Аудиторияның зерттелу тарихы

Пән: Журналистика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

Кіріспе:

Аудиторияның зерттелу тарихы.

Негізгі бөлім:

а) Аудиторияны зерттеудің әдіс-тәсілдері.

ә) Аудиторияны айқындайтын факторлар және

белгілі бір мақсаттық аудиторияның форматы.

б) Сұхбаттар мен зерттеулер.

Қортынды:

Мақсаттық аудиторияның маңызы.

Қолданған әдебиеттер

Аудиторияның зерттелу тарихы.

Журналистика саласы қашан да аудиторияны зерттеумен айналысып келеді. Аудиторияға ықпал ету, оның стереотиптерін өзгерту, қоғамдық пікір қалыптастыру мәселелерін қарастырады.

Жарнаманың бізге келуімен бірге, “рейтинг” сөзі пайда болды. Ол қайдан сөз және нені білдіреді?

Аудиторияның талғамын, ұнамды және ұнамсыз жақтарын білу қажет. Бірақ одан бұрын, аудиторияның көлемін есептеп алу керек. Аудиторияның санын есептеген соң, жұмыстың техникалық және творчестволық дамуын жобалауға болады.

Америкада бірінші болып, бағдарламаның аудиториялық көлемін есептеген адам Арчибальд Кросспи. Ол ең бірінші зерттеуін 1929 жылы жасады. Оның зерттеу әдісі оңай болды: анықтама кітапшасынан кез-келген нөмерді таңдап алып, адамдардан бағдарлама жайлы пікірлерін сұрастырды. Зерттеудің бұл түрі “Кросспи рейтингі” деп аталды.

Америка журналистикасының дамуына үлесін қосқан келесі адам ол - Кларк Хуппер. Ол аудиторияны зерттеуге арналған фирма ашқан. “Хуппер-рейтинг” “Кросспи рейтингінен” біршама өзгешелеу болды. “Хуппер-рейтинг” белгілі орталық бағдарламаларға ғана таралған жоқ, сонымен қатар аймақтық бағдарламаларға да таралып отырды.

Дамудың келесі сатысы - аудиометрдің пайда блуы. Аудиометр, Нильсен компаниясы ойлап шығарған, аудиторияның көлемін есептеуге арналған механикалық құрылғы. Бұл құрылғы көрермен рейтингін шығару жүйесін түп тамырымен өзгертті. Аудиометр түрлі жолдармен алдыңғы екі бәсекелестің жүргізген зерттеулерінің көріністерін жинайды. Кросспи және Хуппер былайша айтқанда, адам санын есептеді. Ал Нильсен аудиометры қабылдайтын көрсетілімдер санын есептейді. Аудиометр, бұл - қабылдайтын станцияға бекітілетін құрылғы. Және де радио немесе теледидар бағытталған станцияның көрсетілімдерін қадағалайды.

Алдындағылар көрушілер мен тыңдаушыларды есептесе, Нильсен қабылдағыштың қызметін есептейді. Кросспи да Хуппер де адамдардан сауалнама жүргізді. Ал аудиометр тек қабылдағыш қосулы тұрған кезде және қай станцияға бағытталып тұрғанын ғана көрсетеді. Яғни аудиометр, кімнің бағдарламаны көріп, ал кімнің қабылдағышы жай қосулы тұрғанын көрсете алмайды.

Уақыт өте келе американдықтар аудиометрды одан әрі дамыта түсті. Басында қағаз лента қолданылса, кейіннен

16 милиметрлік плёнкілер, ақпаратты магниттік жолмен жазу, содан соң ақпаратты бірден жазып жадқа енгізетін аудиометрдің жаңа түрі пайда болды. Бұл құрылғы телефондық сымтетіктер жүйесімен ақпаратты бірден Нильсен компютеріне енгізіп отырды.

Нильсенның рейтинг жасаудан ең басты қарсыласы “Америкалық Зерттеу Бюросы” атты компания болды. Бұл компания “арбитрон” құрылғысын жасап шығарды.

“Арбитрон компани” 1958 жылдан бастап, Нильсен тобы секілді, қай арналар сұранысқа ие екендігін білу мақсатында, белгілі бір отбасылардың мониторлық жүйесіне құрылғыларын енгізді. Қабылданған ақпарат телефон сымтетіктері арқылы орталық бөлімге жіберіледі. “Арбитронның” ескі аудиометрден ең басты ерекшелігі, ол қортындыны бірден бере алатын.

Бүгінгі күні Америкада рейтинг шығаратын, басты ұлттық компаниялар “Эй. Си. Нильсен” және “Арбитрон”. “Нильсен” компаниясы аймақтық және кабельдік телевиденияның рейтинг мәліметтерін дайындайды. Ал “Арбитрон” аймақтық радионың рейтинг мәліметтерін дайындайды.

Қазақстанда рейтинг шығарумен айналысатын агенттік, БРИФ - 1991 жылы ашылған тәуелсіз жекеменшік компания. Ол егемен Қазақстанның социал-политикалық, экономикалық дамуын, және де осы процесстердің қоғамдық пікірде қандай көрініс табатынын зерттейді.

Аудиторияны зерттеудің әдіс-тәсілдері.

Өткен ғасырдың 90-жылдарындағы радиохабар тек технологиялық төңкеріспен ғана сипатталмайды, сонымен қатар эфир билігін бөлісумен де ерекшеленеді. Өйткені, кез-келген радиоарнаның болашағы, табысы, жетістігі оның өз тыңдармандарын тарта білуінде, оларды жоғалтып алмай, керісінше, қатарын молайтып, санын арттыра түсуіне байланысты екені белгілі. Қазіргі тыңдарман ұнамаған радиосын тыңдамайды, қабылдағыштың құлағын басқа арнаға бұра салады. Сондықтан, кез келген радиоарна үшін өзінің мақсаттық аудиториясының көкейіндегісін дәл тауып, олардың талғамын біліп, қажетін қанағаттандыру күн тәртібіндегі өзекті мәселеге айналды. Тұтынушының талғамына талдау жасауға мұмкіндік беретін ішкі ақпараттық жүйені қалыптастырудың маңызы арта түсуде. Себебі, тұтынушы аудиторияны зерттеп-зерделеу ужымның кәсіби деңгейін көтерумен тең дәрежедегі маңызға ие болып отыр.

Ақпараттық технологиялар ғасырында әрбір күн бір керемет жаңалық әкелуде. Заман ағымында әрбір сағат емес, әрбір минут әлеуметтік, нарықтық, қаржылық, техникалық өзгерістерді өмірге енгізуде. Сол түрғыдан алғанда жетекші роль атқару, алғашқы қадам жасау радионың үлесіне тиеді.

Мұның өзі - болып жатқан өзгерістерден хабардар болу, оның оң және кері ықпалын көпшілікпен бірге сезіну қабілеттілігін меңгеру болып табылады. Дәл осы арада зерттеу-зерделеу ісі мақсатгық аудиториямен тұрақты кері байланыс орнатуды жүзеге асырады да, оның көңіл-күйіне, сезіміне, кезқарасына, дүниетанымына эфир арқылы ықпал етеді. Ендігі жерде мақсаттық аудиторияны зерттеп-зерделеудің әдіс-тәсілдерін кдрастырып көрейік:

1. Әділқазылар алқасы.

Жас мөлшеріне, шүғылданатын істеріне, білім деңгейлеріне қарай мақсаттық аудиторияны құрайтын 100-200 адамнан тұратын әлеуметтік топ кұрылады да, олардан түрақты түрде жауап алынып отырады, алынған ақпаратқа талдау жасалады.

2. Телефон желісіндегі сұрау. Бүл - деректік база, атап

айтқанда, қалалық телефон кітабы арқылы сүраудың арнаулы түрі. Тындарманға музыкалық шығармадан үзінді үсынылады да, олардың берген бағасы, айтқан пікірі жииақталады. Әрбір сұраудан кейін телефон кітапшасындағы тізім жаңартылып отырады.

3. Мақсаттық бақылау тобы. Радиоарнаның озінің мақсаттық аудиториясының немесе бәсекелес радиостанциясының өкілдері я болмаса тындаушылардың арасынан шыққан 10-12 адамнан құралған топ арнайы шақырылады. Зерттеуге тапсырыс берген ұйымның ұсынған тақырыбы бойынша жүргізуші олардың ой-пікір, ұсыныстарын айтқызып мұқият жазып алады. Тақырып нақты болады. Мысалы: музыка, диджей, джинглдер т. с. с. Алынған ақпарат арнайы талқыланады, қажетті тұстарын басшылық өзінің іс-әрекетін жүргізу барысында пайдаланады.

4. Музыкалық материалды аудиторияда тестілеу. Мақсаттық аудитория өкілдерінен құралған

100-200 адамнан тұратын топ бір залға жиналады да, музыкалық шығармадан үзінді тыңдайды. Әрбір үзіндіні тыңдаған сайын олар анкетаның әрбір сұрағына жауап қайтарады. Сол жауаптардың негізінде эфирлік фонетика жасақталады.

5. Электронды зерттеу. Бұл тәсілде анкета толтырылмайды, оның орнына арнайы тетіктің көмегімен тыңдармандар

өкілі ұнатқан музыкасын қатты, ұнатпаған музыкасын жай

қоятын болады. Алынған мәлімет қолма-қол компьютерге

жіберіледі. Бұл техникалық тәсіл тыңдарман талғамын айқындауға мүмкіндік береді.

6. Почта, хат және жеделхат. Кері байланыстың бұл тәсілі күннен-күнге клып барады. Негізінен, қарт адамдар бұл тәсілді қолданады және телефон, компьютер жетпеген елді мекендегі адамдар хат жолдауы мүмкін. 90-жылдардың аяғында хаттар сирей түсті. Әлбетте, толық үзіліп қалған жоқ.

Жеке-дара хат жолдаушылар әлі де бар.

7. Компьютер. Бұл казіргі заманғы байланыс құралының

Тыңдаушымен қарым-қатынасты жүзеге асыратын екі тәсілі бар:

1. Интернет немесе электронды почта арқылы (аська, чат бағдарламаларын пайдалану) .

2. Интернетке қосылған тыңдаушының жеке компьютері арқылы жүзеге асатын жедел байланыс түрі. Тыңдарман

компьютердің көмегімен кез-келген радиоарнаға хабарласып диджейге тапсырыс беру арқылы қалаған әнін тыңдай алады.

Аудиторияны айқындайтын факторлар және

белгілі бір мақсаттық аудиторияның форматы.

Аудитория - жалпы тындарман қауым, ал бағдарлама аудиториясы - сол тындарман қауымның жекелеген бір бөлігі. Аудиторияны айқындайтын факторлар мыналар:

а) жас мөлшері,

ә) әлеуметтік деңгейі,

б) сүранысы,

в) талғамы.

Осы төрт фактордан төрт түрлі қисын табуға болады. Сол арқылы аудиторияны айқындап алу мүмкіндігі туады. Бірақ, тек қана анықтап алу жеткіліксіз, оны міндетті түрде зерттеу керек. Аудиторияны зерттеудің ең бір тиімді тәсілі - анкеталық сауалнама. Мысалы, қазақ тілінде жоғары сынып оқушылары мен студенттерге арналған танымдық-тәрбиелік бағдарлама ашу үшін шешім қабылдап, бірнеше мектеппен жөне оқу орындарымен келісе отырып, зерттеу жүргізуге болар еді.

Қазіргі заманғы радиожурналистикада формат деген ұғым бар. "Формат - белгілі бір мақсаттық аудиторияның" талғамын қанағаттандыруға бағытталған музыкалық радиобағдарламалардың стилі. Радиодағы музыкалық бағдарламаларды форматтау 1950 жылдары АҚШ-та басталған. Мақсаттық аудиторияны анықтайтын басты белгілер:

1) жас мөлшері;

2) музыка стилі;

3) диджейдің эфирді жүргізу мәнері;

4) джинглдар;

5) музыкалық материалды беру пішіні, топтастыру тесілі, ыкшамдау әдісі.

Ұлттық үрдістегі музыкалық форматтың озық үлгісін Қазақ радиосы ұсынса, сол арқылы қазақ аудиториясының қажетін талап-талғамына сай қанағаттандыра білсе, ал Қазақстандағы басқа радиоарналар соған қарап оздерінің қай жерде, қай елде екенін сезініп, саналы түрде, сауатты деңгейде ұлттық форматқа өз эфирлерінен орын сайлар еді.

Сұхбаттар мен зерттеулер.

“ Қазақстан” ұлттық телеарнасы.

“Көкпар” бағдарламасы. Сұхбат Серік Жанболаттан алынды.

Аптасына: 1 рет, сенбі (кешке), көлемі: 50 мин. Жанры: ток-шоу.

Жобасын жасаған, продюссер: Серік Жанболат.

Мақсаттық аудиториясы:

Серік Жанболат: Бағдарлама негізінен, қоғамдық мәселелерді көтергеннен кейін бүкіл қоғамға арналады. Мақсаттық аудиториясының көлемі өте үлкен. Бағдарламаның мақсаты қоғамдық проблемаларды шешу емес, бағдарламаның мақсаты әрбір көрерменге ой беру, санасын ояту.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.