Ш.Л. Монтескьенің саяси-құқықтық теориясы

1. Кіріспе
2. Ш.Л. Монтескьенің саяси.құқықтық теориясы
3. Қорытынды

Европадағы ағартушылықтың басты идеяларының бірі адам құндылықтарын қадірлеумен қатар, социалистік идеялар да ұлы ойшылдар қозғаған тақырыптардың біріне айналды. XVIII ғасырдың өн бойында социалистік мұратты білдіретін әдеби шығармалар оған дейінгі бүкіл дәуірге карағанда көбірек жазылды. Бұлардың қатарына француз ағартушылары Г. Мореллидің "Табиғат кодексі немесе оның зандарының нағыз рухы", Г. Маблидің "Азаматтардың қүқықтары мен міндеттері туралы", Г. Бабефтің "Теңдік" және тағы басқа еңбектерді қосуға болады.
Ағартушылык ойдын дамуына энциклопедистердің де қосқан улесі аз болған жок.. Энциклопедистер атауының пайда болуына жазушы әрі философ Дени Дидро бастаған бір топ ағартушылардың 1751 жылдан бастап "Ғылым эніщююпедиясын" шығаруы себеп болды. Оның авторлары қатарында Вольтер, Руссо, Монтескье және басқа да белгілі ойшылдар болды. Олар сол дәуірдегі ғылыми білімдер мен алдыңғы катарлы озық идеяларды бір жүйеге келтіруді және мазмұндауды, оны оқырманға көптеп таратуды мақсат етіп қойды.
Энциклопедистер халықтың табиғи құқықтарын жүзеге асыру үшін мемлекеттік баскару тәсілін өзгертуге, заңдарды реттеуге көп көңіл бөлді. Олар бүкіл француз қоғамы (ұлты) сословиеге бөлінген артықшылығы мен қүқықтары шектелген "азаматтардан" емес, алдында тең қүқылы, тең міндеттері бар ерікті азаматтардан түруға тиіс деп жариялады.
Француз ағартушылары өз еңбектерінде коғам мен табиғаттың арақатынасы, қоғамның қозғаушы күші, теңсіздіктің себептері, діни наным, адам қүндылықтары сияқты сұрақтарга жауап іздеді. Олар қоғам дамуының нәрін парасаттылык пен саналылық, білімділік пен адамның жан-жақты қалыптасуымен байланыстырып, "әлемді пікір билейді" деген қорытындыға келді.
Француздың ұлы ойшылы және әдебиетшісі Франсуа Мари Аруэ Вольтер европалык Ағартудың жұрт таныған дем берушісі және көсемі болып табылды. Ол арнайы саяси-қүқықтық еңбектер жазған жоқ. Бірак оның шығармаларында мемлекет, саясат, кұкық және заң туралы көзқарастар көрініс тапты. Сол дәуірдегі феодалдық қоғамның әлеуметтік-құқықтық және идеологиялық кайшылықтарын батыл сынға алған Вольтердің сол қоғамға дейінгі ойшылдардың көзкарастарынан басты ерекшелігі — бостандык, рухы, гуманизм және әділдік болды. Оның пікірі бойынша әлеуметтік зорлық түп-тамырымен жойылуы тиіс, ал оның ең басты көріністері адамгершілікке жатпайтын күштеу әрекеттері, үстемдік, қараңғылық және сананы тұншықтыру.

1. Монтескье Ш. Избранные произведения. –М.; 1955.
2. Руссо Ж.-Ж. Трактаты. – М.;1969.
3. Луковская Д.И. Социологическое направление во французской теории права. –Л.; 1972.
4. Кечекьян С.Ф. Политические и правовые взгляды Монтскье.\\ Советское государство и право. 1955. №4.
5. Бершадский С.А. Очерки истории философии права. Вып.1.- Спб.; 1892.