Маркетинг негіздері туралы
1. Тауар маркасы және орамасы.
2. Маркетинг концепциялары және олардың дамуы.
3. Маркетингтің қызмет ету ортасы.
2. Маркетинг концепциялары және олардың дамуы.
3. Маркетингтің қызмет ету ортасы.
Тауар дегеніміз рынок жүйесіндегі негізгі әрекет етуші “тұлға” десек те болады. Өйткені ол өндірушінің экономикалық пәрменділігінің шынайы көрсеткіші болады. Рыноктағы коммерциялық табыстың көлемі тап қазіргі жағдайда сапасы жоғары және тұтынушыға да, өндірушіге де, тиімді тауарға байланысты болып отыр. Бұнымен бірге белгілі уақытқа дейін тауар зат ретінде тұтынушыға ешқандай құндылық еместігі есепке алынуы тиіс. Дәлірек айтсақ , рынокта адамдар тауарды сатып алмайды. Олардың нақты қажетті қанағаттандыратын тауардың қызмет қабілеттерін сатып алады. Демек тауардың қабілетін білгеннен кейін ғана адам оны сатып алады. Былайша айтқанда, араның өзін емес, айталық оның ағаш кесетін қабілетін сатып алады. Сонымен маркетинг мақсаты мынаған келіп тіреледі – адамдарға қажет тауарды белгілі орынға, керек уақытқа, қолайлы бағамен, оңтайлы өткізу арнасымен, бағытталған белсенді жарнамамен жеткізуі тиіс.
1.1. Тауар белгісі
Тауар таңбасы дегеніміз басқа тауарлардың оны айыру үшін, қабылданған тәртіпке сәйкес тіркелген тауарға берілген белгі болады. Ол сурет, рәміз (символ), біріккен әріптер немесе цифрлар сипатында болуы мүмкін.
Таңбалық ат дегеніміз атаулы тауардың таңбасының бөлімі.
Таңбалық белгі деп суреттеп белгіленген тауар таңбасының бөлімін айтады.
Тауар белгісі дегеніміз заңға сүйенген, (құқықтық) қорғаумен қамтамасыз етілген тауар таңбасының бір бөлімі. Тауар белгісі 1883 жылы Париж конвенциясында бекітілген өндірістік меншіктің бір түрі деп те айтады. Ол коммерциялық жарнамамен қатар, бәсекенің маңызды түрін құрайды. Жоғарыда көрсетілген конвенциядан бөлек тауар белгісінің құқығын қорғау мақсатымен 1981 жылы өткен Мадрид конвенциясында тауар белгісінің халықаралық тіркеуінде және 1981 жылы өткен тауар белгісі жайындағы шартқа Ресей де қатынасқан. Бірақ ол онда Кеңес одағының құрамдас бөлігі ретінде болған. Тауар белгісінің құқықтық қорғалуы әлемнің 160-тай елдерінде заңды түрде жүреді. “Тауар белгілері, белгінің қызмет көрсетуі, тауар өндірушінің аты” деген заң Қазақстан Республикасында да бар.
Таңбасы бар тауарлар таңбасы жоқ тауарларға қарағанда 15-25% артық бағаланады.
Тауар белгілерінің тіркелуі бәсекелестермен бәсекеге түсу, жарнама жасау, тұтынушылардың және олардың коммерциялық құрылымымен танысу үшін ғана қажет емес, ол басты түрде тауар белгілеріне лицензия сату мүмкіншілігі үшін қолданылады.
Жоғарыда айтылғандай, тауар белгісі экономикалық мән – мағынасы жоғары және де ол көптеген ірі компаниялардың миллион, миллиардтаған доллармен есептелінетін меншіктің автономды құнды обьектісі болады. Мысалы, “COMEL” тауар белгісі 10 млн. долларға, ал “COCA–COLA” тауарлық белгісі – 3 млрд. долларға бағаланған.
Өзімен – өзі тауар белгісінің соншалықты мәні шамалы, әсері де аз. Ал егер де ол жақсы жарнамамен сүйемелделіп, өзінің тіркеліуінен кейін құқықтық күш алса, онда тауар сапасының ынталандырылуы күшейеді.
1.1. Тауар белгісі
Тауар таңбасы дегеніміз басқа тауарлардың оны айыру үшін, қабылданған тәртіпке сәйкес тіркелген тауарға берілген белгі болады. Ол сурет, рәміз (символ), біріккен әріптер немесе цифрлар сипатында болуы мүмкін.
Таңбалық ат дегеніміз атаулы тауардың таңбасының бөлімі.
Таңбалық белгі деп суреттеп белгіленген тауар таңбасының бөлімін айтады.
Тауар белгісі дегеніміз заңға сүйенген, (құқықтық) қорғаумен қамтамасыз етілген тауар таңбасының бір бөлімі. Тауар белгісі 1883 жылы Париж конвенциясында бекітілген өндірістік меншіктің бір түрі деп те айтады. Ол коммерциялық жарнамамен қатар, бәсекенің маңызды түрін құрайды. Жоғарыда көрсетілген конвенциядан бөлек тауар белгісінің құқығын қорғау мақсатымен 1981 жылы өткен Мадрид конвенциясында тауар белгісінің халықаралық тіркеуінде және 1981 жылы өткен тауар белгісі жайындағы шартқа Ресей де қатынасқан. Бірақ ол онда Кеңес одағының құрамдас бөлігі ретінде болған. Тауар белгісінің құқықтық қорғалуы әлемнің 160-тай елдерінде заңды түрде жүреді. “Тауар белгілері, белгінің қызмет көрсетуі, тауар өндірушінің аты” деген заң Қазақстан Республикасында да бар.
Таңбасы бар тауарлар таңбасы жоқ тауарларға қарағанда 15-25% артық бағаланады.
Тауар белгілерінің тіркелуі бәсекелестермен бәсекеге түсу, жарнама жасау, тұтынушылардың және олардың коммерциялық құрылымымен танысу үшін ғана қажет емес, ол басты түрде тауар белгілеріне лицензия сату мүмкіншілігі үшін қолданылады.
Жоғарыда айтылғандай, тауар белгісі экономикалық мән – мағынасы жоғары және де ол көптеген ірі компаниялардың миллион, миллиардтаған доллармен есептелінетін меншіктің автономды құнды обьектісі болады. Мысалы, “COMEL” тауар белгісі 10 млн. долларға, ал “COCA–COLA” тауарлық белгісі – 3 млрд. долларға бағаланған.
Өзімен – өзі тауар белгісінің соншалықты мәні шамалы, әсері де аз. Ал егер де ол жақсы жарнамамен сүйемелделіп, өзінің тіркеліуінен кейін құқықтық күш алса, онда тауар сапасының ынталандырылуы күшейеді.
Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі.
Ш. Е. Есенов атындағы Ақтау Мемлекеттік Университеті .
Инженерлік–техникалық факультеті.
“Менеджмент және маркетинг” кафедрасы.
Бақылау жұмысы
“Менеджмент және маркетинг негіздері” пәнінен
Орындаған: ПВТ – 01 – 3 тобының
студенті ЖАРЫЛҒАСОВ Қ.Е.
Тексерген: ТАСҚЫНБАЙ Ж.Т.
АҚТАУ – 2003 ж.
1 – вариант.
1. Таруар маркасы және орамасы.
2. Маркетинг концепциялары және олардың дамуы.
3. Маркетингтің қызмет ету ортасы.
Тауар маркасы және орамасы.
Тауар дегеніміз рынок жүйесіндегі негізгі әрекет етуші “тұлға”
десек те болады. Өйткені ол өндірушінің экономикалық пәрменділігінің
шынайы көрсеткіші болады. Рыноктағы коммерциялық табыстың көлемі тап
қазіргі жағдайда сапасы жоғары және тұтынушыға да, өндірушіге де,
тиімді тауарға байланысты болып отыр. Бұнымен бірге белгілі уақытқа
дейін тауар зат ретінде тұтынушыға ешқандай құндылық еместігі
есепке алынуы тиіс. Дәлірек айтсақ , рынокта адамдар тауарды сатып
алмайды. Олардың нақты қажетті қанағаттандыратын тауардың қызмет
қабілеттерін сатып алады. Демек тауардың қабілетін білгеннен кейін
ғана адам оны сатып алады. Былайша айтқанда, араның өзін емес,
айталық оның ағаш кесетін қабілетін сатып алады. Сонымен маркетинг
мақсаты мынаған келіп тіреледі – адамдарға қажет тауарды белгілі
орынға, керек уақытқа, қолайлы бағамен, оңтайлы өткізу арнасымен,
бағытталған белсенді жарнамамен жеткізуі тиіс.
1. Тауар белгісі
Тауар таңбасы дегеніміз басқа тауарлардың оны айыру үшін,
қабылданған тәртіпке сәйкес тіркелген тауарға берілген белгі болады.
Ол сурет, рәміз (символ), біріккен әріптер немесе цифрлар сипатында
болуы мүмкін.
Таңбалық ат дегеніміз атаулы тауардың таңбасының бөлімі.
Таңбалық белгі деп суреттеп белгіленген тауар таңбасының бөлімін
айтады.
Тауар белгісі дегеніміз заңға сүйенген, (құқықтық) қорғаумен
қамтамасыз етілген тауар таңбасының бір бөлімі. Тауар белгісі 1883
жылы Париж конвенциясында бекітілген өндірістік меншіктің бір түрі
деп те айтады. Ол коммерциялық жарнамамен қатар, бәсекенің маңызды
түрін құрайды. Жоғарыда көрсетілген конвенциядан бөлек тауар
белгісінің құқығын қорғау мақсатымен 1981 жылы өткен Мадрид
конвенциясында тауар белгісінің халықаралық тіркеуінде және 1981 жылы
өткен тауар белгісі жайындағы шартқа Ресей де қатынасқан. Бірақ ол
онда Кеңес одағының құрамдас бөлігі ретінде болған. Тауар белгісінің
құқықтық қорғалуы әлемнің 160-тай елдерінде заңды түрде жүреді.
“Тауар белгілері, белгінің қызмет көрсетуі, тауар өндірушінің аты”
деген заң Қазақстан Республикасында да бар.
Таңбасы бар тауарлар таңбасы жоқ тауарларға қарағанда 15-25% артық
бағаланады.
Тауар белгілерінің тіркелуі бәсекелестермен бәсекеге түсу, жарнама
жасау, тұтынушылардың және олардың коммерциялық құрылымымен танысу
үшін ғана қажет емес, ол басты түрде тауар белгілеріне лицензия
сату мүмкіншілігі үшін қолданылады.
Жоғарыда айтылғандай, тауар белгісі экономикалық мән – мағынасы жоғары
және де ол көптеген ірі компаниялардың миллион, миллиардтаған
доллармен есептелінетін меншіктің автономды құнды обьектісі болады.
Мысалы, “COMEL” тауар белгісі 10 млн. долларға, ал “COCA–COLA” тауарлық
белгісі – 3 млрд. долларға бағаланған.
Өзімен – өзі тауар белгісінің соншалықты мәні шамалы, әсері де аз. Ал
егер де ол жақсы жарнамамен сүйемелделіп, өзінің тіркеліуінен кейін
құқықтық күш алса, онда тауар сапасының ынталандырылуы күшейеді.
Таңбалық белгісінің төрт түрі болады:
1. Фирманың аты. Ол міндетті түрде айтылаиын әріп, сөз, немесе
әріптер және сөздер тобы;
2. Фирма белгісі – көрінетін символ, сурет, болмаса айырмашылығы
бар түстер;
3. Саудалық бейнесі – жекелеген сауда таңбасы;
4. Сауда белгісі – фирма аты, фирма белгісі, сауда бейнесі.
Бәрі құқықтық жағынан қорғалуы тиіс.
Тіркелген тауар белгісінен қолданған кезде белгілі шеңбері ішінде
әріппенен көрсетіледі. Ол мынадай түрде болуы мүмкін: және сол
тәріздес.
Лицензияланған тауар белгісі шеңбер ішінде S әрпімен белгіленеді.
2. Тауардың оралуы
Әдемі киім адамға көрік беретіні сияқты сәнді етіп орау да тауар
жоғары сапалы деген ұғым қалыптастырады. Тауардың оралуы өндірушінің
немесе сатушының визит карточкасы ретінде біршама қызмет атқарады
десек те болады.
Тауардың оралуы – оны салатын ыдысқа, я болмаса қорабқа, немесе
орайтын затқа байланысты. Тауардың ішкі және сыртқы оралуы болады:
▪ Ішкі оралуы дегеніміз тауардың салынған тікелей ыдысы, мысалы
әтірдің шишасы;
▪ Сыртқы оралуы – тауарды қорғау үшін орайтын және тауарды
тікелей қолдануға дайындау кезінде алынып тасталатын материал.
Тауардың оралуы мынадай қызметтерді атқарады:
1. Тауардың бұзылуы мен бүлінуінен сақтайды.
2. Тауарларды көлікпен тасымалдауды, тиеуді және түсіруді жеңілдету
үшін ұтымды бөлшектейді.
3. Тауарды сату үшін салмағы мен көлемін оңтайландыруды
(оптималдауды) қамтамасыз етеді.
4. Жарнама жасау үшін қолданады.
5. Қоймаға тауарды жинап қоюды жеңілдетеді.
Ораудың сыртқы безендірілуі мен ақпарат құралы ретінде пайдалануы
зор қызмет атқарады, яғни оның көмегімен тауар “өзін өзі саиуға”
көмектеседі. Бір ғана орауды ұтымды өзгерту, оны жетілдіру арқылы
тауардың сатылу көлемін айтарлықтай дәрежеде көбейтуге болады.
Тауардың оралуына қойылатын талаптар:
□ тауардың өзіндік түп нұсқасын және патентін қорғау;
□ оралған ыдыстың өзің басқа мұқтажға қолдану мүмкіндігі;
□ сатып алушыға эстетикалық әсер етуі;
□ орауға кеткен шығындардың неғұрлым төмен болуы;
□ тауардың сапасын сақтау талаптарын орындау.
Ораудың сыртқы бейнесіне әсер ететін факторлар:
а) тауардың қасиеттері мен ерекшеліктеріне байланысты оны орау
түрлері;
б) тасымалдау, қоймалау құралдарын оңтайлы (оптималды) қолдану үшін
тауардың салмағы мен көлемінің өзгешелігі;
в) автоматтандыру, тасымалдау, қоймалау құралдарына тауар оралуының
бейімделу қажеттілігі;
г) тасымалдау, қоймаға жию және сақтау үдерісінің тауарға тигізетін
әсеріне қарай тауарды орау.
Сондай – ақ, белгілі рыноктарда орын алған стандарттау мен
бірегейлендіруді ескеру қажет. Батыс елдерінде тұтынушылар мүдделерін
қорғайтын заң шығару тәжірибесі белсенді түрде дамыған. Ал Батыс
Еуропа елдерінде орау жөнінде ережелер де қабылданған. Орауды
оңтайландыру үшін Батыс Неміс қоғамы тауарды орау жөнінде келесі
ережелерді бекіткен:
• ораудың тексті мен сурет сипаты тауардың маңызына сәйкес,
нақты және бір мағыналы болуы қажет, оның ішінде оралған
тауардың сапасы мен саны жөніндегі тұтынушыға жалған
мәліметтер бермеуі тиіс;
• оралған тауардың салмағы, немесе көлемі және саны туралы
мәліметтер ораудың көрнекі жерінде жазылуы тиіс;
• оралған тауардың салмағы мен бірліктерінің саны,
мүмкіндігінше, бүтін сан болуы қажет (мысалы, 10-20 дана
немесе 1 килограмм және т.б.);
• тауар бағасы көрнекі болуы тиіс;
• тауарлардың ескіруі мен жарамдылығының мерзім шегі арнайы
нұсқаулар негізінде көрсетілуі тиіс;
• орауға кететін шығындар көлемі мен тауар сапасына
қойылатын мемлекеттік талаптар (соның ішінде экологиялық)
толық орындалуы қажет.
Дамыған елдерде орау жұмысына жыл сайын ұлттық табыстың 3%-тен
жоғары үлесі жұмсалады. Бизнесмендер: “Тауардың немен орайтыныңды
көрсетсең, өзіңмен әріптес боларымды айтамын”, немесе “Орау шығыны
тауардың өз құнынан да ұтымды” дегенді айтады. Қазіргі кезде сәнді
етіп ораудың өзі бәсекеде аса маңызды рөл атқарады.
Штрих коды
Өндірісті, есеп үдерісін және өнім сапасын тиімді басқару үшін
тауар деңгейіне қазіргі күннің талабына сәйкес дәл бақылау орнату
қажет. Өнімнің қоймада сақтаудан бастап өткізуге дейінгі жолын
бақылап отыруға мүмкіндік туғызатын әсерлі шара ретінде
сәйкестендіру болып табылады. Бұл тауарды басқа бұйымдардан
ажырататын маңызды сипаттамалары мен орындайтын міндетін реттелген
ақпарат арқылы айқындайды. Еңбек өнімділігін арттыру мен шығындарды
айтарлықтай азайтуға бағытталған компьютерлік техника негізіндегі
автоматтық сәйкестендіру технологиясы кеңінен таралған. Барлық әйгілі
технологиялардың ішінен штрих коды ең көп қолданыс тапты.
Штрих коды дегеніміз – ол қос жүйелі әріптер мен сандарды
бейнелейтін айқын жолақтар мен олардың арасындағы кеңістіктерден
тұратын символы. Штрих кодын қолдану өндіріске де, саудаға да,
сонымен бірге тұтынушыларға да қолайлы нәрсе. Тауарды өзінде, немесе
оның орауында штрих кодтың болуы фирманың беделін көтеріп, тауар мен
оны өндіретін кәсіпорынды жарнамалау ролін атқарады. Штрих кодтың
болмауы, халықаралық тәжірибе көрсетіп отырғандай, өнімнің бағасын
әлемдік бағалардың 50%-іне дейін кемітеді, ал кейбір жағдайларда
тауарды сату мүмкіндігін жояды. Тауарды нөмірлеу халықаралық
ассоциясына (EAN) әлемнің 85 еліне жуық, шамамен 500000 компаниялары
мүше болып отыр. 1995 жылдың мамыр айынан бастап Қазақстан осы
халықаралық ұйымның мүшелігіне ие болды (Қазақстан коды 487). Қазір
бірқатар Қазақстандық компаниялардың өз штрих кодтары бар. Оларды
ішінде “Интертич”, “Парасат-Самекс”, “Қызылмай”, “Алматы темекі
компаниясы” т.б. бар.
Маркетинг концепцияларының дамуы.
Маркетинг дегеніміз дүние жүзі кәсіпкерлерінің бірлескен
творчествосының туындысы. Олардың қорытқан тәжірибесі тұтас бір
философиялық бизнес идеологиясын дүниеге әкелді. Сөйтіп маркетинг
бүкіл кеңістікте орын алып дамиды. Рынок қатынастары дамуының әр
сатысына сәйкес өзінің неше түрлі концепциясы қалыптасты.
Маркетинг концепциясының мына сатылары белгілі:
□ Өндірістік.
□ Тауарлық.
□ Өткізу. (Коммерциялық әрекеттерді интенсивтендіру).
□ Маркетинг (Тұтыну).
□ Әлеуметтік – этикалық .
Осы концепциялар экономика дамуының әртүрлі кезендерін (негізінде
американдық), сонымен қатар соңғы жылдарда болып жатқан әлеуметтік
экономикалық және саяси өзгерістерін бейнелейді.
2.1. Өндірістік концепциясы.
Тарихы тұңғыш қалыптасқан маркетингтің өндірістік концепциясы
тұтынушылар арасында кең тараған тауарларды қолайлы бағамен сатылуын
көздейді деген пайымдаумен негізделеді. Ол технологияны және өндіру
процесін әрқашан жетілдіруді, өндіріс көлемін ұлғайтуды, өндіріс
шығындарын төмендетуді талап етеді. Бұл жағдайда барлық назар
өндірістің ішкі мүмкіндіктерін неғұрлым толық пайдалануға аударылады.
Сондықтан осы жолмен рынокты әлде бір тауарлармен тез толтыруға,
молынан пайда алуға болады. Осы концепция келесі екі жағдайда
кеңінен қолданылады:
□ тауарға сұраныс ұсыныстан басым болғанда өндіріс көлемін
ұлғайтуға болады.
□ тауарлардың шығынын жаппай кең өндіру арқылы төмендетуге
болады, ал төмен шығын төмен баға арқылы тауардың сатылуын
қамтамасыз етіп, пайданы ұлғайтады.
Өндіруші мен рыноктың өз – ара байланысы мына схемамен сипатталады:
Өндіріс → рынок
Демек, өндіріс сұраныстың қанағатсыз болуын пайдаланып өз үстемдігін
алды. Мысалы; концерн “Тексас инструментс” өндіріс көлемін кеңейтіп,
шығындарды азайту арқылы тауарлардың бағасын төмендетіп американдық
қол калькулятор рыногының негізгі үлесіне ие болды.
2.2. Тауар концепциясы.
Өндірістік концепциямен бірге тауар концепциясы пайда болды. Бұл
концепцияның негізі тауарды жетілдіруге, оның сапасын, дизайнын, орауын
жақсартуына көңіл бөледі. Тұтынушылар жетілген тауарларды алады,
өйткені олардың сапасы жоғары және бағасы қолайлы.
Бірақ тауарды шамадан тыс қызығып артық шығару “маркетингтік
соқырлыққа” апаруы мүмкін. Осындай жағдайдың пайда болуын және оның
себептерін маркетинг саласындағы белгілі маман Теодор Левит
анықтады. Ол Гарвард жоғарғы бизнес мектебінің ғылыми аттарында
“Близорукость маркетинга” деген экономикалық публицистикалық мақаласын
жариялады. Левит американдық үлкен темір жол компаниялардың күйреуге
ұшырауы себептерін талдап, мынадай қорытындыға келген: сол
компаниялардың басқарушылары тек қана темір жол бизнесімен
айналысып, бәсекелес транспорт түрлерінің дамып кеткенін ескере алмай
қалған.
Тұтынушы тауарды емес, оның қанағаттандырушы қабілетіне мүдделі.
Тауарлар біршама басқаша көрінетін, алайда ұқсас тұтыну қызметін
атқаратын тауарлармен өз – ара бәсекеде болады. Олар басқаша
өндіріліп, тұтынушуға ерекше арнамен өткізілсе де, тұтынушының
қажеттілігін қанағаттандыратын баламалы өнім болуы мүмкін. Бұл
концепция осыны ескермеді.
2.3. Өткізу концепциясы.
Өткізу концепциясы өндірістік және тауар концепцияларының даму
нәтижесінде пайда болды. Жоғарыда атап өткен екі концепция тек қана
өндірісті кеңейту және тауарды жетілдіруге көңіл бөледі, ал рынокты
жете зерттеп, оны болжаумен шұғылданбайды. Мұндай жағдайда ерте ме
кеш пе, бірақ міндетті түрде өткізу мәселелері шиеленіседі. Өйткені
кәсіпорын өндірген тауарды түгелімен және қалайда тұтынушуға өткізу
қажет. Ал тұтынушылардың қажеттіліктері мен сатып алу мүмкіндіктері
одан төмен болуы мүмкін. Сондықтан бұл концепцияларды іске асыру
жұмысы қиындыққа ұшырауы ықтимал. Америка мен Еуропада тауарды
шиеленіскен өткізу мәселесі XX – ғ. 20 – жылдарының соңы мен 30 –
жылдардың басында орын алды. Бұның себебін көптеген ғалымдар
кенеттен болған 1929 – 1933 жж. экономикалық дағдарыспен байланыстырған
еді. Соғыс жылдары тауарлардың тапшылығынан өткізу проблемасы болған
емес. Тек 60-жылдардың басында тауар молшылығы қалыптасып, қайтадан
осы концепцияға көңіл ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ш. Е. Есенов атындағы Ақтау Мемлекеттік Университеті .
Инженерлік–техникалық факультеті.
“Менеджмент және маркетинг” кафедрасы.
Бақылау жұмысы
“Менеджмент және маркетинг негіздері” пәнінен
Орындаған: ПВТ – 01 – 3 тобының
студенті ЖАРЫЛҒАСОВ Қ.Е.
Тексерген: ТАСҚЫНБАЙ Ж.Т.
АҚТАУ – 2003 ж.
1 – вариант.
1. Таруар маркасы және орамасы.
2. Маркетинг концепциялары және олардың дамуы.
3. Маркетингтің қызмет ету ортасы.
Тауар маркасы және орамасы.
Тауар дегеніміз рынок жүйесіндегі негізгі әрекет етуші “тұлға”
десек те болады. Өйткені ол өндірушінің экономикалық пәрменділігінің
шынайы көрсеткіші болады. Рыноктағы коммерциялық табыстың көлемі тап
қазіргі жағдайда сапасы жоғары және тұтынушыға да, өндірушіге де,
тиімді тауарға байланысты болып отыр. Бұнымен бірге белгілі уақытқа
дейін тауар зат ретінде тұтынушыға ешқандай құндылық еместігі
есепке алынуы тиіс. Дәлірек айтсақ , рынокта адамдар тауарды сатып
алмайды. Олардың нақты қажетті қанағаттандыратын тауардың қызмет
қабілеттерін сатып алады. Демек тауардың қабілетін білгеннен кейін
ғана адам оны сатып алады. Былайша айтқанда, араның өзін емес,
айталық оның ағаш кесетін қабілетін сатып алады. Сонымен маркетинг
мақсаты мынаған келіп тіреледі – адамдарға қажет тауарды белгілі
орынға, керек уақытқа, қолайлы бағамен, оңтайлы өткізу арнасымен,
бағытталған белсенді жарнамамен жеткізуі тиіс.
1. Тауар белгісі
Тауар таңбасы дегеніміз басқа тауарлардың оны айыру үшін,
қабылданған тәртіпке сәйкес тіркелген тауарға берілген белгі болады.
Ол сурет, рәміз (символ), біріккен әріптер немесе цифрлар сипатында
болуы мүмкін.
Таңбалық ат дегеніміз атаулы тауардың таңбасының бөлімі.
Таңбалық белгі деп суреттеп белгіленген тауар таңбасының бөлімін
айтады.
Тауар белгісі дегеніміз заңға сүйенген, (құқықтық) қорғаумен
қамтамасыз етілген тауар таңбасының бір бөлімі. Тауар белгісі 1883
жылы Париж конвенциясында бекітілген өндірістік меншіктің бір түрі
деп те айтады. Ол коммерциялық жарнамамен қатар, бәсекенің маңызды
түрін құрайды. Жоғарыда көрсетілген конвенциядан бөлек тауар
белгісінің құқығын қорғау мақсатымен 1981 жылы өткен Мадрид
конвенциясында тауар белгісінің халықаралық тіркеуінде және 1981 жылы
өткен тауар белгісі жайындағы шартқа Ресей де қатынасқан. Бірақ ол
онда Кеңес одағының құрамдас бөлігі ретінде болған. Тауар белгісінің
құқықтық қорғалуы әлемнің 160-тай елдерінде заңды түрде жүреді.
“Тауар белгілері, белгінің қызмет көрсетуі, тауар өндірушінің аты”
деген заң Қазақстан Республикасында да бар.
Таңбасы бар тауарлар таңбасы жоқ тауарларға қарағанда 15-25% артық
бағаланады.
Тауар белгілерінің тіркелуі бәсекелестермен бәсекеге түсу, жарнама
жасау, тұтынушылардың және олардың коммерциялық құрылымымен танысу
үшін ғана қажет емес, ол басты түрде тауар белгілеріне лицензия
сату мүмкіншілігі үшін қолданылады.
Жоғарыда айтылғандай, тауар белгісі экономикалық мән – мағынасы жоғары
және де ол көптеген ірі компаниялардың миллион, миллиардтаған
доллармен есептелінетін меншіктің автономды құнды обьектісі болады.
Мысалы, “COMEL” тауар белгісі 10 млн. долларға, ал “COCA–COLA” тауарлық
белгісі – 3 млрд. долларға бағаланған.
Өзімен – өзі тауар белгісінің соншалықты мәні шамалы, әсері де аз. Ал
егер де ол жақсы жарнамамен сүйемелделіп, өзінің тіркеліуінен кейін
құқықтық күш алса, онда тауар сапасының ынталандырылуы күшейеді.
Таңбалық белгісінің төрт түрі болады:
1. Фирманың аты. Ол міндетті түрде айтылаиын әріп, сөз, немесе
әріптер және сөздер тобы;
2. Фирма белгісі – көрінетін символ, сурет, болмаса айырмашылығы
бар түстер;
3. Саудалық бейнесі – жекелеген сауда таңбасы;
4. Сауда белгісі – фирма аты, фирма белгісі, сауда бейнесі.
Бәрі құқықтық жағынан қорғалуы тиіс.
Тіркелген тауар белгісінен қолданған кезде белгілі шеңбері ішінде
әріппенен көрсетіледі. Ол мынадай түрде болуы мүмкін: және сол
тәріздес.
Лицензияланған тауар белгісі шеңбер ішінде S әрпімен белгіленеді.
2. Тауардың оралуы
Әдемі киім адамға көрік беретіні сияқты сәнді етіп орау да тауар
жоғары сапалы деген ұғым қалыптастырады. Тауардың оралуы өндірушінің
немесе сатушының визит карточкасы ретінде біршама қызмет атқарады
десек те болады.
Тауардың оралуы – оны салатын ыдысқа, я болмаса қорабқа, немесе
орайтын затқа байланысты. Тауардың ішкі және сыртқы оралуы болады:
▪ Ішкі оралуы дегеніміз тауардың салынған тікелей ыдысы, мысалы
әтірдің шишасы;
▪ Сыртқы оралуы – тауарды қорғау үшін орайтын және тауарды
тікелей қолдануға дайындау кезінде алынып тасталатын материал.
Тауардың оралуы мынадай қызметтерді атқарады:
1. Тауардың бұзылуы мен бүлінуінен сақтайды.
2. Тауарларды көлікпен тасымалдауды, тиеуді және түсіруді жеңілдету
үшін ұтымды бөлшектейді.
3. Тауарды сату үшін салмағы мен көлемін оңтайландыруды
(оптималдауды) қамтамасыз етеді.
4. Жарнама жасау үшін қолданады.
5. Қоймаға тауарды жинап қоюды жеңілдетеді.
Ораудың сыртқы безендірілуі мен ақпарат құралы ретінде пайдалануы
зор қызмет атқарады, яғни оның көмегімен тауар “өзін өзі саиуға”
көмектеседі. Бір ғана орауды ұтымды өзгерту, оны жетілдіру арқылы
тауардың сатылу көлемін айтарлықтай дәрежеде көбейтуге болады.
Тауардың оралуына қойылатын талаптар:
□ тауардың өзіндік түп нұсқасын және патентін қорғау;
□ оралған ыдыстың өзің басқа мұқтажға қолдану мүмкіндігі;
□ сатып алушыға эстетикалық әсер етуі;
□ орауға кеткен шығындардың неғұрлым төмен болуы;
□ тауардың сапасын сақтау талаптарын орындау.
Ораудың сыртқы бейнесіне әсер ететін факторлар:
а) тауардың қасиеттері мен ерекшеліктеріне байланысты оны орау
түрлері;
б) тасымалдау, қоймалау құралдарын оңтайлы (оптималды) қолдану үшін
тауардың салмағы мен көлемінің өзгешелігі;
в) автоматтандыру, тасымалдау, қоймалау құралдарына тауар оралуының
бейімделу қажеттілігі;
г) тасымалдау, қоймаға жию және сақтау үдерісінің тауарға тигізетін
әсеріне қарай тауарды орау.
Сондай – ақ, белгілі рыноктарда орын алған стандарттау мен
бірегейлендіруді ескеру қажет. Батыс елдерінде тұтынушылар мүдделерін
қорғайтын заң шығару тәжірибесі белсенді түрде дамыған. Ал Батыс
Еуропа елдерінде орау жөнінде ережелер де қабылданған. Орауды
оңтайландыру үшін Батыс Неміс қоғамы тауарды орау жөнінде келесі
ережелерді бекіткен:
• ораудың тексті мен сурет сипаты тауардың маңызына сәйкес,
нақты және бір мағыналы болуы қажет, оның ішінде оралған
тауардың сапасы мен саны жөніндегі тұтынушыға жалған
мәліметтер бермеуі тиіс;
• оралған тауардың салмағы, немесе көлемі және саны туралы
мәліметтер ораудың көрнекі жерінде жазылуы тиіс;
• оралған тауардың салмағы мен бірліктерінің саны,
мүмкіндігінше, бүтін сан болуы қажет (мысалы, 10-20 дана
немесе 1 килограмм және т.б.);
• тауар бағасы көрнекі болуы тиіс;
• тауарлардың ескіруі мен жарамдылығының мерзім шегі арнайы
нұсқаулар негізінде көрсетілуі тиіс;
• орауға кететін шығындар көлемі мен тауар сапасына
қойылатын мемлекеттік талаптар (соның ішінде экологиялық)
толық орындалуы қажет.
Дамыған елдерде орау жұмысына жыл сайын ұлттық табыстың 3%-тен
жоғары үлесі жұмсалады. Бизнесмендер: “Тауардың немен орайтыныңды
көрсетсең, өзіңмен әріптес боларымды айтамын”, немесе “Орау шығыны
тауардың өз құнынан да ұтымды” дегенді айтады. Қазіргі кезде сәнді
етіп ораудың өзі бәсекеде аса маңызды рөл атқарады.
Штрих коды
Өндірісті, есеп үдерісін және өнім сапасын тиімді басқару үшін
тауар деңгейіне қазіргі күннің талабына сәйкес дәл бақылау орнату
қажет. Өнімнің қоймада сақтаудан бастап өткізуге дейінгі жолын
бақылап отыруға мүмкіндік туғызатын әсерлі шара ретінде
сәйкестендіру болып табылады. Бұл тауарды басқа бұйымдардан
ажырататын маңызды сипаттамалары мен орындайтын міндетін реттелген
ақпарат арқылы айқындайды. Еңбек өнімділігін арттыру мен шығындарды
айтарлықтай азайтуға бағытталған компьютерлік техника негізіндегі
автоматтық сәйкестендіру технологиясы кеңінен таралған. Барлық әйгілі
технологиялардың ішінен штрих коды ең көп қолданыс тапты.
Штрих коды дегеніміз – ол қос жүйелі әріптер мен сандарды
бейнелейтін айқын жолақтар мен олардың арасындағы кеңістіктерден
тұратын символы. Штрих кодын қолдану өндіріске де, саудаға да,
сонымен бірге тұтынушыларға да қолайлы нәрсе. Тауарды өзінде, немесе
оның орауында штрих кодтың болуы фирманың беделін көтеріп, тауар мен
оны өндіретін кәсіпорынды жарнамалау ролін атқарады. Штрих кодтың
болмауы, халықаралық тәжірибе көрсетіп отырғандай, өнімнің бағасын
әлемдік бағалардың 50%-іне дейін кемітеді, ал кейбір жағдайларда
тауарды сату мүмкіндігін жояды. Тауарды нөмірлеу халықаралық
ассоциясына (EAN) әлемнің 85 еліне жуық, шамамен 500000 компаниялары
мүше болып отыр. 1995 жылдың мамыр айынан бастап Қазақстан осы
халықаралық ұйымның мүшелігіне ие болды (Қазақстан коды 487). Қазір
бірқатар Қазақстандық компаниялардың өз штрих кодтары бар. Оларды
ішінде “Интертич”, “Парасат-Самекс”, “Қызылмай”, “Алматы темекі
компаниясы” т.б. бар.
Маркетинг концепцияларының дамуы.
Маркетинг дегеніміз дүние жүзі кәсіпкерлерінің бірлескен
творчествосының туындысы. Олардың қорытқан тәжірибесі тұтас бір
философиялық бизнес идеологиясын дүниеге әкелді. Сөйтіп маркетинг
бүкіл кеңістікте орын алып дамиды. Рынок қатынастары дамуының әр
сатысына сәйкес өзінің неше түрлі концепциясы қалыптасты.
Маркетинг концепциясының мына сатылары белгілі:
□ Өндірістік.
□ Тауарлық.
□ Өткізу. (Коммерциялық әрекеттерді интенсивтендіру).
□ Маркетинг (Тұтыну).
□ Әлеуметтік – этикалық .
Осы концепциялар экономика дамуының әртүрлі кезендерін (негізінде
американдық), сонымен қатар соңғы жылдарда болып жатқан әлеуметтік
экономикалық және саяси өзгерістерін бейнелейді.
2.1. Өндірістік концепциясы.
Тарихы тұңғыш қалыптасқан маркетингтің өндірістік концепциясы
тұтынушылар арасында кең тараған тауарларды қолайлы бағамен сатылуын
көздейді деген пайымдаумен негізделеді. Ол технологияны және өндіру
процесін әрқашан жетілдіруді, өндіріс көлемін ұлғайтуды, өндіріс
шығындарын төмендетуді талап етеді. Бұл жағдайда барлық назар
өндірістің ішкі мүмкіндіктерін неғұрлым толық пайдалануға аударылады.
Сондықтан осы жолмен рынокты әлде бір тауарлармен тез толтыруға,
молынан пайда алуға болады. Осы концепция келесі екі жағдайда
кеңінен қолданылады:
□ тауарға сұраныс ұсыныстан басым болғанда өндіріс көлемін
ұлғайтуға болады.
□ тауарлардың шығынын жаппай кең өндіру арқылы төмендетуге
болады, ал төмен шығын төмен баға арқылы тауардың сатылуын
қамтамасыз етіп, пайданы ұлғайтады.
Өндіруші мен рыноктың өз – ара байланысы мына схемамен сипатталады:
Өндіріс → рынок
Демек, өндіріс сұраныстың қанағатсыз болуын пайдаланып өз үстемдігін
алды. Мысалы; концерн “Тексас инструментс” өндіріс көлемін кеңейтіп,
шығындарды азайту арқылы тауарлардың бағасын төмендетіп американдық
қол калькулятор рыногының негізгі үлесіне ие болды.
2.2. Тауар концепциясы.
Өндірістік концепциямен бірге тауар концепциясы пайда болды. Бұл
концепцияның негізі тауарды жетілдіруге, оның сапасын, дизайнын, орауын
жақсартуына көңіл бөледі. Тұтынушылар жетілген тауарларды алады,
өйткені олардың сапасы жоғары және бағасы қолайлы.
Бірақ тауарды шамадан тыс қызығып артық шығару “маркетингтік
соқырлыққа” апаруы мүмкін. Осындай жағдайдың пайда болуын және оның
себептерін маркетинг саласындағы белгілі маман Теодор Левит
анықтады. Ол Гарвард жоғарғы бизнес мектебінің ғылыми аттарында
“Близорукость маркетинга” деген экономикалық публицистикалық мақаласын
жариялады. Левит американдық үлкен темір жол компаниялардың күйреуге
ұшырауы себептерін талдап, мынадай қорытындыға келген: сол
компаниялардың басқарушылары тек қана темір жол бизнесімен
айналысып, бәсекелес транспорт түрлерінің дамып кеткенін ескере алмай
қалған.
Тұтынушы тауарды емес, оның қанағаттандырушы қабілетіне мүдделі.
Тауарлар біршама басқаша көрінетін, алайда ұқсас тұтыну қызметін
атқаратын тауарлармен өз – ара бәсекеде болады. Олар басқаша
өндіріліп, тұтынушуға ерекше арнамен өткізілсе де, тұтынушының
қажеттілігін қанағаттандыратын баламалы өнім болуы мүмкін. Бұл
концепция осыны ескермеді.
2.3. Өткізу концепциясы.
Өткізу концепциясы өндірістік және тауар концепцияларының даму
нәтижесінде пайда болды. Жоғарыда атап өткен екі концепция тек қана
өндірісті кеңейту және тауарды жетілдіруге көңіл бөледі, ал рынокты
жете зерттеп, оны болжаумен шұғылданбайды. Мұндай жағдайда ерте ме
кеш пе, бірақ міндетті түрде өткізу мәселелері шиеленіседі. Өйткені
кәсіпорын өндірген тауарды түгелімен және қалайда тұтынушуға өткізу
қажет. Ал тұтынушылардың қажеттіліктері мен сатып алу мүмкіндіктері
одан төмен болуы мүмкін. Сондықтан бұл концепцияларды іске асыру
жұмысы қиындыққа ұшырауы ықтимал. Америка мен Еуропада тауарды
шиеленіскен өткізу мәселесі XX – ғ. 20 – жылдарының соңы мен 30 –
жылдардың басында орын алды. Бұның себебін көптеген ғалымдар
кенеттен болған 1929 – 1933 жж. экономикалық дағдарыспен байланыстырған
еді. Соғыс жылдары тауарлардың тапшылығынан өткізу проблемасы болған
емес. Тек 60-жылдардың басында тауар молшылығы қалыптасып, қайтадан
осы концепцияға көңіл ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz