Республикамызда мұнайгаз өндірісінің дамуы

КІРІСПЕ

1 РЕСПУБЛИКАМЫЗДА МҰНАЙГАЗ ӨНДІРІСІНІҢ ДАМУЫ
(1991.2007 жж)

1.1 Қазақстан Республикасының мұнайгаз саласының жалпы даму тарихы
(1991.2007жж)



ҚОРЫТЫНДЫ

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Тақырыптың өзектілігі. Жер көлемі жөнінде әлемдегі ең ірі мемлекеттің бірі саналатын Қазақстан сондай – ақ орасан зор табиғат байлығы мен адам ресурстарына да ие. Еліміздің басшылығы осы ресурстарды тұрғындардың әлауқаты деңгейін көтеру бағытында пайдалану үшін табанды жұмыс жүргізеді.
Қазақстанда мұнай өндіру тарихы 1899 жылдан бастау алады. Ең алдымен, Қазақстандағы мұнай өндіру өнеркәсібі бастауында мұнай және газ жобалары экономикаға құйылар инвестицияның өсуіне ықпал ететін өз мәніндегі катализаторға айналады. Арада жүз жыл өткен соң, Қазақстан Республикасы Президенті Нұрсұлтан Назарбаев “..мұнай ұлттық индустрияның тек маңызды саласына айналған жоқ, ол мемлекет тәуелсіздігінің символына, жарқын болашаққа деген үмітке айналады. Бүгінде Қазақстан мұнайы Қазақстан халқының игілігі үшін жұмыс істеуде ” деген тарихи мәні бар сөзін айтты [1]. Шынында да тәуелзіздік жылдарында мұнайгаз саласы өз дамуында таңқаларлық прогреске ие болды. Бұл табыс ең алдымен еліміз басшылығының тұрақты да белсенді, әрі дәйекті саясатының , оның ішінде шетелдік инвестиция тартуға жұмсаған күш – жігерінің арқасында мүмкін болды.
Мұнай, газ, көмір өнеркәсібі–дүниежүзілік энергетиканың негізі. Мұнай өнеркәсібінің ерекше үлкен маңызы бар. Мұнай мен табиғи туындылардың Жердің бетіне шығатыны туралы жергілікті халыққа ежелгі кезден белгілі болды. Бұған Майтөбе (масляный холм), Қараарна (черное русло), Майкөмген (место захоронения масла), Қарашүңгіл (черная впадина), Жақсымай (хорошее масло), Қарамай (черное масло), Қаратоң (черный затвердевший грунт), Мұнайлы (нефтяное) және басқалары сияқты көптеген орографиялық және гидрографиялық объектілер: шатқалдардың, бұлақтардың, құдықтардың және т.с.с. қазақша атаулары соған айғақ..
Мұнайгаз және энергетика кешені Қазақстандық экономика дамуының басты стратегиялық ресурсы болып табылады және Қазақстанның әлемдегі бәсекеге қабілетті 50 ел қатарына кіру стратегиясының жүзеге асырылуында өзекті рөл атқарады. Білікті мамандар мен сарапшылардың пікірінше, еліміздің мұнай-химия саласын дамыту дегеніміз – экономиканың екінші тынысын ашу деген сөз. Бұған дейін Қазақстан экономикасы нақ осы қуатты мұнай-газ секторының арқасында жедел көтерілгені белгілі. Біз соның нәтижесінде басқа салаларды да едәуір дамыта алдық. Демек Қазақстанға осы жеделділікті одан әрі ұстап тұруы үшін аталған сектордың өнімдерін одан әрі тереңдетіп өңдеу мәселесін қолға алатын уақыт жетті.
Осыдан келе мынадай ой түйіндейміз, біріншіден, қарастырып отырған Қазақстан Республикасының мұнайгаз өнеркәсібі мәселесі көп жылдар бойынан бергі енді ғалымдардың назарына ілініп, оның тарихи аспектісі ашыла бастады, бұл тақырыптың тарих ғылымында теориялық және практикалық және еліміздің экономикасын көтеруде зор маңызы бар, өз зерттеуін күтіп тұрған мәселе деген қорытынды жасауға болады. Бұл зерттеліп отырылған тақырыптың өзектілігінің айғағы.

1 Назарбаев Н. Казахстан-2030: Барлық қазақстандықтардың дамуы,
қауіпсіздігі мен әл-ауқатының артуы. Қазақстан халқына Президенттің жолдауы. – Алматы: Білім, 1997. – 176 б.
2 Чуланов Г. Промышленность дореволюционного Казахстана (Историко – экономический очерк.). – Алма-Ата: АН Каз. ССР, 1960. – С. 102
3 Шаукенбаев Т. Экономика нефтяной промышленности Казахстана. –Алма-Ата: Казахстан, 1974. – С. 167
4 Темиргалиев К.Е. Борьба за нефть Казахстана. Партийное руководство развитием нефтяной промышленности. – Алма-Ата: Казахстан, 1982. – С. 179
5 Козыбаев М. Казахстан – арсенал фронта. – Алма-Ата: Казахстан,1970.-С. 476
6 Есалиева М.М. Рабочие кадры нефтяной промышленности Казахстана: дисс. к.и.н.: – Алматы, 1995. – С. 158
7 Кожыбай И., Джакиев К. «Ембі мұнайы 100 жылда (1899-1999)» . – Атырау, 1999. – 95 б.
8 Алтаев А. Ш. Социальное развитие рабочих промышленности Казахстана (1970-1990гг) : дис. д.и.н.: – Алматы, 1996. – С. 322
9 Ташенев М.Ж. Рабочий класс Казахстана в 1960-1985 гг. (на примере промышленности): дис. д.и.н.. – Екатеринбург,1997. – С. 471
10 Садыков Т.С. Жезқазған өнеркәсіп аймағының қалыптасу және даму тарихы (XIX ғ. ортасы-XXғ): т.ғ. д. дис.: – Алматы, 1999. – 0599РК
11 Асылбеков М.Х., Козина В.В. Казахи (Демографические тенденции 80-90-х гг.). – Алматы: Оркениет, 2000.- С. 102
12 Каспий теңiзiнiң қазақстандық секторын игерудiң мемлекеттiк бағдарламасы туралы Қазақстан Республикасы Президентінің 2003 жылғы 16 мамырдағы N 1095 Жарлығы // www.akorda.kz
13 Казахстан в цифрах . – Алматы, 2003. с.- 341
14 Назарбаев Н. Казахстан на пути ускоренной экономической, социальной и политической модернизации. Қазақстан халқына Президенттің жолдауы. Алматы: Атамура , 2005. – С. 48