секілді. Кім білсін ақылы аспантау адамзат бәлкім
ендігі бір жүз жылда отынды ғарыштан сауып,мұнай мұзарт биік мұратқа
айналмай қалар. Не десек те дәл бүгін мұнайы бардың, құдайы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.