Прагматикалық педагогика

АҚШ-та 19 ғасырдың соңы мен 20 ғасырдың басында пайда болған ағым. Мұнымен қатар «прогрессивизм», (немесе прогрессивті тәрбие), «инструменталдық», «экспериментализм» деген аттармен белгілі. П.п –ның неғұрлым ортақ методологиялық алғышарттары прагматизм фәлсафасының негізін салушылар Ч.Пирс және У.Джемстің шығармаларында орын алған. Оның түбегейлі қалыптасуы Д.Дьюн және оның ізін қуушылармен байланысты. Прагматизм күйін құру педагогикасы үшін бастапқылардың бірі - оған сай алынған практикалық тәжірибені қоршаған ортаны белсенді бейімделе отырып өзгертетін адам тұлғасының әрекеттік сипаты жөніндегі түсінік болып табылады. Адам табиғаты (жан дүниесі) биологиялық детерминацияланған бола отырып, тәрбиелеу тәсілдерін және мүмкіндіктерін, балаға тән оның даму заңдылықтарын бәрінен бұрын оны әрекетке итермелейтін (тікелей) қызығушылықтары мен қажеттіліктерін ескере отырып, алдын-ала анықтайды. (Д.Дьюи). Тәрбие – тұлғаның өздігінен (спонтанды) дамуын қолдайтын (мақұлдайтын) табиғи текті үрдіс болса, ол мектеп тірі өмір тынысымен толықтырылуы керек «кішігірім қоғам» ретінде іс-тәжірибедежастар мен балалардың әлеуметтенуін жеңілдетіп қандайда бір саяси, экономикалық және технологиялық үрдістерді өндіруге ұмтылады. Тәрбиелеу қандай да бір жеке қасиеттерді және қабілеттер дамытуы және айқындауы мүмкін, кейде оларды өзгертуі (модифицирлеу) мүмкін, бірақ оларға индивидтің нақты мүмкіншіліктері призмасы арқылы қарауы керек.
Тәрбие мәні баланың кеңейтілетін жеке тәжірибесін үнемі түрлендіруге, «реконструкциялауына» негізделеді деп негіздейді П.п-ның теоретиктері. Тәрбиелеудің басты мақсаты – тұлғаның «өзін реализациялауына» оның прагматикалық қызығушылықтарын қанағаттандыру аясында ықпал ету болып табылады.
Педагогикалық технология – алға қойған мақсаттарды іске асыруға мүмкіндік беретін оқыту мен тәрбиелеудің теориялық негізделген үрдістерін шығарудың әдістері мен жабдықтарының жиынтығы. П.т – бұл мақсаттар бір мәнді берілетін және обьективті кезеңдер, өлшеулер және қол жеткізген нәтижелерді қорытынды бағалау мүмкіндіктері сақталатын сәйкес ғылыми жобалауды меңзейді.
П.т – педагогика ғылымының салыстырмалы жаңа ұғымы. 20 ғасырдың 60-70 жылдарында ол негізінен ОТЖ (ТСО) қолдану әдістемесімен ассоцияланады. Бұл мағынада ол қазірдің өзінде көптеген шетелдік мақалаларда қолданылады; АҚШ-та арнайы ғылыми журнал «Educational Tehnology» жарық көреді.
Ресей мамандарының зерттеулерінде «П.п» ұғымы неғұрлым ауқымды мағынаға ие және білім беру үрдістерінің үлкен ауқымына қосылады, әртүрлі деңгейдегі ұлттық және аймақтық оқу орындары немесе оқушылар тобы сияқты педагоикалық жүйелерде қарастырылады. Тәжірибе жүзінде ол жалпы және кәсіптік білім беретін педагогикалық жүйелер бірлестіктерін сипаттағанда кеңінен қолданылады. Кез-келген педагогикалық жүйеде п.т. дидактикалық мәселемен әсерлесетін ұғым. Егер дидактикалық мәселе оқыту және тәрбие мақсаттарын көрсетсе, п.т. – оған қол жеткізу жолдарымен жабдықтарын көрсетеді. Бұл жағдайда, дидактикалық мәселенің құрылымында тиісті оқушылардың белгілі бір жеке қасиеттері нақты жағдайларда тәрбие және оқыту мақсаты ретінде болады.