Атқа мінудің қазақи (шығыстық) және батысеуропалық үлгісі
Ерттелген атқа мінудің де тәсілі зор. Алдымен тізгінді сол қолға алады. Сонан соң сол қолмен аттың шоқтығынан не ердің қасынан тізгінмен бірге ұстап аяқты үзеңгіге салып, оң қолмен ердің артқы қасынан ұстайды да оң аяқты серпіп атқа мінеді. Европалықтар, орыстар оң аяғын үзеңгіге салып аттың оң жағынан мініп жатады. Мұны қазақ ерекше сөлекет санайды. Бүйтіп мінген жас балаларға, әсіресе қаланың үлкенді-кішілі кісілеріне - өй басқын-басқыр орыспысың? – деп күліп жатады.
Еуропалықтар үзеңгі бауды ұзын тағады. Үзеңгі бауы ұзын болғанда атта отырған адам қозғалмай отырады, үзеңгі бауды теуіп көтерілу қозғалу мұң болады. Үзеңгі бау қысқалау қалыпты болғанда ат үстіндегі адам үзеңгіге шіреніп аттың жүрісіне қарай орнығып ауық-ауық көтеріліп қозғалып отырады. Үзеңгі баудың қысқалығының, пайдалы өміршең екенін уақыт дәлелдеп отыр. ХІХ ғ. орыс әскерлері қазақи аттарға мінген қазақ шабармандардың, пошта тасушылардың жалпы кез келген қазақтың тәулігіне 200-250-300 шақырым жол жүріп келгенін таңдана жазады. Жазушылар мұндай ұзақ жолды қысқа уақытта бағындырған, қазақтың ерекше шыдамды жылқылары деп түсіндіреді. Бірақ олардың қазақтардың өзіндік атқа отырысын, үзеңгісінің қысқалығын байқамаған. Қазақ жол бойы ауық-ауық көтеріліп, қозғалып отырғандықтан аты да, өзі де тыным алып, ұзақ жолда онша көп қажи қоймайды. Аттың белі де ауық-ауық дем алады.
Атқа мінгенде түзу отыруға дағдылану керек. Егер жамбастай қисық отырған болса, адамның салмағы, жылқының салмақ орталығына (центр тяжести) дәл түспейді де, аттың тепе-теңдік функциясы бұзылады. Ат қиналады, сол себепті ат сүрініп жығылады, кесе болады, аяғын шауып алады, ақсайды, жауыр болады.
Ат ерттеуге ерекше мән беріледі. Терлікті алып аттың арқа жүні тікірейіп қалмау үшін мойнынан артына қарай сырғыта салады. Ішкілік, тоқым, тебінгі ер реті бойынша салынады. Ерді сәл артқа жылжытып құйысқан салып болған соң орнына тартып тоқыммен қосып оқпандайды. Осы кезде аттың шоқтығы мен ер оқпаны арасында жұдырық сиятындай қуыс қалуы тиіс. Бұдан соң өмілдірік салынып төс айыл, шап айылдары ретімен тартылады. Айылдың дұрыс тартылғанын мынадан біледі. Аттың бауырымен тартпаның арасынан бір саусақ өтетіндей болса дұрыс тартылғаны. Ал, айылдың арасынан екі саусақ өтсе, онда айыл тартпаның дұрыс тартылмағаны, айыл-тартпаны аса қатты тартып жібермеу керек. [І] Жаугершілікке, атты дұрыс ерттеудің қаншалықты маңызы бар екенін Абылай хан әскерлерінің шешуші ұрыс алдындағы дайындықтарын жыршы былай жырлайды.
Түймелеп сауыттарын, шалбарланып,
Алыпты құйысқанын бір қысқартып
Қайтадан ер-тоқымын оқпандатып
Түзетіп екі айылын қайта тартып [1, 86-б.]
Аумастай ер-тұрманын мықтап тартып, құйрығын аттарының түйіп алды. [2,80 б.].
Айыл өте қатты тартылса, аттың бауырын қиып кетеді. Айылды тартып, атқа мініп жүрген соң белгілі мерзімнен соң айыл босайды, сол кезде айылды қайта тартпаса, ертоқым ілгері-кейін жылжып арқасын соғып тастайды.
Мініс көлігі саналатын атқа отырудың қазіргі кезде екі тәсілі кең тараған. Осымен байланысты ат-әбзелдерінің өзіндік түрлері (типі) қалыптасты. Осы екі тәсілдің қалыптасуына байланысты мен оларды қазақи (шығыстық) және батысеуропалық тәсілдер деп атадым. Мінісі көлігі ретінде жылқы жануарына байланысты қалыптасқан бұл екі тәсілдің айырмашылықтары да көп. Мәселен, батысеуропалық тәсілде ертоқымның арт жағы салмақты, ортасы (отыру нүктесі) шұңғылдау болып келеді. Ондай ертоқымға отырған кезде тақымды мықтап ұстау басты назарда болады.
Еуропалықтар үзеңгі бауды ұзын тағады. Үзеңгі бауы ұзын болғанда атта отырған адам қозғалмай отырады, үзеңгі бауды теуіп көтерілу қозғалу мұң болады. Үзеңгі бау қысқалау қалыпты болғанда ат үстіндегі адам үзеңгіге шіреніп аттың жүрісіне қарай орнығып ауық-ауық көтеріліп қозғалып отырады. Үзеңгі баудың қысқалығының, пайдалы өміршең екенін уақыт дәлелдеп отыр. ХІХ ғ. орыс әскерлері қазақи аттарға мінген қазақ шабармандардың, пошта тасушылардың жалпы кез келген қазақтың тәулігіне 200-250-300 шақырым жол жүріп келгенін таңдана жазады. Жазушылар мұндай ұзақ жолды қысқа уақытта бағындырған, қазақтың ерекше шыдамды жылқылары деп түсіндіреді. Бірақ олардың қазақтардың өзіндік атқа отырысын, үзеңгісінің қысқалығын байқамаған. Қазақ жол бойы ауық-ауық көтеріліп, қозғалып отырғандықтан аты да, өзі де тыным алып, ұзақ жолда онша көп қажи қоймайды. Аттың белі де ауық-ауық дем алады.
Атқа мінгенде түзу отыруға дағдылану керек. Егер жамбастай қисық отырған болса, адамның салмағы, жылқының салмақ орталығына (центр тяжести) дәл түспейді де, аттың тепе-теңдік функциясы бұзылады. Ат қиналады, сол себепті ат сүрініп жығылады, кесе болады, аяғын шауып алады, ақсайды, жауыр болады.
Ат ерттеуге ерекше мән беріледі. Терлікті алып аттың арқа жүні тікірейіп қалмау үшін мойнынан артына қарай сырғыта салады. Ішкілік, тоқым, тебінгі ер реті бойынша салынады. Ерді сәл артқа жылжытып құйысқан салып болған соң орнына тартып тоқыммен қосып оқпандайды. Осы кезде аттың шоқтығы мен ер оқпаны арасында жұдырық сиятындай қуыс қалуы тиіс. Бұдан соң өмілдірік салынып төс айыл, шап айылдары ретімен тартылады. Айылдың дұрыс тартылғанын мынадан біледі. Аттың бауырымен тартпаның арасынан бір саусақ өтетіндей болса дұрыс тартылғаны. Ал, айылдың арасынан екі саусақ өтсе, онда айыл тартпаның дұрыс тартылмағаны, айыл-тартпаны аса қатты тартып жібермеу керек. [І] Жаугершілікке, атты дұрыс ерттеудің қаншалықты маңызы бар екенін Абылай хан әскерлерінің шешуші ұрыс алдындағы дайындықтарын жыршы былай жырлайды.
Түймелеп сауыттарын, шалбарланып,
Алыпты құйысқанын бір қысқартып
Қайтадан ер-тоқымын оқпандатып
Түзетіп екі айылын қайта тартып [1, 86-б.]
Аумастай ер-тұрманын мықтап тартып, құйрығын аттарының түйіп алды. [2,80 б.].
Айыл өте қатты тартылса, аттың бауырын қиып кетеді. Айылды тартып, атқа мініп жүрген соң белгілі мерзімнен соң айыл босайды, сол кезде айылды қайта тартпаса, ертоқым ілгері-кейін жылжып арқасын соғып тастайды.
Мініс көлігі саналатын атқа отырудың қазіргі кезде екі тәсілі кең тараған. Осымен байланысты ат-әбзелдерінің өзіндік түрлері (типі) қалыптасты. Осы екі тәсілдің қалыптасуына байланысты мен оларды қазақи (шығыстық) және батысеуропалық тәсілдер деп атадым. Мінісі көлігі ретінде жылқы жануарына байланысты қалыптасқан бұл екі тәсілдің айырмашылықтары да көп. Мәселен, батысеуропалық тәсілде ертоқымның арт жағы салмақты, ортасы (отыру нүктесі) шұңғылдау болып келеді. Ондай ертоқымға отырған кезде тақымды мықтап ұстау басты назарда болады.
А. Тоқтабай
Қазақстан, Алматы, Ш.Ш. Уәлиханов атындағы тарих және этнология иниституты.
Атқа мінудің қазақи (шығыстық) және батысеуропалық үлгісі
Ерттелген атқа мінудің де тәсілі зор. Алдымен тізгінді сол қолға алады.
Сонан соң сол қолмен аттың шоқтығынан не ердің қасынан тізгінмен бірге
ұстап аяқты үзеңгіге салып, оң қолмен ердің артқы қасынан ұстайды да оң
аяқты серпіп атқа мінеді. Европалықтар, орыстар оң аяғын үзеңгіге салып
аттың оң жағынан мініп жатады. Мұны қазақ ерекше сөлекет санайды. Бүйтіп
мінген жас балаларға, әсіресе қаланың үлкенді-кішілі кісілеріне - өй басқын-
басқыр орыспысың? – деп күліп жатады.
Еуропалықтар үзеңгі бауды ұзын тағады. Үзеңгі бауы ұзын болғанда атта
отырған адам қозғалмай отырады, үзеңгі бауды теуіп көтерілу қозғалу мұң
болады. Үзеңгі бау қысқалау қалыпты болғанда ат үстіндегі адам үзеңгіге
шіреніп аттың жүрісіне қарай орнығып ауық-ауық көтеріліп қозғалып отырады.
Үзеңгі баудың қысқалығының, пайдалы өміршең екенін уақыт дәлелдеп отыр. ХІХ
ғ. орыс әскерлері қазақи аттарға мінген қазақ шабармандардың, пошта
тасушылардың жалпы кез келген қазақтың тәулігіне 200-250-300 шақырым жол
жүріп келгенін таңдана жазады. Жазушылар мұндай ұзақ жолды қысқа уақытта
бағындырған, қазақтың ерекше шыдамды жылқылары деп түсіндіреді. Бірақ
олардың қазақтардың өзіндік атқа отырысын, үзеңгісінің қысқалығын
байқамаған. Қазақ жол бойы ауық-ауық көтеріліп, қозғалып отырғандықтан аты
да, өзі де тыным алып, ұзақ жолда онша көп қажи қоймайды. Аттың белі де
ауық-ауық дем алады.
Атқа мінгенде түзу отыруға дағдылану керек. Егер жамбастай қисық отырған
болса, адамның салмағы, жылқының салмақ орталығына (центр тяжести) дәл
түспейді де, аттың тепе-теңдік функциясы бұзылады. Ат қиналады, сол себепті
ат сүрініп жығылады, кесе болады, аяғын шауып алады, ақсайды, жауыр болады.
Ат ерттеуге ерекше мән беріледі. Терлікті алып аттың арқа жүні тікірейіп
қалмау үшін мойнынан артына қарай сырғыта салады. Ішкілік, тоқым, тебінгі
ер реті бойынша салынады. Ерді сәл артқа жылжытып құйысқан салып болған соң
орнына тартып тоқыммен қосып оқпандайды. Осы кезде аттың шоқтығы мен ер
оқпаны арасында жұдырық сиятындай қуыс қалуы тиіс. Бұдан соң өмілдірік
салынып төс айыл, шап айылдары ретімен тартылады. Айылдың дұрыс тартылғанын
мынадан біледі. Аттың бауырымен тартпаның арасынан бір саусақ өтетіндей
болса дұрыс тартылғаны. Ал, айылдың арасынан екі саусақ өтсе, онда айыл
тартпаның дұрыс тартылмағаны, айыл-тартпаны аса қатты тартып жібермеу
керек. [І] Жаугершілікке, атты дұрыс ерттеудің қаншалықты маңызы бар екенін
Абылай хан әскерлерінің шешуші ұрыс алдындағы дайындықтарын жыршы былай
жырлайды.
Түймелеп сауыттарын, шалбарланып,
Алыпты құйысқанын бір қысқартып
Қайтадан ер-тоқымын оқпандатып
Түзетіп екі айылын қайта тартып [1, 86-б.]
Аумастай ер-тұрманын мықтап тартып, құйрығын аттарының түйіп алды. [2,80
б.].
Айыл өте қатты тартылса, аттың бауырын қиып кетеді. Айылды тартып, атқа
мініп жүрген соң белгілі мерзімнен соң айыл босайды, сол кезде айылды қайта
тартпаса, ертоқым ілгері-кейін жылжып арқасын соғып тастайды.
Мініс көлігі саналатын атқа отырудың қазіргі кезде екі тәсілі кең
тараған. Осымен байланысты ат-әбзелдерінің өзіндік түрлері (типі)
қалыптасты. Осы екі тәсілдің қалыптасуына байланысты мен оларды қазақи
(шығыстық) және батысеуропалық тәсілдер деп атадым. Мінісі көлігі ретінде
жылқы жануарына байланысты қалыптасқан бұл екі тәсілдің айырмашылықтары да
көп. Мәселен, батысеуропалық тәсілде ертоқымның арт жағы салмақты, ортасы
(отыру нүктесі) шұңғылдау болып келеді. Ондай ертоқымға отырған кезде
тақымды мықтап ұстау басты назарда болады.
Салт атпен жүрудің батысеуропалық тәсілінде, адам ерге тереңдеп
отырады да, адамның құйырығы, дәлірек айтқанда, құйықтың жырымы тіреу
(отыру) нүктесі ролін атқарады, сөйтіп бүкіл салмақ ер-тоқымның арт жағына
түседі. Ерге мығым отыру үшін тақымды мықты ұстайды, атты шенкел мен шпор
арқылы басқарады. Шенкел бос ұсталып, тік қалпында салбырап тұрады.
Шабандоздың астындағы ат денесін мүндштүк арқылы, үнемі серіппедей сығылың
қарағандай жинақы ұстайды, себебі мүндштүк кәдімгі ауыздыққа қарағанда
аттың езуін тіліп жіберетіндей әсер етеді. Демек ат басы кеудесіне қарай
жақын, мойыны иіліңкіреп келеді, аттың салмақ нүктесі (центр тяжести) артқы
аяғына, сауырына қарай түседі. Сонымен қатар шабандоздың салмағы ер-
тоқымның артқы жағына түсетіндіктен еуропалықтардың аттарының арқасы,
жаялы, жалпақ сауырлы, шапты, артқы аяқтары жуан болып келеді.
Батысеуропалық атқа отыру тәсілінде ертоқым жалпақтау төмен болады. Адамның
құйырығы аттың арқасымен бірдей болып көрінеді, шығыстықтар батыс
еуропалықтарды алғаш әрәдік жерден көргенде ер-тоқымсыз отыр екен деп
қалған. Ерде нық отыру үшін үнемі тақымды қысып отыру, әсіресе алыс
қашықтарға жүргенде мүмкін емес, сол себептен атты басқаруды мүндштүк пен
шпор арқылы жүзеге асырады. [3]
Батысеуропалық атқа отыру тәсілінің жаман да, жақсы жақтары бар.
Артқа түскен салмақтан ат буындарына, сіңірлері мен тұяқтарына зақым келіп
ауруға ұшырайды. Екіншіден жылқыны бүйтіп, шиыршық аттырып, сығылған
серіппедей жинақы ұстау, қан басына жиналып, өңеші қысылып, тыныс алуы
ауырлайды, тез шаршайды. Бұл әдісте ат мейлінше жаттыққан ал мінетін адам
шебер болып, мүндштукпен аттың езуіне күш салмай жүру қажет. Сонымен қатар
ағылшын, орыс, кавалериялық ер-тұрман алыс сапарларда атты міндетті түрде
жауыр қылады. Солай бола тұра артықшылықтарыда бар. Біріншіден салт атты
кавалердің оң қолы мүлдем бос болады, қылыштасып, семсерлесуге, найзаласуға
мүмкіндігі мол болады. Екіншіден үйретілген ат сол қолдың саусақтарымен,
шенкел және шпорға қалыптасқан жануар иесінен көп әмір күтпейді. Ақырында
шабандоздың астындағы үнемі жинақы, сергек тұрған ат секіру, шабу, вольт,
траверс, пируэт секілді күрделі қимылдар жасауға ыңғайлы. әрине мұндай
қимылдар жасау жекпе-жекте өте-мөте қажет.
Батысеуропалық атқа отыру тәсілі кәзіргі таңда атты биге үйретуге,
вольтжировкаға жақсы. Бұл әдістің ең бастысы кемшілігі аттың еркіндігін
ерек-жігерін жаншып, хайуанды иесіне мүлтіксіз бағындыруға арналған. Қазақ
салтында “Жылқы да тілсіз адам” – дейді сондықтан атты бұлай қинау қазаққа
жат болып саналады.
Қазақи (шығыстық) атқа ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қазақстан, Алматы, Ш.Ш. Уәлиханов атындағы тарих және этнология иниституты.
Атқа мінудің қазақи (шығыстық) және батысеуропалық үлгісі
Ерттелген атқа мінудің де тәсілі зор. Алдымен тізгінді сол қолға алады.
Сонан соң сол қолмен аттың шоқтығынан не ердің қасынан тізгінмен бірге
ұстап аяқты үзеңгіге салып, оң қолмен ердің артқы қасынан ұстайды да оң
аяқты серпіп атқа мінеді. Европалықтар, орыстар оң аяғын үзеңгіге салып
аттың оң жағынан мініп жатады. Мұны қазақ ерекше сөлекет санайды. Бүйтіп
мінген жас балаларға, әсіресе қаланың үлкенді-кішілі кісілеріне - өй басқын-
басқыр орыспысың? – деп күліп жатады.
Еуропалықтар үзеңгі бауды ұзын тағады. Үзеңгі бауы ұзын болғанда атта
отырған адам қозғалмай отырады, үзеңгі бауды теуіп көтерілу қозғалу мұң
болады. Үзеңгі бау қысқалау қалыпты болғанда ат үстіндегі адам үзеңгіге
шіреніп аттың жүрісіне қарай орнығып ауық-ауық көтеріліп қозғалып отырады.
Үзеңгі баудың қысқалығының, пайдалы өміршең екенін уақыт дәлелдеп отыр. ХІХ
ғ. орыс әскерлері қазақи аттарға мінген қазақ шабармандардың, пошта
тасушылардың жалпы кез келген қазақтың тәулігіне 200-250-300 шақырым жол
жүріп келгенін таңдана жазады. Жазушылар мұндай ұзақ жолды қысқа уақытта
бағындырған, қазақтың ерекше шыдамды жылқылары деп түсіндіреді. Бірақ
олардың қазақтардың өзіндік атқа отырысын, үзеңгісінің қысқалығын
байқамаған. Қазақ жол бойы ауық-ауық көтеріліп, қозғалып отырғандықтан аты
да, өзі де тыным алып, ұзақ жолда онша көп қажи қоймайды. Аттың белі де
ауық-ауық дем алады.
Атқа мінгенде түзу отыруға дағдылану керек. Егер жамбастай қисық отырған
болса, адамның салмағы, жылқының салмақ орталығына (центр тяжести) дәл
түспейді де, аттың тепе-теңдік функциясы бұзылады. Ат қиналады, сол себепті
ат сүрініп жығылады, кесе болады, аяғын шауып алады, ақсайды, жауыр болады.
Ат ерттеуге ерекше мән беріледі. Терлікті алып аттың арқа жүні тікірейіп
қалмау үшін мойнынан артына қарай сырғыта салады. Ішкілік, тоқым, тебінгі
ер реті бойынша салынады. Ерді сәл артқа жылжытып құйысқан салып болған соң
орнына тартып тоқыммен қосып оқпандайды. Осы кезде аттың шоқтығы мен ер
оқпаны арасында жұдырық сиятындай қуыс қалуы тиіс. Бұдан соң өмілдірік
салынып төс айыл, шап айылдары ретімен тартылады. Айылдың дұрыс тартылғанын
мынадан біледі. Аттың бауырымен тартпаның арасынан бір саусақ өтетіндей
болса дұрыс тартылғаны. Ал, айылдың арасынан екі саусақ өтсе, онда айыл
тартпаның дұрыс тартылмағаны, айыл-тартпаны аса қатты тартып жібермеу
керек. [І] Жаугершілікке, атты дұрыс ерттеудің қаншалықты маңызы бар екенін
Абылай хан әскерлерінің шешуші ұрыс алдындағы дайындықтарын жыршы былай
жырлайды.
Түймелеп сауыттарын, шалбарланып,
Алыпты құйысқанын бір қысқартып
Қайтадан ер-тоқымын оқпандатып
Түзетіп екі айылын қайта тартып [1, 86-б.]
Аумастай ер-тұрманын мықтап тартып, құйрығын аттарының түйіп алды. [2,80
б.].
Айыл өте қатты тартылса, аттың бауырын қиып кетеді. Айылды тартып, атқа
мініп жүрген соң белгілі мерзімнен соң айыл босайды, сол кезде айылды қайта
тартпаса, ертоқым ілгері-кейін жылжып арқасын соғып тастайды.
Мініс көлігі саналатын атқа отырудың қазіргі кезде екі тәсілі кең
тараған. Осымен байланысты ат-әбзелдерінің өзіндік түрлері (типі)
қалыптасты. Осы екі тәсілдің қалыптасуына байланысты мен оларды қазақи
(шығыстық) және батысеуропалық тәсілдер деп атадым. Мінісі көлігі ретінде
жылқы жануарына байланысты қалыптасқан бұл екі тәсілдің айырмашылықтары да
көп. Мәселен, батысеуропалық тәсілде ертоқымның арт жағы салмақты, ортасы
(отыру нүктесі) шұңғылдау болып келеді. Ондай ертоқымға отырған кезде
тақымды мықтап ұстау басты назарда болады.
Салт атпен жүрудің батысеуропалық тәсілінде, адам ерге тереңдеп
отырады да, адамның құйырығы, дәлірек айтқанда, құйықтың жырымы тіреу
(отыру) нүктесі ролін атқарады, сөйтіп бүкіл салмақ ер-тоқымның арт жағына
түседі. Ерге мығым отыру үшін тақымды мықты ұстайды, атты шенкел мен шпор
арқылы басқарады. Шенкел бос ұсталып, тік қалпында салбырап тұрады.
Шабандоздың астындағы ат денесін мүндштүк арқылы, үнемі серіппедей сығылың
қарағандай жинақы ұстайды, себебі мүндштүк кәдімгі ауыздыққа қарағанда
аттың езуін тіліп жіберетіндей әсер етеді. Демек ат басы кеудесіне қарай
жақын, мойыны иіліңкіреп келеді, аттың салмақ нүктесі (центр тяжести) артқы
аяғына, сауырына қарай түседі. Сонымен қатар шабандоздың салмағы ер-
тоқымның артқы жағына түсетіндіктен еуропалықтардың аттарының арқасы,
жаялы, жалпақ сауырлы, шапты, артқы аяқтары жуан болып келеді.
Батысеуропалық атқа отыру тәсілінде ертоқым жалпақтау төмен болады. Адамның
құйырығы аттың арқасымен бірдей болып көрінеді, шығыстықтар батыс
еуропалықтарды алғаш әрәдік жерден көргенде ер-тоқымсыз отыр екен деп
қалған. Ерде нық отыру үшін үнемі тақымды қысып отыру, әсіресе алыс
қашықтарға жүргенде мүмкін емес, сол себептен атты басқаруды мүндштүк пен
шпор арқылы жүзеге асырады. [3]
Батысеуропалық атқа отыру тәсілінің жаман да, жақсы жақтары бар.
Артқа түскен салмақтан ат буындарына, сіңірлері мен тұяқтарына зақым келіп
ауруға ұшырайды. Екіншіден жылқыны бүйтіп, шиыршық аттырып, сығылған
серіппедей жинақы ұстау, қан басына жиналып, өңеші қысылып, тыныс алуы
ауырлайды, тез шаршайды. Бұл әдісте ат мейлінше жаттыққан ал мінетін адам
шебер болып, мүндштукпен аттың езуіне күш салмай жүру қажет. Сонымен қатар
ағылшын, орыс, кавалериялық ер-тұрман алыс сапарларда атты міндетті түрде
жауыр қылады. Солай бола тұра артықшылықтарыда бар. Біріншіден салт атты
кавалердің оң қолы мүлдем бос болады, қылыштасып, семсерлесуге, найзаласуға
мүмкіндігі мол болады. Екіншіден үйретілген ат сол қолдың саусақтарымен,
шенкел және шпорға қалыптасқан жануар иесінен көп әмір күтпейді. Ақырында
шабандоздың астындағы үнемі жинақы, сергек тұрған ат секіру, шабу, вольт,
траверс, пируэт секілді күрделі қимылдар жасауға ыңғайлы. әрине мұндай
қимылдар жасау жекпе-жекте өте-мөте қажет.
Батысеуропалық атқа отыру тәсілі кәзіргі таңда атты биге үйретуге,
вольтжировкаға жақсы. Бұл әдістің ең бастысы кемшілігі аттың еркіндігін
ерек-жігерін жаншып, хайуанды иесіне мүлтіксіз бағындыруға арналған. Қазақ
салтында “Жылқы да тілсіз адам” – дейді сондықтан атты бұлай қинау қазаққа
жат болып саналады.
Қазақи (шығыстық) атқа ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz