Қазақстандағы электр және жылу энергетикасы

Кіріспе.
Негізгі бөлім:
1 Қазақстанның электр тогын шығаратын салаларының дамуы
2 ҚР энерготұтыну жүйесінің ерекшелігі
3 Қазақстандағы электростанциялар
4 Энергияның адам өмірінде және қоғамда алатын орны. Энергия түсінігі
5 Қазақстандағы электр және жылу энергетикасының даму кезеңдері
6 Нарықтық кезең қырлары

Қазіргі уақыттағы экономиканың тұрақты дамуы көбінесе ұлттық басқару механизмінің дұрыс жүргізілуіне байланысты. Ұлттық механизмнің дұрыс жүргізілу барысында ғана әлеуметтік-экономиканың тұрақты даму болған жағдай болу үшін ең алдымен ішкі өнімді пайдалану керек.
Дұрыс экономика елдегі шикізатты, оның ішінде электр энергиясын дұрыс пайдаланған жағдайда болады. Бұрынғы Кеңес үкіметі елдері бүкіл әлемдегі энергияның 7–не жуығын, ал соның ішінде Қазақстан 0,7 пайызын берді. Энергетика Қазақстан өндірісінің стратегиялық маңызды объектісі. Ол экономика және халқының бюджетенің үлкен бөлігін қамтиды. Электроэнергетика саласының аздығы елдің дамуының үлкен кемшілігі болып табылады.

Қаэақстанда электроэнергетика жүйесінің дамуы.
Тәуелсіз Қазақстан экономикалық реформалар жылдарында басқа көптеген бөліктер сияқты экономикалық кризиспен транспорттық тарифтің жоғары болуына және халықтың ақшаны қарыздарын бермеуіне байланысты қиындықтардан өтті. Кеңес өкіметі ыдырағаннан кейін бірыңғай электроэнергетика жүйесі құлдырады және жеке шаруашылықтарға бөлініп кетті. Бұл қожалықтар елдің күннен күнге өсіп келе жатқан қажеттіліктерін қанағаттандыра алмады. Сөйтіп, олар бұл мәселені арырап кеткен қатынастарды қайтадан жалғау арқылы және интеграция арқылы шешпек болды. Қазақстандағы энергия тапшылығын әсіресе Батыс және Оңтүстік аймақтарынан байқалды. Солтүстік аймақтардың көбі Ресей энергиясына тәуелді болды.

1. Нургалиев Қ.Р. Қазақстан экономикасы: Оқу құралы.-Алматы: Қазақ Университеті, 1999.-212 бет.
2. Самойлов М.В. Основы энергосбережения, - 2000
3. Шерстюк В.Ю, совершенствование оценки экономической эффективности чистых источников энергии в Ревпублике Казахстан. – Алматы, 2001.

Пән: Электротехника
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:
Кіріспе.
Негізгі бөлім:
1 Қазақстанның электр тогын шығаратын салаларының дамуы
2 ҚР энерготұтыну жүйесінің ерекшелігі
3 Қазақстандағы электростанциялар
4 Энергияның адам өмірінде және қоғамда алатын орны. Энергия түсінігі
5 Қазақстандағы электр және жылу энергетикасының даму кезеңдері
6 Нарықтық кезең қырлары

Қазақстандағы электр тогын шығаратын салалардың дамуы
Қазіргі уақыттағы экономиканың тұрақты дамуы көбінесе ұлттық басқару
механизмінің дұрыс жүргізілуіне байланысты. Ұлттық механизмнің дұрыс
жүргізілу барысында ғана әлеуметтік-экономиканың тұрақты даму болған жағдай
болу үшін ең алдымен ішкі өнімді пайдалану керек.
Дұрыс экономика елдегі шикізатты, оның ішінде электр энергиясын дұрыс
пайдаланған жағдайда болады. Бұрынғы Кеңес үкіметі елдері бүкіл әлемдегі
энергияның 7–не жуығын, ал соның ішінде Қазақстан 0,7 пайызын берді.
Энергетика Қазақстан өндірісінің стратегиялық маңызды объектісі. Ол
экономика және халқының бюджетенің үлкен бөлігін қамтиды. Электроэнергетика
саласының аздығы елдің дамуының үлкен кемшілігі болып табылады.

Қаэақстанда электроэнергетика жүйесінің дамуы.
Тәуелсіз Қазақстан экономикалық реформалар жылдарында басқа көптеген
бөліктер сияқты экономикалық кризиспен транспорттық тарифтің жоғары болуына
және халықтың ақшаны қарыздарын бермеуіне байланысты қиындықтардан өтті.
Кеңес өкіметі ыдырағаннан кейін бірыңғай электроэнергетика жүйесі құлдырады
және жеке шаруашылықтарға бөлініп кетті. Бұл қожалықтар елдің күннен күнге
өсіп келе жатқан қажеттіліктерін қанағаттандыра алмады. Сөйтіп, олар бұл
мәселені арырап кеткен қатынастарды қайтадан жалғау арқылы және интеграция
арқылы шешпек болды. Қазақстандағы энергия тапшылығын әсіресе Батыс және
Оңтүстік аймақтарынан байқалды. Солтүстік аймақтардың көбі Ресей
энергиясына тәуелді болды.
Тәуелсіз Қазақстан жылдарында электроэнергиясын өндіру тұрақты түрде
кеміді. 1999 жылдағы 87379,2млн.кВт\сағ-тан 2001 жылы 577000,02 млн.кВт\сағ-
қа дейін кеміді. Жалпы 10 жылда энергия өндірісі 36,1 пайызға кеміді.
2000 жылмен салыстыпғанда электроэнергия 3256 млн, яғни 10,6 пайызға
көбейді, электр энергиясының өсуі солтүстік және батыс аймақтарында
байқалды. Оңтүстік аймақта энергия өндірісі 17 пайызға төмендеді. Басты
себебі Жамбыл ГРЭС-ң электроэнергетика рыногында бәсекеге бейімсіздігіне
байланысты өз жұмысын тоқтатуы.
Соңғы жылдары электроэнергиясын өндіру жалпы айтқанда тұрақты және аздаған
өзгерістермен айқындалады. Бұл өзгерістер электр энергиясын өндіруге
қажетті қара және түсті металлургияның өзгерістерінен болады.
Орталық Азия елдеріндегідей тәуелсіздік алуымен электроэнергияны өндіруде
өз жаман жақтары бар:
• Тасымалдау көлемінің және жер пайдалылықтарын игерудің қысқаруы. Және
ең алдымен халықтың электроэнергиясының ақшасын төлемеуден болып отыр.
• Техниканың авринностинінің жоғары болуы, себебі техника әбден тозған.
• Бөлек шыққан қожалықтардың қуатының азаюы.
• Мемлекетарасындағы реструктуризация және жекешелендіру кезінде
проблемалардың дұрыс шешілмеуі.
• Шикізатты дұрыс пайдаланбау.
Саланың қаржылық саласы басқаларға қарағанда ең маңыздысы. 2000 жылы
пайдалы кәсіпорындар саны 33,9 пайызға жетті, ал өндірістік өнеркәсіптің
орналасуы10 пайызға жетті.
Соңғы 10 жылдағы энергетикадағы қауіптілігі ел қауіптілігін жоғарылатып
отыр. Көптеген өндіріс орындарында техника әбден тозған. 2001 жылғы ескілік
пайызы электроэнергетика саласында 45,0 пайызына жетті, жаңартылу 3,6
пайыз, ликвидация коэффициенті 3,4 пайыз құрады. Ескілік коэффициенті 52
пайыз,сонымен бірге минералды ресурстардың шығындылығы 15 пайыз құрады,
жалпы орта есеппен жылына 17,3 процент энергия шығындалынады.
Қазіргі кездегі елдегі жағдай электроэнергиясын өндіруде біраз
тұрақталынды. Оңтүстік аймақтарында энергияның тұрақты жеткізу іске
асырылды.

Жылдар 2001 2002
Элекрэнергия(млн.кВт\сағ) 56000 59000

Энергияның адам өмірінде және қоғамда алатын орны. Энергия түсінігі.
Энергияның негізгі түсініктері.
Энергияны сақтауды қамтамасыз ететін негізгі жолдарын қарастыру алдында
энергия сөзінің мағынасын анықтайық.
Энергия (грек іс-әрекет, қызмет) – материяның әр түрлі қозғалыс
фермалардың жалпы өлшем бірлігі.
Бұл анықтамадан шығады:
• Энергия бізді қоршаған ортаның әр түрлі объекттердің күйлері өзгерген
кезде байқалады;
• Энергия бір түрден екіншң түрге өте алады;
• Энергия адамның пайдалы жұмыс қабілеттілігін сипаттайды;
• Энергияны анықтауға және өлшеуге болады.

Энергияны табиғатына қарай келесі түрге жіктейді.
Механикалық энергия – жеке денелер мен бөлшектердің қозғалыстарының
әрекеттесуі кезінде байқалады. Оларға дененің қозғалыс немесе айналу
энергиясы, денлерді қысу, бұрау, созу кезіндегі деформация энерггиясын
жатқызуға болады. Бұл энергия тасымалдау және технологиялық машиналарда
кеңінен қолданады.
Жылулық энергия – заттың молекулаларының әрекеттесу және тәртіпсіз
қозғалыс энергиясы.
Көбінесе отынның әртүрлі түрлерін жағуы кеінде алынатын жылулық
энергиясы жылыту, көптеген технологиялық процестерді (қыздыру, балқыту,
кептіру, булау, т.б.) өткізуге мүмкіндік береді.
Отынның түрлерін салыстыру үшін жану жылуы 29,3 МДжкг (7000 ккалкг)
тең шартты отын өлшем бірлігі қабылданған.
Электрлі энергия – электрондардың (электр тогы) электрлі тізбегі
бойынша өтетін энергия. Электрлі энергия электр қозғалтқыштың көмегімен
механикалық процесстерін жүзеге асыру үшін кеңінен қолданылады.
Химиялық энергия – заттардың арасында химялық реакция жүрген кезде
шығатын немесе жұтылатын энергия.
Химиялық энергия экзотермиялық реакциялардан жылулық энергия түрінде
бөлінеді немесе гальваникалық элементтері мен аккумуляторларда электрлі
энергияға айналады. Бұл энергия көздері жоғары ПӘК (99% дейін ) және
төменгі сыйымдылықпен сипатталады.

Магниттік энергия – үлкен энергия қоры бар тұрақты магниттер энергиясы.
Электр тогының айналасында күшті магнитті өріс пайда болады, сондықтан
көбінесе электр магниттік энергия туралы айтады.
Электр магнитті энергия – электрлі және магнитті өрісте қозғалатын
электрмагнитті толқындар энергиясы. Оған көрінетін жарық, инфрақызыл,
ультракүлгін, рентгенді сәулелер мен радиотолқындар жатады.
Сонымен, электромагнитті энергия – бұл сәулелердіңбөліну энергиясы.
Сәуленің бөліну энергиясы электромагнитті толқындар энергиясы түрінде
болады.
Ядролық энергия – радиоактивті эаттардың атомдарының ядроларынан
шықпайтын энергия. Ол ауыр ядролардың бөлінуі (ядролық реакция) және жеңіл
ядроларды синтездеу (термоядролық реакция) кезінде бөлінеді.
Ядролық энергияның ескі атауы – атомдық энергия.
Гравитациялық энергия – массивті денелердің әрекеттесуі кезінде
байқалатын энергия, ол көбінесе космостық кеңістікте байқалады. Сонымен
қатар жерден белгілі бір биіктікке көтерілген дененің энергиясын жатқызуға
болады.
Энергияның өлшем бірлігі – 1 Дж (Джоуль). Сонымен қатар жылу мөлшерін
өлшеу үшін ескі өлшем бірлігін қолданады – 1ккал (калория) = 4,18 Дж;
механикалық энергияны өлшеу үшін – 1 кг·м = 9,8 Дж; электрлі энергияны
өлшеу үшін – 1кВт – τ = 3,6 МДж; мұнда 1 Дж = 1 Вт – с. қолданылады.

Электр энергиясының көздерінің түрлері

Жылу электр станциясы
Жылу электр станциясы (ЖЭС), электр энергияны органикалық отынды жандырған
кезде алынатын жылу знергияны түрлендіру нәтижесіндеалатын электр станция.
Алғашқы ЖЭС 19 – ғасырдың соңында (1882 – Нью Йоркте, 1883 – Петербургте,
1884 – Берлинде) пайда болды, және өте кеңінен таралды. 20 – ғасырдың 70 –
жылдардың ортасындаЖЭС электрстанциясының негізгі түрлері болып табылды.
Олардың өңдеп шығаратын электрстанциясының үлесі: КСРО мен АҚШ-та 80%-дан
жоғары (1975), әлемдік шамамен 76% (1973).
ЖЭС ішіндегі ерекше бу құбырлы электр станциясы (ТПЭС), онда жылу энергиясы
электр генераторының роторымен қосылған бу құбырының роторын айналдыратын
жоғарғы қысымда су буын алудың бу генераторында қолданылады (әдетте
сирхронды генератордың). Мұндай ЖЭС-даотын ретінде көмір (ерекше), мазут,
табиғи газ, лигнит, шымтезек, тақта тас пайдаланылады. Олардың ПӘК-і 40%,
қуаты -3 Гвт және Гвт-тан үлкен.
Электргенератор желісі ретінде конденсациялы құбырлар және сыртқы
тұтынушыларды жылу электрстанциясымен жабдықтаудың өңдеп шығарылған бу
жылуын қолданбайтын ТПЭС-ді конденсациялық электрстанциялар деп атайды.
ГПЭС-те ЖЭС-те өндірілетін электрэнергиясының 23-ін өңдеп шығарады.
Жылуфикациялық құбырлармен жабдықталған және өңделіп шығару буының жылуын
өнеркәсіпті немесе коммуналды тұтынушыларға беретін ТПЭС-ті
жылуэлектрстанциялар (ТЭЦ) деп атайды. Ол ТЭС-те өндірілетін энергияның
шамамен 13 бөлігін өңдеп шығарады.
Жылу конденсациялы электрстанциялар. Атомдық энерго-жүйелерде жылу
конденсациялы электрстанция үлесіне барлық өңделініп шығарылатын энергияның
шамамен төрттен үш бөлігі келеді. Бұл типтегі жеке электрстанция қуаты
6000МВт және 8000МВт-қа жеткізу тенденциясына ие. Жаңа КЭС-кебу
параметрлері 24Мпа және қуаты 300,500,800 бен 1200МВт аралық бу қызуы
5605650С тиімді бу кұбырлы агрегаттар орнатады, ал пайдалану ұзақтығы
Ту=WPу=5000сағжыл және одан жоғары орнатылған қуатты энерго жүйе
жүктемесінің тәуліктік графигінің басты бөлігінде жұмыс істеуге есептелген.
Аса жоғары қуатты жылу станциялары техникалық және экономикалық түсініктер
бойынша автономды бөліктердіңбір қатары – блоктарды орындайды. әрбір блок
бугенератордан, құбырдан, электр генератордан және қуаты
генератордыққуатына сәйкес жоғарылатқыш трансформатордан тұрады. Бу құбырлы
және су құбырлы түрдегі жылу механикалық бөліктегі блоктар арасында
көлденең байланыс болмайды. Бу аралық түрде қыздырған кезде олар барлық
коммуникация жүйесі және турбиналы реттеу жүйесін аса ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.