Машина жасау технологиясы
Кіріспе 7
1 Дипломлық жобаны жасау үшін бастапқы ақпарат 8
2 Жалпы жағдайлар 9
2.1 Өндіріс объектісінің қызметтік тағайындалуы 9
2.2 Өндіріс түрін анықтау 9
3 Бұйымды құрастырудың технологиялық процесі 11
3.1 Бұйымның қызметтік тағайындалуына техникалық талаптар мен
дәлдік нормаларының сәйкестік талдауы 11
3.2 Бұйымның қажет дәлдігіне қол жеткізу әдістерін таңдау 11
3.3 Бұйым конструкциясының технологиялылығын талдау 15
3.4 Бұйым дәлдігін технологиялық бақылау әдістері мен жабдықтары 16
3.5 Құрастыру схемасын жобалау 17
4 Тетікті дайындаудың технологиялық процесі 18
4.1 Тетіктің қызметтік тағайындалуы мен конструктивті ерекшеліктері 18
4.2 Тетіктің конструкциясының технологиялылығын талдау 19
4.3 Тетікті дайындауға техникалық жағдайларды талдау 20
4.4 Тетікті дайындаудың қолданыстағы технологиялық процесті
талдау 20
4.5 Дайындаманы таңдау. Келтірілген шығындардың минимумы
бойынша дайындаманы таңдаудың алдын.ала
техникалық.экономикалық бағасы 21
4.6 Тетік бетін өңдеудің әдістерін таңдау 24
4.7 Тетік сапасын техникалық бақылаудың әдістері мен
жабдықтарын таңдау 25
4.8 Технологиялық негіздерді таңдау. Тетікті дайындаудың
маршрутты және операциялы технологиялық процесін жобалау. 25
4.9 Технологиялық процестің өлшемдік талдауы. Әдіптерді есептеу. 27
4.10 Кесу режимдерін есептеу 35
4.11 Технологиялық процестің операцияларын нормалау. 35 4.12 Технологиялық процесс операциясының қалыптасуы 45 5 Технологиялық әбзелді есептеу және жобалау 50 5.1 Фрезерлік білдектің құрал.жабдықтарын есептеу және жобалау 50
6 Арнайы кесу құралдарын жобалау 53
6.1 Сатылы тесікті өңдеу үшін комбинирленген үңгіні есептеу және
жобалау. 53
7 Тетікті дайындау бойынша бөлімшені есептеу, сәйкес орналастыру
және жоспарлау. 55
7.1 Негізгі құрал.жабдық санын есептеу. 55
7.2 Ауданды есептеу және құрамын анықтау 56
7.3 Ғимарат түрін таңдау 57
7.4 Бөлімшені технологиялық жоспарлау 57
8 Өндірістік экология 59
8.1 ЖШС «Құрылысмет» зауыты қоршаған ортасының күйін талдау 59
8.2 Соташық жасау үшін жылдық зиянды заттарды есептеу. 62 8.3 Қалдықтарды жою 65
9 Еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы 67
9.1 Кәсіптік аурулар мен жарақаттануды талдау 67
9.2 Еңбек жағдайын жақсарту бойынша шараларды жасау 71
9.3. Жалпы алмасудың желдету кезінде ауаның қажетті
санын есептеу 72
9.4 Қауіпсіздік техникасы 75
10 Жобаның техникалық.экономикалық негізделуі 79
10.1 Жобаның техникалық.экономикалық негізделуіне
бастапқы берілгендер 79
10.2 Өндіріс түрін анықтау және өндіріс процесін ұйымдастыру 79
10.3 Негізгі қорлар мен амортизациялы шығарылымдарлың құнын
анықтау 85
10.4 Жұмысшылардың еңбек ақысын есептеу 87
10.5 Материалдарға қажеттілікті есептеу 92
10.6 Құрал.жабдықты пайдалану мен ұстау үшін шығындарды есептеу
(ҚПҰШЕ) 97
10.7 Бұйымның өзіндік құнын есептеу 99
10.8 Техникалық.экономикалық көрсеткіштерді есептеу 100
Қорытынды 101
Қолданылғын әдебиеттер тізімі 102
А қосымшасы
Б қосымшасы
1 Дипломлық жобаны жасау үшін бастапқы ақпарат 8
2 Жалпы жағдайлар 9
2.1 Өндіріс объектісінің қызметтік тағайындалуы 9
2.2 Өндіріс түрін анықтау 9
3 Бұйымды құрастырудың технологиялық процесі 11
3.1 Бұйымның қызметтік тағайындалуына техникалық талаптар мен
дәлдік нормаларының сәйкестік талдауы 11
3.2 Бұйымның қажет дәлдігіне қол жеткізу әдістерін таңдау 11
3.3 Бұйым конструкциясының технологиялылығын талдау 15
3.4 Бұйым дәлдігін технологиялық бақылау әдістері мен жабдықтары 16
3.5 Құрастыру схемасын жобалау 17
4 Тетікті дайындаудың технологиялық процесі 18
4.1 Тетіктің қызметтік тағайындалуы мен конструктивті ерекшеліктері 18
4.2 Тетіктің конструкциясының технологиялылығын талдау 19
4.3 Тетікті дайындауға техникалық жағдайларды талдау 20
4.4 Тетікті дайындаудың қолданыстағы технологиялық процесті
талдау 20
4.5 Дайындаманы таңдау. Келтірілген шығындардың минимумы
бойынша дайындаманы таңдаудың алдын.ала
техникалық.экономикалық бағасы 21
4.6 Тетік бетін өңдеудің әдістерін таңдау 24
4.7 Тетік сапасын техникалық бақылаудың әдістері мен
жабдықтарын таңдау 25
4.8 Технологиялық негіздерді таңдау. Тетікті дайындаудың
маршрутты және операциялы технологиялық процесін жобалау. 25
4.9 Технологиялық процестің өлшемдік талдауы. Әдіптерді есептеу. 27
4.10 Кесу режимдерін есептеу 35
4.11 Технологиялық процестің операцияларын нормалау. 35 4.12 Технологиялық процесс операциясының қалыптасуы 45 5 Технологиялық әбзелді есептеу және жобалау 50 5.1 Фрезерлік білдектің құрал.жабдықтарын есептеу және жобалау 50
6 Арнайы кесу құралдарын жобалау 53
6.1 Сатылы тесікті өңдеу үшін комбинирленген үңгіні есептеу және
жобалау. 53
7 Тетікті дайындау бойынша бөлімшені есептеу, сәйкес орналастыру
және жоспарлау. 55
7.1 Негізгі құрал.жабдық санын есептеу. 55
7.2 Ауданды есептеу және құрамын анықтау 56
7.3 Ғимарат түрін таңдау 57
7.4 Бөлімшені технологиялық жоспарлау 57
8 Өндірістік экология 59
8.1 ЖШС «Құрылысмет» зауыты қоршаған ортасының күйін талдау 59
8.2 Соташық жасау үшін жылдық зиянды заттарды есептеу. 62 8.3 Қалдықтарды жою 65
9 Еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы 67
9.1 Кәсіптік аурулар мен жарақаттануды талдау 67
9.2 Еңбек жағдайын жақсарту бойынша шараларды жасау 71
9.3. Жалпы алмасудың желдету кезінде ауаның қажетті
санын есептеу 72
9.4 Қауіпсіздік техникасы 75
10 Жобаның техникалық.экономикалық негізделуі 79
10.1 Жобаның техникалық.экономикалық негізделуіне
бастапқы берілгендер 79
10.2 Өндіріс түрін анықтау және өндіріс процесін ұйымдастыру 79
10.3 Негізгі қорлар мен амортизациялы шығарылымдарлың құнын
анықтау 85
10.4 Жұмысшылардың еңбек ақысын есептеу 87
10.5 Материалдарға қажеттілікті есептеу 92
10.6 Құрал.жабдықты пайдалану мен ұстау үшін шығындарды есептеу
(ҚПҰШЕ) 97
10.7 Бұйымның өзіндік құнын есептеу 99
10.8 Техникалық.экономикалық көрсеткіштерді есептеу 100
Қорытынды 101
Қолданылғын әдебиеттер тізімі 102
А қосымшасы
Б қосымшасы
Машина жасауда техникалық процесс машиналардың конструкциясын жақсартумен ғана емес, олардың өндірісін технологиясын үздіксіз жетілдірумен де сипатталады.
Өндіріс тиімділігі, оның техникалық прогресі, шығарылатын өнім сапасы өндіріс дамуына, жаңа құрал-жабдықты, машиналарды, білдектерді және аппараттарды пайдалануға және техникалық-экономикалық талдауды енгізуге байланысты болады.
Қазіргі берілген уақытта аз шығындана отырып, машинаны сапалы дайындау керек, өнімділігі жоғары, жабдық, құрал, технологиядық әбзел, өндіріс процестерін механизациялайтын жабдықтарды пайдалану керек.
Қабылданған өндіріс технологиясынан шығарылатын машиналардың ұзаққа төзімділігі мен сенімділігі және де оларды пайдалану кезіндегі шығындары тәуелді болады. Өңдеудің жаңа технологиялық процестерінен және әдістерінің дамуы көбірек жетілдендірілген машиналарды жасауға, олардың өзіндік құнының төмендеуіне және дайындауға еңбекті шығындауды азайтуға әкеледі.
Көтергіштердің соташықтар тетігі Құрылысмет зауытында дайындалады. Шығарылымның жылдық бағдарламасы дана. Берілген тетіктің қолданыстағы дайындау технологиясы жетілдендірілмеген және бірқатар ақаулары бар.
Бұл дипломдық жоба соташық жасаудың бар жаңа процесінің негізінде жасауға және негіз технологиялық процесін талдауға арналған. Жетілдендірілген технология бұйымды шығарудың жылдық бағдарламасын есепке алып, берілген зауыттың жағдайларына бейімделген.
Өндіріс тиімділігі, оның техникалық прогресі, шығарылатын өнім сапасы өндіріс дамуына, жаңа құрал-жабдықты, машиналарды, білдектерді және аппараттарды пайдалануға және техникалық-экономикалық талдауды енгізуге байланысты болады.
Қазіргі берілген уақытта аз шығындана отырып, машинаны сапалы дайындау керек, өнімділігі жоғары, жабдық, құрал, технологиядық әбзел, өндіріс процестерін механизациялайтын жабдықтарды пайдалану керек.
Қабылданған өндіріс технологиясынан шығарылатын машиналардың ұзаққа төзімділігі мен сенімділігі және де оларды пайдалану кезіндегі шығындары тәуелді болады. Өңдеудің жаңа технологиялық процестерінен және әдістерінің дамуы көбірек жетілдендірілген машиналарды жасауға, олардың өзіндік құнының төмендеуіне және дайындауға еңбекті шығындауды азайтуға әкеледі.
Көтергіштердің соташықтар тетігі Құрылысмет зауытында дайындалады. Шығарылымның жылдық бағдарламасы дана. Берілген тетіктің қолданыстағы дайындау технологиясы жетілдендірілмеген және бірқатар ақаулары бар.
Бұл дипломдық жоба соташық жасаудың бар жаңа процесінің негізінде жасауға және негіз технологиялық процесін талдауға арналған. Жетілдендірілген технология бұйымды шығарудың жылдық бағдарламасын есепке алып, берілген зауыттың жағдайларына бейімделген.
1) Горбацевич А.Ф., Шкред В.А. Курсовое проектирование по технологии машиностроения: [Учеб. Пособие для машиностроит. спец. вузов]. – 4-е изд., перераб. и доп. – Мн.: Выш. школа, 1983. – 256с., ил.
2) Анурьев В.И. Справочник конструктора-машиностроителя: В 3-х т. Т.2.— 5-е изд., перераб. и доп.— М.: Машиностроение, 1980.—728с., ил.
3) Ансеров М.А. Приспособления для металлорежущих станков. Расчеты и конструкции. Изд. 3-е., стереотипное. М.: «Машиностроение»,1966. 650с., ил.
4) Солонин И.С., Солонин С.И. Расчет сборочных и технологических размерных цепей, - М.: Машиностроение, 1980. 110 с.
5) Технология машиностроения (специальная часть): Учебник для машиностроительных специальностей вузов/ А.А. Гусев, Е.Р. Ковальчук, И.М. Колесов и др. – М.: Машиностроение, 1986. – 480с.: ил.
6) Худобин Л.В. и др. Курсовое проектирование по технологии машиностроения: Учеб. пособие для машиностроит. спец. Вузов/ Л.В. Худобин, В.Ф. Гурьянихин, В.Р. Берзин. – М.: Машиностроение, 1989 – 288с.: ил.
7) Основы технологии машиностроения. Базров Б.М, Учебное пособие: Машиностроение. - 2005.
8) Руденко П.А. и др. Проектирование и производство заготовок в машиностроении: Учеб. пособие/П.А. Руденко, Ю.А Харламов, В, М. Плескач; Под общ. ред. В.М. Плескача. – К.: Выща шк., 1991.– 247 с.: ил.
9) Справочник технолога-машиностроителя. В 2-х т. Т. 1 / Под ред. А.Г. Косиловой и Р.К. Мещерякова. – 4-е изд., перераб. и доп. – М.: Машиностроение ,1986. 496 с., ил
10) Справочник контролера машиностроительного завода. Допуски, посадки, линейные измерения /Под ред. А.И, Якушева. М.: Машиностроение, 1980. 527с.
11) Новиков М. П. Основы технологии сборки машин и механизмов. – М.: Машиностроение. 1980. – 592 с.: ил.
13) Корсаков В.С. Основы конструирования приспособлений: Учебник для вузов. – 2-е изд., перераб. и доп. – М.: Машиностроение, 1983. – 277с., ил.
14) Семенченко И.И., Матюшин В.М., Сахаров Г.Н. Проектирование металлорежущих инструментов/ Под общ. ред. И.И. Семенченко. – М.: МАШГИЗ, 1963. 952с., ил.
15) Нефедов Н.А., Осипов К.А. Сборник задач и примеров по резанию металлов и режущему инструменту: Учеб. пособие для техникумов по предмету «Основы учения о резании металлов и режущий инструмент». – 5-е изд., перераб. и доп. - М.: «Машиностроение», 1990. – 448 с., ил.
16) Мельников Г.Н., Вороненко В.П. Проектирование механосборочных цехов; Учебник для студентов машиностроит. специальностей вузов/Под ред. А.М. Дальского – М.: Машиностроение, 1990. – 352с.: ил. – (Технология автоматизированного машиностроения).
17) Экологический паспорт завода ТОО «Құрылысмет»
21) Сборник методик по расчету выбросов вредных веществ в атмосферу различными производствами. Алматы, 1996г.
22) Охрана труда в машиностроении: Учебник для машиностроительных вузов/ Е.Я. Юдин, С.В. Белов, С.К. Баланцев и др.; Под ред. Е.Я. Юдина, С.В. Белова – 2-е изд., перераб., и доп. – М.: Машиностроение, 1983, 442 с., ил.
23) Полтев М.К. Охрана труда в машиностроении: Учебник. – М.: Высшая школа, 1980. – 294 с., ил.
24) Аубакирова Г. М. Методические указания для выполнения курсовой работы по дисциплине «Экономика и управление в машиностроении» - КарГТУ, 2002. – 28с.
2) Анурьев В.И. Справочник конструктора-машиностроителя: В 3-х т. Т.2.— 5-е изд., перераб. и доп.— М.: Машиностроение, 1980.—728с., ил.
3) Ансеров М.А. Приспособления для металлорежущих станков. Расчеты и конструкции. Изд. 3-е., стереотипное. М.: «Машиностроение»,1966. 650с., ил.
4) Солонин И.С., Солонин С.И. Расчет сборочных и технологических размерных цепей, - М.: Машиностроение, 1980. 110 с.
5) Технология машиностроения (специальная часть): Учебник для машиностроительных специальностей вузов/ А.А. Гусев, Е.Р. Ковальчук, И.М. Колесов и др. – М.: Машиностроение, 1986. – 480с.: ил.
6) Худобин Л.В. и др. Курсовое проектирование по технологии машиностроения: Учеб. пособие для машиностроит. спец. Вузов/ Л.В. Худобин, В.Ф. Гурьянихин, В.Р. Берзин. – М.: Машиностроение, 1989 – 288с.: ил.
7) Основы технологии машиностроения. Базров Б.М, Учебное пособие: Машиностроение. - 2005.
8) Руденко П.А. и др. Проектирование и производство заготовок в машиностроении: Учеб. пособие/П.А. Руденко, Ю.А Харламов, В, М. Плескач; Под общ. ред. В.М. Плескача. – К.: Выща шк., 1991.– 247 с.: ил.
9) Справочник технолога-машиностроителя. В 2-х т. Т. 1 / Под ред. А.Г. Косиловой и Р.К. Мещерякова. – 4-е изд., перераб. и доп. – М.: Машиностроение ,1986. 496 с., ил
10) Справочник контролера машиностроительного завода. Допуски, посадки, линейные измерения /Под ред. А.И, Якушева. М.: Машиностроение, 1980. 527с.
11) Новиков М. П. Основы технологии сборки машин и механизмов. – М.: Машиностроение. 1980. – 592 с.: ил.
13) Корсаков В.С. Основы конструирования приспособлений: Учебник для вузов. – 2-е изд., перераб. и доп. – М.: Машиностроение, 1983. – 277с., ил.
14) Семенченко И.И., Матюшин В.М., Сахаров Г.Н. Проектирование металлорежущих инструментов/ Под общ. ред. И.И. Семенченко. – М.: МАШГИЗ, 1963. 952с., ил.
15) Нефедов Н.А., Осипов К.А. Сборник задач и примеров по резанию металлов и режущему инструменту: Учеб. пособие для техникумов по предмету «Основы учения о резании металлов и режущий инструмент». – 5-е изд., перераб. и доп. - М.: «Машиностроение», 1990. – 448 с., ил.
16) Мельников Г.Н., Вороненко В.П. Проектирование механосборочных цехов; Учебник для студентов машиностроит. специальностей вузов/Под ред. А.М. Дальского – М.: Машиностроение, 1990. – 352с.: ил. – (Технология автоматизированного машиностроения).
17) Экологический паспорт завода ТОО «Құрылысмет»
21) Сборник методик по расчету выбросов вредных веществ в атмосферу различными производствами. Алматы, 1996г.
22) Охрана труда в машиностроении: Учебник для машиностроительных вузов/ Е.Я. Юдин, С.В. Белов, С.К. Баланцев и др.; Под ред. Е.Я. Юдина, С.В. Белова – 2-е изд., перераб., и доп. – М.: Машиностроение, 1983, 442 с., ил.
23) Полтев М.К. Охрана труда в машиностроении: Учебник. – М.: Высшая школа, 1980. – 294 с., ил.
24) Аубакирова Г. М. Методические указания для выполнения курсовой работы по дисциплине «Экономика и управление в машиностроении» - КарГТУ, 2002. – 28с.
Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 86 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 86 бет
Таңдаулыға:
Андатпа
Берілген дипломдық жоба орта сериялық өндірістегі жағдайында соташық
дайындаудың технологиялық процесін жобалау үшін арналған.
Жобада көтергіш техникалық жағдайларға талдау, тетіктің
конструкциясының технологиялылығының талдауын жүргізу, негіз технологиялық
процесті талдау керек, оның әлсіз жақтарын тауып, өнімділігі жоғары және
қазіргі заман құрал-жабдығы мен өңдеу әдістерін пайдаланып, шындалған
технологиялық процесті ұсыну керек. Өңдеу әдібі мен операция аралық
өлшемдерді және де барлық технологиялық операцияларға кесу режимдерін
есептеу керек. Конусты тіс тегергіштерге қисық сызықты тістерді кесуге
арналған құрал-жабдық пен арнайы кесу құралын жобалау керек. Отырғызу
беттердің қалыптарының ауытқулары мен радиальды ауытқымаларын анықтау үшін
бақылау текшесін жобалау керек.
Аннотация
Данный дипломный проект посвящен разработке технологического процесса
изготовления штока в условиях среднесерийного производства.
В проекте приведен анализ технических условий на гидроцилиндр, анализ
конструкции технологичности детали, проанализирован базовый технологический
процесс, выявлены его слабые стороны и предложен усовершенствованный
технологический процесс с применением более производительного и
современного оборудования и методов обработки.
Разработана планировка участка механической обработки и мероприятия по
охране труда и техники безопасности.
Рассчитаны выбросы вредных веществ на участке изготовления вала.
Предложены мероприятия по утилизации и ликвидации промышленных отходов.
Выполнено технико-экономическое обоснование проекта.
Мазмұны
Кіріспе
7
1 Дипломлық жобаны жасау үшін бастапқы ақпарат
8
2 Жалпы жағдайлар
9
2.1 Өндіріс объектісінің қызметтік тағайындалуы
9
2.2 Өндіріс түрін анықтау
9
3 Бұйымды құрастырудың технологиялық процесі 11
3.1 Бұйымның қызметтік тағайындалуына техникалық талаптар мен
дәлдік нормаларының сәйкестік талдауы 11
3.2 Бұйымның қажет дәлдігіне қол жеткізу әдістерін таңдау 11
3.3 Бұйым конструкциясының технологиялылығын талдау 15
3.4 Бұйым дәлдігін технологиялық бақылау әдістері мен
жабдықтары
16
3.5 Құрастыру схемасын жобалау
17
4 Тетікті дайындаудың технологиялық процесі
18
4.1 Тетіктің қызметтік тағайындалуы мен конструктивті
ерекшеліктері
18
4.2 Тетіктің конструкциясының технологиялылығын талдау 19
4.3 Тетікті дайындауға техникалық жағдайларды талдау
20
4.4 Тетікті дайындаудың қолданыстағы технологиялық процесті
талдау 20
4.5 Дайындаманы таңдау. Келтірілген шығындардың минимумы
бойынша дайындаманы таңдаудың алдын-ала
техникалық-экономикалық бағасы
21
4.6 Тетік бетін өңдеудің әдістерін таңдау
24
4.7 Тетік сапасын техникалық бақылаудың әдістері мен
жабдықтарын таңдау
25
4.8 Технологиялық негіздерді таңдау. Тетікті дайындаудың
маршрутты және операциялы технологиялық процесін жобалау.
25
4.9 Технологиялық процестің өлшемдік талдауы. Әдіптерді есептеу.
27
4.10 Кесу режимдерін есептеу
35
4.11 Технологиялық процестің операцияларын нормалау.
35 4.12 Технологиялық процесс операциясының қалыптасуы
45 5 Технологиялық әбзелді есептеу және жобалау
50 5.1 Фрезерлік білдектің құрал-жабдықтарын
есептеу және жобалау 50
6 Арнайы кесу құралдарын жобалау
53
6.1 Сатылы тесікті өңдеу үшін комбинирленген үңгіні есептеу және
жобалау.
53
7 Тетікті дайындау бойынша бөлімшені есептеу, сәйкес орналастыру
және жоспарлау.
55
7.1 Негізгі құрал-жабдық санын есептеу.
55
7.2 Ауданды есептеу және құрамын анықтау
56
7.3 Ғимарат түрін таңдау
57
7.4 Бөлімшені технологиялық жоспарлау
57
8 Өндірістік экология
59
8.1 ЖШС Құрылысмет зауыты қоршаған ортасының күйін талдау 59
8.2 Соташық жасау үшін жылдық зиянды заттарды есептеу. 62
8.3 Қалдықтарды жою
65
9 Еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы
67
9.1 Кәсіптік аурулар мен жарақаттануды талдау
67
9.2 Еңбек жағдайын жақсарту бойынша шараларды жасау
71
9.3. Жалпы алмасудың желдету кезінде ауаның қажетті
санын есептеу
72
9.4 Қауіпсіздік техникасы
75
10 Жобаның техникалық-экономикалық негізделуі
79
10.1 Жобаның техникалық-экономикалық негізделуіне
бастапқы берілгендер
79
10.2 Өндіріс түрін анықтау және өндіріс процесін ұйымдастыру
79
10.3 Негізгі қорлар мен амортизациялы шығарылымдарлың құнын
анықтау
85
10.4 Жұмысшылардың еңбек ақысын есептеу
87
10.5 Материалдарға қажеттілікті есептеу
92
10.6 Құрал-жабдықты пайдалану мен ұстау үшін шығындарды есептеу
(ҚПҰШЕ)
97
10.7 Бұйымның өзіндік құнын есептеу
99
10.8 Техникалық-экономикалық көрсеткіштерді есептеу
100
Қорытынды 101
Қолданылғын әдебиеттер тізімі
102
А қосымшасы
Б қосымшасы
Кіріспе
Машина жасауда техникалық процесс машиналардың конструкциясын
жақсартумен ғана емес, олардың өндірісін технологиясын үздіксіз
жетілдірумен де сипатталады.
Өндіріс тиімділігі, оның техникалық прогресі, шығарылатын өнім сапасы
өндіріс дамуына, жаңа құрал-жабдықты, машиналарды, білдектерді және
аппараттарды пайдалануға және техникалық-экономикалық талдауды енгізуге
байланысты болады.
Қазіргі берілген уақытта аз шығындана отырып, машинаны сапалы дайындау
керек, өнімділігі жоғары, жабдық, құрал, технологиядық әбзел, өндіріс
процестерін механизациялайтын жабдықтарды пайдалану керек.
Қабылданған өндіріс технологиясынан шығарылатын машиналардың ұзаққа
төзімділігі мен сенімділігі және де оларды пайдалану кезіндегі шығындары
тәуелді болады. Өңдеудің жаңа технологиялық процестерінен және әдістерінің
дамуы көбірек жетілдендірілген машиналарды жасауға, олардың өзіндік құнының
төмендеуіне және дайындауға еңбекті шығындауды азайтуға әкеледі.
Көтергіштердің соташықтар тетігі Құрылысмет зауытында дайындалады.
Шығарылымның жылдық бағдарламасы дана. Берілген тетіктің қолданыстағы
дайындау технологиясы жетілдендірілмеген және бірқатар ақаулары бар.
Бұл дипломдық жоба соташық жасаудың бар жаңа процесінің негізінде
жасауға және негіз технологиялық процесін талдауға арналған.
Жетілдендірілген технология бұйымды шығарудың жылдық бағдарламасын есепке
алып, берілген зауыттың жағдайларына бейімделген.
1 Дипломдық жобаны жасау үшін алғашқы ақпараттар
Соташық механикалық өңдеудің технологиялық процесін жобалау үшін алғашқы
берілгендер:
– тетік сызбасы;
– түйіннің құрастырма сызбасы;
– тетік пен құрастырама түйініне техникалық жағдайлар;
– бұйымды дайындаудың негіз технологиялық процесі;
– қарастырылып отырған бәсеңдеткіш түйінін құрастырудың технологиялық
процесі;
– тетік шығарудың жылдық бағдарламасы; берілген дипломдық жобада
дана берілген.
Соташық дайындау технологиясын жасау кезінде Құрылысмет зауытының
дайындау өндірісінің мүмкіншіліктері және технологиялық құрал-жабдық пен
әбзелмен сайлануы есепке алынады. Жобалау кезінде берілген зауытта
зерттелген жетекші және анықтамалық ақпаратты пайдалану ұсынылады.
2 Жалпы жағдайлар
2.1 Өндіріс объектісін қызметтік тағайындау
Соташық гидроцилиндр ішіне кіреді, ал ол көтергіштін ішіне кіреді.
ТКУ МЕСТ 25843-83 забой қуатталынған көтергіштері тау-кен жұмыстар
кезінде жұмыс ауданды көтеріп тұрады, олар қуаты 1,82–3,41м.
2.2. Өндіріс түрін анықтау.
Тетікті шығару үдеуін осы формула арқылы анықтайық [1]:
, (2.1)
мұнда: – бір ауысымды өнеркәсіп жұмысының, негізгі жылдық фонд
уақытының жұмысы сағат;
– бөлшек шығарылымының жылдық көлемі, 3000 дана.
сонда:
(2.2)
Өндіріс типі дегеніміз – комплекстік техникалық мінездемесі мен машина
жасау өндірісінде экономикалық организациялық ерекшеліктер анықталуын
айтамыз. Жұмыс орны сандарына бір ай орындалуына жататын барлық
технологиялық операциялар сандары қатынастарының ең негізгісі, өндіріс
мінездемесі болып табылады.
Формула арқылы станок сандарының есебін анықтап, операция қажеттілігін
есептейміз:
, (2.3)
осындағы: – операция орындалуына даналық уақыты;
– құрал – жабдық коэффицентінің нормативі, қабылданған
Алынған станок санының есептік белгілерін жақын тұтастыққа
дөңгелектейміз, – қабылданған жұмыс орнының саны. Шығын есебін 2.1.
кестеге енгіземіз.
Құрал – жабдық коэффицент тиегішін мына формуламен анықтаймыз:
,
(2.4)
осындағы: – станок санының есебі;
– қабылданған жұмыс орнының саны.
Шығын есебін 2.1 кестеге енгіземіз.
Мына формуламен операция саны мен бір жұмыс орнын орындалуын анықтаймыз:
, (2.5)
осындағы: – құрал – жабдық тиегішінің нормативті коэффиценті;
– құрал –жабдық тиегішінің фактілік коэффиценті.
Шығының 2.1. кестеге енгіземіз.
2.1.Кесте
Операция есебінің бекіту коэффиценті
Наименование операции ,
мин
Фрезерлі-центрлік 17,96 0,01 1 0,01 8
Токарлық 22,2 0,02 1 0,02 4
Фрезерлі 4,8 0,001 1 0,001 80
Бұрғылау 23,4 0,02 1 0,02 4
Ажарлау 5,2 0,001 1 0,001 80
Барлығы
МЕСТ 3.1108 – 74 сәйкес өндіріс түрінің есебін операциялар коэффиценті
сипаттайды, ол ай бойы бөлімшелер арқылы орындалатын немесе орындалуға
жататын әртүрлі технологиялық операциялардың жұмысшы орындар санына
қатынасын көрсетеді:
, (2.6)
осындағы: – операция орындалуының суммалық саны;
– жұмыс орнының жалпы саны.
қабылдаймыз:
Кз.о.= = 6,72 (2.7)
Сонымен, операция бекіту коэффицентінде өндіріс типі – ірі сериялық
болып келетіндіктен оны қабылдаймыз.
3 Бұйымды құрастырудың технологиялық процессі
3.1 Техникалық талаптар және дәлдік нормаларының бұйымның және тетіктің
қызметтік тағайындалуына сәйкестігін сараптау
Бұйым және тетіктің техникалық талабына және дәлдігіне сараптау олардың
қызметтік тағайындалуына байланысты орындалады.
Соташық қажетті шеңберлік күшті беру үшін берік болуы тиіс,
кинематикалық дәлді, бір қалыпты және жұмыс кезінде шумсыз, қызған кезде
ілініп қалмауы тиіс. 8 дәлдік дәрежедегі цилиндрлі жұпқа келесі талаптар
қойылады [5]:
- дөңгелектердің айналу осьтерінінің қиылыспауының мүмкіндік шамасы,
яғни, ось аралық шаманың мүмкіндік ауытқуы мм;
- тісті берілістегі кепілдендірілген бүйір саңылауы мм;
- жанасу ізі биіктігі бойынша 50% кем емес, ұзындығы бойынша 60% кем
емес.
Гидроцилиндр бәсеңдеткішіне келесі талаптар қойылады:
– суммалы осьтік керілісті төсеніштермен реттеу және шектерде ұстау
керек: кіру білігін үшін 0,08÷0,12 мм; аралық білік үшін 0,3÷0,6 мм;
шығыс білігінде 0,15÷0,18 мм;
– құрастылған бәсеңдеткіште біліктер қолмен жеңіл, бір ырғақпен және
қысылмай бұрылуы қажет;
– біліктердің айналу осьтерінің тірек жазықтықтарына қатысты параллель
еместігі 100 мм ұзындықта 0,1-ден аспау керек;
– подшипниктер мен қақпақтарды МЕСТ 21150-87 Литол-24 майымен 60%
толтыру керек;
– бәсеңдеткіш және қақпақтың ашылу бетін Герметик пастасымен тығыздау
қажет;
– бәсеңдеткішті МЕСТ 23652-79 ТАД 17И майымен қарау көзінің орташа
деңгейіне дейін толтыру;
– ауа-тығынды орнату алдында сүзгі бөлігін ТАД 17И майға батыру қажет;
– шлицті қосылыстарды пресс-солидолмен МЕСТ 4366-76 жағу керек;
– әрбір редуктор орындалуының белгіленуін негізгі құрастырушы құжат
бойынша 20-ші шрифтпен Пр3 МЕСТ 26.020-80 бояумен, эмаль НЦ-132 қызыл МЕСТ
6631-74 6.В5 екі жақтан маркирлеу керек;
– сыртқы беттерді қаптау, эмаль НЦ-132П сары МЕСТ 6631-74 6.В5.
3.2 Бұйымның қажет дәлдігін қамтамасыз ету тәсілдерін таңдау [4]
Құру процесінде машинаның қажет дәлдігі технологиялық өлшемді тізбелер
арқылы түзіледі. Дөңгелектің айналу осімен бірге тістегеріштің бөлгіш конус
биіктігінің шақтамалы ығысуын тексеру керек құрастырмалы өлшемді тізбе,
яғни тістегеріштің тісті тәжінің осьтік ығысуы байқалады. Өлшемді тізбе 3.1-
ші суретте көрсетілген [4].
Сурет 3.1. Құрастырмалы өлшемді тізбе
Осы өлшемді тізбенің есептелу тәсілі құралатын түзілімнің құрастырмалы
сызбасынан көрінеді. Бұл реттеу тәсілі болып табылады.
Тізбені есептеуге арналған бастапқы мәліметтер 3.1-кестеде келтірілген.
Кесте 3.1
Құрастырмалы өлшемді тізбені есептеуге арналған бастапқы мәліметтер
Буын Мөлшер, мм ESAi, мм EIAi, мм ТАi, мм ЕсАi, мм
А1 0 +0,0125 -0,0125 0,025 0
А2 0 +0,015 -0,015 0,03 0
А3 0 +0,012 -0,0125 0,025 0
А4 234,25 +0,04 -0,04 0,08 0
А5 90 0 -0,25 0,25 -0,125
А6 75 0 -0,3 0,3 -0,15
А7 74 0 -0,3 0,3 -0,15
А8 50 0 -0,2 0,2 -0,1
А9 0,1 +0,03 -0,03 0,06 0
А10 50 0 -0,2 0,2 -0,1
А11=Ак 0
А12 30 +0,08 -0,08 0,16 0
А13 603,35 +0,22 -0,22 0,44 0
АΔ 0 +0,06 -0,06 0,12 0
Осы тәсілдің мәні: тұйықтаушы буынның қажет дәлдігі қайырушы деп
аталатын алдын ала таңдалған өлшемдердің біреуінің мөлшерін арнайы өзгерту
арқылы түзіледі. Осы өлшемді тізбедегі қайырушының ролі ретінде төселгіш
жиыны болады. Осы жағдайда өлшемді тізбеге жататын тетіктер осы өндіріс
жағдайларына экономикалық түрде сәйкес шақтамалармен дайындалады.
Өлшемді тізбені есептеу келесі тәртіппен жүргізіледі:
1) Тұйықтаушы буынның қателігі келесі формуламен анықталады:
, (3.1)
2) Қайыру мөлшері келесі формуламен анықталады:
(3.2)
мәні келесі шартты қанағаттандыруы қажет:
(3.3)
Тм.к..=0,06 мм деп алынады, сонда:
мм
3) Тұйықтаушы буын қателігінің шақтама өрісі ортасының координатасы
келесі формуламен анықталады:
, (3.4)
мм
4) болғандықтан, тұйықтаушы буын қателігінің қайыру мәнінің шақтама
өріс ортасының координатасын келесі формуламен анықтау қажет:
, (3.5)
мм
5) Қажет компенсация мөлшерінің шекті мәндері келесі формуламен
анықталады:
, (3.6)
мм,
, (3.7)
мм
6) Төселгіштің қажет саны анықталады, ол үшін бір төселгіштің қалыңдығы
қажет: мм. Төселгіш саны келесі формуламен анықталады:
, (3.8)
Білік-тістегеріштің айналу осімен бірге дөңгелектің бөлгіш конус
төбесінің шақтамалы ығысуын тексеру қажет келесі құрастырмалы өлшемді
тізбе, яғни дөңгелектің тіс тәжінің осьтік ығысуы байқалады. Өлшемді тізбе
3.2-ші суретте келтірілген.
Сурет 3.2 – Құрастырмалы өлшемді тізбе
Тізбені есептеуге қажет бастапқы мәліметтер 3.2-ші кестеде келтірілген.
Кесте 3.2
Құрастырмалы өлшемді тізбені есептеуге арналған бастапқы мәліметтер.
Буын Мөлшер, мм ESAi, мм EIAi, мм ТАi, мм ЕсАi, мм
В1 0 +0,0125 -0,0155 0,025 0
В2 0 +0,0125 -0,0155 0,025 0
В3 0 +0,0125 -0,0125 0,025 0
В4 0 +0,015 -0,015 0,03 0
В5 15 +0,055 -0,055 0,11 0
В6 0
В7 93 0 -0,25 0,25 -0,125
В8 142 0 -1 1,0 -0,5
В9 148,7 +0,2 -0,2 0,4 0
В10 398,7 +0,18 -0,18 0,36 0
ВΔ 0 +0,06 -0,06 0,12 0
Осы өлшемді тізбені шешу тәсілі құралатын түзілімнің құрастырмалы
сызбасынан көрінеді. Бұл реттеу тәсілі болып табылады.
Расчет размерной цепи производится в следующем порядке:
1) Тұйықтаушы буынның қателігі келесі формуламен анықталады:
, (3.9)
мм
2) Қайыру мөлшері келесі формуламен анықталады:
(3.10)
мәні келесі шартты қанағаттандыруы қажет:
(3.11)
Тм.к..=0,06 мм деп алынады, сонда:
мм
3) Тұйықтаушы буын қателігінің шақтама өрісі ортасының координатасы
келесі формуламен анықталады:
, (3.12)
мм
4) болғандықтан, тұйықтаушы буын қателігінің қайыру мәнінің шақтама
өріс ортасының координатасын келесі формуламен анықтау қажет:
, (3.13)
мм
5) Қажет қайыру мөлшерінің шекті мәндері келесі формуламен анықталады:
, (3.14)
мм,
, (3.15)
мм
6) Төселгіштің қажет саны анықталады, ол үшін бір төселгіштің қалыңдығы
қажет: мм. Төселгіш саны келесі формуламен анықталады:
, (3.16)
3.3 Бұйым құрылысының технологиялығын талдау
Гидроцилиндр құрылысы жеткілікті түрде технологиялық болып табылады.
Құрылыс механикаландырылған және автоматтандырылған қолданумен бірге
түзілім бойынша құруды жүргізуге мүмкіндік береді, пайдалану процесінде тез
қажитын тетіктерді айырбастауды қамтамасыз етеді.
Құрастырмалы бірліктер және гидроцилиндр тетіктері өзара ауыстырымды,
осының әсерінен тез қажитын бөліктерді жылдам түрде құру және айырбастау
қамтамасыз етіледі. Ол редукторды пайдалануға жақсы әсерін тигізеді [7].
Гидроцилиндр құруды жүргізгенде құндық осьтік саңылауларды қамтамасыз
ету және оларды төселгіш жиыны көмегімен реттеу технологиялық емес болып
табылады. Ол осы гидроцилиндр еңбек сыйымдылығын және құру уақытын
жоғарылатады.
3.4 Бұйым дәлдігін технологиялық бақылаудың әдісі мен тәсілі
Құру цехтарындағы бақылау түзілім мен бұйымды құру процесінде және құру
соңында жүргізіледі. Құру сапасының негізгі бақылауы құрастырушы-
жұмысшылармен жүргізіледі. гидроцилиндр құру процесінде 3.1-ші пункте
көрсетілген техникалық талаптар тексерілуі тиіс.
Котергіш-гидроцилиндр конус жұбын құру кезінде арнайы құралдармен
өлшенетін түзуші саңылауларды бақылау маңызды болып табылады. Құру
операциясындағы жалпы бақылау ТББ (ОТК) бақылаушыларымен жүргізіледі.
Гидроцилиндрмен құрудың технологиялық процесінің қорытынды бақылау
операциясы арнайы текшелерде сынау болып табылады. Осыдан кейін
редуктордан, құрастырмалы бірліктерден май ағызып алынады және олардың
тексерілуі жүргізіледі [6].
Гидроцилиндр қолданылмалы болады, егер ол келесі талаптарды
қанағаттандыратын болса:
– шомылғыштағы майдың қызып кетуі гидроцилиндр жұмысының номиналды
жүктемесі кезінде айналадағы ауа температурасынан жоғары 50оС-ден аспауы
керек;
– мойынтірек температурасы айналадағы ауа температурасынан жоғары 80оС-
ден аспауы тиіс;
– жұмыс істеп тұрған редуктордағы шу төмен болуы тиіс, тығыздаулар майды
өткізбеуі тиіс;
– сынау соңында электрқозғалтқыштың қызуы 100оС-ден аспауы қажет.
Күш берілістің дұрыс және ұзақ жұмыс істеуі үшін тістердің бүйір
беттеріндегі түйісу дақтарының орналасуы және мөлшері маңызды болады.
Түйісу дағын төмендету тіс беттерінің бөлек бөлікшелерінде жүктемелердің
шоғырлануына және тістердің жоғарғы қажуына әкеледі. Тістердің түйісу
дағының белгілі бір тістің бүйір бетінің жиегіне ығысуы бір беттік
жүктемеге, жоғарғы қажу және тістер бояуының кетуіне әкеледі. Құрылған
тістердің дұрыстығын бояу бойынша тексереді, ол үшін бір дөңгелектің
тістерін бояумен жағады және соның көмегімен екінші дөңгелекті тексереді.
3.5 Құру схемасын дайындау
Бұйым құрылысы зерттелгеннен кейін, құрастырмалы бірліктер мен
тетіктердің өзара байланысы орнатылғаннан кейін, қажет дәлдікке жетудің
әдістері мен тәсілдері орнатылғаннан кейін және өлшемдер мен олардың
шақтамаларын түзету жүргізілгеннен кейін жүргізілген өлшемді талдаудың
нәтижелерін қолданып, бұйым құрудың тәртібін жасау қажет. Осы диплом
жобасының шегінде редуктордың бөлек түзілімін – конус жұбын құру схемасы
жасалады.
Көтергіш жұбын құру процесі қарапайым, оны бөлек түзілімдерге бөлуге
болады. Жалпы және түзілімдік құру орнықты элементті іздеуден басталады,
құру осы элементтен басталады. Көтергіш жұбын құру кезінде орнықты элемент
редуктор корпусы болып саналады. Құру кезінде келесі екі негізгі түзілімді
ерекшелеуге болады: орнықты элементі білік-тістегеріш болатын құрастырудағы
тез жүретін білік және орнықты элементі білік-тістегеріш болатын аралық
білік [11].
Машинаны құру тәртібіне құру процесінің ұйымдастырылуы әсер тигізеді.
Конус жұбын құру бригадалы тәсіл бойынша жүргізіледі. Осы тәсіл бойынша
құру жұмысшылар бригадасымен жүргізіледі. Бригадада жұмыстың кейбір бөлінуі
бар: бір топ жұмысшылар тез жүретін білікті құру бойынша жұмыс істейді, ал
басқалары аралық білікті құрады, үшіншілері конус жұбын құрастырады және
оны редуктор корпусына орнатады. Бұл құру сапасын және еңбек өндірісін
жоғарылатады.
Құру процесі тәртібінің графикалық бейнесі құру схемасы болып табылады.
Көтергіш жұбын құрудың жалпы схемасы курстық жобаның графикалық бөлігінің 4-
ші парағында көрсетілген.
4 Тетікті дайындаудың технологиялық процесі
4.1 Тетіктің қызметтік тағайындалуы және құрылымдық ерекшеліктері
Соташық тетігі гидроцилиндрдын екі беттер арасындағы күш және берілісі
үшін қолданылады. Тетіктің құрылысы оның қызметтік тағайындалуымен тікелей
байланысты. Тетік әр-түрлі беттері бар пішіні сатылы болып келетін айналу
денесі тәріздес болады [6].
Тетіктің құрылысында келесі ерекшеліктерді атап көрсетуге болады:
– біліктің бір бетінде Ø100 мм кілтекті ойық бар, ол кілтек арқылы
электрқозғалтқыш біліктен білік-тістегерішке айналысты және айналу моментін
беруге керек; айналу моментінің мәні кілтекті қосылысты пайдалануға және
шлицтік қосылысты пайдаланбауға мүмкіндік береді, өйткені ол қымбатқа
түседі;
– ең үлкен дәлдігі бар екі тегіс цилиндрлік беттер Ø120к6 және Ø110к6
редукторда білік-тістегеріш орнығатын мойынтіректерді жөндеу үшін
қолданылады; осы беттердің біреуінде Ø110к6 әрлеуге арналған бөлікшесі
болады; ол беттің жоғары тазалығын қажет ететін тығыздауды қондыру үшін
арналады;
– оң шетжақта конусты фаскасы бар бұрандалы тесігі болады, ол бір
уақытта орталық тесіктің орнығы және тіс кесу операциясының бекітуші
элементі ретінде қызмет етеді;
Соташық пайдалану кезінде тістердің беріктігіне, кесумен өңделуіне,
кескіш құралдың тұрақтылығына, термоөңдеу кезіндегі деформацияға, беттердің
кедір-бұдырлық параметріне әсерін тигізетін материалды дұрыс таңдау қажет.
Осы тетік құрылымдық легірленген жоғары сапалы болаттан жасалады, оның
маркасы 20Х2Н4А МЕМСТ 4543-71. Материалдың механикалық және физикалық
қасиеттері 4.1-ші кестеде, ал химиялық құрамы 4.2-кестеде келтірілген.
Кесте 4.1
20Х2Н4А МЕМСТ 4543-71 болаттың физикалық-механикалық қасиеттері
Созылуға Ағу беріктікҚатыстық ұзару, Бриннель Соққылы тұтқырлық,
беріктік шегі,шегі, МПа % бойынша кгс мсм
МПа қаттылық
+20 -20
1128 532 10 285 8 ––
Кесте 4.2
20Х2Н4А болаттың химиялық құрамы
Химиялық элементтердің құрамы, %
Көміртегі ,С Кремний, Si Марганец, Mn Хром, Cr Никель, Ni
0,17–0,22 0,17–0,37 0,30–0,60 1,25–1,65 3,30–3,7
Таңдалған материал жеткілікті түрде барлық шарттарды
қанағаттандырады. Бұл ұсақ түйіршікті құрылымы және көміртектің төмен
құрамы бар керіштенген болат, осының әсерінен термоөңдеуден кейін қалдық
кернеулерді төмендетуге, шынықтырылған жарықшақтардың түзілу ықтималдылығын
төмендетуге мүмкіндік береді.
4.2 Тетік құрылысының технологиялығын талдау
Механикалық өңдеуге жіберілетін тетіктің құрылысына қойылатын техникалық
талаптар өңдеудің еңбек сыйымдылығын төмендетуге әсерін тигізу қажет,
сонымен қатар дәлдікті, геометриялық өлшемдердің тұрақтылығын және
өңделетін беттердің жоғары сапасын алуға ықпал етеді [7].
Соташық тетігі айналу денесін құрайды. Тетіктің қатаңдығы – білік
тәріздес тетіктердің технологиялығының маңызды көрсеткіші. Ол біліктің
ұзындығын орташа диаметрге қатынасына тең:
(4.1)
Қатынас 12-ден аз болғандықтан, білік құрылысы жеткілікті түрде қатаң
болып саналады, осының әсерінен өңдеу кезінде көп құралды баптауларды және
жоғары өндірісті кесу мәзірлерін қолдануға мүмкіндік береді.
Механикалық өңдеудің ең кіші еңбек сыйымдылығына жету үшін тетік
экономикалық принциптерді сақтау арқылы дайындаманы пішін және өлшем
бойынша дайын тетікке максималды жақындату және пайдалану коэффициентін
жоғарылататын дайындама алудың тәсілдерін қолдануға мүмкіндік ету қажет.
Осы ұсыныстарға толық түрде штамптау тәсілі сәйкес келеді.
Механикалық өңдеудің технологиялық процесін дайындау кезінде бірінші
ретте технологиялық орнықты таңдау сұрағы туады. Соташықты өңдеу кезінде
орнықтырудың негізгі принциптері максималды түрде орындалады. Соташықтаың
негізгі технологиялық орнығы шетжақтардың бірі болып табылады, осылайша
барлық технологиялық операцияларда орнықтардың тұрақтылық принципі
сақталады. Бұл өңдеу процесіне жақсы әсер тигізеді, орындалатын өлшемдердің
дәлдігі, геометриялық формалардың және беттердің орналасуының дәлдігі
жоғарылайды, қателіктер төмендейді.
Сызбамен берілген беттер өлшемінің дәлдігі, олардың қатыстық орналасуы
және беттердің сапа параметрлері өңдеудің дәстүрлі тәсілдерімен үнемді
түрде қамтамасыз етілуі мүмкін.
Осы тетіктегі ең технологиялық емес бет – тесік. Тесікті кесу еңбек
сыйымдылығын қажет ететін операция болып табылады. Осы технологиялық
процесте бұл операция 2Н135 білдегінде бөлетін бастиек көмегімен
жүргізіледі.
4.3 Тетікті дайындауға арналған техникалық шарттарды талдау
Тетіктің сызбасында техникалық талаптардың қатары көрсетіледі: дәлдікке,
бет сапасына, пішінге, беттердің өзара орналасуына және термоөңдеуге
қойылатын талаптар.
Сызбаның талдауы ең жоғары талаптар орнықты және орындаушы беттерге
қойылатынын көрсетті. Мұндай беттерге мойынтіректердің астына орнатылатын
тіреу мойыншалары және басқа беттер жатады. Сызбада барлық сызықтық және
диаметрлі өлшемдер келтірілген, қажет қималар, түрлер бар. Тетіктің
материалы үшін болат 20Х2Н4А термоөңдеу дұрыс таңдалған – керіштену
тереңдік мм, сердцевина .
Соташық қойылатын талаптарды талдайық:
– тіреу мойыншалардың цилиндрлік және шеңберлік шақтамасы Ø120к6 және
Ø110к6 0,01мм-ден көп емес;
– беттің осьтестік шақтамасы Ø120к6 бетке қатысты Ø110к6 0,04мм-ден көп
емес;
– кілтекті ойықтың бүйір бетінің параллельдік шақтамасы білікке қатысты
0,02мм-ден көп емес;
– кілтекті ойықтың бүйір бетінің параллельдік шақтамасы білікке қатысты
0,05мм-ден көп емес;
– мойынтірек астына білік-тістегеріштің орнық мойыншалар беттерінің
осьтестік емес шақтамасы 0,01мм-ден көп емес;
– орнық мойыншалардың сопақтығы және конустығы диаметр бойынша
шақтаманың жартысынан аспауы қажет.
Сызбада көрсетілген техникалық талаптар тісті дөңгелектерге қойылатын
талаптарды толық қанағаттандырады.
4.4 Тетікті дайындау технологиялық процесінің талдауы
Талдау мақсаты базалы технологиялық процестің кемшіліктерін табу.
Соташық механикалық өңдеу технологиялық процесін талдай отырып келесі
қорытындылар жасалды.
Соташық алу үшін дайындама ретінде прокат Ø250 мм және ұзындығы 320 мм
болады. Білік мойыншалар диаметрінің ауытқуы және конусты болуынан осы
дайындама материал пайдаланудың төмен коэффициентімен (), механикалық
өңдеуге кететін үлкен припусктармен сипатталады, осының әсерінен уақыт
шығыны көп болады, еңбек сыйымдылығы жоғарылайды, еңбек өндірісі
төмендейді. Осы кемшіліктерді жою үшін дайындама алудың тәсілін өзгерту
қажет. Дайындама пішінін дайын тетік пішініне жақындату керек. Дайындама
ретінде ГКМ арқылы алынатын соғылманы қолдану тиіс.
Көптеген операцияға орнық ретінде білік осі және шетжақтың біреуін
қолданады. Осылайша орнық тұрақтылығының принципі сақталады. Технологиялық
орнықты дайындау 163 үлгісі бар жону-бұрамакескіш білдекте жүргізілетінін
айта кету қажет. Осы операцияда шетжақтарды кесу және орталық ұяларды
бұрғылау жүргізіледі. Дайындама үшжұдырықшалы патронда бекітіледі, операция
қайта орнату арқылы жүргізіледі, осының әсерінен операция орындаудың уақыты
және өңдеу қателігі жоғарылайды. Жоғарыда аталғаннан технологиялық орнықты
алу үшін негізінен фрезерлі-орталық білдекті МР-73М қолдану керек екені
шығады (шетжақтарды фрезерлеу және орталық тесіктерді тесу үшін).
Содан кейін білік-тістегеріштің сыртқы беттерінің кір және таза өңдеуі
жону-бұрандакескіш білдекте 163 қайта орнатумен бірге жүргізіледі.
Орнықтыру орталықта жүргізіледі. Жобаланатын технологиялық процесте білік-
тістегеріштің жону өңдеуі 1Б732ФЗ үлгісі бар СББ білдекте жүргізген дұрыс.
Өңдеу арнайы контур кескішпен контур бойынша жүргізіледі.
Базалы технологиялық процесте тістерді кесу тіскескіш білдекте 5С280П
таза тіскескіш бастиекпен бір жүріс бойынша жүргізіледі. Кесілетін
дөңгелектің дәлдік дәрежесін ескеріп (сегізінші) тісті дөңгелектің барлық
параметрлерін қажет дәлдікпен қамтамасыз ету үшін бір ретті өңдеу
жеткіліксіз болады. Жобаланатын технологиялық процесте білік-тістегеріште
тістерді кесудің кір және таза операциялары сәйкесінше кір және таза
тіскескіш бастиектермен ерекшелеу ұсынылады. Осы операцияларға өзі
орталықтандыратын айлабұйымды жасау қажет.
4.5 Дайындаманы таңдау. Келтірілген шығындардың минимумы бойынша
дайындама таңдауды алдын ала техникалық-экономикалық бағалау [8]
Дайындама алудың тәсілін таңдау мәселесі экономикалық негіздеуден кейін
шешіледі [8].
Базалы технологиялық процесте бастапқы дайындама ретінде М1345 соқпақта
орындалатын соғылма қолданылады. Осы дипломдық жобада дайындаманы ГКМ
арқылы қалыптаумен алынатын соғылмаға айырбастау ұсынылады.
Дайындама алудың екі тәсілін салыстыру қажет: соқпамен орындалатын
соғылма және қалыптаумен орындалатын соғылма.
Соқпада соғу арқылы алынатын дайындама қарастырылады.
Бастапқы мәліметтер:
1) Дайындама массасы: 131,3 кг;
2) Дайын тетік массасы: 57 кг;
3) Материал құны тенгекг
Материалды пайдалану коэффициенті келесі формуламен анықталады:
, (4.2)
Осы коэффициент үлкен сериялы өндірістің талаптарына жауап бермейді.
Соғу арқылы алынатын дайындама құны келесі формуламен анықталады:
, (4.3)
мұндағы: – дайындама массасы;
– дайындаманың 1 кг металдың құны;
– дайын тетік массасы;
– 1 кг қалдықтың құны, тенгекг;
– дәлдіктің қалыпты дәрежесі кезінде соғылма дәлдігін
ескеретін коэффициент;
– дайындама материалынан және соғудың күрделілік тобынан тәуелді
болатын коэффициент, екінші күрделілік тобы үшін ;
– дайындама материалын және оның массасын ескеретін
коэффициент;
– 20Х2Н4А болат маркасы үшін материал маркасын ескеретін
коэффициент ;
– дайындама массасын және шығарылымның жылдық көлемін ескеретін
коэффициент кг және болғанда .
Сонда:
тенге
Қалыптаумен алынатын дайындама қарастырылады.
Қалыптаумен алынатын дайындама массасы анықталады:
, (4.4)
мұндағы – соғылма массасы, ол келесі формуламен анықталады:
, (4.5)
мұндағы – геометриялық есептеуден дайындама сатыларының көлемі:
см3, см3, см3, см3, см3, см3;
– материал тығыздығы, гсм3.
Сонда:
кг
– облой массасы, ол келесі формуламен анықталады:
, (4.6)
мұндағы – геометриялық есептеуден обсечка периметрі мм;
Сонда:
кг
– угар массасы, ол соғылма массасынан 2% мөлшерде алынады:
кг
Қалыптаумен алынатын дайындама массасы анықталады:
кг
Материалды пайдалану коэффициенті 4.2-ші формуламен анықталады:
Материалды пайдалану коэффициенті соғумен алынатын дайындаманы
қалыптаумен алынатын дайындамаға айырбастау кезінде жоғарылайтыны
есептеуден көрініп тұр.
Қалыптаумен алынатын дайындама құны 4.3-ші формуламен анықталады:
тенге
Екі нұсқаны салыстыра отырып, ГКМ-да қалыптаумен алынатын дайындаманы
таңдаймыз, өйткені мұндай дайындаманы алу арзан болады:
, (4.7)
тенге
Экономикалық тиімдылық келесі формуламен анықталады:
, (4.8)
тенге
Дайындама қалыпталатын жабдықты таңдау қажет. Жабдық ретінде ГКМ
қолданылатындықтан баспалау күші келесі формуламен анықталады:
, (4.9)
мұндағы – жоспардағы соғылма проекциясының ауданы, баспалау күшінің
есептеуі дайындаманың ең үлкен ауданы бойынша жүргізіледі, ол келесі
формуламен анықталады:
, (4.10)
мұндағы – қалыпталатын дайындаманың ең үлкен диаметрі.
Сонда:
см2
Сонда баспалау күші:
т
Баспалау күшінің мәніне сәйкес жабдық моделі таңдалады, [9].
4.6 Тетік беттерін өңдеу тәсілдерін таңдау
Тетік беттерін өңдеу тәсілдерін таңдау неғұрлым рационалды өңдеу
процесін қамтамасыз ету негізінде (неғұрлым қыысқа маршрутты таңдауды
ескеріп), тетіктің қызметтік тағайындалуы, беттердің функционалды
тағайындалуына сәйкес жүргізіледі. Өңдеудің технологиялық процесі тетіктің
қажет дәлдігін және бет сапасын қамтамасыз етуі қажет.Дайындама беттерін
өңдеудің жалпы жоспары орташа экономикалық дәлдік кестесі негізінде алынуы
мүмкін [1].
4.7 Тетік сапасын технологиялық бақылаудың әдісі мен тәсілдерін таңдау
Бақылаудың әдісі мен тәсілдерін таңдағанда бұйымның құрастыру және
техникалық құжаттары, бақылау тәсілдеріне арналған әр түрлі дәрежедегі
стандарттар, бақылау тәсілдерінің каталогтары мен классификаторлары
қолданылады.
Технологиялық бақылаудың әдісі мен тәсілдерін дұрыс таңдау үшін бақылау
нәтижелеріне өлшеу қателігінің әсерінің бағасы міндетті түрде қажет.
Бұйымды дайындауға арналған шақтама және номиналды өлшемге байланысты
өлшеудің шақтамалы қателігі анықталады, содан соң өлшеу құралды таңдайды,
оның өлшеу қателігі шақтамалы қателіктен аспауы тиіс.
Диаметр өлшемдері дәлдік дәрежесіне байланысты штангенциркульмен ШЦ-II-
250-0,1 МЕМСТ 166-89, микрометрлермен МК125-1 МЕМСТ 5507-90 тексеріледі.
Мойынтірек асты (мойыншалар) қондырма беттердің ауытқымасын бақылау
үшін, сонымен қатар геометриялық формаларды (шеңбер, цилиндрлік) бақылау
үшін арнайы жобаланған бақылау-өлшеу текшесі қолданылады. Текшенің құрылысы
мен сипаттамасы 5.2-ші пункте келтірілген.
Бұрыштық өлшемдерді бақылау үшін 1-2 МЕМСТ 5378-88 бұрыш өлшегіш
қолданылады.
Кедір-бұдырлық параметрлерін бақылау үшін кедір-бұдырлық эталондары
қолданылады.
Соташық кинематикалық қателігін және берілісті бақылау үшін
БВ-5094 (43ИП) құралды қолданады. Тісті тәждің ауытқымасын бақылау
үшін ауытқымаөлшегіш-3 Измерон 2504 (43ИП) қолданылады. Қадамның жиналған
беті оптикалық бөлгіш бастиек немесе Измерон 27501 құрал көмегімен
өлшенеді. Қадам ауытқуы қадам өлшегіш көмегімен өлшенеді, ілініс
қадамын және қадамдардың айырымын өлшеу үшін қолданылады (тип БВ-5070).
Кепілдік берілген бүйір саңылау щуп көмегімен өлшенеді. Тістердің
орташа тұрақты хордасының ауытқымасы микрометрлік индикатордың
тісөлшегіші БВ-5085-01 көмегімен өлшенеді. Тіс қалыңдығы
штангентісөлшегішпен М18ТУ2-034-231-88 реттеледі. Тісті тәждің осьтік
ығысуы, құндық түйісу дағының қатыстық өлшемдердің ауытқуы және дыбыс
қысымының дәрежесі бақылау-обкат білдекте 5Б726 индикаторлардың И4010КЛО
МЕМСТ 577-68 көмегімен тексеріледі.
4.8 Технологиялық негіздерді таңдау. Тетікті дайындаудың маршрутты
технологиялық процесін алдын - ала жобалау.
Технологиық негіздерді таңдауды орнықтырудың негізгі ұстанымдарында
жүргізеді. Соташық өңдеу кезінде білік осі мен бір бүйірді пайдаланады. Бұл
негіздер өзі орталықтанатын призмаларды дайындамаларды орнату кезінде
фрезерлеу – орталықтандыру операциясында жүзеге асады. Екі орталық
тесіктердің жалпы осі білік тіс тегершіктердің механикалық өңдеулердің
келесі операцияларын орындау үшін тұрақты негіз болады. Білік – тіс
тегергішті өңдеудің толық технологиялық процесі Б қосымшасындағы
операциялық картада.
4.9 Технологиялық процесстің өлшемдік тізбегі. Әдіптерді есептеу
4.9.1 Әдіптерді және негізгі операция аралық өлшемдерді 2Д = Ø
120() есептеу
Есептеу Д өлшем тізбегінен жүргізіледі, соңғы операциясынан (ақырғы
ажарлау) бастап дайындамаға дейін.
Бірінші технологиялық тізбек өлшемін қарастырайық, ол 4.5-суретте
келтірілген.
4.5 – сурет. 110 операцияның технологиялық өлшемнің тізбегі
(ақырғы ажарлау)
Мыналар белгілі:
– осы операцияда орындалатын өлшем:;
– орындалатын өлшем шақтамасы: мм;
– орындалатын өлшем шек өрісінің ортасының координатасы: мм;
– алдыңғы өлшем, оның номинальды өлшемі белгісіз және өлшемдік
тізбекті есептеу кезінде анықталады;
– алдыңғы өлшемнің шақтамасы: мм;
– алдыңғы өлшем шек өрісі ортасының координатасы: мм;
–305 беттің 1501 бетке қатысты осьтестігі: мм;
– 306 беттің 1501 бетке қатысты осьтестігі: мм;
– тұйықтаушы буын (осы операциядағы әдіп), өлшем тізбегін есептеу
кезінде анықталады.
Бұл технологиялық өлшем тізбегін келесі тәртіпте орындаймыз:
1) осы операциядағы ең аз әдіптің шамасы келесі формуламен анықталады:
, (4.11)
мұндағы – алдыңғы қайта өтулегі тегіссіздіктер биіктігі,мм;
– алдыңғы қайта өтулегі беттік ақаулар тереңдігі, мм.
Онда мынаны аламыз:
мм
2) Тұйықтаушы буынның (әдіп) шек өрісінің ортасының координатасын келесі
формуламен анықтаймыз:
, (4.12)
мм
3) Тұйықтаушы буынның (әдіптің) шек өрісін (шақтамасын) келесі
формуламен анықтаймыз:
, (4.13)
мм
4) Тұйықтаушы буынның (әдіптің) номинальды шамасын мына формуламен
анықтаймыз:
, (4.14)
мм
5) Тұйықтаушы буынның (әдіптің) жоғарғы және төменгі ауытқуын, сонымен
қатар оның жоғарғы мәнін мына формуламен анықтаймыз:
, (4.15)
мм,
, (4.16)
мм
Тұйықтаушы буынның (әдіптің) толық мәнін аламыз:.
Онда әдіптің ең жоғарғы өлшемі келесі түрде анықталады:
, (4.17)
мм
6) Алдыңғы өлшемнің номинальды өлшемін келесі қатынастан
анықтаймыз:
, (4.18)
мм
4.6 –суретте келтірілген технологиялық өлшем тізбегін қарастырайық.
4.6 – сурет. 110 операцияның технологиялық өлшемнің тізбегі
(ақырғы ажарлау)
Мыналар белгілі:
– осы операцияда орындалатын өлшем: ;
– орындалатын өлшем шақтамасы: мм;
– орындалатын өлшем шек өрісі ортасының координатасы: мм;
– алдыңғы өлшем, оның номинальды өлшемі белгісіз және өлшемдік
тізбекті есептеу кезінде анықталады;
– алдыңғы өлшемнің шақтамасы: мм;
– алдыңғы өлшем шек өрісі ортасының координатасы: мм;
– 305 беттің 1501 қатысты осьтестігі: мм;
– 303 беттің 1501 қатысты осьтестігі: мм;
– тұйықтаушы буын (осы операциядағы әдіп), өлшем тізбегін шешу
кезінде анықталады.
Бұл технологиялық өлшем тізбегі алдыңғы есептегі сияқты тізбекте және
сол формулалармен анықталады:
1) Осы операциядағы ең аз әдіптің шамасы келесі формуламен анықталады:
(4.19)
мұндағы – алдыңғы қайта өтулегі тегіссіздіктер биіктігі,
мм;
– алдыңғы қайта өтулегі беттік ақаулар тереңдігі,мм.
Онда мынаны аламыз:
мм
2) Тұйықтаушы буынның (әдіп) шек өрісінің ортасының координатасын келесі
формуламен анықтаймыз:
, (4.20)
мм
3) Тұйықтаушы буынның (әдіптің) шек өрісін (шақтамасын) келесі
формуламен анықтаймыз:
, (4.21)
мм
4) Тұйықтаушы буынның (әдіптің) номинальды шамасын мына формуламен
анықтаймыз:
, (4.22)
мм
5) Тұйықтаушы буынның (әдіптің) жоғарғы және төменгі ауытқуын, сонымен
қатар оның жоғарғы мәнің мына формуламен анықтаймыз:
, (4.23)
мм,
, (4.24)
мм
Тұйықтаушы буынның (әдіптің) толық мәнін аламыз: .
Онда әдіптің ең жоғарғы өлшемі келесі түрде анықталады:
, (4.25)
мм
6) Алдыңғы өлшемнің номинальды өлшемін келесі қатынастан
анықтаймыз:
, (4.26)
мм
Термиялық өңдеу кезіндегі күюді ескере отырып алынған мәнді жоғары
жағына қарай шақтама дәлдігіне қарай дөңгелектейміз:
4.7-суретте келтірілген келесі технологиялық өлшем тізбегін
қарастырамыз.
4.7 – сурет. 040 операцияның технологиялық өлшем тізбегі
(тазалап жону)
Мыналар белгілі:
– осы операцияда орындалатын өлшем: ;
– орындалатын өлшем шақтамасы: мм;
– орындалатын өлшем шек өрісі ортасының координатасы: мм;
– алдыңғы өлшем, оның номинальды өлшемі белгісіз және өлшемдік
тізбекті есептеу кезінде анықталады;
– алдыңғы өлшемнің шақтамасы:мм;
– алдыңғы өлшем шек өрісі ортасының координатасы: мм;
– 301 беттің 1501 қатысты осьтестігі: мм;
– 303 беттің 1501 қатысты осьтестігі: мм;
– тұйықтаушы буын (осы операциядағы әдіп), өлшем тізбегін шешу
кезінде анықталады.
Бұл технологиялық өлшем тізбегі алдыңғы есептегі сияқты тізбекте және
сол формулалармен анықталады:
1) Осы операциядағы ең аз әдіптің шамасы келесі формуламен анықталады:
, (4.27)
мұндағы – алдыңғы қайта өтулегі тегіссіздіктер биіктігі,мм;
– алдыңғы қайта өтулегі беттік ақаулар тереңдігі,мм.
Онда мынаны аламыз:
мм
2) Тұйықтаушы буынның (әдіп) шек өрісінің ортасының координатасын келесі
формуламен анықтаймыз:
, (4.28)
мм
3) Тұйықтаушы буынның (әдіптің) шек өрісін (шақтамасын) келесі
формуламен анықтаймыз:
, (4.29)
4) Тұйықтаушы буынның номинал мәні мына формуламен анықталады:
, (4.30)
мм
5) Тұйықтаушы буынның жоғарғы және төменгі ауытқуының және оның ең үлкен
мәнін мына формуламен анықталады:
, (4.31)
мм,
, (4.32)
мм
Тұйықтаушы буынның толық мәні : .
Онда әдіптің ең үлкен өлшемі мына түрде анықталады:
, (4.33)
мм
6) Келесі қатынастан алдыңғы өлшемнің номиналды өлшемі анықталады:
, (4.34)
мм
Термиялық өңдеу кезіндегі күю және шақтамаға дейінгі мән :
Енді келесі өлшемді технологиялық тізбек 4.8 суретте көрсетілген .
Сурет 4.8 – Өлшемді технологиялық шынжыр (қара қайрау)
Белгілі:
– берілген операцияның орындалатын өлшемі: ;
– орындалатын өлшемнің шақтамасы: мм;
–орындалатын өлшемнің шақтама жолы ортасының координатасы
мм;
– Алдыңғы қатарлы өлшем, оның номиналды өлшемі ;
– алдыңғы қатарлы шақтама өлшемі; мм;
–алдыңғы қатарлы шақтама өлшемінің өріс ортасының координатасы:
мм;
– өстестік 301 беттің 1501: мм;
– өстестік 300 беттің 1501-ге қатынасы: мм;
– тұйықтаушы буын өлшемді тізбекті шешу кезінде анықталады.
Берілген өлшемді технологиялық тізбектің есептелуі дәл алдыңғы есептелу
барысы және формулалары арқылы есептеледі:
1) Бұл операциядағы әдіптің ең аз өлшемі мына формула бойынша
анықталады:
, (4.35)
мұнда – алдыңғы қатарлы әрекетте пішіннің тегіс еместік
биіктігі, мм;
– алдыңғы қатарлы әрекетте ақаулы беттік қабаттың тереңдігі,
мм.
Сонда:
мм
2) Тұйықталған буынның (әдіп) шақтама белбеу ортасының координатасы мына
формула арқылы анықталады:
, (4.36)
мм
3) Тұйықталған буынның (әдіп) белбеу сейілуі (шақтама) мына формула
арқылы анықталады:
, (4.37)
мм
4) Тұйықталған буынның (әдіп) номиналдық мәні мына формула арқылы
анықталады:
, (4.38)
мм
5) Тұйықталған буынның (әдіп) үстінгі және астынғы ауытқуы және де оның
ең үлкен мәні мына формулалар арқылы анықталады:
, (4.39)
мм,
, (4.40)
мм
Тұйықталған буынның (әдіп) толық мәні шығады: .
Сонда әдіптің ең үлкен өлшемі былай анықталады:
, (4.41)
мм
6) Алдыңғы қатарлы өлшемнің номинальді өлшемі келесі байланыстан
анықталады:
, (4.42)
мм
Угарды санаумен ортакелкі шамамен акуалга әкелсек, болады:
4.10 Кесу режимінің есебі
Кесу режимі кесу тереңдігімен, беріліспен , кесу жылдамдығымен , кесу
күшімен және кесу қуатымен анықталады.
Кесу режимінің тағайындалуы және есептелуі технологиялық процесс кезінде
маңызды рөл атқарады.Олар алынатын беттің дәлдігіне, сапасына ,
өнімділігіне және бағалануына әсер етеді.
Кесу режимінің элементтерін тағайындау кезінде өңдеу түріне,типіне,құрал
өлшеміне , кесу бөлігінің материалына, дайындама жағдайына байланысты
болады [9].
4.11 Технологиялық процестің операцияларын нормалау
4.11.1 115Дөңгелекажарлағыш операция кезіндегі кесу режимінің
есептелінуі
Моделі 3М175 білдегінде білік тістегерішін өңдеудің соңғы өңдеуі жүзеге
асады.
Бір саты үшін есептелу жүргізіледі, ол есептелу Ø120к6 үшін.
Келесі берілгендер белгілі:
1) ажарлау диаметрі мм;
2) ажарлау ұзындығы мм;
3) алдын ала өңдеуден кейінгі кедір-бұдырлық мкм;
4) біржолата өңдеуден кейінгі кедір-бұдырлық мкм;
5) алдын ала өңдеу кезіндегі жағына әдіп мм;
6) біржолата өңдеу кезіндегі жағына әдіп мм;
7) Әр жұмыстық жүріске өңдеу бойлық беріс және көлденең беріс арқылы
жүргізіледі.
Есептелу өндегіш құралды таңдаумен басталады (ажарлау шеңбері). Бойлық
берістік сырттық ажарлау, мкм, конструкциялық қоспалық болат HRC50
үшін келесідей сипаттамалары бар ПВК 24А40НСМ25К8 35мс ажарлау шеңберін
қолдану ұсынылады:
ПВК – шеңбер типі – коничестік бунауы бар түзу пішіндік шеңбер;
24А – шеңбердің қажақты түйіршігінің материалы – ақ электрокорунд;
40Н – түйіршіктілік мөлшері мен индексі;
СМ2 – қажақты құралдың қаттылығы – орташа жұмсақ 2;
5 – шеңбер құрылымы №5;
К8 – қажақты түйіршік біріктірмесі – керамикалық.
Қайсысында қолданылатынына байланысты білдектің бейімділік учетымен
шеңбер өлшемі таңдалады:
- шеңбер диаметрі мм;
- шеңбер ені (биіктігі) мм;
- шеңбердің қондыру тесігінің диаметрі мм.
Бойлық беріс әдісімен дөңгелек сырттай ажарлау процесінде келесі
элементтер қаралады және есептелінеді:
1) Ажарлауыш шеңберінің бас қозғалыс кесуі - айналу жылдамдығы мына
формуламен анықталады:
, (4.43)
мұнда – ажарлауыш шеңберінің диаметрі;
– шеңбердің айналу жиілігі білдектің паспорттық берілгендерінен
алынады, дөңгелек ажарлауыш білдек моделі 3М175 обмин үшін.
Сонда:
мс
Есептелінгеннен көретініміз, ажарлауыш шеңбердің айналу жылдамдығы
керекті диапазон шегінде (до 35мс) жатыр.
2) Дайындаманың айналма қозғалыс жылдамдығы – шеңберлі беріс қозғалысы
құрайды:
- алдын ала өңдеу үшін ммин, ммин аламыз;
- біржолата өңдеу үшін ммин, ммин аламыз.
3) Шеңберлі беріс қозғалысының алынған жылдамдығынан шығатын
дайындаманың айналу жиілігі мына формуламен анықталады:
, (4.44)
мұнда – дайындаманың айналма қозғалысының жылдамдығы;
– ажарлауға саты диаметрі, мм.
Сонда:
- алдын ала өңдеу кезіндегі дайындаманың айналу жиілігі:
обмин;
- біржолата өңдеу кезіндегі дайындаманың айналу жиілігі:
обмин.
Білдек дайындама айналу жиілігінің сатысыз реттеуіне мүмкіншілік беруіне
байланысты келесі мәндері алынады: обмин, обмин.
4) Бойлық беріс мәні анықталады – дайындамамен столдың қайтарма-түспелі
жылжуы, келесі тәуелділікпен:
, (4.45)
мұнда – ажарлаудың мінезіне тәуелді коэффициент (алдын ала
немесе соңғы):
- алдын ала өңдеу ;
- біржолата ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Берілген дипломдық жоба орта сериялық өндірістегі жағдайында соташық
дайындаудың технологиялық процесін жобалау үшін арналған.
Жобада көтергіш техникалық жағдайларға талдау, тетіктің
конструкциясының технологиялылығының талдауын жүргізу, негіз технологиялық
процесті талдау керек, оның әлсіз жақтарын тауып, өнімділігі жоғары және
қазіргі заман құрал-жабдығы мен өңдеу әдістерін пайдаланып, шындалған
технологиялық процесті ұсыну керек. Өңдеу әдібі мен операция аралық
өлшемдерді және де барлық технологиялық операцияларға кесу режимдерін
есептеу керек. Конусты тіс тегергіштерге қисық сызықты тістерді кесуге
арналған құрал-жабдық пен арнайы кесу құралын жобалау керек. Отырғызу
беттердің қалыптарының ауытқулары мен радиальды ауытқымаларын анықтау үшін
бақылау текшесін жобалау керек.
Аннотация
Данный дипломный проект посвящен разработке технологического процесса
изготовления штока в условиях среднесерийного производства.
В проекте приведен анализ технических условий на гидроцилиндр, анализ
конструкции технологичности детали, проанализирован базовый технологический
процесс, выявлены его слабые стороны и предложен усовершенствованный
технологический процесс с применением более производительного и
современного оборудования и методов обработки.
Разработана планировка участка механической обработки и мероприятия по
охране труда и техники безопасности.
Рассчитаны выбросы вредных веществ на участке изготовления вала.
Предложены мероприятия по утилизации и ликвидации промышленных отходов.
Выполнено технико-экономическое обоснование проекта.
Мазмұны
Кіріспе
7
1 Дипломлық жобаны жасау үшін бастапқы ақпарат
8
2 Жалпы жағдайлар
9
2.1 Өндіріс объектісінің қызметтік тағайындалуы
9
2.2 Өндіріс түрін анықтау
9
3 Бұйымды құрастырудың технологиялық процесі 11
3.1 Бұйымның қызметтік тағайындалуына техникалық талаптар мен
дәлдік нормаларының сәйкестік талдауы 11
3.2 Бұйымның қажет дәлдігіне қол жеткізу әдістерін таңдау 11
3.3 Бұйым конструкциясының технологиялылығын талдау 15
3.4 Бұйым дәлдігін технологиялық бақылау әдістері мен
жабдықтары
16
3.5 Құрастыру схемасын жобалау
17
4 Тетікті дайындаудың технологиялық процесі
18
4.1 Тетіктің қызметтік тағайындалуы мен конструктивті
ерекшеліктері
18
4.2 Тетіктің конструкциясының технологиялылығын талдау 19
4.3 Тетікті дайындауға техникалық жағдайларды талдау
20
4.4 Тетікті дайындаудың қолданыстағы технологиялық процесті
талдау 20
4.5 Дайындаманы таңдау. Келтірілген шығындардың минимумы
бойынша дайындаманы таңдаудың алдын-ала
техникалық-экономикалық бағасы
21
4.6 Тетік бетін өңдеудің әдістерін таңдау
24
4.7 Тетік сапасын техникалық бақылаудың әдістері мен
жабдықтарын таңдау
25
4.8 Технологиялық негіздерді таңдау. Тетікті дайындаудың
маршрутты және операциялы технологиялық процесін жобалау.
25
4.9 Технологиялық процестің өлшемдік талдауы. Әдіптерді есептеу.
27
4.10 Кесу режимдерін есептеу
35
4.11 Технологиялық процестің операцияларын нормалау.
35 4.12 Технологиялық процесс операциясының қалыптасуы
45 5 Технологиялық әбзелді есептеу және жобалау
50 5.1 Фрезерлік білдектің құрал-жабдықтарын
есептеу және жобалау 50
6 Арнайы кесу құралдарын жобалау
53
6.1 Сатылы тесікті өңдеу үшін комбинирленген үңгіні есептеу және
жобалау.
53
7 Тетікті дайындау бойынша бөлімшені есептеу, сәйкес орналастыру
және жоспарлау.
55
7.1 Негізгі құрал-жабдық санын есептеу.
55
7.2 Ауданды есептеу және құрамын анықтау
56
7.3 Ғимарат түрін таңдау
57
7.4 Бөлімшені технологиялық жоспарлау
57
8 Өндірістік экология
59
8.1 ЖШС Құрылысмет зауыты қоршаған ортасының күйін талдау 59
8.2 Соташық жасау үшін жылдық зиянды заттарды есептеу. 62
8.3 Қалдықтарды жою
65
9 Еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы
67
9.1 Кәсіптік аурулар мен жарақаттануды талдау
67
9.2 Еңбек жағдайын жақсарту бойынша шараларды жасау
71
9.3. Жалпы алмасудың желдету кезінде ауаның қажетті
санын есептеу
72
9.4 Қауіпсіздік техникасы
75
10 Жобаның техникалық-экономикалық негізделуі
79
10.1 Жобаның техникалық-экономикалық негізделуіне
бастапқы берілгендер
79
10.2 Өндіріс түрін анықтау және өндіріс процесін ұйымдастыру
79
10.3 Негізгі қорлар мен амортизациялы шығарылымдарлың құнын
анықтау
85
10.4 Жұмысшылардың еңбек ақысын есептеу
87
10.5 Материалдарға қажеттілікті есептеу
92
10.6 Құрал-жабдықты пайдалану мен ұстау үшін шығындарды есептеу
(ҚПҰШЕ)
97
10.7 Бұйымның өзіндік құнын есептеу
99
10.8 Техникалық-экономикалық көрсеткіштерді есептеу
100
Қорытынды 101
Қолданылғын әдебиеттер тізімі
102
А қосымшасы
Б қосымшасы
Кіріспе
Машина жасауда техникалық процесс машиналардың конструкциясын
жақсартумен ғана емес, олардың өндірісін технологиясын үздіксіз
жетілдірумен де сипатталады.
Өндіріс тиімділігі, оның техникалық прогресі, шығарылатын өнім сапасы
өндіріс дамуына, жаңа құрал-жабдықты, машиналарды, білдектерді және
аппараттарды пайдалануға және техникалық-экономикалық талдауды енгізуге
байланысты болады.
Қазіргі берілген уақытта аз шығындана отырып, машинаны сапалы дайындау
керек, өнімділігі жоғары, жабдық, құрал, технологиядық әбзел, өндіріс
процестерін механизациялайтын жабдықтарды пайдалану керек.
Қабылданған өндіріс технологиясынан шығарылатын машиналардың ұзаққа
төзімділігі мен сенімділігі және де оларды пайдалану кезіндегі шығындары
тәуелді болады. Өңдеудің жаңа технологиялық процестерінен және әдістерінің
дамуы көбірек жетілдендірілген машиналарды жасауға, олардың өзіндік құнының
төмендеуіне және дайындауға еңбекті шығындауды азайтуға әкеледі.
Көтергіштердің соташықтар тетігі Құрылысмет зауытында дайындалады.
Шығарылымның жылдық бағдарламасы дана. Берілген тетіктің қолданыстағы
дайындау технологиясы жетілдендірілмеген және бірқатар ақаулары бар.
Бұл дипломдық жоба соташық жасаудың бар жаңа процесінің негізінде
жасауға және негіз технологиялық процесін талдауға арналған.
Жетілдендірілген технология бұйымды шығарудың жылдық бағдарламасын есепке
алып, берілген зауыттың жағдайларына бейімделген.
1 Дипломдық жобаны жасау үшін алғашқы ақпараттар
Соташық механикалық өңдеудің технологиялық процесін жобалау үшін алғашқы
берілгендер:
– тетік сызбасы;
– түйіннің құрастырма сызбасы;
– тетік пен құрастырама түйініне техникалық жағдайлар;
– бұйымды дайындаудың негіз технологиялық процесі;
– қарастырылып отырған бәсеңдеткіш түйінін құрастырудың технологиялық
процесі;
– тетік шығарудың жылдық бағдарламасы; берілген дипломдық жобада
дана берілген.
Соташық дайындау технологиясын жасау кезінде Құрылысмет зауытының
дайындау өндірісінің мүмкіншіліктері және технологиялық құрал-жабдық пен
әбзелмен сайлануы есепке алынады. Жобалау кезінде берілген зауытта
зерттелген жетекші және анықтамалық ақпаратты пайдалану ұсынылады.
2 Жалпы жағдайлар
2.1 Өндіріс объектісін қызметтік тағайындау
Соташық гидроцилиндр ішіне кіреді, ал ол көтергіштін ішіне кіреді.
ТКУ МЕСТ 25843-83 забой қуатталынған көтергіштері тау-кен жұмыстар
кезінде жұмыс ауданды көтеріп тұрады, олар қуаты 1,82–3,41м.
2.2. Өндіріс түрін анықтау.
Тетікті шығару үдеуін осы формула арқылы анықтайық [1]:
, (2.1)
мұнда: – бір ауысымды өнеркәсіп жұмысының, негізгі жылдық фонд
уақытының жұмысы сағат;
– бөлшек шығарылымының жылдық көлемі, 3000 дана.
сонда:
(2.2)
Өндіріс типі дегеніміз – комплекстік техникалық мінездемесі мен машина
жасау өндірісінде экономикалық организациялық ерекшеліктер анықталуын
айтамыз. Жұмыс орны сандарына бір ай орындалуына жататын барлық
технологиялық операциялар сандары қатынастарының ең негізгісі, өндіріс
мінездемесі болып табылады.
Формула арқылы станок сандарының есебін анықтап, операция қажеттілігін
есептейміз:
, (2.3)
осындағы: – операция орындалуына даналық уақыты;
– құрал – жабдық коэффицентінің нормативі, қабылданған
Алынған станок санының есептік белгілерін жақын тұтастыққа
дөңгелектейміз, – қабылданған жұмыс орнының саны. Шығын есебін 2.1.
кестеге енгіземіз.
Құрал – жабдық коэффицент тиегішін мына формуламен анықтаймыз:
,
(2.4)
осындағы: – станок санының есебі;
– қабылданған жұмыс орнының саны.
Шығын есебін 2.1 кестеге енгіземіз.
Мына формуламен операция саны мен бір жұмыс орнын орындалуын анықтаймыз:
, (2.5)
осындағы: – құрал – жабдық тиегішінің нормативті коэффиценті;
– құрал –жабдық тиегішінің фактілік коэффиценті.
Шығының 2.1. кестеге енгіземіз.
2.1.Кесте
Операция есебінің бекіту коэффиценті
Наименование операции ,
мин
Фрезерлі-центрлік 17,96 0,01 1 0,01 8
Токарлық 22,2 0,02 1 0,02 4
Фрезерлі 4,8 0,001 1 0,001 80
Бұрғылау 23,4 0,02 1 0,02 4
Ажарлау 5,2 0,001 1 0,001 80
Барлығы
МЕСТ 3.1108 – 74 сәйкес өндіріс түрінің есебін операциялар коэффиценті
сипаттайды, ол ай бойы бөлімшелер арқылы орындалатын немесе орындалуға
жататын әртүрлі технологиялық операциялардың жұмысшы орындар санына
қатынасын көрсетеді:
, (2.6)
осындағы: – операция орындалуының суммалық саны;
– жұмыс орнының жалпы саны.
қабылдаймыз:
Кз.о.= = 6,72 (2.7)
Сонымен, операция бекіту коэффицентінде өндіріс типі – ірі сериялық
болып келетіндіктен оны қабылдаймыз.
3 Бұйымды құрастырудың технологиялық процессі
3.1 Техникалық талаптар және дәлдік нормаларының бұйымның және тетіктің
қызметтік тағайындалуына сәйкестігін сараптау
Бұйым және тетіктің техникалық талабына және дәлдігіне сараптау олардың
қызметтік тағайындалуына байланысты орындалады.
Соташық қажетті шеңберлік күшті беру үшін берік болуы тиіс,
кинематикалық дәлді, бір қалыпты және жұмыс кезінде шумсыз, қызған кезде
ілініп қалмауы тиіс. 8 дәлдік дәрежедегі цилиндрлі жұпқа келесі талаптар
қойылады [5]:
- дөңгелектердің айналу осьтерінінің қиылыспауының мүмкіндік шамасы,
яғни, ось аралық шаманың мүмкіндік ауытқуы мм;
- тісті берілістегі кепілдендірілген бүйір саңылауы мм;
- жанасу ізі биіктігі бойынша 50% кем емес, ұзындығы бойынша 60% кем
емес.
Гидроцилиндр бәсеңдеткішіне келесі талаптар қойылады:
– суммалы осьтік керілісті төсеніштермен реттеу және шектерде ұстау
керек: кіру білігін үшін 0,08÷0,12 мм; аралық білік үшін 0,3÷0,6 мм;
шығыс білігінде 0,15÷0,18 мм;
– құрастылған бәсеңдеткіште біліктер қолмен жеңіл, бір ырғақпен және
қысылмай бұрылуы қажет;
– біліктердің айналу осьтерінің тірек жазықтықтарына қатысты параллель
еместігі 100 мм ұзындықта 0,1-ден аспау керек;
– подшипниктер мен қақпақтарды МЕСТ 21150-87 Литол-24 майымен 60%
толтыру керек;
– бәсеңдеткіш және қақпақтың ашылу бетін Герметик пастасымен тығыздау
қажет;
– бәсеңдеткішті МЕСТ 23652-79 ТАД 17И майымен қарау көзінің орташа
деңгейіне дейін толтыру;
– ауа-тығынды орнату алдында сүзгі бөлігін ТАД 17И майға батыру қажет;
– шлицті қосылыстарды пресс-солидолмен МЕСТ 4366-76 жағу керек;
– әрбір редуктор орындалуының белгіленуін негізгі құрастырушы құжат
бойынша 20-ші шрифтпен Пр3 МЕСТ 26.020-80 бояумен, эмаль НЦ-132 қызыл МЕСТ
6631-74 6.В5 екі жақтан маркирлеу керек;
– сыртқы беттерді қаптау, эмаль НЦ-132П сары МЕСТ 6631-74 6.В5.
3.2 Бұйымның қажет дәлдігін қамтамасыз ету тәсілдерін таңдау [4]
Құру процесінде машинаның қажет дәлдігі технологиялық өлшемді тізбелер
арқылы түзіледі. Дөңгелектің айналу осімен бірге тістегеріштің бөлгіш конус
биіктігінің шақтамалы ығысуын тексеру керек құрастырмалы өлшемді тізбе,
яғни тістегеріштің тісті тәжінің осьтік ығысуы байқалады. Өлшемді тізбе 3.1-
ші суретте көрсетілген [4].
Сурет 3.1. Құрастырмалы өлшемді тізбе
Осы өлшемді тізбенің есептелу тәсілі құралатын түзілімнің құрастырмалы
сызбасынан көрінеді. Бұл реттеу тәсілі болып табылады.
Тізбені есептеуге арналған бастапқы мәліметтер 3.1-кестеде келтірілген.
Кесте 3.1
Құрастырмалы өлшемді тізбені есептеуге арналған бастапқы мәліметтер
Буын Мөлшер, мм ESAi, мм EIAi, мм ТАi, мм ЕсАi, мм
А1 0 +0,0125 -0,0125 0,025 0
А2 0 +0,015 -0,015 0,03 0
А3 0 +0,012 -0,0125 0,025 0
А4 234,25 +0,04 -0,04 0,08 0
А5 90 0 -0,25 0,25 -0,125
А6 75 0 -0,3 0,3 -0,15
А7 74 0 -0,3 0,3 -0,15
А8 50 0 -0,2 0,2 -0,1
А9 0,1 +0,03 -0,03 0,06 0
А10 50 0 -0,2 0,2 -0,1
А11=Ак 0
А12 30 +0,08 -0,08 0,16 0
А13 603,35 +0,22 -0,22 0,44 0
АΔ 0 +0,06 -0,06 0,12 0
Осы тәсілдің мәні: тұйықтаушы буынның қажет дәлдігі қайырушы деп
аталатын алдын ала таңдалған өлшемдердің біреуінің мөлшерін арнайы өзгерту
арқылы түзіледі. Осы өлшемді тізбедегі қайырушының ролі ретінде төселгіш
жиыны болады. Осы жағдайда өлшемді тізбеге жататын тетіктер осы өндіріс
жағдайларына экономикалық түрде сәйкес шақтамалармен дайындалады.
Өлшемді тізбені есептеу келесі тәртіппен жүргізіледі:
1) Тұйықтаушы буынның қателігі келесі формуламен анықталады:
, (3.1)
2) Қайыру мөлшері келесі формуламен анықталады:
(3.2)
мәні келесі шартты қанағаттандыруы қажет:
(3.3)
Тм.к..=0,06 мм деп алынады, сонда:
мм
3) Тұйықтаушы буын қателігінің шақтама өрісі ортасының координатасы
келесі формуламен анықталады:
, (3.4)
мм
4) болғандықтан, тұйықтаушы буын қателігінің қайыру мәнінің шақтама
өріс ортасының координатасын келесі формуламен анықтау қажет:
, (3.5)
мм
5) Қажет компенсация мөлшерінің шекті мәндері келесі формуламен
анықталады:
, (3.6)
мм,
, (3.7)
мм
6) Төселгіштің қажет саны анықталады, ол үшін бір төселгіштің қалыңдығы
қажет: мм. Төселгіш саны келесі формуламен анықталады:
, (3.8)
Білік-тістегеріштің айналу осімен бірге дөңгелектің бөлгіш конус
төбесінің шақтамалы ығысуын тексеру қажет келесі құрастырмалы өлшемді
тізбе, яғни дөңгелектің тіс тәжінің осьтік ығысуы байқалады. Өлшемді тізбе
3.2-ші суретте келтірілген.
Сурет 3.2 – Құрастырмалы өлшемді тізбе
Тізбені есептеуге қажет бастапқы мәліметтер 3.2-ші кестеде келтірілген.
Кесте 3.2
Құрастырмалы өлшемді тізбені есептеуге арналған бастапқы мәліметтер.
Буын Мөлшер, мм ESAi, мм EIAi, мм ТАi, мм ЕсАi, мм
В1 0 +0,0125 -0,0155 0,025 0
В2 0 +0,0125 -0,0155 0,025 0
В3 0 +0,0125 -0,0125 0,025 0
В4 0 +0,015 -0,015 0,03 0
В5 15 +0,055 -0,055 0,11 0
В6 0
В7 93 0 -0,25 0,25 -0,125
В8 142 0 -1 1,0 -0,5
В9 148,7 +0,2 -0,2 0,4 0
В10 398,7 +0,18 -0,18 0,36 0
ВΔ 0 +0,06 -0,06 0,12 0
Осы өлшемді тізбені шешу тәсілі құралатын түзілімнің құрастырмалы
сызбасынан көрінеді. Бұл реттеу тәсілі болып табылады.
Расчет размерной цепи производится в следующем порядке:
1) Тұйықтаушы буынның қателігі келесі формуламен анықталады:
, (3.9)
мм
2) Қайыру мөлшері келесі формуламен анықталады:
(3.10)
мәні келесі шартты қанағаттандыруы қажет:
(3.11)
Тм.к..=0,06 мм деп алынады, сонда:
мм
3) Тұйықтаушы буын қателігінің шақтама өрісі ортасының координатасы
келесі формуламен анықталады:
, (3.12)
мм
4) болғандықтан, тұйықтаушы буын қателігінің қайыру мәнінің шақтама
өріс ортасының координатасын келесі формуламен анықтау қажет:
, (3.13)
мм
5) Қажет қайыру мөлшерінің шекті мәндері келесі формуламен анықталады:
, (3.14)
мм,
, (3.15)
мм
6) Төселгіштің қажет саны анықталады, ол үшін бір төселгіштің қалыңдығы
қажет: мм. Төселгіш саны келесі формуламен анықталады:
, (3.16)
3.3 Бұйым құрылысының технологиялығын талдау
Гидроцилиндр құрылысы жеткілікті түрде технологиялық болып табылады.
Құрылыс механикаландырылған және автоматтандырылған қолданумен бірге
түзілім бойынша құруды жүргізуге мүмкіндік береді, пайдалану процесінде тез
қажитын тетіктерді айырбастауды қамтамасыз етеді.
Құрастырмалы бірліктер және гидроцилиндр тетіктері өзара ауыстырымды,
осының әсерінен тез қажитын бөліктерді жылдам түрде құру және айырбастау
қамтамасыз етіледі. Ол редукторды пайдалануға жақсы әсерін тигізеді [7].
Гидроцилиндр құруды жүргізгенде құндық осьтік саңылауларды қамтамасыз
ету және оларды төселгіш жиыны көмегімен реттеу технологиялық емес болып
табылады. Ол осы гидроцилиндр еңбек сыйымдылығын және құру уақытын
жоғарылатады.
3.4 Бұйым дәлдігін технологиялық бақылаудың әдісі мен тәсілі
Құру цехтарындағы бақылау түзілім мен бұйымды құру процесінде және құру
соңында жүргізіледі. Құру сапасының негізгі бақылауы құрастырушы-
жұмысшылармен жүргізіледі. гидроцилиндр құру процесінде 3.1-ші пункте
көрсетілген техникалық талаптар тексерілуі тиіс.
Котергіш-гидроцилиндр конус жұбын құру кезінде арнайы құралдармен
өлшенетін түзуші саңылауларды бақылау маңызды болып табылады. Құру
операциясындағы жалпы бақылау ТББ (ОТК) бақылаушыларымен жүргізіледі.
Гидроцилиндрмен құрудың технологиялық процесінің қорытынды бақылау
операциясы арнайы текшелерде сынау болып табылады. Осыдан кейін
редуктордан, құрастырмалы бірліктерден май ағызып алынады және олардың
тексерілуі жүргізіледі [6].
Гидроцилиндр қолданылмалы болады, егер ол келесі талаптарды
қанағаттандыратын болса:
– шомылғыштағы майдың қызып кетуі гидроцилиндр жұмысының номиналды
жүктемесі кезінде айналадағы ауа температурасынан жоғары 50оС-ден аспауы
керек;
– мойынтірек температурасы айналадағы ауа температурасынан жоғары 80оС-
ден аспауы тиіс;
– жұмыс істеп тұрған редуктордағы шу төмен болуы тиіс, тығыздаулар майды
өткізбеуі тиіс;
– сынау соңында электрқозғалтқыштың қызуы 100оС-ден аспауы қажет.
Күш берілістің дұрыс және ұзақ жұмыс істеуі үшін тістердің бүйір
беттеріндегі түйісу дақтарының орналасуы және мөлшері маңызды болады.
Түйісу дағын төмендету тіс беттерінің бөлек бөлікшелерінде жүктемелердің
шоғырлануына және тістердің жоғарғы қажуына әкеледі. Тістердің түйісу
дағының белгілі бір тістің бүйір бетінің жиегіне ығысуы бір беттік
жүктемеге, жоғарғы қажу және тістер бояуының кетуіне әкеледі. Құрылған
тістердің дұрыстығын бояу бойынша тексереді, ол үшін бір дөңгелектің
тістерін бояумен жағады және соның көмегімен екінші дөңгелекті тексереді.
3.5 Құру схемасын дайындау
Бұйым құрылысы зерттелгеннен кейін, құрастырмалы бірліктер мен
тетіктердің өзара байланысы орнатылғаннан кейін, қажет дәлдікке жетудің
әдістері мен тәсілдері орнатылғаннан кейін және өлшемдер мен олардың
шақтамаларын түзету жүргізілгеннен кейін жүргізілген өлшемді талдаудың
нәтижелерін қолданып, бұйым құрудың тәртібін жасау қажет. Осы диплом
жобасының шегінде редуктордың бөлек түзілімін – конус жұбын құру схемасы
жасалады.
Көтергіш жұбын құру процесі қарапайым, оны бөлек түзілімдерге бөлуге
болады. Жалпы және түзілімдік құру орнықты элементті іздеуден басталады,
құру осы элементтен басталады. Көтергіш жұбын құру кезінде орнықты элемент
редуктор корпусы болып саналады. Құру кезінде келесі екі негізгі түзілімді
ерекшелеуге болады: орнықты элементі білік-тістегеріш болатын құрастырудағы
тез жүретін білік және орнықты элементі білік-тістегеріш болатын аралық
білік [11].
Машинаны құру тәртібіне құру процесінің ұйымдастырылуы әсер тигізеді.
Конус жұбын құру бригадалы тәсіл бойынша жүргізіледі. Осы тәсіл бойынша
құру жұмысшылар бригадасымен жүргізіледі. Бригадада жұмыстың кейбір бөлінуі
бар: бір топ жұмысшылар тез жүретін білікті құру бойынша жұмыс істейді, ал
басқалары аралық білікті құрады, үшіншілері конус жұбын құрастырады және
оны редуктор корпусына орнатады. Бұл құру сапасын және еңбек өндірісін
жоғарылатады.
Құру процесі тәртібінің графикалық бейнесі құру схемасы болып табылады.
Көтергіш жұбын құрудың жалпы схемасы курстық жобаның графикалық бөлігінің 4-
ші парағында көрсетілген.
4 Тетікті дайындаудың технологиялық процесі
4.1 Тетіктің қызметтік тағайындалуы және құрылымдық ерекшеліктері
Соташық тетігі гидроцилиндрдын екі беттер арасындағы күш және берілісі
үшін қолданылады. Тетіктің құрылысы оның қызметтік тағайындалуымен тікелей
байланысты. Тетік әр-түрлі беттері бар пішіні сатылы болып келетін айналу
денесі тәріздес болады [6].
Тетіктің құрылысында келесі ерекшеліктерді атап көрсетуге болады:
– біліктің бір бетінде Ø100 мм кілтекті ойық бар, ол кілтек арқылы
электрқозғалтқыш біліктен білік-тістегерішке айналысты және айналу моментін
беруге керек; айналу моментінің мәні кілтекті қосылысты пайдалануға және
шлицтік қосылысты пайдаланбауға мүмкіндік береді, өйткені ол қымбатқа
түседі;
– ең үлкен дәлдігі бар екі тегіс цилиндрлік беттер Ø120к6 және Ø110к6
редукторда білік-тістегеріш орнығатын мойынтіректерді жөндеу үшін
қолданылады; осы беттердің біреуінде Ø110к6 әрлеуге арналған бөлікшесі
болады; ол беттің жоғары тазалығын қажет ететін тығыздауды қондыру үшін
арналады;
– оң шетжақта конусты фаскасы бар бұрандалы тесігі болады, ол бір
уақытта орталық тесіктің орнығы және тіс кесу операциясының бекітуші
элементі ретінде қызмет етеді;
Соташық пайдалану кезінде тістердің беріктігіне, кесумен өңделуіне,
кескіш құралдың тұрақтылығына, термоөңдеу кезіндегі деформацияға, беттердің
кедір-бұдырлық параметріне әсерін тигізетін материалды дұрыс таңдау қажет.
Осы тетік құрылымдық легірленген жоғары сапалы болаттан жасалады, оның
маркасы 20Х2Н4А МЕМСТ 4543-71. Материалдың механикалық және физикалық
қасиеттері 4.1-ші кестеде, ал химиялық құрамы 4.2-кестеде келтірілген.
Кесте 4.1
20Х2Н4А МЕМСТ 4543-71 болаттың физикалық-механикалық қасиеттері
Созылуға Ағу беріктікҚатыстық ұзару, Бриннель Соққылы тұтқырлық,
беріктік шегі,шегі, МПа % бойынша кгс мсм
МПа қаттылық
+20 -20
1128 532 10 285 8 ––
Кесте 4.2
20Х2Н4А болаттың химиялық құрамы
Химиялық элементтердің құрамы, %
Көміртегі ,С Кремний, Si Марганец, Mn Хром, Cr Никель, Ni
0,17–0,22 0,17–0,37 0,30–0,60 1,25–1,65 3,30–3,7
Таңдалған материал жеткілікті түрде барлық шарттарды
қанағаттандырады. Бұл ұсақ түйіршікті құрылымы және көміртектің төмен
құрамы бар керіштенген болат, осының әсерінен термоөңдеуден кейін қалдық
кернеулерді төмендетуге, шынықтырылған жарықшақтардың түзілу ықтималдылығын
төмендетуге мүмкіндік береді.
4.2 Тетік құрылысының технологиялығын талдау
Механикалық өңдеуге жіберілетін тетіктің құрылысына қойылатын техникалық
талаптар өңдеудің еңбек сыйымдылығын төмендетуге әсерін тигізу қажет,
сонымен қатар дәлдікті, геометриялық өлшемдердің тұрақтылығын және
өңделетін беттердің жоғары сапасын алуға ықпал етеді [7].
Соташық тетігі айналу денесін құрайды. Тетіктің қатаңдығы – білік
тәріздес тетіктердің технологиялығының маңызды көрсеткіші. Ол біліктің
ұзындығын орташа диаметрге қатынасына тең:
(4.1)
Қатынас 12-ден аз болғандықтан, білік құрылысы жеткілікті түрде қатаң
болып саналады, осының әсерінен өңдеу кезінде көп құралды баптауларды және
жоғары өндірісті кесу мәзірлерін қолдануға мүмкіндік береді.
Механикалық өңдеудің ең кіші еңбек сыйымдылығына жету үшін тетік
экономикалық принциптерді сақтау арқылы дайындаманы пішін және өлшем
бойынша дайын тетікке максималды жақындату және пайдалану коэффициентін
жоғарылататын дайындама алудың тәсілдерін қолдануға мүмкіндік ету қажет.
Осы ұсыныстарға толық түрде штамптау тәсілі сәйкес келеді.
Механикалық өңдеудің технологиялық процесін дайындау кезінде бірінші
ретте технологиялық орнықты таңдау сұрағы туады. Соташықты өңдеу кезінде
орнықтырудың негізгі принциптері максималды түрде орындалады. Соташықтаың
негізгі технологиялық орнығы шетжақтардың бірі болып табылады, осылайша
барлық технологиялық операцияларда орнықтардың тұрақтылық принципі
сақталады. Бұл өңдеу процесіне жақсы әсер тигізеді, орындалатын өлшемдердің
дәлдігі, геометриялық формалардың және беттердің орналасуының дәлдігі
жоғарылайды, қателіктер төмендейді.
Сызбамен берілген беттер өлшемінің дәлдігі, олардың қатыстық орналасуы
және беттердің сапа параметрлері өңдеудің дәстүрлі тәсілдерімен үнемді
түрде қамтамасыз етілуі мүмкін.
Осы тетіктегі ең технологиялық емес бет – тесік. Тесікті кесу еңбек
сыйымдылығын қажет ететін операция болып табылады. Осы технологиялық
процесте бұл операция 2Н135 білдегінде бөлетін бастиек көмегімен
жүргізіледі.
4.3 Тетікті дайындауға арналған техникалық шарттарды талдау
Тетіктің сызбасында техникалық талаптардың қатары көрсетіледі: дәлдікке,
бет сапасына, пішінге, беттердің өзара орналасуына және термоөңдеуге
қойылатын талаптар.
Сызбаның талдауы ең жоғары талаптар орнықты және орындаушы беттерге
қойылатынын көрсетті. Мұндай беттерге мойынтіректердің астына орнатылатын
тіреу мойыншалары және басқа беттер жатады. Сызбада барлық сызықтық және
диаметрлі өлшемдер келтірілген, қажет қималар, түрлер бар. Тетіктің
материалы үшін болат 20Х2Н4А термоөңдеу дұрыс таңдалған – керіштену
тереңдік мм, сердцевина .
Соташық қойылатын талаптарды талдайық:
– тіреу мойыншалардың цилиндрлік және шеңберлік шақтамасы Ø120к6 және
Ø110к6 0,01мм-ден көп емес;
– беттің осьтестік шақтамасы Ø120к6 бетке қатысты Ø110к6 0,04мм-ден көп
емес;
– кілтекті ойықтың бүйір бетінің параллельдік шақтамасы білікке қатысты
0,02мм-ден көп емес;
– кілтекті ойықтың бүйір бетінің параллельдік шақтамасы білікке қатысты
0,05мм-ден көп емес;
– мойынтірек астына білік-тістегеріштің орнық мойыншалар беттерінің
осьтестік емес шақтамасы 0,01мм-ден көп емес;
– орнық мойыншалардың сопақтығы және конустығы диаметр бойынша
шақтаманың жартысынан аспауы қажет.
Сызбада көрсетілген техникалық талаптар тісті дөңгелектерге қойылатын
талаптарды толық қанағаттандырады.
4.4 Тетікті дайындау технологиялық процесінің талдауы
Талдау мақсаты базалы технологиялық процестің кемшіліктерін табу.
Соташық механикалық өңдеу технологиялық процесін талдай отырып келесі
қорытындылар жасалды.
Соташық алу үшін дайындама ретінде прокат Ø250 мм және ұзындығы 320 мм
болады. Білік мойыншалар диаметрінің ауытқуы және конусты болуынан осы
дайындама материал пайдаланудың төмен коэффициентімен (), механикалық
өңдеуге кететін үлкен припусктармен сипатталады, осының әсерінен уақыт
шығыны көп болады, еңбек сыйымдылығы жоғарылайды, еңбек өндірісі
төмендейді. Осы кемшіліктерді жою үшін дайындама алудың тәсілін өзгерту
қажет. Дайындама пішінін дайын тетік пішініне жақындату керек. Дайындама
ретінде ГКМ арқылы алынатын соғылманы қолдану тиіс.
Көптеген операцияға орнық ретінде білік осі және шетжақтың біреуін
қолданады. Осылайша орнық тұрақтылығының принципі сақталады. Технологиялық
орнықты дайындау 163 үлгісі бар жону-бұрамакескіш білдекте жүргізілетінін
айта кету қажет. Осы операцияда шетжақтарды кесу және орталық ұяларды
бұрғылау жүргізіледі. Дайындама үшжұдырықшалы патронда бекітіледі, операция
қайта орнату арқылы жүргізіледі, осының әсерінен операция орындаудың уақыты
және өңдеу қателігі жоғарылайды. Жоғарыда аталғаннан технологиялық орнықты
алу үшін негізінен фрезерлі-орталық білдекті МР-73М қолдану керек екені
шығады (шетжақтарды фрезерлеу және орталық тесіктерді тесу үшін).
Содан кейін білік-тістегеріштің сыртқы беттерінің кір және таза өңдеуі
жону-бұрандакескіш білдекте 163 қайта орнатумен бірге жүргізіледі.
Орнықтыру орталықта жүргізіледі. Жобаланатын технологиялық процесте білік-
тістегеріштің жону өңдеуі 1Б732ФЗ үлгісі бар СББ білдекте жүргізген дұрыс.
Өңдеу арнайы контур кескішпен контур бойынша жүргізіледі.
Базалы технологиялық процесте тістерді кесу тіскескіш білдекте 5С280П
таза тіскескіш бастиекпен бір жүріс бойынша жүргізіледі. Кесілетін
дөңгелектің дәлдік дәрежесін ескеріп (сегізінші) тісті дөңгелектің барлық
параметрлерін қажет дәлдікпен қамтамасыз ету үшін бір ретті өңдеу
жеткіліксіз болады. Жобаланатын технологиялық процесте білік-тістегеріште
тістерді кесудің кір және таза операциялары сәйкесінше кір және таза
тіскескіш бастиектермен ерекшелеу ұсынылады. Осы операцияларға өзі
орталықтандыратын айлабұйымды жасау қажет.
4.5 Дайындаманы таңдау. Келтірілген шығындардың минимумы бойынша
дайындама таңдауды алдын ала техникалық-экономикалық бағалау [8]
Дайындама алудың тәсілін таңдау мәселесі экономикалық негіздеуден кейін
шешіледі [8].
Базалы технологиялық процесте бастапқы дайындама ретінде М1345 соқпақта
орындалатын соғылма қолданылады. Осы дипломдық жобада дайындаманы ГКМ
арқылы қалыптаумен алынатын соғылмаға айырбастау ұсынылады.
Дайындама алудың екі тәсілін салыстыру қажет: соқпамен орындалатын
соғылма және қалыптаумен орындалатын соғылма.
Соқпада соғу арқылы алынатын дайындама қарастырылады.
Бастапқы мәліметтер:
1) Дайындама массасы: 131,3 кг;
2) Дайын тетік массасы: 57 кг;
3) Материал құны тенгекг
Материалды пайдалану коэффициенті келесі формуламен анықталады:
, (4.2)
Осы коэффициент үлкен сериялы өндірістің талаптарына жауап бермейді.
Соғу арқылы алынатын дайындама құны келесі формуламен анықталады:
, (4.3)
мұндағы: – дайындама массасы;
– дайындаманың 1 кг металдың құны;
– дайын тетік массасы;
– 1 кг қалдықтың құны, тенгекг;
– дәлдіктің қалыпты дәрежесі кезінде соғылма дәлдігін
ескеретін коэффициент;
– дайындама материалынан және соғудың күрделілік тобынан тәуелді
болатын коэффициент, екінші күрделілік тобы үшін ;
– дайындама материалын және оның массасын ескеретін
коэффициент;
– 20Х2Н4А болат маркасы үшін материал маркасын ескеретін
коэффициент ;
– дайындама массасын және шығарылымның жылдық көлемін ескеретін
коэффициент кг және болғанда .
Сонда:
тенге
Қалыптаумен алынатын дайындама қарастырылады.
Қалыптаумен алынатын дайындама массасы анықталады:
, (4.4)
мұндағы – соғылма массасы, ол келесі формуламен анықталады:
, (4.5)
мұндағы – геометриялық есептеуден дайындама сатыларының көлемі:
см3, см3, см3, см3, см3, см3;
– материал тығыздығы, гсм3.
Сонда:
кг
– облой массасы, ол келесі формуламен анықталады:
, (4.6)
мұндағы – геометриялық есептеуден обсечка периметрі мм;
Сонда:
кг
– угар массасы, ол соғылма массасынан 2% мөлшерде алынады:
кг
Қалыптаумен алынатын дайындама массасы анықталады:
кг
Материалды пайдалану коэффициенті 4.2-ші формуламен анықталады:
Материалды пайдалану коэффициенті соғумен алынатын дайындаманы
қалыптаумен алынатын дайындамаға айырбастау кезінде жоғарылайтыны
есептеуден көрініп тұр.
Қалыптаумен алынатын дайындама құны 4.3-ші формуламен анықталады:
тенге
Екі нұсқаны салыстыра отырып, ГКМ-да қалыптаумен алынатын дайындаманы
таңдаймыз, өйткені мұндай дайындаманы алу арзан болады:
, (4.7)
тенге
Экономикалық тиімдылық келесі формуламен анықталады:
, (4.8)
тенге
Дайындама қалыпталатын жабдықты таңдау қажет. Жабдық ретінде ГКМ
қолданылатындықтан баспалау күші келесі формуламен анықталады:
, (4.9)
мұндағы – жоспардағы соғылма проекциясының ауданы, баспалау күшінің
есептеуі дайындаманың ең үлкен ауданы бойынша жүргізіледі, ол келесі
формуламен анықталады:
, (4.10)
мұндағы – қалыпталатын дайындаманың ең үлкен диаметрі.
Сонда:
см2
Сонда баспалау күші:
т
Баспалау күшінің мәніне сәйкес жабдық моделі таңдалады, [9].
4.6 Тетік беттерін өңдеу тәсілдерін таңдау
Тетік беттерін өңдеу тәсілдерін таңдау неғұрлым рационалды өңдеу
процесін қамтамасыз ету негізінде (неғұрлым қыысқа маршрутты таңдауды
ескеріп), тетіктің қызметтік тағайындалуы, беттердің функционалды
тағайындалуына сәйкес жүргізіледі. Өңдеудің технологиялық процесі тетіктің
қажет дәлдігін және бет сапасын қамтамасыз етуі қажет.Дайындама беттерін
өңдеудің жалпы жоспары орташа экономикалық дәлдік кестесі негізінде алынуы
мүмкін [1].
4.7 Тетік сапасын технологиялық бақылаудың әдісі мен тәсілдерін таңдау
Бақылаудың әдісі мен тәсілдерін таңдағанда бұйымның құрастыру және
техникалық құжаттары, бақылау тәсілдеріне арналған әр түрлі дәрежедегі
стандарттар, бақылау тәсілдерінің каталогтары мен классификаторлары
қолданылады.
Технологиялық бақылаудың әдісі мен тәсілдерін дұрыс таңдау үшін бақылау
нәтижелеріне өлшеу қателігінің әсерінің бағасы міндетті түрде қажет.
Бұйымды дайындауға арналған шақтама және номиналды өлшемге байланысты
өлшеудің шақтамалы қателігі анықталады, содан соң өлшеу құралды таңдайды,
оның өлшеу қателігі шақтамалы қателіктен аспауы тиіс.
Диаметр өлшемдері дәлдік дәрежесіне байланысты штангенциркульмен ШЦ-II-
250-0,1 МЕМСТ 166-89, микрометрлермен МК125-1 МЕМСТ 5507-90 тексеріледі.
Мойынтірек асты (мойыншалар) қондырма беттердің ауытқымасын бақылау
үшін, сонымен қатар геометриялық формаларды (шеңбер, цилиндрлік) бақылау
үшін арнайы жобаланған бақылау-өлшеу текшесі қолданылады. Текшенің құрылысы
мен сипаттамасы 5.2-ші пункте келтірілген.
Бұрыштық өлшемдерді бақылау үшін 1-2 МЕМСТ 5378-88 бұрыш өлшегіш
қолданылады.
Кедір-бұдырлық параметрлерін бақылау үшін кедір-бұдырлық эталондары
қолданылады.
Соташық кинематикалық қателігін және берілісті бақылау үшін
БВ-5094 (43ИП) құралды қолданады. Тісті тәждің ауытқымасын бақылау
үшін ауытқымаөлшегіш-3 Измерон 2504 (43ИП) қолданылады. Қадамның жиналған
беті оптикалық бөлгіш бастиек немесе Измерон 27501 құрал көмегімен
өлшенеді. Қадам ауытқуы қадам өлшегіш көмегімен өлшенеді, ілініс
қадамын және қадамдардың айырымын өлшеу үшін қолданылады (тип БВ-5070).
Кепілдік берілген бүйір саңылау щуп көмегімен өлшенеді. Тістердің
орташа тұрақты хордасының ауытқымасы микрометрлік индикатордың
тісөлшегіші БВ-5085-01 көмегімен өлшенеді. Тіс қалыңдығы
штангентісөлшегішпен М18ТУ2-034-231-88 реттеледі. Тісті тәждің осьтік
ығысуы, құндық түйісу дағының қатыстық өлшемдердің ауытқуы және дыбыс
қысымының дәрежесі бақылау-обкат білдекте 5Б726 индикаторлардың И4010КЛО
МЕМСТ 577-68 көмегімен тексеріледі.
4.8 Технологиялық негіздерді таңдау. Тетікті дайындаудың маршрутты
технологиялық процесін алдын - ала жобалау.
Технологиық негіздерді таңдауды орнықтырудың негізгі ұстанымдарында
жүргізеді. Соташық өңдеу кезінде білік осі мен бір бүйірді пайдаланады. Бұл
негіздер өзі орталықтанатын призмаларды дайындамаларды орнату кезінде
фрезерлеу – орталықтандыру операциясында жүзеге асады. Екі орталық
тесіктердің жалпы осі білік тіс тегершіктердің механикалық өңдеулердің
келесі операцияларын орындау үшін тұрақты негіз болады. Білік – тіс
тегергішті өңдеудің толық технологиялық процесі Б қосымшасындағы
операциялық картада.
4.9 Технологиялық процесстің өлшемдік тізбегі. Әдіптерді есептеу
4.9.1 Әдіптерді және негізгі операция аралық өлшемдерді 2Д = Ø
120() есептеу
Есептеу Д өлшем тізбегінен жүргізіледі, соңғы операциясынан (ақырғы
ажарлау) бастап дайындамаға дейін.
Бірінші технологиялық тізбек өлшемін қарастырайық, ол 4.5-суретте
келтірілген.
4.5 – сурет. 110 операцияның технологиялық өлшемнің тізбегі
(ақырғы ажарлау)
Мыналар белгілі:
– осы операцияда орындалатын өлшем:;
– орындалатын өлшем шақтамасы: мм;
– орындалатын өлшем шек өрісінің ортасының координатасы: мм;
– алдыңғы өлшем, оның номинальды өлшемі белгісіз және өлшемдік
тізбекті есептеу кезінде анықталады;
– алдыңғы өлшемнің шақтамасы: мм;
– алдыңғы өлшем шек өрісі ортасының координатасы: мм;
–305 беттің 1501 бетке қатысты осьтестігі: мм;
– 306 беттің 1501 бетке қатысты осьтестігі: мм;
– тұйықтаушы буын (осы операциядағы әдіп), өлшем тізбегін есептеу
кезінде анықталады.
Бұл технологиялық өлшем тізбегін келесі тәртіпте орындаймыз:
1) осы операциядағы ең аз әдіптің шамасы келесі формуламен анықталады:
, (4.11)
мұндағы – алдыңғы қайта өтулегі тегіссіздіктер биіктігі,мм;
– алдыңғы қайта өтулегі беттік ақаулар тереңдігі, мм.
Онда мынаны аламыз:
мм
2) Тұйықтаушы буынның (әдіп) шек өрісінің ортасының координатасын келесі
формуламен анықтаймыз:
, (4.12)
мм
3) Тұйықтаушы буынның (әдіптің) шек өрісін (шақтамасын) келесі
формуламен анықтаймыз:
, (4.13)
мм
4) Тұйықтаушы буынның (әдіптің) номинальды шамасын мына формуламен
анықтаймыз:
, (4.14)
мм
5) Тұйықтаушы буынның (әдіптің) жоғарғы және төменгі ауытқуын, сонымен
қатар оның жоғарғы мәнін мына формуламен анықтаймыз:
, (4.15)
мм,
, (4.16)
мм
Тұйықтаушы буынның (әдіптің) толық мәнін аламыз:.
Онда әдіптің ең жоғарғы өлшемі келесі түрде анықталады:
, (4.17)
мм
6) Алдыңғы өлшемнің номинальды өлшемін келесі қатынастан
анықтаймыз:
, (4.18)
мм
4.6 –суретте келтірілген технологиялық өлшем тізбегін қарастырайық.
4.6 – сурет. 110 операцияның технологиялық өлшемнің тізбегі
(ақырғы ажарлау)
Мыналар белгілі:
– осы операцияда орындалатын өлшем: ;
– орындалатын өлшем шақтамасы: мм;
– орындалатын өлшем шек өрісі ортасының координатасы: мм;
– алдыңғы өлшем, оның номинальды өлшемі белгісіз және өлшемдік
тізбекті есептеу кезінде анықталады;
– алдыңғы өлшемнің шақтамасы: мм;
– алдыңғы өлшем шек өрісі ортасының координатасы: мм;
– 305 беттің 1501 қатысты осьтестігі: мм;
– 303 беттің 1501 қатысты осьтестігі: мм;
– тұйықтаушы буын (осы операциядағы әдіп), өлшем тізбегін шешу
кезінде анықталады.
Бұл технологиялық өлшем тізбегі алдыңғы есептегі сияқты тізбекте және
сол формулалармен анықталады:
1) Осы операциядағы ең аз әдіптің шамасы келесі формуламен анықталады:
(4.19)
мұндағы – алдыңғы қайта өтулегі тегіссіздіктер биіктігі,
мм;
– алдыңғы қайта өтулегі беттік ақаулар тереңдігі,мм.
Онда мынаны аламыз:
мм
2) Тұйықтаушы буынның (әдіп) шек өрісінің ортасының координатасын келесі
формуламен анықтаймыз:
, (4.20)
мм
3) Тұйықтаушы буынның (әдіптің) шек өрісін (шақтамасын) келесі
формуламен анықтаймыз:
, (4.21)
мм
4) Тұйықтаушы буынның (әдіптің) номинальды шамасын мына формуламен
анықтаймыз:
, (4.22)
мм
5) Тұйықтаушы буынның (әдіптің) жоғарғы және төменгі ауытқуын, сонымен
қатар оның жоғарғы мәнің мына формуламен анықтаймыз:
, (4.23)
мм,
, (4.24)
мм
Тұйықтаушы буынның (әдіптің) толық мәнін аламыз: .
Онда әдіптің ең жоғарғы өлшемі келесі түрде анықталады:
, (4.25)
мм
6) Алдыңғы өлшемнің номинальды өлшемін келесі қатынастан
анықтаймыз:
, (4.26)
мм
Термиялық өңдеу кезіндегі күюді ескере отырып алынған мәнді жоғары
жағына қарай шақтама дәлдігіне қарай дөңгелектейміз:
4.7-суретте келтірілген келесі технологиялық өлшем тізбегін
қарастырамыз.
4.7 – сурет. 040 операцияның технологиялық өлшем тізбегі
(тазалап жону)
Мыналар белгілі:
– осы операцияда орындалатын өлшем: ;
– орындалатын өлшем шақтамасы: мм;
– орындалатын өлшем шек өрісі ортасының координатасы: мм;
– алдыңғы өлшем, оның номинальды өлшемі белгісіз және өлшемдік
тізбекті есептеу кезінде анықталады;
– алдыңғы өлшемнің шақтамасы:мм;
– алдыңғы өлшем шек өрісі ортасының координатасы: мм;
– 301 беттің 1501 қатысты осьтестігі: мм;
– 303 беттің 1501 қатысты осьтестігі: мм;
– тұйықтаушы буын (осы операциядағы әдіп), өлшем тізбегін шешу
кезінде анықталады.
Бұл технологиялық өлшем тізбегі алдыңғы есептегі сияқты тізбекте және
сол формулалармен анықталады:
1) Осы операциядағы ең аз әдіптің шамасы келесі формуламен анықталады:
, (4.27)
мұндағы – алдыңғы қайта өтулегі тегіссіздіктер биіктігі,мм;
– алдыңғы қайта өтулегі беттік ақаулар тереңдігі,мм.
Онда мынаны аламыз:
мм
2) Тұйықтаушы буынның (әдіп) шек өрісінің ортасының координатасын келесі
формуламен анықтаймыз:
, (4.28)
мм
3) Тұйықтаушы буынның (әдіптің) шек өрісін (шақтамасын) келесі
формуламен анықтаймыз:
, (4.29)
4) Тұйықтаушы буынның номинал мәні мына формуламен анықталады:
, (4.30)
мм
5) Тұйықтаушы буынның жоғарғы және төменгі ауытқуының және оның ең үлкен
мәнін мына формуламен анықталады:
, (4.31)
мм,
, (4.32)
мм
Тұйықтаушы буынның толық мәні : .
Онда әдіптің ең үлкен өлшемі мына түрде анықталады:
, (4.33)
мм
6) Келесі қатынастан алдыңғы өлшемнің номиналды өлшемі анықталады:
, (4.34)
мм
Термиялық өңдеу кезіндегі күю және шақтамаға дейінгі мән :
Енді келесі өлшемді технологиялық тізбек 4.8 суретте көрсетілген .
Сурет 4.8 – Өлшемді технологиялық шынжыр (қара қайрау)
Белгілі:
– берілген операцияның орындалатын өлшемі: ;
– орындалатын өлшемнің шақтамасы: мм;
–орындалатын өлшемнің шақтама жолы ортасының координатасы
мм;
– Алдыңғы қатарлы өлшем, оның номиналды өлшемі ;
– алдыңғы қатарлы шақтама өлшемі; мм;
–алдыңғы қатарлы шақтама өлшемінің өріс ортасының координатасы:
мм;
– өстестік 301 беттің 1501: мм;
– өстестік 300 беттің 1501-ге қатынасы: мм;
– тұйықтаушы буын өлшемді тізбекті шешу кезінде анықталады.
Берілген өлшемді технологиялық тізбектің есептелуі дәл алдыңғы есептелу
барысы және формулалары арқылы есептеледі:
1) Бұл операциядағы әдіптің ең аз өлшемі мына формула бойынша
анықталады:
, (4.35)
мұнда – алдыңғы қатарлы әрекетте пішіннің тегіс еместік
биіктігі, мм;
– алдыңғы қатарлы әрекетте ақаулы беттік қабаттың тереңдігі,
мм.
Сонда:
мм
2) Тұйықталған буынның (әдіп) шақтама белбеу ортасының координатасы мына
формула арқылы анықталады:
, (4.36)
мм
3) Тұйықталған буынның (әдіп) белбеу сейілуі (шақтама) мына формула
арқылы анықталады:
, (4.37)
мм
4) Тұйықталған буынның (әдіп) номиналдық мәні мына формула арқылы
анықталады:
, (4.38)
мм
5) Тұйықталған буынның (әдіп) үстінгі және астынғы ауытқуы және де оның
ең үлкен мәні мына формулалар арқылы анықталады:
, (4.39)
мм,
, (4.40)
мм
Тұйықталған буынның (әдіп) толық мәні шығады: .
Сонда әдіптің ең үлкен өлшемі былай анықталады:
, (4.41)
мм
6) Алдыңғы қатарлы өлшемнің номинальді өлшемі келесі байланыстан
анықталады:
, (4.42)
мм
Угарды санаумен ортакелкі шамамен акуалга әкелсек, болады:
4.10 Кесу режимінің есебі
Кесу режимі кесу тереңдігімен, беріліспен , кесу жылдамдығымен , кесу
күшімен және кесу қуатымен анықталады.
Кесу режимінің тағайындалуы және есептелуі технологиялық процесс кезінде
маңызды рөл атқарады.Олар алынатын беттің дәлдігіне, сапасына ,
өнімділігіне және бағалануына әсер етеді.
Кесу режимінің элементтерін тағайындау кезінде өңдеу түріне,типіне,құрал
өлшеміне , кесу бөлігінің материалына, дайындама жағдайына байланысты
болады [9].
4.11 Технологиялық процестің операцияларын нормалау
4.11.1 115Дөңгелекажарлағыш операция кезіндегі кесу режимінің
есептелінуі
Моделі 3М175 білдегінде білік тістегерішін өңдеудің соңғы өңдеуі жүзеге
асады.
Бір саты үшін есептелу жүргізіледі, ол есептелу Ø120к6 үшін.
Келесі берілгендер белгілі:
1) ажарлау диаметрі мм;
2) ажарлау ұзындығы мм;
3) алдын ала өңдеуден кейінгі кедір-бұдырлық мкм;
4) біржолата өңдеуден кейінгі кедір-бұдырлық мкм;
5) алдын ала өңдеу кезіндегі жағына әдіп мм;
6) біржолата өңдеу кезіндегі жағына әдіп мм;
7) Әр жұмыстық жүріске өңдеу бойлық беріс және көлденең беріс арқылы
жүргізіледі.
Есептелу өндегіш құралды таңдаумен басталады (ажарлау шеңбері). Бойлық
берістік сырттық ажарлау, мкм, конструкциялық қоспалық болат HRC50
үшін келесідей сипаттамалары бар ПВК 24А40НСМ25К8 35мс ажарлау шеңберін
қолдану ұсынылады:
ПВК – шеңбер типі – коничестік бунауы бар түзу пішіндік шеңбер;
24А – шеңбердің қажақты түйіршігінің материалы – ақ электрокорунд;
40Н – түйіршіктілік мөлшері мен индексі;
СМ2 – қажақты құралдың қаттылығы – орташа жұмсақ 2;
5 – шеңбер құрылымы №5;
К8 – қажақты түйіршік біріктірмесі – керамикалық.
Қайсысында қолданылатынына байланысты білдектің бейімділік учетымен
шеңбер өлшемі таңдалады:
- шеңбер диаметрі мм;
- шеңбер ені (биіктігі) мм;
- шеңбердің қондыру тесігінің диаметрі мм.
Бойлық беріс әдісімен дөңгелек сырттай ажарлау процесінде келесі
элементтер қаралады және есептелінеді:
1) Ажарлауыш шеңберінің бас қозғалыс кесуі - айналу жылдамдығы мына
формуламен анықталады:
, (4.43)
мұнда – ажарлауыш шеңберінің диаметрі;
– шеңбердің айналу жиілігі білдектің паспорттық берілгендерінен
алынады, дөңгелек ажарлауыш білдек моделі 3М175 обмин үшін.
Сонда:
мс
Есептелінгеннен көретініміз, ажарлауыш шеңбердің айналу жылдамдығы
керекті диапазон шегінде (до 35мс) жатыр.
2) Дайындаманың айналма қозғалыс жылдамдығы – шеңберлі беріс қозғалысы
құрайды:
- алдын ала өңдеу үшін ммин, ммин аламыз;
- біржолата өңдеу үшін ммин, ммин аламыз.
3) Шеңберлі беріс қозғалысының алынған жылдамдығынан шығатын
дайындаманың айналу жиілігі мына формуламен анықталады:
, (4.44)
мұнда – дайындаманың айналма қозғалысының жылдамдығы;
– ажарлауға саты диаметрі, мм.
Сонда:
- алдын ала өңдеу кезіндегі дайындаманың айналу жиілігі:
обмин;
- біржолата өңдеу кезіндегі дайындаманың айналу жиілігі:
обмин.
Білдек дайындама айналу жиілігінің сатысыз реттеуіне мүмкіншілік беруіне
байланысты келесі мәндері алынады: обмин, обмин.
4) Бойлық беріс мәні анықталады – дайындамамен столдың қайтарма-түспелі
жылжуы, келесі тәуелділікпен:
, (4.45)
мұнда – ажарлаудың мінезіне тәуелді коэффициент (алдын ала
немесе соңғы):
- алдын ала өңдеу ;
- біржолата ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz