ҚР сыртқы сауда жүйесі

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

1 . Кіріспе

2 . Негізгі Бөлім

ҚР сыртқы сауда жүйесінің экономикалық мәні, құрылымы.

Қазақстан Республикасында сыртқы сауданың дамуы

Қазақстан Республикасында сыртқы сауда саясаты.

Қазақстан Республикасында сыртқы сауда ұйымына кіруі.

3 . Қорытынды

ҚР сыртқы сауда жүйесінің экономикалық мәні, құрылымы.

Сыртқы сауда статистикасында есепке алынатын негізгі көрсеткіштер сыртқы сауда айналымы, экспорт, импорт, сыртқы сауда балансының айырымы болып табылады. Сыртқы сауда айналымы - елдің белгілі бір кезеңдегі экспорты мен импорты құндарының сомасы. Тауарлар экспорты - отандық өндіріс тауарлары мен шетелде шығарылған реэкспорттық тауарларды коммерциялық негізде елден сыртқа шығару. Тауарлар импорты - ел ішінде пайдалану үшін және реэкспорт үшін арналған шетелде шыққан тауарларды коммерциялық негізде шетелден әкелу. Сыртқы сауда балансы (сыртқы сауда айырымы) - елдің белгілі бір кезеңдегі экспорты мен импорты құндарының арақатынасы. Сыртқы сауда балансы, егер экспорт құны импорт құнынан асып кетсе активті, ал керісінше арақатынаста болса пассивті болып саналады. Ұйымдастырылмаған сауданы қоспағандағы мәліметтер жүктік кеден мәлімдемесін өңдеу негізінде алынған. Заңды тұлғалар үшін ресми мәлімдеуге кез келген заңды тұлғаға тиесілі, не олардың қарауындағы мемлекеттің немесе басқаның иелігіне, тұрған жеріне, кедендік жеңілдіктеріне байланыссыз республиканың кеден шекарасы арқылы өткен барлық тауарлар жатады. Тауар дегеніміз - елдің материалдық ресурстарын сырттан әкелгенде ұлғайтатын және сыртқа шығарғанда азайтатын барлық жылжымалы мүлік (электр энергиясын, газды, мұнайды қоса) . Жеке тұлғалар үшін жүктік кеден мәлімдемесі өндірістік тұтынуға арналған тауарларға толтырылады. Сөйтіп, кеден статистикасына ұйымдастырылмаған сауда шеңберінде тасымалданған тауарлар кірмейді. Ұйымдастырылмаған сауданы қоса алғандағы мәліметтер де жүктік кеден мәлімдемесінен алынған ақпараттарға негізделген, алайда одан басқа сыртқы сауда айналымы көлеміне есепке алынбаған экспорт пен импорттың «қайықтық» сауда бойынша есептеулері қосымша енгізілген. Бұл есептеудің мәліметтері нақты тауарлар мен елдерге бөлмей жалпы экспорт және импорт көлеміне есептеледі. Ұйымдастырылмаған сауда көлемін анықтау әдістемесі, негізінде, кеден органдарында ресми түрде есепке алынбаған, жасалған сыртқы сауда операцияларын бағалауға негізделген. Кеден статистикасы елдің мемлекеттік аумағына келіп түсетін және одан сыртқа шығатын барлық тауарлар есептелетін сыртқы сауда есебінің «жалпы» жүйесі негізінде тауарларды сырттан әкелу мен сыртқа шығарудың есебін жүргізеді. Мұндағы елдің статистикалық аумағының шекарасы - мемлекеттік шекара. Экспорт көлеміне мыналар кіреді: ұлттық тауарлар экспорты, өңделгеннен кейінгі тауарлар экспорты, импортталған тауарлар реэкспорты, еркін кеден аймақтары мен еркін қоймалардан экспорт, баж салығы салынбайтын сауда дүкендерінен тауар экспорты, сондай-ақ бір немесе одан көп жылға жал үшін әкетілген тауарлар. Импорттың негізгі құрамды бөліктері мыналар болып табылады: ел ішінде пайдалануға арналған тауарлар импорты, өңдеу үшін пайдаланылған тауарлар импорты, реимпортталған тауарлар, еркін кеден аймақтары мен еркін қоймалардағы тауарлар импорты, баж салығы салынбайтын сауда аймағына бағытталған тауарлар импорты, бір немесе одан көп жылға жал үшін әкелінген тауарлар.

Кеден статистикасы мынадай операцияларды есепке алмайды:

монетарлық алтынмен, бағалы қағаздармен, айналымдағы банкноттармен және монеталармен;
ел аумағы арқылы шетелдік тауарлар транзиті;
тауарларды елге әкелмей-ақ реэкспорттау;
уақытша әкелінген және әкетілген тауарлармен (көбінесе, өткізілмеген бөлігі консигнацияға, көрмеге, жәрмеңкеге арналған тауарлар) ;
шетел мемлекеттерінің дипломатиялық және елшілік өкілдіктерінің қызметке пайдалануға арналған тауарларымен; мемлекеттік органдарға, мемлекет басшыларына, үкімет мүшелеріне сый тартулар;
мемлекеттен тыс орналасқан отандық әскери бөлімдердің жауынгерлік әзірлік немесе күнделікті қызметіне арналған тауарлар;
коммерциялық мәні жоқ тауарлармен.

Сыртқы сауда ағынының географиялық бөлінуі мына схема бойынша жүргізіледі:

тауарлар экспорты-тауар бағытталған (тұтынатын) ел бойынша;
тауарлар импорты-тауар шығарылатын ел бойынша;

Құндық көріністер АҚШ долларымен көрсетіледі, шетел валюталарын долларға қайта есептеу кеден мәлімдемесін толтыруға қабылдаған күні Республиканың Ұлттық банкі белгілеген ресми бағамы бойынша жүргізіледі. [9; 1, 3]

Қазақстан Республикасында сыртқы сауданың дамуы

Қазақстанның жеткілікті экспорт-импоттық мүмкіншілігі бар. Республика жерінде бұрынғы КСРО хром кені қорының 98 %, вольфрамның - 53%, қорғасынның - 47%, мырыштың - 40 %, фосфориттің -65%-тейі, мыстың - 30% және т. б. қорлар шоғырланған. АӨК-де әсіресе астық және мал шаруашылық өнімдері бойынша едәуір айтарлықтай экспорттық мүмкіншілігі бар. Қазақстанның жер қойнауында әлемде зерттелген пайдалы қазыналардың 1\15 бөлігі орналасқан. Ремпублика вольфрам қоры бойынша әлемде бірінші орында, хромит және фосфорит қорлары - екінші, марганец рудасы - үшінші, қорғасын және молибден қорлары бойынша - төртінші орын алады. Темір рудасы қорынан да әлемдік маңызы бар.

1995 ж. Республиканың барлық сауда айналымның көлемі 10, 7 млрд. АҚШ долларына тең болды, оның 5, 15 млрд. Доллары экспорт курсы, ал 5, 6 млрд. Доллары импортты құрады. 1996 ж. Бірінші тоқсанында мырқы сауда айналымын жалпы көлемі 2365, 5 млн. АҚШ долларына тең болды, оның 1652, 2 млн. Экспорт құрастырса, ал 984, 3 млн. Импот құрастырды.

1996 ж. бірінші тоқсанында экспорт көлемінің импорттан асуы нәтижесінде республикада 667, 9 млн. АК, Ш доллары сомасына тең көрнекті активті сыртқы сауда сальдосы қалыптасты. Бірақ та, өтпелі кезең кезінде еліміздің ішкі нарығының тапшылығы салдарынан импортты ықшамдау жөн болар ма екен? Біздің пікіріміз бойынша бұл келесі себептер арқылы болған:

- сырткы борышты төлеуге байланысты туған проблемалар бойынша сырттан түсетін қарыздардың қысқаруы;

- импортты ойсырату шараларының жеткіліксіз тиімділігі;

Қазақстан Республикасының жалпы товар айналым көлемінің 64% ТМД елдерімен сауда жүргізуге келеді, олардың ішінде негізгі серіктестер Ресей, Түркменстан, Өзбскстан. Европалық елдердің сыртқы саудадағы үлесі 22% тең, негізгі серіктестеріміз Германия, Нидерландия, Швей-цария, Англия. Азия регионының сыртқы саудадағы сыбағалы үлесі товар айналымының 13% тең, ең тығыз қарым-қатынас жасайтын елдер Қытай, Оңтүстік Корея және Түркия.

Қазақстан экспортының құрылымында басым өнімдер металлургия өнімі - 36%, минералды өнімдері - 32%, дәм-тағам және оларды өндіруге кажет шикізаттар - 12%, химия өнімдері - 11%.

Импорттық құрылымында басым түсетін отын-энергетккалық қорлар және минералды шикізаттар - 38%, машина, құрал - жабдықтар және транспорт жабдықтары -23%.

Экспорттың жалпы көлемінде еркін айырбасталымды валюта бойынша шстке шығарылатын өнімнің 58% сатылады, 30% тұйық валюта бойынша, ал 7% товарлар айырбастау жолымен жүргізіледі.

Сыртқы экономикалық байланыстарды басқару үшін алғашында Қазақ КСР сыртқы экономикалық байланыс (СЭБ) Комитеті қүрылды. Соңынан ол ҚР СЭБ Министрлігі деп аталды, оны қазір сыртқы сауда индустрия, экономика және сауда министрлігі басқарады. Ол облыстарда сыртқы экономикалық байланыс комитеттері арқылы жұмыс жүргізеді.

Министрліктің негізгі міндеттері мына төмендегіге саяды:

- лицензия беру және экспорттық және импорттык товарларға шектеу қою жөнінде ұсыныстар дайындау;

- республика территориясында жұмыс істейтін СЭБ қатысушыларға шетел серіктестерімен сауда, валюта- қаржы. ғылыми-техникалық қарым-қатынас жасауға көмек көрсету;

- СЭБ қатысушыларға қажетті жағдайда бәсекелестіктері

туралы және әлем нарығындағы бағалар туралы ақпараттар беру т. б.

Республикада сыртқы сауданың және халықаралык экономикалық байланыстың дамуына қолғабыс ету үшін ҚР Сауда-өнеркәсіп палатасы (СӨП) - қоғамдық ұйым құрылды.

Палатаның негізгі мақсаты мемлекетке экономикалык реформа жүргізуіне көмек көрсету, ал негізгі міндеті отандык көсіпкерліктің мүддесін қорғау.

СӨП елімізде 400 астам әр түрлі меншік бойынша жұмыс істейтін акционерлік қоғамдарды, фирмаларды, корпорацияларды, компанияларды біріктіреді және оларға қызмет істейді. Палатаның міндетіне ақпарат жинау, сараптау жүргізу, инвесторлар іздеу, іскер әлеммен байланыс жасау жатады.

СӨП орталық аппаратының ұйымдасу құрылымына 5 бөлім кіреді: сыртқы байланыс, ақпарат, инвестиция, қүқық-шарт қызметі және еркін төлем сенімді өкілі.

СӨП жанында СЭБ қатысушыларының дауларын және келіспеушіліктерін қарайтын түрақты арбитраж (төрелік) комиссия жұмыс істейді. Республиканың облыс орталықтарында 14 регионалды Қазақстанньгң СӨП жүмыс істейді. Олар "Қазақстан сараптану" фирмасымен бірігіп сыртқы сауда мөміле және халықаралық шарттар жағдайларымен үйлесімді республика кәсіпорындарын келесі сараптау қызметін көрсетеді:

- сыртқы экономикалық әрекеттерді қүқық жағынан қамтамасыз ету;

- форс-мажор жағдайларда (алапат жағдайларда) куәлік беру;

- сыртқы сауда және халықаралық байланыс жүргізген кезде туған дауларды арбитраж сотта қарау;

- республикада халықаралық және ұлттық көрмелерді, презентацияларды (таныстыру рөсімін), семинарларды, сим-позиумдарды дайындау және жүргізу;

- Қазақстандағы халықаралық жэне шетел көрмелері және республиканың шетелдегі көрмелері туралы ақпарат беру;

- тауардың, шикізаттардың және құрал-жабдықтардың сапасын және санын сараптау;

- тауардың пайда болу куәлігін куәландыру;

- тікелей байланыстарды орнату және бірлескен кәсіп-орындарын құру үшін серіктестер іздеу;

- Қазақстанның кәсіпорындарын, бірлестіктерін, ұйым-дарын және жеке фирмаларды "Сенімді серіктсстер тізіміне" кіргізу;

- Казақстанның басшы кадрларын жөне мамандарын шетелдерде оқытуды және дайындауды ұйымдастыру;

- сыртқы экономикалық әрекетшіліктер туралы ақпарат-аныктамалық құжаттармен қамтамасыз ету.

СӨП ҚР Еңбек министрлігі және әл-Фараби атындағы Казақ мемлекеттік ұлттық университетімен бірігіп ұлттық кадрларды қайта дайындау орталығын құру.

Жақын және алыс шет елдермен сауда-экономикалық байланыстың дамуына, экспорттық тауарлардың көлемінің өсуіне ТАСИС бағдарламасы шеңбсрінде қүрылған Қазақстан іскер қарым-қатынас орталығында айтарлық үлес қосады. Осы орталықтың территориясында Алматы қаласында ҚР Президентінің Указымен "Атакент" еркін сауда аймағы ашылды, оның міндеттері мынадай:

- халықаралық маңызы бар бірыңғай сауда экономикалық және көрме- ақпарат кешенін қалыптастыру;

- өзара тиімді іскерлік қарым-қатынастардың, өнер-кәсіп-технологиялық кооперацияларының дамуына шетел инвестицияларын тартуға қолайлы жағдайлар жасау;

- сыртқы сауда операциялары өрісінің кеңеюіне жөне жеделдетуіне, отандық өнімдердің кең көлемде сыртқы нарыққа шығуына жәрдем жасау;

- ақпараттық, маркетингтік және басқа ұйымдасқан қызмет көрсету орындарын дамыту.

"Атакент" сауда аймағында шаруашылықпен айналасқан субъектілерге 5 жыл мерзімге салық жөне экспорттық баж алымын төлеуге жеңілдік беріледі. Сауда аймағы территория-сында шеттен әкелінген тауарлар лицензиядан және квотадан босатылады.

Сыртқы сауда саясаты

2006 - 2008 жылдары сауда мен сыртқы экономикалық қызметтегі жұмыстардың негізгі бағыттары:

- «Сауда қызметін реттеу туралы» Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 12 сәуірдегі Заңын іске асыруға бағытталған құзыреті шегінде шаралар қабылдауға;

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.