Саясат туралы ақпарат
1. Саясаттың пайда балуы.
2. Саясаттың мәні.
3. Саясаттың қоғамның басқа салаларымен байланысы.
4. Саясаттың субъектілері.
2. Саясаттың мәні.
3. Саясаттың қоғамның басқа салаларымен байланысы.
4. Саясаттың субъектілері.
Адамзат қоғамы жүріп өткен тарихи ұзақ жолда, бугінгі заманда, жоғарыда айтқанымыздай, елдердің, халықтардың тағдырында саясаттың ролі аса үлкен. Ол адамзат тіршілігінің түп тамырларымен етене байланысты. Сондықтан да саясат деген не, оның мәні, табиғаты қандай, неге ол саясаттану деп аталатын ғылым саласының арнайы зерттеу обьектісіне айналып отыр деген сұрақтар өте маңызды. Карастырып отырған тақырыбымыз осы мәселелерді қамтиды:
1. Саясатшң пайда балуы.
2. Саясаттың мәні.
З. Саясаттың қоғамның басқа салаларымен байланысы.
4. Саясаттың субъектілері.
1. Саясатшң пайда балуы.
2. Саясаттың мәні.
З. Саясаттың қоғамның басқа салаларымен байланысы.
4. Саясаттың субъектілері.
1. Н. Назарбаев. Қазақстан Республикасы Президентінін Қазақсган хал-қына Жолдауы. Елдегі жагдай, ішкі және сыртқы саясаттын Негізгі ба-ғыттары туралы: жақа ғасырда қогамды демократияландыру, экономи-калық және саяси реформа. // Егемен Қазакстан. 1998. 30 кыркүйек.
2. Н. Назарбаев. Тәуелсіздігіміздін он жылы: бейбіттігіліқ прогресс және қогамдық келісім. Қазақстан халықтары Ассамблеясының VIII сессия-сында сөйлеген сөзі// Егемен Қазакстан. 2001. 25 Қазакстан.
3. Ә. Нысанбаев. Қазақстан. Демократия. Рухани жақару. — Казахстан. Демократия. Духовное обновление. Алматы, 1999.
4. Қазақстан Республикасынын Конституциясы. Алматы: Жеті жарғы, 2000.
5. Общая и прикладная политология./Под общей редакцией Жукова В И , Краснова Б И М , 1997
6. Основы политической науки: Учебное пособие/ Под ред проф В П Пугачева М , 1994
7. Основы политологии. Курс лекций/ Под ред проф В П Пугачева М , 1992
8. Политические партии и общественные движения современного Ка-захстана: Справочник Алматы, 1994
9. Политология: Курс лекции/Под ред проф Мустафина Т Т Алма-ты, 1993
10. Политология: Энциклопедический словарь М , 1993
11. Агдарбеков Т. Құкық және мемлекет теориясы. Қарағанды, 2002. 10-бет
12. Дархамбаева А.Д. Мемлекет және құқық теориясы А. 2004
13. Жоламан К.Д., Мұхтарова А.Қ., Тәуекелов А.Н. Мемлекет және құқық теориясы. Алматы, 1998. 5-бет
14. Жоламан К.Д., Мұқтарова А.Қ. А.Н.Тәуекелов Мемлекет және құқық теориясы. А. 1999
15. Мемлекет және құқық теориясы . Қазақ мемлекеттік заң университеті А. 1998
16. С.Өзбекұлы, Ө.Қопабаев Мемлекет және құқық теориясы.А.2006
17. Сапарғалиев Ғ.С., Ибраева А.С. Мемлекет және құқық теориясы А. 1997
18. Сәкен Өзбекулы. Қазақстаннын саяси-кұқықтық ой-пікір тарихынын өзекті мәселелері. Алматы, 2004. 81-бет.
19. Табанов С.А. Салыстырмалы құқықтану негіздері. А. 2003
20. Фарукшин М X Политичесқая система общества// Соц -полит науки 1991, №5
2. Н. Назарбаев. Тәуелсіздігіміздін он жылы: бейбіттігіліқ прогресс және қогамдық келісім. Қазақстан халықтары Ассамблеясының VIII сессия-сында сөйлеген сөзі// Егемен Қазакстан. 2001. 25 Қазакстан.
3. Ә. Нысанбаев. Қазақстан. Демократия. Рухани жақару. — Казахстан. Демократия. Духовное обновление. Алматы, 1999.
4. Қазақстан Республикасынын Конституциясы. Алматы: Жеті жарғы, 2000.
5. Общая и прикладная политология./Под общей редакцией Жукова В И , Краснова Б И М , 1997
6. Основы политической науки: Учебное пособие/ Под ред проф В П Пугачева М , 1994
7. Основы политологии. Курс лекций/ Под ред проф В П Пугачева М , 1992
8. Политические партии и общественные движения современного Ка-захстана: Справочник Алматы, 1994
9. Политология: Курс лекции/Под ред проф Мустафина Т Т Алма-ты, 1993
10. Политология: Энциклопедический словарь М , 1993
11. Агдарбеков Т. Құкық және мемлекет теориясы. Қарағанды, 2002. 10-бет
12. Дархамбаева А.Д. Мемлекет және құқық теориясы А. 2004
13. Жоламан К.Д., Мұхтарова А.Қ., Тәуекелов А.Н. Мемлекет және құқық теориясы. Алматы, 1998. 5-бет
14. Жоламан К.Д., Мұқтарова А.Қ. А.Н.Тәуекелов Мемлекет және құқық теориясы. А. 1999
15. Мемлекет және құқық теориясы . Қазақ мемлекеттік заң университеті А. 1998
16. С.Өзбекұлы, Ө.Қопабаев Мемлекет және құқық теориясы.А.2006
17. Сапарғалиев Ғ.С., Ибраева А.С. Мемлекет және құқық теориясы А. 1997
18. Сәкен Өзбекулы. Қазақстаннын саяси-кұқықтық ой-пікір тарихынын өзекті мәселелері. Алматы, 2004. 81-бет.
19. Табанов С.А. Салыстырмалы құқықтану негіздері. А. 2003
20. Фарукшин М X Политичесқая система общества// Соц -полит науки 1991, №5
Жоспары
1. Саясаттың пайда балуы.
2. Саясаттың мәні.
3. Саясаттың қоғамның басқа салаларымен байланысы.
4. Саясаттың субъектілері.
Кіріспе
Адамзат қоғамы жүріп өткен тарихи ұзақ жолда, бугінгі заманда,
жоғарыда айтқанымыздай, елдердің, халықтардың тағдырында саясаттың ролі аса
үлкен. Ол адамзат тіршілігінің түп тамырларымен етене байланысты. Сондықтан
да саясат деген не, оның мәні, табиғаты қандай, неге ол саясаттану деп
аталатын ғылым саласының арнайы зерттеу обьектісіне айналып отыр деген
сұрақтар өте маңызды. Карастырып отырған тақырыбымыз осы мәселелерді
қамтиды:
1. Саясатшң пайда балуы.
2. Саясаттың мәні.
З. Саясаттың қоғамның басқа салаларымен байланысы.
4. Саясаттың субъектілері.
1. Саясаттың пайда балуы.
1. Саясат - түп тамыры терең, сан кырлы, қатпарлы, күрделі құбылыс.
Саясат туралы ғылым тарихында оның пайда болуын, ішкі мәнін әртүрлі
қырынан көрсетуге ұмтылған көптеген теологикалык, натуралистік, әлеуметтік,
сыншыл-рационалдық деп аталатын және т.б. ағымдар, түсініктер мен
көзқарастар қальптаскан.Олардың бәрін жіктеп жатпай-ақ саясаттанудың,
әлеуметтік процестерді, сан ғасырлық саяси даму тәжірибесін
саралаудағы ғылыми жетістіктеріне сүйене отырып, саясаттың пайда
болуы мен мәніне бірден көшейік.
Бізді қоршаған табиғи ортаның, өзгеруі мен дамуы объективті зандылықтарға
бағынатынын білеміз. Ол зандылықтар адамнан, оның санасынан тысқары,
тәуелсіз. Сондай-ак, қоғамнын өзгеруі мен дамуы да объективті зандылықтар
негізінде жүріп отырады. Бірақ, қоғамды құраушылар да, жасаушылар да,
адамдар. Олар саналы түрде алдарына мақсат қояды, іс-әрекет жасайды,
дүниені, тіршілікті өзгертуге ұмтылады, сол жолда өзара карым-қатынасқа
түседі, топтасады. Крғам өміріндегі объективті зандылықтар, адамдардың іс-
әрекеті, тіршілік тынысы аркылы күшке еніп, көрініс табады. Саясат
құбылысы қоғамның осы мәнінен, осы ерекшелігінен туындап, бастау алады.
Басқаша айтканда, саясат -алдына қойған мақсаты бар адамдардың
белсенділігінен туындайтын, олардың талап-сұранымдарынан бастау алатын
құбылыс.
Алғашқы қауымдық қүрылыс тұсында саясаттан, кейбір нышандары гана
пайда болады. Бүл кезенде адамдар арасындағы карым-қатынас - негізінен
қалыптасқан әдет-ғұрып, салт-дәстүр тұрғысынан реттеліп отырады. Кейіннен,
уақыт озған сайын материадық өндіріс күрделілене түседі, қоғамның жіктелуі
күшейеді, адамдар коғамдағы орнына, материалдык жағдайына, мақсат-
мүдделеріне карай топтаса бастайды, олардың арасындағы өзара қарым-қатынас
қайшылықты сипатқа ие болады. Бұрынғыша, салт-дәстүр, немесе діни наным
шеңберіңде ол қатынастарды реттеу мүмкін болмайды. Адамдар мен топтар
арасындағы қатынастарды реттей отырып, қоғамның тұтастығы мен
тұрақтылығын сақтай алатын әлеуметгік күштің, билік тұтқасының пайда
болуына деген объективті кажеттілік туады.
Сөйтіп, қоғамдағы орнына, материалдык, жағдайларына 1-байланысты адамдардың
топтасуы, ортақ маңызды мүдделерін корғауға және іске асыруға ұмтылуы,
олардың арасындағы қарым-катынасты реттеу қажеттігі билік тұтқасын өмірге
әкеледі. Осы негізде қоғамньщ саяси қатынастары қалыптасады. Саясат түрлі
топтардың қоғамдық хағдайларынан туындайтын түпкілікті мүдделерді іске
асыруға байланысты және оған билік тұтқасы тарапынан әсер етуді, кірісуді
қажет ететін жерде, сол арқылы коғам тұтастығын сақтау керектігіне орай
өмірге келеді.
2. Саясаттың мәні.
2 Саясатгьң негізіңде топтасқан адамдардың түпкілікті мүдделері
жатады. Ол мүдделерінің мәні - адамдардың қоғамда алатын орнымен,
материалдық жағдайларымен, өндіріс кұрал-жабдыктарына меншікті тұрғыдан
катынасымен анықталады. Ендеше түрлі әлеуметтік топтардың, жағдайын, орнын
мүдделерін өз мәнінде бейнелеу арқылы САЯСАТ-ҚОҒАМДЫҚ САНАНЫҢ ФОРМАСЫ
(нысаны) болып табылады. Әрине, мүдделер сан алуан. Онық бәрі саяси мәңді
емес Саяси мәнді мүдде түпкілікті әрі терең. Ол адамдардың қоғамдағы
жағдайын, тіршілігінің мәнін, көкейтесті талап-сүранымын, негізгі мақсатын
бейнелейді. Түпкілікті мүддесін анық ұғынып сезінген адам, немесе топ қана
саяси процеске белсене араласа алады.
Сөйтіп, саясаттың объективті негізі - талап-сұраным, түпкілікті мүдде. Ал
оның субъективті негізі - билік тұтқасына ұмтылу, оны өз муддесін іске
асыру мақсатына пайдалануға тырысу. Бұл тұрғыдан алғанда саясат - түрлі
әлеуметгік топтар мен ұйымдар арасындағы билік тұтқасын жеңіп алуға, оны
ұйымдастыруға, қоғам мен мемлекет ісін жүргізуге және мүдделерін іске
асыруға байланысты ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСТАР жинтығы.
Саясаттан. мәні түпкілікті саяси маңызды мүдделерді нақтылаумен, сал
негізде мақсатгар жүйесін анықтаумен және түрлі әлеуметтік топтар мен
ұйымдар арасындағы билік тұтқасына қатысты карым-катынастарды саралап
реттеумен шектелмейді. Ең маңыздысы - топ және ұйым мүшелерін мақсат-
мүдделерді іске асыруға жұмылдыру, яғни белсенд іс-әрекет жүргізу.
Сондықтан да саясатты- тупкілікті мақсат-мүдделерді іске асыруға, түрлі
топтардың арасындағы қарым-қатынасты реттеуге, қоғам кұрылымын сақтауға
және ары қарай жегілдіре түсуге, билік түтқасын пайдалануға бағытталған
ерекше ІС-ӘРЕКЕТ ТҮРІ деп қарауға болады. Осы айтылған саясаттың, үш қырын
жинақтай келе мұндай қорытьнды түюімізге балады: САЯСАТ ДЕГЕНІМІЗ - түрлі
әлеуметтік топтар,-ұйымдар мен мемлекеттер қоғамның өзгеру және даму
процесінде басшылыкқа алатын, олардың түпкілікті мүдделері негізіңде
қалыптасқан мақсаттар жүйесі және осы мақсаттарды іске асыру үшін билік
тұтқасын пайдалану жолындағы олардың қарым-қатьнасы мен іс-әрекеті.
3. Саясаттың қоғамның басқа салаларымен байланысы.
Саясаттың мынадай ІШКІ ЛОГИКАСЫН, кисындық ретті байланысын жіктеп
көрсетуге болады: 1) теориялық-танымдық әрекет - әлеуметтік топтың
қоғамдағы алатын орнын дәл анықтап, сол негізде түпкілікті мүддені
айқындау; 2) түпкілікті мүддеге сүйене отырып, топтың алдыңдағы мақсатты
нақтылап қоя білу, саяси іс-қимылдың бағдарламасын жасау; 3) ұйымдық-
атқарушылық әрекет - мақсатты орындауға топ мүшелерін, көпшілік кауымды
жүмылдырып, үйымдастыра білу, билік тұтқасы үшін күрес.
Саясаттың ішкі логакалық қисыны мен оның негізгі ҚҰРЫЛЫМДЫҚ БУЫНДАРЫ өзара
сабақтас. Негізгі буьгадарга мыналар жатады: 1) саяси катьгнастар -
қоғамдық тоітгардьщ, өз арасында қалыптаскан билік түтқасына байланысты
түрақты карым-катынастар; 2) саяси сана - саяси өмірдің адамдардың
өздерінің саяси мәнді мүдделеріне деген саналы түрдегі катынасынан тәуелді
екенін білдіреді; 3) саяси үйымдасу - билік органдары мен институттарының
қоғамдық процестерді басқарудағы және реттеудегі шешуші рөлін көрсетеді.
Саясаттың қоғамдық маңызы, атқаратын негізгі міндеттері (функциалары)
оның мәнінен қүрылымынан туындайды. Саясаттанушы ғалымдар бұл мәселеге
әртүрлі кырынан келіп, саясаттың әртүрлі функцияларын алдыға тартады.
Дегенмен, көптеген оқымыстылар мына төмеңдегі ФУНКЦИЯЛАРДЫ негізгілер деп
бағалайды:
- Ең әуелі билік түткасына ие болып отырған таптың, топтың және ұйымның,
содан кейін қоғамдағы әртүрлі баска топтардың саяси мәнді мүдделерін
бейнелеу, осыған сәйкес қоғамдық және саяси процестерді баскарып,
реттеп отыру және туыңдаған кайшылықтар мен проблемаларды дер
кезінде шешу.
- Түрлі таптардық топтар мен үйымдардың мүдделерін түтас бір мақсатқа
бағындыру аркылы коғамның тұтастығы мен тұрақтылығын сақтау.
- Коғамның әлеуметтік дамуында сабақтастык. принципін қамтамасыз ету;
адамдардын саяси әлеуметтенуіне ықпал жасау.;
Саясаттың терең мәнді күрделі қүбылыс екеніне әр кезенде саясат саласын
зерттеген ойшылар баса назар аударып отырған. Ол дайын күйінде аспаннан
салбырап түспейді, сыйға тартылып, қолға үстатыла салмайды. Материалистік
диалектиканың негізін калаушы галымдардың бірі айткан мынандай сөз бар:
"Саясат арифметикадан гөрі алгебрага үқсайды, тіпті төменгі емес, жоғары
математикаға көбірек жакын". Соның бір дәлелі- саясаттын әрі ҒЫЛЫМ әрі
ӨНЕР екендігі. Себебі шынайы өміршең, пәрменді саясаттын, негізінде ғылым,
коғамдық дамудың объективті зандылықтары жатады. Ғылыми негізі бар саясат
мына белгілермен сипатталады:
1) қоғам дамуының объективті заңдылықтарын, олардың кызмет жасауының
механизмдерін білу;
2) коғамдык дамудың ішкі кайшылыктары мен агымдарын дер кезінде танып,
тиісті талдау және түжырым жасау;
3) объективті жағдай мен субъективті фактордың ара қатынасын үнемі есепке
алып отыру.
Саясат ғылыми мәнге мына шарттардық орындалуы барысында ие балады:
1) объективті зандылықтарды терең білетін сауатты, салихалы көшбасылардың
(лидерлердін) ел билігінің тұтқасын ұстауы;
2) коғамда түпкі мүдделері замана ағымына сәйкес келетін прогрессивті
таптың, әлеуметтік топтардын болуы;
3) жүргізіліп жатқан саясаттың, атқарылып жатқан істердің дүрыстығына
объектіні, бүқараны сендіре алатын, оны жүмылдыра алатын пәрменді
идеологияның болуы;
4) саяси шешімдер қабылдап, оларды іске асыруда гылыми негізге сүйенетін
саяси ұйымдардың, партиялардың және мемлекеттік басқарымның болуы.
Ғылыми саясатың басты принциптері мыналар:
1) икемділік - күңделікті қоғамдык. процестерді жіті саралап,
оперативті түрде саясатқа тиісті қосымшалар мен өзгерістер енгізіп отыру;
2) жіберілген қателерді ашық мойындап, дер кезінде түзету;
3) уақиғалардың ішінен басты, шешуші буынды дәл табу.
Сондай-ақ, саясат - ӨНЕР, яғни колда бар мүмкіндіктерді шебер пайдалана
отырып, теориялық білімді шабытпен шығармашылық батылдыкпен, интуициямен
және фантазиямен үштастыра отырып шешім қабылдау. Бұл тұрғыдан алғанда,
саясат - ойланып баскан қадам, кажет кезінде ымырашылдық, келісім, ырыкка
көну, ретін тауып киын мәселені айналып өту, кысым жасау, сес көрсету,
арбір іс-кимылды жіті есепке алу, т.б.
Саясаттанушы ғалымдардың көпшілігі В.Дальдің түсіндірме сөздігінде
келтірілген мындай анықтамага назар аударады: "Саясат дегеніміз:
1) мемлекет ісін басқару ғылымы;
2) билеушінің ой-тілегі, мақсаты, оның іс-әрекетінің көрінісі. Саясаткер -
акылды, пысык (кейде айлакер), мемлекет кайраткері, істі өз пайдасына қарай
икемдей алатын, түйык және ку адам".
3) Саясаттын мән-мағынасын ашу барысында көз жеткізгеніміздей, ол қоғамның
барлык салаларымен, әсіресе, ЭКОНОМИКАМЕН тығыз байланысты. Саясат
адамдардық түпкілікті мәнді мүдделерін бейнелейді дедік. Ал ондай
мүдделердін кайнар көзі, сомдалып шығар бастауы - адамдардың материалдық
жағдайы, меншікке, өндіріс қүрал-жабдыктарға қатынасы, қоғамдағы орны,
яғни олардын. экономикалық хал-ахуалы. Олай болса, түптеп келгенде саясатты
анықтаушы, оған мән-мағына беріп, бағытын сілтеуші -
экономика. Саясатка карағанда экономика бірінші,
аньік.таушы, шешуші роль аткдрады.
Экономиканың өзгерісі саясаттан көрініс табады. Саясат екінші, ол
түптен келгенде экономикадан тәуелді. Басқаша айтканда,экономика
қоғамның базисы болса, саясат оның ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
1. Саясаттың пайда балуы.
2. Саясаттың мәні.
3. Саясаттың қоғамның басқа салаларымен байланысы.
4. Саясаттың субъектілері.
Кіріспе
Адамзат қоғамы жүріп өткен тарихи ұзақ жолда, бугінгі заманда,
жоғарыда айтқанымыздай, елдердің, халықтардың тағдырында саясаттың ролі аса
үлкен. Ол адамзат тіршілігінің түп тамырларымен етене байланысты. Сондықтан
да саясат деген не, оның мәні, табиғаты қандай, неге ол саясаттану деп
аталатын ғылым саласының арнайы зерттеу обьектісіне айналып отыр деген
сұрақтар өте маңызды. Карастырып отырған тақырыбымыз осы мәселелерді
қамтиды:
1. Саясатшң пайда балуы.
2. Саясаттың мәні.
З. Саясаттың қоғамның басқа салаларымен байланысы.
4. Саясаттың субъектілері.
1. Саясаттың пайда балуы.
1. Саясат - түп тамыры терең, сан кырлы, қатпарлы, күрделі құбылыс.
Саясат туралы ғылым тарихында оның пайда болуын, ішкі мәнін әртүрлі
қырынан көрсетуге ұмтылған көптеген теологикалык, натуралистік, әлеуметтік,
сыншыл-рационалдық деп аталатын және т.б. ағымдар, түсініктер мен
көзқарастар қальптаскан.Олардың бәрін жіктеп жатпай-ақ саясаттанудың,
әлеуметтік процестерді, сан ғасырлық саяси даму тәжірибесін
саралаудағы ғылыми жетістіктеріне сүйене отырып, саясаттың пайда
болуы мен мәніне бірден көшейік.
Бізді қоршаған табиғи ортаның, өзгеруі мен дамуы объективті зандылықтарға
бағынатынын білеміз. Ол зандылықтар адамнан, оның санасынан тысқары,
тәуелсіз. Сондай-ак, қоғамнын өзгеруі мен дамуы да объективті зандылықтар
негізінде жүріп отырады. Бірақ, қоғамды құраушылар да, жасаушылар да,
адамдар. Олар саналы түрде алдарына мақсат қояды, іс-әрекет жасайды,
дүниені, тіршілікті өзгертуге ұмтылады, сол жолда өзара карым-қатынасқа
түседі, топтасады. Крғам өміріндегі объективті зандылықтар, адамдардың іс-
әрекеті, тіршілік тынысы аркылы күшке еніп, көрініс табады. Саясат
құбылысы қоғамның осы мәнінен, осы ерекшелігінен туындап, бастау алады.
Басқаша айтканда, саясат -алдына қойған мақсаты бар адамдардың
белсенділігінен туындайтын, олардың талап-сұранымдарынан бастау алатын
құбылыс.
Алғашқы қауымдық қүрылыс тұсында саясаттан, кейбір нышандары гана
пайда болады. Бүл кезенде адамдар арасындағы карым-қатынас - негізінен
қалыптасқан әдет-ғұрып, салт-дәстүр тұрғысынан реттеліп отырады. Кейіннен,
уақыт озған сайын материадық өндіріс күрделілене түседі, қоғамның жіктелуі
күшейеді, адамдар коғамдағы орнына, материалдык жағдайына, мақсат-
мүдделеріне карай топтаса бастайды, олардың арасындағы өзара қарым-қатынас
қайшылықты сипатқа ие болады. Бұрынғыша, салт-дәстүр, немесе діни наным
шеңберіңде ол қатынастарды реттеу мүмкін болмайды. Адамдар мен топтар
арасындағы қатынастарды реттей отырып, қоғамның тұтастығы мен
тұрақтылығын сақтай алатын әлеуметгік күштің, билік тұтқасының пайда
болуына деген объективті кажеттілік туады.
Сөйтіп, қоғамдағы орнына, материалдык, жағдайларына 1-байланысты адамдардың
топтасуы, ортақ маңызды мүдделерін корғауға және іске асыруға ұмтылуы,
олардың арасындағы қарым-катынасты реттеу қажеттігі билік тұтқасын өмірге
әкеледі. Осы негізде қоғамньщ саяси қатынастары қалыптасады. Саясат түрлі
топтардың қоғамдық хағдайларынан туындайтын түпкілікті мүдделерді іске
асыруға байланысты және оған билік тұтқасы тарапынан әсер етуді, кірісуді
қажет ететін жерде, сол арқылы коғам тұтастығын сақтау керектігіне орай
өмірге келеді.
2. Саясаттың мәні.
2 Саясатгьң негізіңде топтасқан адамдардың түпкілікті мүдделері
жатады. Ол мүдделерінің мәні - адамдардың қоғамда алатын орнымен,
материалдық жағдайларымен, өндіріс кұрал-жабдыктарына меншікті тұрғыдан
катынасымен анықталады. Ендеше түрлі әлеуметтік топтардың, жағдайын, орнын
мүдделерін өз мәнінде бейнелеу арқылы САЯСАТ-ҚОҒАМДЫҚ САНАНЫҢ ФОРМАСЫ
(нысаны) болып табылады. Әрине, мүдделер сан алуан. Онық бәрі саяси мәңді
емес Саяси мәнді мүдде түпкілікті әрі терең. Ол адамдардың қоғамдағы
жағдайын, тіршілігінің мәнін, көкейтесті талап-сүранымын, негізгі мақсатын
бейнелейді. Түпкілікті мүддесін анық ұғынып сезінген адам, немесе топ қана
саяси процеске белсене араласа алады.
Сөйтіп, саясаттың объективті негізі - талап-сұраным, түпкілікті мүдде. Ал
оның субъективті негізі - билік тұтқасына ұмтылу, оны өз муддесін іске
асыру мақсатына пайдалануға тырысу. Бұл тұрғыдан алғанда саясат - түрлі
әлеуметгік топтар мен ұйымдар арасындағы билік тұтқасын жеңіп алуға, оны
ұйымдастыруға, қоғам мен мемлекет ісін жүргізуге және мүдделерін іске
асыруға байланысты ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСТАР жинтығы.
Саясаттан. мәні түпкілікті саяси маңызды мүдделерді нақтылаумен, сал
негізде мақсатгар жүйесін анықтаумен және түрлі әлеуметтік топтар мен
ұйымдар арасындағы билік тұтқасына қатысты карым-катынастарды саралап
реттеумен шектелмейді. Ең маңыздысы - топ және ұйым мүшелерін мақсат-
мүдделерді іске асыруға жұмылдыру, яғни белсенд іс-әрекет жүргізу.
Сондықтан да саясатты- тупкілікті мақсат-мүдделерді іске асыруға, түрлі
топтардың арасындағы қарым-қатынасты реттеуге, қоғам кұрылымын сақтауға
және ары қарай жегілдіре түсуге, билік түтқасын пайдалануға бағытталған
ерекше ІС-ӘРЕКЕТ ТҮРІ деп қарауға болады. Осы айтылған саясаттың, үш қырын
жинақтай келе мұндай қорытьнды түюімізге балады: САЯСАТ ДЕГЕНІМІЗ - түрлі
әлеуметтік топтар,-ұйымдар мен мемлекеттер қоғамның өзгеру және даму
процесінде басшылыкқа алатын, олардың түпкілікті мүдделері негізіңде
қалыптасқан мақсаттар жүйесі және осы мақсаттарды іске асыру үшін билік
тұтқасын пайдалану жолындағы олардың қарым-қатьнасы мен іс-әрекеті.
3. Саясаттың қоғамның басқа салаларымен байланысы.
Саясаттың мынадай ІШКІ ЛОГИКАСЫН, кисындық ретті байланысын жіктеп
көрсетуге болады: 1) теориялық-танымдық әрекет - әлеуметтік топтың
қоғамдағы алатын орнын дәл анықтап, сол негізде түпкілікті мүддені
айқындау; 2) түпкілікті мүддеге сүйене отырып, топтың алдыңдағы мақсатты
нақтылап қоя білу, саяси іс-қимылдың бағдарламасын жасау; 3) ұйымдық-
атқарушылық әрекет - мақсатты орындауға топ мүшелерін, көпшілік кауымды
жүмылдырып, үйымдастыра білу, билік тұтқасы үшін күрес.
Саясаттың ішкі логакалық қисыны мен оның негізгі ҚҰРЫЛЫМДЫҚ БУЫНДАРЫ өзара
сабақтас. Негізгі буьгадарга мыналар жатады: 1) саяси катьгнастар -
қоғамдық тоітгардьщ, өз арасында қалыптаскан билік түтқасына байланысты
түрақты карым-катынастар; 2) саяси сана - саяси өмірдің адамдардың
өздерінің саяси мәнді мүдделеріне деген саналы түрдегі катынасынан тәуелді
екенін білдіреді; 3) саяси үйымдасу - билік органдары мен институттарының
қоғамдық процестерді басқарудағы және реттеудегі шешуші рөлін көрсетеді.
Саясаттың қоғамдық маңызы, атқаратын негізгі міндеттері (функциалары)
оның мәнінен қүрылымынан туындайды. Саясаттанушы ғалымдар бұл мәселеге
әртүрлі кырынан келіп, саясаттың әртүрлі функцияларын алдыға тартады.
Дегенмен, көптеген оқымыстылар мына төмеңдегі ФУНКЦИЯЛАРДЫ негізгілер деп
бағалайды:
- Ең әуелі билік түткасына ие болып отырған таптың, топтың және ұйымның,
содан кейін қоғамдағы әртүрлі баска топтардың саяси мәнді мүдделерін
бейнелеу, осыған сәйкес қоғамдық және саяси процестерді баскарып,
реттеп отыру және туыңдаған кайшылықтар мен проблемаларды дер
кезінде шешу.
- Түрлі таптардық топтар мен үйымдардың мүдделерін түтас бір мақсатқа
бағындыру аркылы коғамның тұтастығы мен тұрақтылығын сақтау.
- Коғамның әлеуметтік дамуында сабақтастык. принципін қамтамасыз ету;
адамдардын саяси әлеуметтенуіне ықпал жасау.;
Саясаттың терең мәнді күрделі қүбылыс екеніне әр кезенде саясат саласын
зерттеген ойшылар баса назар аударып отырған. Ол дайын күйінде аспаннан
салбырап түспейді, сыйға тартылып, қолға үстатыла салмайды. Материалистік
диалектиканың негізін калаушы галымдардың бірі айткан мынандай сөз бар:
"Саясат арифметикадан гөрі алгебрага үқсайды, тіпті төменгі емес, жоғары
математикаға көбірек жакын". Соның бір дәлелі- саясаттын әрі ҒЫЛЫМ әрі
ӨНЕР екендігі. Себебі шынайы өміршең, пәрменді саясаттын, негізінде ғылым,
коғамдық дамудың объективті зандылықтары жатады. Ғылыми негізі бар саясат
мына белгілермен сипатталады:
1) қоғам дамуының объективті заңдылықтарын, олардың кызмет жасауының
механизмдерін білу;
2) коғамдык дамудың ішкі кайшылыктары мен агымдарын дер кезінде танып,
тиісті талдау және түжырым жасау;
3) объективті жағдай мен субъективті фактордың ара қатынасын үнемі есепке
алып отыру.
Саясат ғылыми мәнге мына шарттардық орындалуы барысында ие балады:
1) объективті зандылықтарды терең білетін сауатты, салихалы көшбасылардың
(лидерлердін) ел билігінің тұтқасын ұстауы;
2) коғамда түпкі мүдделері замана ағымына сәйкес келетін прогрессивті
таптың, әлеуметтік топтардын болуы;
3) жүргізіліп жатқан саясаттың, атқарылып жатқан істердің дүрыстығына
объектіні, бүқараны сендіре алатын, оны жүмылдыра алатын пәрменді
идеологияның болуы;
4) саяси шешімдер қабылдап, оларды іске асыруда гылыми негізге сүйенетін
саяси ұйымдардың, партиялардың және мемлекеттік басқарымның болуы.
Ғылыми саясатың басты принциптері мыналар:
1) икемділік - күңделікті қоғамдык. процестерді жіті саралап,
оперативті түрде саясатқа тиісті қосымшалар мен өзгерістер енгізіп отыру;
2) жіберілген қателерді ашық мойындап, дер кезінде түзету;
3) уақиғалардың ішінен басты, шешуші буынды дәл табу.
Сондай-ақ, саясат - ӨНЕР, яғни колда бар мүмкіндіктерді шебер пайдалана
отырып, теориялық білімді шабытпен шығармашылық батылдыкпен, интуициямен
және фантазиямен үштастыра отырып шешім қабылдау. Бұл тұрғыдан алғанда,
саясат - ойланып баскан қадам, кажет кезінде ымырашылдық, келісім, ырыкка
көну, ретін тауып киын мәселені айналып өту, кысым жасау, сес көрсету,
арбір іс-кимылды жіті есепке алу, т.б.
Саясаттанушы ғалымдардың көпшілігі В.Дальдің түсіндірме сөздігінде
келтірілген мындай анықтамага назар аударады: "Саясат дегеніміз:
1) мемлекет ісін басқару ғылымы;
2) билеушінің ой-тілегі, мақсаты, оның іс-әрекетінің көрінісі. Саясаткер -
акылды, пысык (кейде айлакер), мемлекет кайраткері, істі өз пайдасына қарай
икемдей алатын, түйык және ку адам".
3) Саясаттын мән-мағынасын ашу барысында көз жеткізгеніміздей, ол қоғамның
барлык салаларымен, әсіресе, ЭКОНОМИКАМЕН тығыз байланысты. Саясат
адамдардық түпкілікті мәнді мүдделерін бейнелейді дедік. Ал ондай
мүдделердін кайнар көзі, сомдалып шығар бастауы - адамдардың материалдық
жағдайы, меншікке, өндіріс қүрал-жабдыктарға қатынасы, қоғамдағы орны,
яғни олардын. экономикалық хал-ахуалы. Олай болса, түптеп келгенде саясатты
анықтаушы, оған мән-мағына беріп, бағытын сілтеуші -
экономика. Саясатка карағанда экономика бірінші,
аньік.таушы, шешуші роль аткдрады.
Экономиканың өзгерісі саясаттан көрініс табады. Саясат екінші, ол
түптен келгенде экономикадан тәуелді. Басқаша айтканда,экономика
қоғамның базисы болса, саясат оның ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz