Табиғи полимерлердің құрылым түзу ерекшеліктері

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

1. Табиғи полимерлердің құрылым түзуі ... ... ... ... ... ... ... ... ...

2. Дисперсті жүйелердің құрылым түзуі ... ... ... ... ... ... ... ... ...

3. Бірнеше биополимерлердің құрылымдылық жүйесі ... ... ..

4. Желатин гелдерінің құрылымдық түзілуі ... ... ... ... ... ... ...

5. Крахмалдың сірне түзуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

6. Биополимерлердің реологиялық қасиетіне
беттік белсенді заттардың әсері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Табиғи полимерлер – бұл тек жануарлар мен өсімдіктер әлемін қалыптастыратын емес, сондай-ақ азық-түлік шикізаты мен тағам өнімдерінің құрамына кіретін табиғи жоғары молекулалық қосылыстар. Азық-түлік өнеркәсібінің маңызды тармақтарының қатары табиғи полимерлердің пайдаланылуына негізделген. Бұл табиғи полимерге ақуыздар, полисахаридтер, табиғи каучук жатады.
Полисахаридтер – жануарларда, өсімдіктерде және микроорганизмдерде кеңінен таралған табиғи полимерлердің маңызды топтарының бірі; ағзада әр түрлі функцияларды орындайды.
Табиғи полимерлердің тағы бір маңызды өкілдері болып ақуыздар болып табылады. Ақуыздар-бұл өмірдің негізгі субстраты. Олар барлық өсімдік және тірі ағзалардың құрамына кіреді және тамақ өнімдерінің қажетті бөлімін құрайды.
Крахмал фотосинтездің маңызды өнімдерінің бірі болып табылады. Ол өсімдіктердің жасыл бөліктерінде түзіледі және қоректік заттардың нан, картоп және дәнді-дақылдардың негізгі бөлігін құрайды.
Желатин, казеин, жұмыртқа құрамындағы альбумин және басқалары ақуыздық сипаттағы табиғи полимер болып табылады және құрылым түзілуге қабілеттілік көрсетеді. Желатин жануарлардың дәнекер ұлпаларының белоктық заттары коллогендік қайта өңделуімен алынатын биополимер.
Желатин кондитерлік өнімдерді дайындауда, нан, тоқаш дайындауда дәрілік заттарды тасымалдау кезінде медицинада, тағам өнеркәсібінде кеңінен қолдану табады.
Өндірісте, қоршаған ортада және тамақ өнеркәсібінде табиғи полимерлердің атқаратын рөлі орынды болғандықтан олардың құрылымын білу өте маңызды.

1. Каргин В. А. Слонимский Г. Л. Краткие очерки по физико – химичии полимеров, М., Изд – во Ун – та, 1960

2. Тагер А. А. Физико – химия полимеров, М., Госхимиздат, 1963

3. Гауровитц Ф. Химия и биология белков, М., Изд. иностр. Лит., 1953

4. Ребиндер П. А. Новые методы физико – химческих исследований. Сборник. М., Акад. Наук СССР, 1950

5. Воюцкий С.С. Растворы высокомолекулярных соединений, М., Госхимиздат, 1960

6. Керр Р. Химия и технология крахмала, М., Пищепромиздат, 1956

Пән: Химия
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

Р Е Ф Е Р А Т

Тақырыбы: Табиғи полимерлердің құрылым түзу ерекшеліктері

Мазмұны

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Табиғи полимерлердің құрылым түзуі ... ... ... ... ... ... ... ... ...

2. Дисперсті жүйелердің құрылым түзуі ... ... ... ... ... ... ... ... ...

3. Бірнеше биополимерлердің құрылымдылық жүйесі ... ... ..

4. Желатин гелдерінің құрылымдық түзілуі ... ... ... ... ... ... ...

5. Крахмалдың сірне түзуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

6. Биополимерлердің реологиялық қасиетіне
беттік белсенді заттардың әсері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ...

Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Кіріспе

Табиғи полимерлер – бұл тек жануарлар мен өсімдіктер әлемін
қалыптастыратын емес, сондай-ақ азық-түлік шикізаты мен тағам
өнімдерінің құрамына кіретін табиғи жоғары молекулалық қосылыстар. Азық-
түлік өнеркәсібінің маңызды тармақтарының қатары табиғи полимерлердің
пайдаланылуына негізделген. Бұл табиғи полимерге ақуыздар,
полисахаридтер, табиғи каучук жатады.
Полисахаридтер – жануарларда, өсімдіктерде және
микроорганизмдерде кеңінен таралған табиғи полимерлердің маңызды
топтарының бірі; ағзада әр түрлі функцияларды орындайды.
Табиғи полимерлердің тағы бір маңызды өкілдері болып
ақуыздар болып табылады. Ақуыздар-бұл өмірдің негізгі субстраты. Олар
барлық өсімдік және тірі ағзалардың құрамына кіреді және тамақ
өнімдерінің қажетті бөлімін құрайды.
Крахмал фотосинтездің маңызды өнімдерінің бірі болып
табылады. Ол өсімдіктердің жасыл бөліктерінде түзіледі және қоректік
заттардың нан, картоп және дәнді-дақылдардың негізгі бөлігін құрайды.
Желатин, казеин, жұмыртқа құрамындағы альбумин және басқалары
ақуыздық сипаттағы табиғи полимер болып табылады және құрылым түзілуге
қабілеттілік көрсетеді. Желатин жануарлардың дәнекер ұлпаларының
белоктық заттары коллогендік қайта өңделуімен алынатын биополимер.
Желатин кондитерлік өнімдерді дайындауда, нан, тоқаш дайындауда
дәрілік заттарды тасымалдау кезінде медицинада, тағам өнеркәсібінде
кеңінен қолдану табады.
Өндірісте, қоршаған ортада және тамақ өнеркәсібінде табиғи
полимерлердің атқаратын рөлі орынды болғандықтан олардың құрылымын білу
өте маңызды.

Табиғи полимерлер құрылым түзу ерекшеліктері

1. Полимерлердің құрылым түзуі

Полисахаридтерді судың бөлшектенуіндегі моносахаридтерден немесе
олардың туындыларынан түзілген, конденсациялық полимерлер ретінде
қарастырады. Әр түрлі полисахаридтерде моносахаридтік буындардың саны
жоғары шекте және олардың молекулалық салмағы бірнеше мыңнан миллионға
дейін жетеді.
Полисахаридтер гликозидтер типі бойынша құрылған. Оларда мономерлер
гликозидтік байланыстармен қосылған. Гликозидтік байланыста
қатысатын,спирттік гидроксилдің жағдайынан тәуелді 1 4,1 6, 1 3,
байланыстарды ерекшелейді.
Полисахаридтің макромолекуласында моносахаридтердің қалдықтары
ұзын тізбек түрінде (тармақталған, мысалы амилопектин) орналасуы
мүмкін. Полисахаридтер суда еритін және суда ерімейтін болып бөлінеді.
Ерімейтіндерге ағзада полисахаридтердің көпшілігі жатады. Суда еритін
полисахаридтерге өсімдіктерде және жануарларда қор жинайтын заттар
болып табылатын полисахаридтердің көпшілігі жатады. Бұл сахаридтер суда
оңай ісінеді және онда тұтқыр коллоидтық ерітінділер түзеді (мысалы,
крахмал). Көптеген полисахаридтер өнеркәсіптің әртүрлі аумақтарында
кеңінен қолданылады. Әсіресе целлюлоза, крахмал және камедиде кеңінен
қолданылады1.
Микробиологиялық және биохимиялық процестер ағзада, сондай-ақ
кейбір технологияда көбінесе ақуыздардың қасиеттерімен анықталады. Өз
кезегінде ақуыздар өзінен жоғары молекулалық қосылыстарды көрсетеді. Ол
бір уақытта иондайтын топтар құрайды., яғни полиэлектролиттердің
қасиеттерін қамтиды. Карбоксильдік топтардың амин топтарымен өзара
әрекеттесуі кезінде, ақуыздардың полипептидтік тізбектерін
қалыптастыратын –Н-СО пептидтік байланыстар түзіледі.
Тек төртбұрышта пептидті байланыстар бекітілген, ал + және -
белгілері, макромолекулалардың гидрофилділігін анықтайтын және
электронды бұлттың әсерімен қанағаттандырады. Ететін артық байланыстың
зарядын көрсететін. Ақуыздардың макромолекуларында қарапайым 20 амин
қышқылдарынан қалыптасатын полипептидті тізбектердің байланысының
сәйкестігі болуы мүмкін. Бұл қышқылдардың әртүрлі сәйкестіктерінің
саны, атомдардың макромолекула түзу санымен және конфармациялық
деңгейлердің маңызды санымен анықталады. Сондықтан полипептидті тізбек
көптеген микроскопиялық жағдайларды қабылдай алады, бұл ақуыздардың
түрлілігін қамтамасыз етеді.
Қалыпты жағдайда ақуыздар – нативті деп аталады. Олардың коллоидты
қасиеттері – макроколлоидтарының құрылымдарына байланыста, бұнда
ақуыздардың глобулярлы және фибрилярлы құрылымдарын бөледі. Фибриллярлы
ақуыздардың макромолекулалары – бір ось бойында созылған полипептидті
тізбектерді көрсетеді. Бұл ақуыздар әдетте суда ерімейді. Сонымен
фибриллярлы ақуыздарға желатин және коллоген жатады. Глобула түзуге
қабілеті бар ақуыздарды глобулярлы деп атайды. Олар кеңістікте
полипептидті тізбектердің спецификалық ұю формасымен сипатталады.
Глобулярлы ақуыздардың коллоидты-химиялық қасиеттері фибриллярлы
ақуыздарға қарағанда көбірек байқалады. Макромолекулалардың гидрофильді
орталықтарының көп бөлігі глобула сыртында орналасқан, бұның өзі
олардың гидрофилділігін, суда жақсы ерігіштігін және жоғары реакциялық
қабілеттілігін анықтайды. Бұл ақуыздардың тобына альбуминдер және
жұмыртқа ақуызының, сүттің, қан т.б. глобулиндері жатады. Ақуыздардың
лиофильділігін – олардың сұйықтықты сіңіруге, ісінуге және сірне түзуге
қабілеттіліктері анықтайды.
Ақуыздарға бірқатар спецификалық қасиеттер тән. Әртүрлі физико-
химиялық факторлардың әсерінен ақуыздар макромолекуласының құрылымында
және оның ерітінділерінің қасиеттерінде өзгеріс пайда болады. Мұндай
өзгерістер санына денатурация жатады. Нативті жағдайда болатын
ақуыздардың денатурациясы полипептидтік тізбектердің конформациясының
бұзылуымен және олардың полипептидтік байланыстардың үздіксіз молекула
ішілік әрекеттесуімен байланысты. Нәтижесінде ақуыздың биологиялық
белсенділігі төмендейді немесе тіпті жоғалады 2,3.
Бізді қызықтыратын табиғи полимердің құрылым түзу қабілетін ескере
отырып, тәжірбиелік іс - әрекеттің әр түрлі салаларында маңызды мәні
бар сілікпелер түзетін және осы ерекшеліктерге ие сол табиғи
полимерлердің қысқаша сипаттамасын елестету қажет. Бұндай табиғи
полимерлерге полисахаридтер: крахмал, агар, агароид жатады.
Крахмал глюкоза буындарынан тұратын макромолекула. Ол дара заттар
емес, керісінше тек макромолекула мөлшерімен ғана емес, сонымен бірге
құрылысымен де ерекшеленетін аминопектин және амилоза
полисахаридтерінің қоспасы болып табылады. Амилоза сызықты полимер
болған уақытында аминопектин макромолекуласы өте көп тармақталған, бұл
екі полимерлер өзара – глюкозидті байланыспен қосылысқан. Крахмал суда
белгілі температурада біртекті масса-крахмалды клейстер құрай отырып
ісінеді-клейстерленеді. Бұны техникада клей ретінде, маталарды өңдеуде
және қағаздарды желімдеуде кеңінен қолданады. Крахмалдан гидролиздеу
жолымен декстриндер, глюкозаны алады. Тағам өнеркәсібінде крахмал сірне
түзуші ретінде қолданылады.
Балдырлардан алынған агар және агар тәріздес заттардың маңызы аз
емес. Олар ыстық суда ерімтал, сулы ерітінділері жоғары тұтқырлықты
береді және суығанда сірне түзеді. Агардағы қанттардың шамамен 23
санын галактоза құрайды. Агардың маңызды құрамды бөлігі эфирмен
байланысқан күкірт қышқылы болып табылады. Агардың тұрақты молекулалық
массасы жоқ. Ол 1*105 - тен 105 аралығында болады. Агар кондитер
өнімдері (мармелад, түрік пастасы және т.б.) өндірісінде қолданылады
3.
Агарға ұқсас, агар тәріздес заттар агароид болып табылады.
Агароид агар сияқты полиэлектролит болып табылады. Сулы ортада
құрамында сульфотоптар және полисахаридтер болатын жоғары молекулалы
аниондарға және катиондарға (Na, K, Cu, Mg) диссоцияланады.
Алу әдісі қышқылдық және сілтілік гидролиз, артынша ыстық сумен
экракциялау. Желатиннің айрықша ерекшелігі төменгі концентрацияларда
салқындатылған сулы зольдердің тығыз сірнелерді түзу қабілеттігі болып
табылады.
Желатин кондитерлік өнімдерді дайындауда, нан, тоқаш дайындауда
дәрілік заттарды тасымалдау кезінде медицинада, тағам өнеркәсібінде
кеңінен қолдану табады.
Казеин-сүттің басқа ақуыздық компоненті. Казеиннің молекулалық
массасы 30000-нан 40000-ға дейінгі шекте болады. Казеин суда және
органикалық еріткіштерде іс жүзінде ерімейді, қышқылданған кезде
тұнбаға түсетін, сұйытылған сілтілерде және тұздардың сулы
ерітінділерінде ериді. Казеиннің изоэлектрлік нүктесі рН 4,5-4,7 болған
кезде табылады. Казеин оксианин қышқылының этерифицирлеуші
окситоптарының фосфорлы қышқылының құрамына кіретін, фосфордың 1%
құрайды. Казеинді 2,5-4,5% мөлшерін құрайтын сүттен бөліп алады. Бұл
ақуыздың бөліп алу амалы оның қышқыл ортада тұнбаға түсуіне
негізделген. Казеин сүзбе мен ірімшіктің басты құрам бөлігі болып
табылатындықтан, тағамдық өнім ретінде үлкен мәні бар. Онда ағзаға
қажетті аминоқышқылдардың барлығы болады. Казеинді, сондай-ақ
пластмасса, бояулар, желімдер, жасанды талшықтар дайындау үшін
қолданылады 1.

1. Дисперсті жүйелердің құрылым түзуі

Дисперстік жүйелерде әр түрлі топта кеңістіктік құрылымының түзілуі
және құрылым түзілу процестері мен дисперсті құрылымдардың қасиеттерін
басқару ең алдымен механикалық, коллоидтық химияның басты мәселесі
болып табылады. Фазалық тұрақтылықты қамтитын, барлық кеңістіктік
құрылымдардың пайда болуы мен дамуы, тізбектелу жолымен немесе
дисперсті фазалардың бөлшектерінің өсу уақытында жүреді және сұйық
орталы жүйелерде, ағу қасиетінің өзгеруіне немесе жүйенің толық
қатаюына алып келеді. Бұл құрылымдар дисперсті жүйелердің бүкіл көлемін
қамтиды.
Ребиндер бойынша тізбектелудің әсер етуші күштерінің табиғатынан
тәуелді, дисперсті жүйелерде болатын құрылымдардың екі негізгі түрін
ажыратады: коагуляциялық және фазалық контакт пен конденсациялық 4.
Дисперстік құрылымдардың көбірек кеңінен таралған түрі –
коагуляция. Ол Ван дер-вальстық күштермен бөлшектердің тізбектелу
жолымен түзіледі. Берілген құрылым бөлшектердің саны жүйе көлемінің
бірлігінде, жоғары дисперстілік кезінде едәуір жоғары болады.
DES Бөлшектер аралығын тікелей байланыста коагуляциялық тордың және
оның жеке элементтерінің (агрегаттар немесе тізбектер) түзілуі кезінде
сұйық дисперсті ортада жұқа тегіс қабатша қалады. Оның қалыңдығы
жүйенің бос энергиясының минимумына сәйкес келеді. Өз кезегінде, сұйық
ортаның бұл қабатшасы коагуляциялық тізбектелу аймағында бөлшектердің
ары қарайғы жақындауына кедергі жасайды. Осыған байланысты
коагуляциялық құрылымды механикалық қасиеттерді қамтиды. Мұндай
қасиеттердің бірі – бұл толық тиксотропия уақытында біртіндеп
қалыптасатын механикалық әсер ету кезінде қабілеттілік қайтымды
бұзылады 4. Бұл құбылыстың маңызы механикалық әсерлесу кезінде
бұзылған байланыстар броундық қозғалыста болатын бөлшектердің кездейсоқ
сәтті өзара соқтығысу нәтижесінде қалыптасатынымен қорытындыланады.
Коагуляциялық құрылымдардың ерекшелігі болып олардың беріктігі
болып табылады. Бұл ерекшелік Щукинмен және Ребиндермен көрсетілген.
Жоғары эластикалық әсерлесуден кейін коагуляциялық құрылымдарда
анизоментриялық бөлшектердің өзара бағытталуымен – таяқшалар,
пластинкалар немесе тізбектер, қозғалыс бағытында изометриялық
бөлшектермен түзілген.
Қайтымды бұзылған, коагуляциялық құрылымдардан басқа, өзара
байланыс энергиясы жоғары фазалық контактты дисперстік
жүйелер болады. Бұл жүйелер тиксотропты емес. Оларға бөлшектер
арасындағы байланыстары химиялық күштер есебінде түзілген,
кристализациялы, конденсациялық құрылымдар жатады. Бұл құрылымдар не
бөлшектер арасында тығыз химиялық байланыстар нәтижесінде
конденсациялық құрылым, не жаңа фазаның кристалсыздану процесінде
кристаликтердің топтасуы салдарынан кристалдық құрылымдар пайда болады
3. Осы кезде түзілетін жаңа фазаның туынтекті кристалдары
кристализациялық қаңқада азды-көпті өседі. Кристализациялық құрылым
түзілу құрылыстық материалдарда, минералды тігілген құралдардың қатаюы
үшін едәуір мәні болады.
Жеткілікті жоғары аса қаныққан жағдайда түзілетін конденсациялық -
кристаллизациялық құрылымдар, мысалы қатты бөлшектердің өсуі кезінде
жоғары механикалық нығыздықты болуы мүмкін, бірақ термодинамикалық
тұрақты емес.
Жоғарыда көрсетілген дисперстік жүйелердің құрылым түзуіне төменгі
молекулалы заттар жатады. Бірақ, көп зерттеушілердің дәлелдеулері
бойынша, құрылым түзудің механизмі мен заңдылығы бірдей, ол төменгі
молекулярлы жүйе болсын сондай ақ полимер және ақуыз болсын. Осыған
байланысты осы бөлімде полимер мен ақуыздың құрылым түзу зерттеулеріне
арналған әдебиеттерге шолу көрсетілген.
Табиғи полмиерлердің құрылым түзуін зерттеуге көптеген жұмыстар
арналған. Оны Ребиндер және Влодавц қызметкерлермен 5 зерттеген
еңбектерінен байқауға болады.
Поливинил спиртінің альдегидінен біртіндеп ацетилдену реакциясы
нәтижесінде пайда болатын, яғни жаңа фаза полимер түзілу процесінде,
конденсациялық құрылымның қызықты түрлері алынған. Түзілген
поливинилформаль суда ерімейді және ерітіндіден жұқа дисперсті фаза
түрінде бөлінеді.
Фазалық тепе-теңдікке қатысты , еріткіштер мен жоғары молекулалық
қосылыстардан тұратын жүйелердегі жалпы термодинамикалық заңдылықтардың
қолданылуы туралы көбірек соңғы көзқарастар Папкова, Каргина, Роговина
жұмыстарында зерттелген. Бұл жұмыстарда полимер – еріткіш жүйелерге
Гиббстің фазалар ережесін қолдануға болатындығы және фазалық тепе-
теңдік оларда төменгі молекулалық жүйелердегі фазалық тепе-теңдікті
сипаттауда пайдаланылатын жағдайдағы диаграммалармен сипатталуы мүмкін
екені тәжірбиеде көрсетілген.
Бакеевтің электронды – микроскопиялық зерттеулері полимерлер
ерітінділерінде коллоидты өлшемдердің молекула үсті агрегаттарының
тұрақты жағдайларының жоғары аумақтары болатынын көрсеткен. Жүйенің
макро қабаттануының критикалық нүктесіне жақындағанда өлшемдері 10-6см
құрайтын агрегаттардың түзілуімен полимердің өзіндік құрылым түзілуі
байқалады. Құрылымданған жағдай қайтымды болып шықты және тасымалдың
өтуі кооперативті сипаттамада айқындалған.
Көп фазалы жоғары молекулалы дисперсті жүйелердің бар болуы, ұзақ
уақыт бойы өмір сүретін макромолекуланың қауымдасуы полимер
ерітінділерінде Тропезниковтың реологиялық зерттеулерімен дәлелденген.
Бұл фактілер пайда болатын молекула үсті құрылымдарды, лиофильді
коллоидты жүйелерге ұқсас тепе-теңдікті микрогетерогенді түзілу сияқты
қарастыруға мүмкіндік береді.
Птицин және қызметкерлеріме температура немесе еріткіштің құрамы
өзгерген кездегі байланыс шумақталған күйдегі статистикалық шумақтың
конфармациясынан бірінші кезеңде фазалық өтуіне шыдамды
макромолекуланың нүктесінен төмен жағдайында көруге мүмкіндік беретін
макромолекулаларда – шумақты өту теориясы өңделген.
Ямпольский мен Измайлова қызметкерлері мен жасаған жұмысында 5
ақуыздардың сулы ерітіндісіндегі көмірсутектің солюбилизациясын зерттеу
кезінде көмірсутектер су мен ақуыздың гидро топты шумақтарының арасында
таралатыны көрсетілген.
Бос энергияның өзгеруі, ақуыздың гидрофобты аймақтарын жаңа фаза
ретінде қарастыруға негіз беретін, көмірсутектің сулы және сусыз
фазалар арасында таралу кезіндегі бос энергияның өзгеруіне тең екен.
Көбінде жоғарғы молекулярлы қосылыстар бір немесе бірнеше
кристалдық фазаға ие болады. Диаграмма күйі, жай күйіндегі полимер –
еріткіш кристалдаушы диаграмма күйі төменгі молекулалық кристалдық
заттардың диаграмма күйіне ұқсас. Метатұрақты жағдайдағы аймақтарға
түсетін ерітінділер өздігінен 2 фазаға бөлінеді, оның бірі полимер
ерітіндісі болып табылса, ал екіншісі кристалды полимер немесе
кристалды еріткіш болып табылады. Жаңа кристалды фазаны метатұрақты
ерітінділерден және полимер балқымалаларынан бөліп алу едәуір
индукциялық кезеңдерді қажет етеді. Бастапқы метатұрақты ерітіндідегі
полимерлердің жоғарғы концентрациясындағы екі фазаға бөліну процестері
араластырылмаған кезде ағымсыз конденсациялық дисперсті құрылымға алып
келеді.
Іркілдек және табиғаты әр-түрлі гельдер тәрізді құрылымдалған
жүйелер физикалық және коллоидтық химияда бұрыннан келе жатқан
зерттелетін зат болып табылады. Құрылымдағы қаңқаның пайда болуы,
мықтылық, қайтымды деформация, ағынның болмауы, эластикалық сияқты
гельдердің механикалық, спецификалық қасиеттерін қамтамасыз етеді.
Панков қызметкерлерімен іркілдекті көп компонетті жүйе деп
анықтайды. Олар екі негізгі белгілерімен жоғарғы қайтымды деформация
және мүлдем ағымсыздықпен ажыратылады. Полимерлі компонеттің қатысуымен
жүретін басты екі жүйенің типін бөледі.
Бірінші тип – тігімен полимерлердің ісіну кезінде немесе ерітіндегі
макромолекулалардың тігілу кезінде түзілетін іркілдектер.
Бұнда іркілдіктердің кеңістік қаңқасы жүздеген макромолекулалардан
тұрады. Олардың химиялық тігінділері нүктелер арасындағы қималар,
берілген кернеу жерінен конфармациясының өзгеруіне қабілетті.
Екінші тип - температураның немесе еріткіш құрамы өзгеруінен 1
фазалық полимер ерітіндісі 2-ші фазаға ыдырау нәтижесінде пайда болатын
іркілдіктер.
Тепе-теңдікті фазалардың біреуінің өте жоғары тұтқырлықпен
қамтамасыз етілген, жүйенің қабаттарының ашылуының аяқталмауы төмен
тұтқырлы фазаның субмикроаймақтары қосылған осы фазадан қаңқаның
түзуіне алып келеді.
Полимерлерінің жоғары концентрациясының арқасында және өлшеулердің
бірінде осы қаңқаның элементтерінің қасиеттері қатты дененің
қасиеттеріне жақындайды. Қайтымды деформация бұл жерде қаңқа
элементтерінің тығыз майысуымен байланысты. Мұндай жүйелерде
іркілденудің қайтымдылығы екі фазалықтан бір фазалық күйге өтуімен және
керісінше негізделген.
Гликман және қызметкерлерімен полимер гелдерін көп компонентті
жүйенің екі фазасы ретінде қарастырды.
Зубов, Журкин және Каргин қызметкерлері жұмыстарында кенет
тұтқырлықтың жоғарлауымен және аққыштықты жоғалуымен сірне екі
компонентті жүйенің ауыспалы жағдайы ретінде сипатталған. Сірне түзілу
процесі жеке молекулалар арасындағы байланыстардың немесе жүйенің бүкіл
көлемі бойынша торлы құрылымның пайда болуымен байланысты. Авторлар
сірнені ерітілген және концентрлі түрде топқа бөледі.
Құрылымдық өзгерулер және белок макромолекуларының өзара
әрекеттесу процесі, сонымен қатар осындай әрекеттесуде түзілген құрылым
сипаты негізгі екі фактормен анықталады.
1) макромолекуланы амин қышқыл қалдықтарымен сызықты
анықтайтын арнайы қасиеттер;
2) берілген макромолекуланың ішкі құрылымы әрекеттесуде
әртүрлі түрлердің өзгеру жағдайы:
Жаңа фазаның жай бөлінуі ірі бөлшектердің түзілуіне әкеледі және
нәтижесінде бөлшектеу арасындағы байланыстың азаюына әкеледі. Жаңа
фазаның өте тез бөлінуі ішкі қозғалысты құрылым түзілуге әкеледі.
Агрегаттар арасындағы өзара әректтесу мықты кеңістіктік құрылым түзуге
әкеледі. Фазаларды бөлетін бөлшектердің арасындағы сутектік байланыс
түзілуінен іске асуы мүмкін. Сонымен қатар макромолекуланың полярлы
емес кеңістігінде гидрофобты өзара әрекеттесу салдарынан гель түзілу
процесінде ионогенді топтар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.