Құқық социологиясы

1. Құқық социологиясы пәнінің объектісі мен өзіндік ерекшеліктері.
2.Құқық шығармашылығы қызметінің негізгі әлеуметтік факторлары
3. Сыртқы саяасат және халқаралық қатынастар проблемасы.

Құқық социологиясы- өмірімен, әлеуметтік практикамен байланысты құқық жүйесін қарастыратын жалпы сациологиясының бағыты. Құқық социологиясы- мысалы, отбасы социологиясы, білім социологиясы, еңбек социологиясы тағы басқа .
Құқық жүйесі- күрделі әлеуметтік құбылыс, мұнда қоғамдық өмірдің заңдылықтарын нормативтік көрсетеді және бекіттеді.
Дәстүрлі құқық түрде жеке өзіндік құқыққа жеке тұлғалардың мүлделерін қамтамасыз етуге жұмылдырылған салалар жатқызылады, олар азаматтық, банктік, сақтандыру, патентік құқық және т. б.
Көпшілік құқыққа мемлекеттік, әкімшілік және қылмыстық құқықтық жатады.
Қазіргі қоғамның құқықтық жүйесі мынандай негізгі салаларды бекіттіреді.
1.мемлекеттік (конституциялық) құқық - бұл елдің қоғамдық және мемлекеттік негізін белгілейтін құқық саласы, азаматтардың, мемлекет оргондары жүйесінің құқықтық жағдайының негізгі және олардың өкілеттірі.
2.Әкімшілік құқық мемлекеттік органдардың атқарушылық - басқарушылық қызметін жүзеге асыры барысында жинақталатын қоғамдық қатынастарды реттейді.
3.Қаржы құқығы қаржылық қызмет саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейді.
4.Жер құқығы адамзат қоғамының өмір сүруінің материалдық негізі болып табылатын жерді, оның қайнауын, суды, ормандарды пайдалану мен қорғау саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейді.
5.А заматтық құқық- әр түрлі мүлікті және сонымен сабақтас жеке мүлікті емес қатынас тарды реттейді.
6.Еңбек құқығы- бұл адамның еңбек қызметі барысындағы қоғамдық қатынастарды реттейтін құқық саласы. Еңбек құқық нормасы, мысалы жұмысқа шартын анықтайды, жұмыс уақыты мен демалыс у ақытын, еңбек шар тының қауіп сіздік ережелерін белгілейді.
7. Отбасы құқығы- неке- отбасы қатынастарын реттейтін құқық саласы. Оның нормалары некеге тұру шар тарын мен тәртібін белгілейді, ерлі- зайыптылардың құқықтары мен міндеттерін, ата- анасы мен балаларының бір- біріне деген қарым –қатынастарын анықтайды.
8.Азаматтық- іс жүргізу құқығы соттардың азаматтық, е ңбек және отбасы қарауы барысында туындайтын қатынастарды реттейді.
9.Қылмыстық құқық қандай қоғамдық құлықтың қылмыстық болып табылатын және о ның жасалғаны үшін қандай жаза қолданылатының белгілейтін нормалардың ке шенін білдіреді.

1. Аитов.Н.А. Можно ли управлять социольными процессами? /Социологические исследования , 1998. №3
2. Баймаханов М.Т. Атрибуты государственной ензависимости Казахстана // Научные труды; «Адилет» , 1997, №1
3. Каиржанов Е.Криминология / общая часть/ Алматы ,1995.
4. Карбонье Ж. Юридическая социология. М ., 1986.

Пән: Құрылыс
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Жоспар.

1. Құқық социологиясы пәнінің объектісі мен өзіндік
ерекшеліктері.
2.Құқық шығармашылығы қызметінің негізгі әлеуметтік факторлары
3. Сыртқы саяасат және халқаралық қатынастар проблемасы.

Құқық социологиясы пәнінің объектісі мен өзіндік
ерекшеліктері.
Құқық социологиясы- өмірімен, әлеуметтік практикамен байланысты
құқық жүйесін қарастыратын жалпы сациологиясының бағыты. Құқық
социологиясы- мысалы, отбасы социологиясы, білім социологиясы,
еңбек социологиясы тағы басқа .
Құқық жүйесі- күрделі әлеуметтік құбылыс, мұнда қоғамдық
өмірдің заңдылықтарын нормативтік көрсетеді және бекіттеді.
Дәстүрлі құқық түрде жеке өзіндік құқыққа жеке тұлғалардың
мүлделерін қамтамасыз етуге жұмылдырылған салалар жатқызылады,
олар азаматтық, банктік, сақтандыру, патентік құқық және т. б.
Көпшілік құқыққа мемлекеттік, әкімшілік және қылмыстық құқықтық
жатады.
Қазіргі қоғамның құқықтық жүйесі мынандай негізгі салаларды
бекіттіреді.
1.мемлекеттік (конституциялық) құқық - бұл елдің қоғамдық
және мемлекеттік негізін белгілейтін құқық саласы,
азаматтардың, мемлекет оргондары жүйесінің құқықтық жағдайының
негізгі және олардың өкілеттірі.
2.Әкімшілік құқық мемлекеттік органдардың атқарушылық -
басқарушылық қызметін жүзеге асыры барысында жинақталатын
қоғамдық қатынастарды реттейді.
3.Қаржы құқығы қаржылық қызмет саласындағы қоғамдық қатынастарды
реттейді.
4.Жер құқығы адамзат қоғамының өмір сүруінің материалдық негізі
болып табылатын жерді, оның қайнауын, суды, ормандарды
пайдалану мен қорғау саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейді.
5.А заматтық құқық- әр түрлі мүлікті және сонымен сабақтас
жеке мүлікті емес қатынас тарды реттейді.
6.Еңбек құқығы- бұл адамның еңбек қызметі барысындағы
қоғамдық қатынастарды реттейтін құқық саласы. Еңбек құқық
нормасы, мысалы жұмысқа шартын анықтайды, жұмыс уақыты мен
демалыс у ақытын, еңбек шар тының қауіп сіздік ережелерін
белгілейді.
7. Отбасы құқығы- неке- отбасы қатынастарын реттейтін құқық
саласы. Оның нормалары некеге тұру шар тарын мен тәртібін
белгілейді, ерлі- зайыптылардың құқықтары мен міндеттерін, ата-
анасы мен балаларының бір- біріне деген қарым –қатынастарын
анықтайды.
8.Азаматтық- іс жүргізу құқығы соттардың азаматтық, е ңбек және
отбасы қарауы барысында туындайтын қатынастарды реттейді.
9.Қылмыстық құқық қандай қоғамдық құлықтың қылмыстық болып
табылатын және о ның жасалғаны үшін қандай жаза қолданылатының
белгілейтін нормалардың ке шенін білдіреді.
10.Қылмыстық- процессуалдық құқық қыл мыстық істер бойынша іс
жүргізу т әртібін анықтайды. Осы саланың нормалары алдын ала
тексеру тергеу оргондарының, пракуратураның, соттық қызметін және
олардың тергеу кезінде, сот талқысы барысында және қылмыстық
істерді шешу кезінде азаматтармен өзавра қарым-қатынастарын
реттейді.
11.Еңбек түзету құқығы қылмыстық жазалау ж әне еңбек түзету арқылы
ықпал етуге байланысты шарттарды орындау кезінде құралатын
қатыныһастарды реттейді.
Құқықты қоғам тудырса да, барлық заңдық құбылыстар осы
немесе өзге дәрежеде әлеуметтік құбылыс болып табылады.
Заң, сот және әкімшілік шешім бастапқы заңдық т құбылыс ретінде
анықталады, өйткені олар құқықты жасайды немесе дұрыстырақ айтқанда
олар құқықпен ұқсайды.
Тар мағынада құқық социологиясының мән і әлеуметтік институт
ретінде және заң нор малары ретінде әлеуметтік қызмет нормасы
ретінде сонымен қатар әлеуметтік психологиялық механизімдер ретінде
құқық жүйесі болады.
Заң социологиясының негізгі міндеті құқықтық әлеуметтік әрекет
ету заңдылықтарын зертеуден, әлеуметтік субъектілердің микро және
макро деңгейлердегі мінез құлқының әлеуметтік қызметі мен
бағыттылығын ретейтін құқық нормаларының даму генезисін , құрылымын
, динамикасы мен үрдістерін талдаудан тұрады.
Со циологияның мәні мен құқықтанудың мәні тек қана тоғысып
қана қоймайды , сонымен бірге ішінара тсәйкес келеді. Сонымен
қатар әрқайсысы өзіндік ерекшелікке ие.

Құқықтық ғылымды бірінші кезекте тиісті қоғамдық
қатынастардың құқықтық формасы , құқық мазмұны мен оның
субъектілерінің міндеттері қызықтырады. Социо логия болса әрқашан осы
немесе өзге қоғамдық құбылыстардың әлеуметтік тамырларын
генезисін, әлеуметтік орнын және әлеуметтік функциясын
анықтайды.Егер заңгер отбасы – неке қатынастарын сипаттай отырып
басты түрде назарын ерлі – зайыптылардың құқықтық жағдайына , балалар
мен ата – аналардың құқықтары мен міндеттеріне аударатын болса , ал
социолог бірінші кезекте ,отбасы мүшұелерінің нақты өзара қарым –
қатынастарына . олардың бір – біріне деген симпатиясы мен
антипатиясына , өзара бағалауларына , бауыр басу сезімдеріне ,
сүйіспеншілігі мен достығына және осы сезімдердің адамдар мінез –
құлқынанда көрінуіне , отбасы ішіндегі экомомикалық байланыстарға
және басқа қатынастарына қызығушылық танытады.
Осылайша, заңи ғылым (құқық нормаларымен қа тар) құқықтық
қатынастарды зерттейді, ал социология болса адамдардың нақты қо
ғамдық қатынастарын зертейді.
Социология ғылымының пайда болуына мұрындық болған О. Конт
заңының априорлық ұғымдардан емес тәжірбиеден тууы тиіс деп
санайды. Ол өзінің субъективті құқыққа қатынасын былайша
түсіндіреді. Ешкім де әрқашан борышын орындау құқығынан басқа
құқық иеленбейді Объективті құқққа келетін болсақ, ол
азаматтық тәр тіп деген атпен оның жүйесінде үнемі бірге жүреді.
Жавлпы социология да , сол сияқты оның саласы да осы
жағдайда. Құқық социологиясы теңдей жалпы зертелетін құбылысты
зертейді, бірақ әрбір сала мұны өз жолымен жасайды. Мысалы
некені қарастыратын болсақ, жалпы социология, ең алдымен,
демографиалық, құлықтық экономикалық факторлармен шұғылданадаы.Заңи
нормалар бұл үшін небәрі отбасы өміріндегі отбасы мүмкін болатын
болады. Ал заңи социология осы нормалардан шығады және содан
кейін барып олардың өз мазмұнында, құлықтармен, экономикамен
және т. б. Қалай қамтамасыз етілген немесе, керсінше
деформацияланғаны туралы мәселеге келеді.
Жалпы социология мен құқық социологиясы тәсілдерінің
айырмашылықтары француз социологы Ж. Карбоньенің тұжырамдауынша,
бұл ақыр соңында құбылыс ты жақсы түсінуге әкеледі. Оқымысты Э.
Дюркгейм кеңесін келтіреді. ОЛсоциолктарға құқық нормаларын
мұқиат зерттеуді ұсынған болатын.
Э. Дюркгейм қылмыстық құқық социологиясына қомақты үлес қосты.
Ол қылмыс дегеніміз қоғамның осындай деп анықтағаны деп
санайды. Жазалау, әрине қылмыс керді жазалауды түзетуді немесе
оны мүмкін болатын е ліктегіштен қорқытуды мақсат е тіп, бірақ
бастысы бұл емес.Жазалаудың нақты мәні неде? Дюркгейм жазаның
нақты функцмясы қоғамның қалыиты өмір сүруін және оның санасының
тиісті деңгейде болуын қамтамасыз етеді деп тұжырымдайды.. Ол
қазіргі қоғам егер сот тәртібін сыйлайтын болса , тұрақтылықты
сақтай алады деп есептейді.
Макс Вебердің құқық социологиясының негізгі ережелері оның
басты еңбегі Шаруашылық және қоғам деген кітабында айтылған.
Мұнда М. Вебер құқықтықтың мәнін ашуға талпыныс жасаған. Мұндағы
шешуші ұғым ; құқықтық қызметкер , яғни қоғамның білгілі бір
нормаларды сақтауды қамтамасыз ету және оларды бұзғаны үшін
санкциялар қолдан,ылуы үшін шығарған қоғамның мүшесі болып
табылатындардың бәрі басшы , сот , заңгер және т.б..Оқымысты
тарихи даму барысында құқықтық қызметкер ертедегі қоғамдардың
иррациолалдық типінен харизматикалық лидер қәзіргі қоғамның
рационалдық типіне заңгер , басқарушы ұмтылды. Бұл қорытынды оған
Вебер заңы деген белгілі ережесін қалыптастыруға мүмкіндік берді
. Ол бойынша құқықтық прогрессивтік дамуы оның рационалдануына
мамандануға және бюрократтануға қарай бағытталуда. Оқымысты 19-
ғасырдың соңы 20- ғасырдың басындағы қоғамды зерттей отырып
бюрократиялық биліктің ұзақ уақыт сақталатынына , бірақ қайткенмен
20 ғасырда шенеулік диктатурасына күтіп тұрғанына көз жеткізді.
Құқықтық социологиялық ұғымдарын жасауға өз уақытында орыстың
социологиялық мектебінің жетекші теориктері; М.М.Ковалевский
,Н.М.Коркунов , С.А.Муромцев, Н.Н.Караев және басқалары талпыныс
жасаған. Ресей профессорлары С.А.Соловьев пен Н.М.Капустин қоғамдағы
құқықтық қызметінің адамдар өміріне қолайлы жағдай жасауды
байланыстырды. Осы идеяны дамыта отырып А.М.Горовцев құқықтық
негізінен , олардың таптық жағдайларына қарамастан қоғамның барлық
мүшелерінің мүдделерінің біріктіргіш функциясын дәлелдеді.
Құқық зерттеушісі П.И. Стучкидің теориялық кредосы мынадай
ережеде айтылған; ...құқықтың негізгі мәні заңда емес, құқықтық
қатынастарды жатыр Құқық теориясының басқа ресейлік өкілі Е.Б.
Пашуканис құқықтың объективті өмір сүруін тұжырымдау үшін оның
нормативтік мазмұнын біліп қоюдың жеткіліксіздігін , сонымен бірге
осы нормативтік мазмұн өмірде , яғни әлеуметтік қатынастарда
жүзеге аса ма жоқ па соны білу керектігін айтады. Осылар
жөнінде оқымысты құқықтануды догмаға айналдыруға қарсы шықты , ол
мемлекеттік – құқықтық құбылыстарды әлеуметтік – экомомикалық тұрғыдан
зерттеу керек , өйткені олар өз сенімдерін ресми идеологияға
қарсы қоя білді және кейіннен халық жауы деп жарияланды деп
есептелді.
Р.Паунд 1870-1964 американдық социологияның негізін салушы деп
сакнады. Ол құқықтық кітаптар мен кодекстернде көрінетіндей емес
, әрекетте , әлеуметтік контексте зерттеу туралы мәселе қойды.
Құқық социологиясының маңызды компонентері социологиялық
зерттеу болып табылады, ол құқықтанудың фактологиялық базасын қам
тамасыз етеді, оның практикамен баиланысын күшейтеді.
Құқық саласындағы социологиалық зер теулердің мақсаты құқық пен
қоғам ның өзінің байланысын, құқықтың әлеуметтік функция ларын
және заңи нормалардың барлық деңгейде, әр түрлі таптар
деңгейінде, ұжымдар , топтар ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.