Екінші дүниежүзілік соғыстың салдары

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР:

ЕКІНШІ ДҮНИЕЖҮЗІЛІК СОҒЫСТЫҢ САЛДАРЫ.
ЛЕЙБОРИСТІК ҮКІМЕТ. 1945 - 1951 ЖЖ.
КОНСЕРВАТИВТІК ҮКІМЕТТЕР. 1951 - 1964 ЖЖ.
Г. ВИЛЬСОННЫҢ ҮКІМЕТІ. (1964 - 1970)
МАРГАРЕТ ТЭТЧЕР ДӘУІРІ. КОНСЕРВАТИВТІК ҮКІМЕТТЕР.
ОЛЬСТЕР ДАҒДАРЫСЫ ЖӘНЕ ҰЛТТЫҚ МӘСЕЛЕЛЕР.
ҰЛЫБРИТАНИЯНЫҢ СЫРТҚЫ САЯСАТЫ.

ЕКІНШІ ДҮНИЕ ЖҮЗІЛІК СОҒЫСТЫҢ САЛДАРЫ.

Гитлерге қарсы одақтың мүшесі ретінде Ұлыбритания соғыстан жеңімпаздар қатарында шықты. Оның адам шығындары Бірінші дүниежүзілік соғыспен салыстырғанда аз болды, бірақ материалдық шығындары бірнеше миллиард фунт стерлингке жетті. Оның үстіне Ұлыбритания өзінің сыртқы қаржы активтерінің көбінен айырылып, АҚШ пен өзінің доминиондарының борышкеріне айналды. Бұл екіжақтылық жағдайын Ұлыбританияның соғыс жылдарындағы премьер - министр У. Черчилль «Триумф және қасірет» деп атады.

Соғыс жылдарындағы консерваторлар басқарған аралас үкіметтің құрамына лейбористтік және либералдық партиялардың өкілдері де енді. Соғыс бітісімен бұл аралас үкімет тарады да, 1945 жылы шілдеде өткен парламент сайлауында екі басты қарсыластар: консерваторлық және лейбористік партиялар арасында билік ұшін күрес қайта басталды. Әдетте олардың екеуінің бірі жеңеді. Бұл саяси маятник осы уақытқа дейін тербелуде. Соғыстан кейінгі алғашқы сайлауда жеңіс лейбористер жағында болды.

ЛЕЙБОРИСТТІК ҮКІМЕТ. 1945 - 1951 жж.

Лейбористер сайлаушыларға әлеуметтік салада реформалардың кең бағдарламасын ұсынды.

Бұл бағдарлама «Болашаққа бетбұрыс» деп аталды. Консервативтік партияның айқын бағдарламасы болмады, олар тек Черчилльдің беделіне арқа тұтты. Олар өмір сүру жағдайларын жақсартуды көксеген ағылшындардың көңіл- күйін ескермеді, сөйтіп, қатты жеңіліс тапты. Лейбористерді жақтап 12 млн. дауыс берді, олар қауымдар палатасындағы орындардың ұштен екісіне ие болды.

Лейбористік партия өз уәделерін негізінен орындады. Үкімет Ағылшын банкін, көмір және газ өнеркәсібін, электростанцияларды, телеграф пен радиобайланысын, азаматтық авиацияны, су және теміржол транспортын, ішінара қара металлургияны мемлекет қарамағына алды. Мемлекеттендіру сатып алу жолымен іске асырылды. Шаруашылықтың бұл салаларында жалдамалы жұмыскерлердің 20% - дейін жұмыс істейтін. 1946 жылы кәсіподақтарға қарсы 1927 жылы қабылданған жазалаушылық заң жойылды. 1945 - 1948 жж. Жұмыс қабілетін жоғалтуға, кәсіби науқастарға байланысты жәрдем ақыларды, қарттыққа байланысты және жесір әйелдерге зейнетақы төлеуді қамтитын әлеуметтік қамсыздандыру мен қауіпсіздендірудің жаңа кешенді жүйесі іске асырылды. 10 миллионнан аса жұмысшылардың жалақысы көбейтілді. Ақырында, 1948 жылы ұлттық денсаулық сақтау қызметі құрылды және тегін медициналық қызмет көрсету жүйесі енгізіліп, дәрі - дәрмектер тегін үлестірілетін болды. Лейбористік партия біртіндеп реформалау жолыменҰлыбритания «демократиялық социализмге» өтеді деп есептеді.

Консервативтік үкіметтер. 1951 - 1964 ЖЖ.

1951 ЖЫЛЫ ҚАЗАНДА САЙЛАУДА ЖЕҢІП ШЫҚҚАН у. Черчилль тағы да үкімет басқарды. Консерваторлар лейбористер құрған әлеуметтік құрылымды сол күйінше қалдырды. Тіпті олар 1945 жылы сайлаудағы жеңілістен қорытынды жасап, «әл - ауқаттылық мемлекеті» идеясына қолдау көрсетті. Консервативтік партия үкімет басында 13 жыл отырды. ОЛ өзінің өзгерген жағдайларға бейімделуге және мемлекеттік басқару мен әлеуметтік - экономикалық саясаттың жаңа әдістерін қолдануға қабілеттілігін көрсетті. 1962 жылы теңдестірілген экономикалық дамудың Ұлттық кеңесі құрылды. 1964 жылы болған кезекті парламент сайлауы екі партияның ешқайсысына да айқын басылымдық берген жоқ. Екеуі де 12 млн. дауыс алды, бірақ лейбористердің бағы жанып, сәл ғана басылымдыққа ие болды.

Г. ВИЛЬСОННЫҢ ҮКІМЕТІ (1964 - 1970) . Консерваторлар бастап кеткен болашақ экономикалық жоспарлауды жасау бағытын жалғастырды. Г. Вильсон әсіресе елдің ғылыми - техникалық мүмкіндіктерінің дамуына үміт артты. Осы мақсатпен 1965 жылы парламент тұңғыш «ұлттық бесжылдықэкономикалық жоспарды» қабылдады. Жоспарды орындау үшін Г. Вильсон үкіметтің, бизнестің және кәсіподақтардың әрекет бірлігін қамтамасыз етуге тиіс болды. Үкіметтің «Ниеттер туралы декларация» атты құжатты жалақысының өсуі мен бағаның артуын «ақылға сиымды» көлемдерде шектеуді ұсынды. Бұл саясат «бағалар мен табыстар саясаты» деген атақ алды. Алғашқысында жалақының өсуін «ақылға сыйымды» мөлшерге шектеу ерікті түрде іске асырылса, 1966 жылы кейін үкімет оны күштеп «қатыруға» кірісті. 1970 жылы парламент сайлауында консерваторлар жеңіске жетті.

Э. ХИТТІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ САЯСАТЫ(1970 - 1974)

«Қалай болғанда да» өндірісті қатаң капиталистік жетілдіру жәнеэкономикалық дамуды тездету бағытын іске асырды. Хиттың тұсында Ұлыбритания ЕЭБ - ге мүше болды. «Бағалар мен табыстар саясаты» бұрынғыдан да қатал нұсқада қабылданды, баға мен жалақыны әкімшілік жолымен реттестіруші аппарат құрылды. «Өнеркәсіптегі қатынастар туралы»кәсіподақтарға қарсы бағытталған заңның консервативтік нұсқасы жарық көрді. Ол кәсіподақ қозғалысы мен ереуілдерге қатаң шектеулер қоюды көздеген болатын. Заң қабылданды, бірақ бүкіл ТБК пен оған кіретін кәсіподақтар оған қарсы көтерілді. Елге жаппай ереуіл қаупі төнді, Хит баспасөз бен тоғышарлардың жұмысшыларды емес, өзін қолдайтынына сеніп, жаңа парламент сайлауын тағайындады. Аздаған ғана көпшілікпен 1974 жылы 28 ақпандағы сайлауда лейбористер жеңіске жетті.

Премьер - Министр Г. Вильсон басқа жоспар мен «бағалар мен табыстар» саясатының жаңа нұсқасын қабылдауға мәжбүр болды. Вильсон - Каллаген үкіметінің (1974 - 1979(саясатының негізгі желісі «әлеуметтік келісім», яғни кәсіподақтардың атынан ТБК мен үкімет арасындағы келісім жасасу болды. Ол бойынша кәсіподақтар жалақыны арттыру туралы талаптарды қойғызбайды, ал үкімет бағаларды ұстап тұрады және еңбекшілердің мүдделеріне жауап беретін келісілген реформалар жүргізуге тиісті болды. «Шарттың» күші 1978 жылы күзіне дейін сақталды, 12 млн. мүшесі бар ТБК съезі шартқа қарамастан, нақты жалақының кемуіне байланысты, оны қабылдамай тастады.

«Маргарет Тэтчер дәуірі». Консервативтік үкіметтер. 1979 - 1997 жж.

1979 жылы сайлауда жеңіске жетуден бұрын консервативтік партия дағдарыстан шығудың «Дұрыс жол» атты бағдарламасын жасап, партияның жаңа басшысы етіп Маргарет Тэтчерді сайлады. Консервативтік партияның бағдарламасында дағдарыс және инфляцияға қарсы күрестің неоконсервативтік нұсқасы жасалған болатын. «Жаппай жұмыспен қамтамасыз ету», «әл - ауқатты мемлекет» және бюджет дефициттігі туралы бұрынғы идеялар лақтырылып тасталды. Экономика мен әлеуметтік саладағы жаңа саясат «тэтчеризм» деген атақ алды. Біріншіден, қатаң монетарлық саясат, яғни айналымдағы ақша көлемін шектеу, шығындарды азайту саясаты басталды, бұл инфляцияны азайтты, бірақ жұмыссыздықты арттырды.

80 - ші жылдары қатаң монетарлық саясат жүргізу нәтижесінде инфляцияны азайтып, инвестицияларды көбейтуге жағдайлар туды. Нәтижесінде бұрынғы онжылдықтағы тоқыраудың орнына Ұлыбритания өндірісті дамытуда секіріс жасап, еңбек өнімділігі жағынан Еуропалық капиталистік елдердің бәрін басып озды. Ұкімет тиімділігі аз немесе шығынды мемлекеттік секторды жек меншікке сату жолымен оларды ұстап тұруға жұмсалатын мемлекеттік шығындар ауыртпалығынан құтылды. Жекешелендіру бюджетке 28 млрд. Фунт стерлинг түсірді, миллиондаған адамдар фирмалар мен кәсіпорындардың акционерлеріне айналды. Акция ұстаушылардың саны елдегі ересек адамдардың 7 пайызынан - 25 пайызына дейін өсті. Жеке меншіктік қатынастарды нығайтудағы Тэтчер үкіметінің жүргізген екінші бір шарасы муниципалититтер мен қалалардың тұрғын үй қорларын жеке меншікке сату болды. 80 - жж. 4, 1 млн. отбасы жеңілдіктер бойынша пәтерлермен үйлер сатып алды. 1990 жылы отбасылардың 65 пайызы(млн. ) жеке меншік үйлері болды. Британ қоғамын кейде үштен екісін орта тап құрайтын қоғам деп атайтын болды. Бірақ халықтың 3\1 - і - жұмыссыздар, жеке басты аналар, науқастар, мүгедектер, білімі төмен, мамандыққа үйретілмеген жастар т. б. мемлекет тарапынан әр түрлі көмектерге мұқтаж болды. Консерваторлар мемлекеттік әлеуметтік көмектің бұл саласын сақтап қалды. Кәсіподақтар мен арақатынас барлық британ үкіметтері үшін күрделі мәселе болып келді. Тэтчер бұл мәселеде консервативтік партияға тән әдеттегі қатаң бағыт ұсынды. Пайдасыз шахталарды жабуға қарсы шыққан шахтерлардың, технологиялық жағынан ескірген өндіріс салаларындағы жұмыс орындарының сақталуын талап еткен почта қызметкерлерінің, полиграфистердің ереуілдері дөрекі күш қолдану жолдарымен басылды. Корпаративтік әрекет (үкімет кәсіподақтар -бизнес) үлгісінің орнына бизнеске қолдау көрсету және экономикалық процестердің рыноктік - қаржы қатынастары арқылы өздігінен реттелуіне басымдылық берудің жаңа мемлекеттік саясат жүйесі келді. Жеке меншік секторды, рыноктік механизмдерді және инвистициялық саясатты белсендірілудің нәтижесінде 80 - жж. 2, 5 млн. таяу жұмыс орындары құрылды. Британ бизнесінің белсенділігінің артуына Ұлыбританияның 1973 жылы Еуропалық экономикалық бірлестікке мүше болуы да белгілі мөлшерде әсер етті. Консервативтік партия 1983, 1987, 1992, жж парламент сайлауларында жеңіске жетіп, 16 - жылдан аса уақыт мемлекет басқаруды өз қолында ұстады. Бұл Ұлыбритания үшін рекорд болды!Бірақ М. Тэтчер тұсында жаңа мәселелер бой көтерді, солардың нәтижесінде ол консервативтік партиясының партиясының басшысы қызметінен түсті де, партия келесі сайлауда жеңіліс тапты.

1997 жылы мамырдағы парламент сайлауында барлық қарсыластарын артқа тастап, үлкен басымдылықпен лейбористер жеңіске жетті. Олардың басшысы Энтони Блэр үкімет құрды.

Ольстер дағдарысы және ұлттық мәселелер. 1921 ж.

Ирландия Республикасы құрылғаннан кейін Ұлыбритания өзінің құрамында халқының 3\1 - і католик дініндегі ирландықтар мен 3\2 - сі шотландия мен уельстен шыққан протистантар құрайтын аралардың алты солт. Графтығын (ольстер) алып қалған болатын. Екі діни қауымның арасында қарым - қатынастар әдетті дау - дамайлыболып келетін. 1968 жылы католиктік азшылықтың азаматтық құқықтар үшін қозғалысы басталды. Бұл ереуілді қуып таратудан кейін ольстерде жаппай тәртіпсіздік басталды. Тәртіп орнату үшін Ұлыбритания ольстерге әскер енгізді. Ирландияның республикалық армиясы(ИРА), жасырын экстремисттік ұйым, ағылшын солдаттарына қарсы террормен жауап берді. Британ үкіметтерінің келесі үш он жыл ішіндегі жанжалды шешу жөніндегі әрекеттер бүлікшіл Графстволарға тыныштық әкелмеді. Католиктер мен протестанттар арасындағы қақтығысулар жалғаса берді. 1998 жылы мамырда ольстердегі теке тіресті тоқтату және өзін - өзі басқару сайлауы органдарын құру туралы келісімге қол жетісті.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.