Су экологиясы

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе: Су экологиясы

Негізгі бөлім:

А) Судың маңызы

Б) Су қорын ластайтын факторлар

В) Су қорғау белдемі

Қорытынды: Жалпы су экологиясы.

Пайдаланған әдебиеттер:

Экология А. Ж. Ақбасова, Г. Ә. Саинова Алматы 2003 ж
Экология Ә. С. Бейсенова Ж. Б. Шілдебаев Г. З. Сауытбаева

Алматы 2001 ж «Ғылым» баспасы.

Су - тірі материяның негізі. Қазіргі кезде сулы ртада тіршілік ететін жануарлар түрінің саны 15 немесе олардың жалпы санының 7%, ал суда өсетін өсімдіктер түрінің саны 1 (8%) . Жануарлардың ішінде балықтардың шамамен 16000 түрі, былқылдак денелілердің 8 түрі, шаян тәрізділердің 2-нан астам түрі, қарапайымдылардың 15000-ға жуық түрі және т. б. бар. Жануарлардың дене массасының орта есеппен 75%, кейбір өсімдіктер массасының 89-90% судан тұрады (7. 3-ші кесте) .

Адам ұрығының (эмбрионының) 97%-і су, жаңа туған баланың дене массасының 77-80%-і судан түрады. Орта есеппен ересек адам денесінің 65-70% су, үлғайған сайын су мөлшері адам денесінде 60%-ке дейін төмендейді. Осы деңгейден денедегі судың мөлшері 10-12% төмендесе, организм өлсіреп, жүмыс атқару қабылеті жойылады, ал организмдегі судьщ көлемі 25%-тен төмен түссе, адам өміріне қауіп төнедіі Кейбір жан-жануар-лар (балықтар, киттер, дельфиндер, қүндыздар) тек қана сулы ортада тіршілік етеді. Себебі организмдердегі судың мөлшері азайғанда ас корыту және де баска процестер бүзылады, яғни организмдегі тепе-тендік бүзылып, әртүрлі ауыр жағдайға әкеліп соғады. Йегізінде барлык организмдердің өсіп-өнуіне таза су қажет, сондыктан сумен жабдыктау көздеріне, судың сапасына ерекше маңыз беріледі.

7. 3-ші кесте. Өсімдіктер мен жануарлар ағзаларывдағы судың мөлшері, массалық % (Кубанцев Б. С., 1973)

Өсімдік: Өсімдік

Су мөлшері: Су мөлшері

Жануарлар: Жануарлар

Су мөлшері: Су мөлшері

Өсімдік: Балдырлар

Су мөлшері: 96-98

Жануарлар: Губка

Су мөлшері: 84

Өсімдік: Сәбіз тамыры

Су мөлшері: 87-91

Жануарлар: Моллюскалар

Су мөлшері: 80-92

Өсімдік: Шөп жапырактары

Су мөлшері: 83-86

Жануарлар: Қүрт-қүмырсқа, шыбын-шіркей

Су мөлшері: 46-92

Өсімдік: Ағаш жапырағы

Су мөлшері: 79-82

Жануарлар: Ланцетник

Су мөлшері: 87

Өсімдік: Картоптың түйнегі

Су мөлшері: 74-80

Жануарлар: Қос мекенділер

Су мөлшері: 93-ке дейін

Өсімдік: Ағаштың сабағы

Су мөлшері: 40-55

Жануарлар: Сүткоректі жануарлар

Су мөлшері: 68-83

Судың тағы да бір маңызы мынада. Атмосферада негізінде су булы және тамшы түрі мен мүз кристалдары ретінде болады. Ауаның температурасы неғүрлым жоғарылаған сайын су буының мөлшері де көбейіп отырады. Су күн сәулесінің жер бетіне өтуіне айтарлықтай кедергі жасамағанымен, жерден шығатын жылуды жібермейді, яғни ол планетадағы жылу балансын реттеп отырушы да. Судың жылуға төзімділігі жоғары болғандықтан, жазда гидросфера жылуды жинаи кыста оны қайтарып беріп, жердің климатын жұмсартып отырады.

Судың ең негізгі касиеті ол тіршілік ортасы және барлық организмдердің тіршілігіне кажетті оттектің көзі. Негізінде биосфераның барлық органикалық заттектері фотосинтез процесінің нәтижесінде түзіледі, ал бұл процестің жүруіне күн энергиясы және кемір қышқыл газымен қатар, су міндетті түрде қажет. Біздің планетадағы бүкіл тіршілік осы фотосинтез процесінде бөлінетін оттекке тікелей байланысты. Ауадағы оттектін. 60 % -тін түзіп, жаңартып отыратын мүхит пен теңіз суларындағы өсімдіктер. Мұхит суы өсімдіктермен қатар, көптеген әр түрлі микроорганизмдердің, тірі жәндіктердің өмір сүру ортасы. Барлық мұхит пен теңіз суларының беткі аймағында (80 м дейін) жайғасқан ағзалар үш топка: планкгон, нектон және бентос деп бөлінеді

Су ең жақсы еріткіш, осыған байланысты барлық әнер-кәсіптерде, ауыл шаруашылығында, үй-жай, тағы басқа шаруашы-лыктарда кеңінен колданылады. Ол айырбасталмайтын, сарқыл-майтын (түщы су сарқылатын) табиғат ресурсы.

Біздің планетамыздың барлық халқы бір тәулік ішінде 7000 млрд литр су ішеді екен. Орта есеппен бір адамға шаққанда тәулігінеіжүмсалатын судың көлемі 200-400 л, оның ішінде 2-10 л суды таза күйінде немесе тағаммен пайдаланады Мәскеу каласының әр түрғынына тоулігінс келетін судың молшері 400 л болса, Санкт-Петербургтікіне - 300 л үстінде, Лондонда әр адамға тәулігіне 170 л, Парижде --160 л, Брюсселде - 85 л, Алматыда - 200-300 л. Ал ірі қара тіршілігіне тәулігіне 40 л, бір қойға 10 л-дей су жүмсалады удың гигиеналық маңызды зор. Ол адам денесін, үй-жайды, күңделікті қодданылатын бүйымдарды және т. б. таза санитарлық жағдайда үстауға пайдаланылады.

Қазіргі кезде Қазақстан тұрғындарының 25% таза сумен

алмаған. Оның бір себебі өзендер мен көлдердің (Ертіс, Есіл, Жайык, Нұра, Сырдария, Балқаш және т. б. ) гидроэнергетикалық құрылыстар және өнеркәсіптік кәсіпорындардың ақаба суларымен ластануының салдарынан табиғи режимінің бұзылуы. Осының салдарынан көптеген аурулар түрлерінің таралуы орын алып келеді.

Сулы ортада әртүрлі патогенді микроорганизмдердің үзақ сакталатыны және табиғи суда өсіп-енетіні белгілі жағдадЗру ресурстарын қолдану, оның тазалық жағдайына бақылау жасау, сонымен бірге басқа да оларға қатысты мәселелерді шешу тек үлттық мүдде тұрғысынан ғана емес, халықаралык, бірлесіп қарастыруды талап етеді.

Су проблемасы қазіргі шақта біраз елдердің (Африка, Таяу Шығыс,

т. б. ) экономикалық дамуына тежеуші факторлардың біріне айналып отыр. Жыл сайын планетамыздың жер асты су қоймалары 160 млрд. м3 таза судан айрылуда. Егер жағдай осы бағытта кете беретін болса, XXI ғасырдыһ ішінде негізгі стратегаялық ресурс мұнай емес, таза су болатынына күмән жоқ. Қазірдің өзінде судың жетіспеушілігі этникалық және мемлекетаралық кақтығыстардың себебі болып отыр. Индия мен Бангладеш Ганг өзенінің ағымына, Египет, Судан мен Эфиопия елдері Нил өзенінің суына араздасу, Қазақстан мен Қытай Ертіс өзенінің ағынын басқа жаққа бұру мәселесіне байланысты екі ел арасындағы саясатқа әсері сезіліп келеді. Сондықтан да БҰҰ Ассамблеясы 2003 жылды "Халықаралық таза ауызсу жылы" деп белгіледі

Жер беті мен жер асты суларына зиянды заттектерді, микроорганизмдерді және жылуды енгізетін көзді ластаушы көз деп, ал судың сапалык нормасын бұзатын комионенттерді ластағыш заттар деп атайды.

Табиғи суларды ластайтын компоненттер биологиялық және физикалык-химиялық касиеттеріне қарай бірнеше топқа бөлінеді: физикалык күйіне байланысты - ерімейтін, коллоидты, еритін, табиғатына карай - минералды, органикалық, биологиялык немесе бактериялық

Суды негізінде ластайтын кездерге өнеркәсіптік және коммуналдық канализациялык ақаба сулары және де басқа өндіріс қалдықтары, күрамында әртүрлі агрохимикаттары (пестицидтері, тыңайткыштары, т. б. ) бар егістік жер кыртысының шайындысы, суармалы жүйенің дренажды суы, мал шаруашылығының ағындылары, су қоймаларына жауын-шашын аркылы әкелінетін аэрогенді ластағыштар жатады.

Әр түрлі мақсатта қолданылған судың 80-85%-тейі ластанған ақаба су түрінде табиғатқа кайтып оралып отырады! Жыл сайын бүкіл әлемде 420 км3 қалдық сулар төгіледі, бүл сулар 7000 км3 таза суды ластандыра алады. Суды ластайтын заттектердің саны 500 мыңның үстінде, ал гидросферадағы ластағыштардың жалпы массасы шамамен 15 млрд. т/жылына, олардың ішінде ең қауіптілігі жоғары қосылыстар деп фенолды, мүнай мен мүнай өнімдерін, беттік активті заттар, ауыр металдардың түздарын, радио-нуклидтерді, пестицидтерді және баскд да органикалык және анорганикалық улы заттарды, биогендерді атауға болады.

Біздің республикамызда балык шаруашылығы негізінде өндіріс дамыған аймақтарда орналасқан, олардан шыккан қалдықтардың көп мөлшері, әсіресе ақаба сулары, су қоймаларына, атап айткднда, Каспий теңізіне, Жайық, Ертіс өзердеріне, Буктырма су коймасына, Балқаш көліне және т. б. су объектілеріне тасталып турады

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.