ХХ ғасырдың басы-1940 жылдардағы медицинаның дамуы

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

ХХ ғасырдың басы-1940 жылдардағы медицинаның дамуы.

ХХ ғасырдың басында ұйымдастырушылар мен медициналық қызметкерлер қазақ әйелдерінің арасынан да шаға бастайды. М. Асфендиярова Гүлім 1908 жылы Петербург медициналық институтын бітіріп Ташкентте нәрестелер үйі мен ақушерлер мектебін ашады. Орал қаласының түлегі Ниязова Мүбина Ибрагимовна 1917жылы Саратов медучилищесінің стоматология бөлімін бітіреді, Қазақ атты әскерінің тіс дәрігері болып жұмыс істеді. 1934-1936жж. Қазақ ССР Денсаулық сақтау халық комиссариатттың қорғау басқарамасының бастығы болады, ал 1936жылы Алматыда фельдшерлік-акушерлік мктеп ұйымында және оның алғаш директор қызметін атқарды.

Қазан төңкерісіне дейін аумағында 1800 орындық 98 аурахана, 97 амбулаториялық емханалық мекеме болды, оларда 196 дәрігер жұмыс жасады. Ол уақыттан ең үлкен аурухана Верныйдағы 55 орындық аурухана болатын.

РКСФСР Халық Комиссалары Кеңесінің Қырғыз аймағын басқару жөніндегі революциялық комитет ұйымдастыру декретіне В. И. Ленин 1929ж. 12 қыркүйегінде қол қояды. 1919ж. осы комитеттің қаулысымен Қырғыз денсаулық сақтау бөлігі ұйымдастырылады. 1920ж. республикалық денсаулық сақтау органың құрылымы бекітіледі. РКФСР денсаулық сақтау халық комиссарының орынның жалпы саны 5 мыңға жуық госпитальдар берді, көптеген эпидотрядтар жолдады, Орал мен Ордада шешек институты ашылды. 1922 жылдың басына қарай республикада 406 дәрігер 1300 фельдшер мен жәрдем көрсету үшін дәрігерлік учаскелер, ана мен баланы қорғау жөніндегі мекемелер құрыла бастады. Республика денсаулық сақтау халық комиссары М. С: Шашов 1926 жылы көрсеткендей «1913жылы 1600 орнымен салыстырғанда 1925жылы 1 қазанында жалпы емдеу төсектерінің саны 2810-ға жетті. Жетістік аса көп емес біз халықтың әсіресе ауыл мен қышлақ тұрғындарының тарапынан деснаулық сақтау органдарына қойылатын мол талаптар мен толық қанағаттандыруға дәрменсізбіз».

1931 жылы 20 көкегінде Қызыл әскер үйіндегі Алматның ең үлкен сарайында Қазақ медицина институтының ашылуына арнайы салтанатты жиын болып өтті. Жиналысты институтың алғаш директоры с. А. Асфендияров ашты.

1931жылы институттың бірінші курсына 289 студент қабылданды. Оның 145-і қазақтар. Институтта тек бір факультет-емдеу факультеті ғана болды.

1934 жылдан бастап институт тез өркендеп, ами бастады. Бұл кезде студент жатақханасының құрылысы жүріп жаты. Институттың алғаш түлектері оқуды 1936 жылы аяқтады. Олардың жалпы саны 66 да, соың 18-і бала емдеу (1938ж) санитарлық-гигиеналық (1951ж) тіс емдеу факультеті 1959жылы ашылды.

1940 жылға қарай Қазақ медицина институты ірі оқу орындарының біріне анйалды. Сол жылы институтта 1402 студент білім алып, профессор-оқушылар құрамы 120 адмға жетті. Ол кезеңде институт 4 дүркін түлектер тобын, яғни 534 дәрігер даярлап шығарған болатын.

Халық денсаулығына және медицина ғылымының КСРО жоғарғы Совет Президиумының нұсқауымен институт Еңбек Қызыл Ту орденімен наградталды.

1989ж. 11 қантарында Қазақ КСРО министрлер С. А. Асфендияровтың есімін беру туралы қаулы қабылдады.

1996 жылы 26 тамызда ол Қазақ мемлекеттік медицина университеті мәртебесін алды. Оның құамында дәрігерлерді жетілдіру институты мен медицина колледждерді жетілдіру инстиуты мен медицина колледждері кірді.

Бүгінгі таңда университеттің 82 кафедрасында 1115 оқытушы соның ішінде 143 ғылыми докторы мен 508 ғғылыми кандидаты жұмыс істейді. 5 факультетте 4400 студент, оның 830-ы қазақ бөлімінде, 771-і әлемнің 18 елінен келген шетелдік студенттер, 30 процентке жуық студентер ақылы негізде білім алуда.

Екі жалдаң соң осынау жоғарғы оқу орны өзінің 70 жылдығын шығармашылық және негізгі мақсат-Республика дәрігер мамандарын дайындауда іскерлікке міндеттейді.

өз жетістіктерін ең алдымен адамдарды қырып жоюға жұмсағаны-күні кеше тарих қойнауына енген ХХ ғасырдың сұмдық сорақылығы еді десек артық емес пе? Алайда сонымен бірге бұл ғасырда бұдан алыңғы мыңжылдықтарда етек жайған жұқпалы аурулардың беті қайтып, кейі шегіне бастады. Бактерияға қарсы дәрі-дәрмектердің орасан зор тобының жасалуы адмза баласының аурушаңдық сипатына түбегейлі дәрістер енгізеді. Дәрі егу, паразиттік, микробтық, вирустық және саңырауқұлақтық жұкпалардың алдын алу шаралары өнім-жеттімнің азаюына және адамның өмірін ұзартуға айтарлықтай ықпал жасады.

Денсаулық сақтау соғыс жылдарында.

Ұлы Отан соғысы жылдарында мемлекеттің барлық күштері мен құрамдары жауды жеңуге жұмылдырылды. Партияның «Барлығы майдан үшін!»-деген ұраны миллиондаған совет халқының күрестегі, еңбектегі бағарламасына айналды.

Отан соғысы кезінде Қазақ денсаулық сақтау органдары алдында халықтың денсаулығын сақтауды қамтамасыз ету, медицина қызметін даярлау және майданға жіберу, Совет Армиясының жаралаған және ауырған жуангерлерін емдеп, қайтадан қатарға қосу жөнінде үлкен міндеттемелер тұрды.

Соғыс басталысымн Қазақстаннан жүздеген дәрігерлер, фельдшерлер медициналық бибілер майданға аттанды.

Олар бомбалар мен сарядтардың гүрілі астында далалық лазареттерде, медсанбатарда, армияның эвакуациялық ауруханаларында жан қиярлықпен еңбектенді, жаудың бораған оғы астында соғыс даласынан жаралыларды ерлікпен алып шықты.

336- атқыштар ивизиясының әрігерлік санитарлық батальоны Алматыдан атандырылған түұңғыш медицина қызмткерлері еді. 1942 жылының 19 тамызында 25 адам түрлі саланың дәрәгерлері, бибілер мен санитарлар толық дәрігерлік жабдығымен дивизияның құрамында соғыс қимылдары жүріп жатқан ауданға аттанды. Москва түбіндегі кескілескен соғыс кезінде Қазақстанның дәрігерлері өздеріне жүктелген міндетті ерлікпен орындады.

Сол қаһарман жылдардың баспасөздері мен архив құжаттары баспа сөздері мен архив құжаттры қазақстандық медиктердің жанқиярлық ерліктерінің жарқын айғағы іспетті.

Ұлы Отан соғысы жылдарында Алматы медицина институты маңызды роль атқарды. Бұл оқу орнын 1940 жылы 146 жас бітіріп, дәрігерлік маманығын алған болса, 1941 жылы 437 адам бітірді және олардың көпшілігіөз еріктерімен майданға аттанды. Дрігердің білімін жетілдіру, әсіресе әскери- медициналық мамандығын арттыру құрастырынан өткізілді. Институттың бұрыңғы студенттері, кейіннен Совет Одағының Батыры атағына ие болған Мәншүк Мәметова мен Владимир Иванилов, Брест қорғаны соғысына қатысушы М. А. Нығматуллин институтының алғаш түлектері Б. Н. Нұрғазин, Қ. Ыбыраев т. б. осы курсты бітіргендер еді.

Тылда еңбек еткен медицина қызметкерлеріне де оңай болған жоқ. Соғыс кезінің ауыр жағдайына ұарамастан олар жоралы жауынгерлерді зор қамқорлық пен емдеп, қаторға қосуға күш салды, ауыл-село тұрғысындарына соғыс жүріп жатқан жерлерден көшіп келгендерге дәрігерлік көмек көрсетті. Түрлі аурудың алдын алу шараларын жүргізді.

Қазақстанның ғалымдары ауруларды, жоралымдарды, соғыс мүгедектерін емдеп жазудың жолдарын табандық пен зерттеді.

Соғыс жылдарында Қазақстанның медициналық қызметі едәуір өсіп, нығайды, денсаулық қажетіне қаржы бөлу жақсарды, емдеу- сауықтыру мекеменің жүйесі көбейді, олардың жұмыс сапасы артты. Балалардың денсаулығына ерекше қамқорлық жасалды, соның нәтижесінде балалардың ерекше қамқорлық жсалады, соғысқа дейінгі дәрежеден азайтуға қол жетті.

Сөйтіп Ұлы Отан соғысы жылдарында Қазақстанның денсаулық сақтау органдарының қызмектерлері жапай патриотизм мен жанқиярлық көрсетті. Олардың майдандағы және еңбектегі ерлігі Жеңіске елеулі үлес болып қосылды. Соғыс жылдарында олар жинатқтаған бай тәжірибе Советтік медицинаны онан әрі дамытуға қызмет етуде.

Арал ауданы медицинасының қалыптасуы.

Арал қаласы бұрын Алтықұдық аталып ол шағын елді мемкемелерде бірнеше алшық не қалыстан салынған тәпелтек тамдар болған. Ел басқы-балгерлердің еміне жүгінді тұрғындар арасында жұқпалы індеттер көп болды. әсіресе әйелдер мен балалар көп зардап шекті. 1917-1925 жылы ауданда егін шықпай, аштық жайлар алды, жүт болды. Бұл халық денсаулығын оан әрі қиындата түсті.

1905 жылы Арал станциясында ең алғашқы ресми емдеу мекемесі-темір жол дәрігерлік кабинеті ашылды.

Сексеуіл қыстағанда 1920 жылдан бастап алғашқы дәрігерлік амбултория жұмыс істеді.

1923 жылы 15 төсектік аудандық аурухана, Аманөткел, райбөген елді мекендерде фельдшерлік пунктері ашылды.

Қазақстанда жүздеген емдеу аурудың алыдн алу, ғылыми-зерттеу, дәрі ханалық, формологиялық мекемелері қызмет етті. Олардың жүйесі соғыс жүріп жатқан жерлерден көшіп келгендердің және жаңадан құрылған мекемелердің есебіен өсіп отрыды. Республикадағы мекемелердің есебінен өсіп отырды.

Ұлы Отан соғысы жылдарында балалардың өмірі мен денсаулығын сақтауға қамқорлық негізгі міндетінің бірі б. е.

Әсіресе соғыс жүріп жатқан жерлерден көшірілген баалардың бүкіл жол бойына дәрігерлік қамтуда болуына, тиімті ерге келгеннен кейін ауруларын ауруханаларға арластырып, олар үшін арнаулы сүтханалар асханалар ұйымдастыруларына көңіл бөлінді. Бұл жұмыстарды ұйымдастыру, бақылауға алу оқу-ағарту халық комиссариатына жүктелді.

Балалардың денсаулығын сақауға бағытталған шараларды жүзеге асырудың нәтижесінде балалар өлімі едәуір азайды.

Соғыс басталғаннан кейін-ақ батыс ауданын балалар тиеген арнаулы теміржол составтары ағылып келе бастады. 1942 жылы ақтанға дейін көшіріліп келген балалар соаны 250 мыңға жетті. Көшіп келегендердің ішінде 30500 баласы бар 175 балалар мекемелері болды. Бұлардың сыртында құрамында және вокзлдарда қамту үшін арнаулы дәрігерлер мен медициналық бибілер бөлінді. Ірі темір жол станцияларында уақыт ауруханалар, емхналар, жасақталып әсіресе Алматы қаласында, Қарағанды, Семей, Қызылорда облысында ерекше жақсы ұйымдастырылады.

Республикада жетім балаларды асырап алу немесе қамқорлыққа алу кең өрістеді.

Соғыстың алғашқы жылдарында Қазақстанға елдің батыс ауандарынан бірсыпыра дәрігерлер көшіп республикада көшіп келген. 127 дәрігер жұмыс істеді.

1956 жылы туберкулезге қарсы және тері-венерологиялық диспенсерлер мен Арал обаға қарсы станциясы ашылды.

1960 жылы Арал қаласында емхана, 1972 жылы жаңа перзентхана пайдалануға берілді. Ал 1989 жылы типтік үлгіде саоынған ауданндық аурухана құрлымын аяқтап, ауандық медицина материалдық-техникалық базасы нығая түсті.

Аудандағы алғаш медиина қызметі фельдшерлер Полина Григорьевна Ковыга, Зоя Балмановна акушерлер Құралай Ипатуровна, Эмина садуқасова мен Зоя Сейфульмул ковалар болды.

1925-1930ж. Арал теңізі порты, кеме жөндеу зауыты, Арал балық терстері ашыып жұмыстар саны көбейді. Қалада теңіз порты жұмысшылары мен қызмет қаралатын емхана ашылды.

1936 жылдан бастап презентханалық мекемелер, босану үйлері мен фельдшрлік акушерлік пунктер саны көбейе бастады.

1990 жылы жүкті әйелдер мен гинекологиялық сырқаттарды тексеретін ультрадыбыстық зерттеу кабинеті ашылды. Пракикаға анестезиологиялық және реаниматологиялық қызмет енгізілді. Аудан әйелдер босаныру саласының дамуындағы жаңа кезең басталды. Бұл бағыттағы шаралары атқаруға дәрігер Алдахлер Мазанбетованың сіңірген еңбегі зор болды.

1982-1998 ж. аудандық презхентханалық сааны А. . Ілиясова бақсарды. Акушер-гинекологтар қатары өсті, презентхана неонтолог дәрігерлері сырқат нәрсетелерге өз білімдері мен жүрек жылуын алмады. Аудандағы бұл саланың қалыптасуына арухана бас дәрігері Зәуір Абдрахманұлы Мақатов айтарлықтай із қалдырды.

Орал облысындағы медициналық дамуы.

1913жылы Орал облысы 34 дәрігер, 79 фельдшер мен бала туғызатын әйел болды. Барлығы 290 төсектік емдеу орны жұмыс есітп тұрды.

Алайда медициналық қызметінің әбден жалға түсу үшін әлі де көп уақыт бар еді. 1913 жылы бүкіл облыста 19941 перзент дүниеге келсе, оның 14596-сы шетінеген. Бұл сандар жергілікті жұрттың санитарлық, тазалық, дәрігерлік сауат пен аса зәру екендігін анық көрсетті. Бірте-бірте европалық білім алған қазақ дәрігерлері де көріне бастады.

Маңғыстау ауданы денсаулық сақтау ісінің дамуы.

1918 жылы Якобсон, Воскресенский деген дәрігерлер қызмет жасады. Адай уезі 1922 ж. алты ауданға бөлініп, Ойылдан Красноводскіге дейінгі ұланбайтақ далаға ел қанат жайып қоныстанды. 1928 ж. Адай уезінің орталығы Ойылға кешуіне байланысты бұрынғы 5 аудан шеңбері шағындалып, Маңғыстау ойында өз алдына бір аудан құрылды. Көші-қон, 1931-32 жылдардағы дүрбелең әсерінен медицина қызметкерлерінің саны азайды. Бүкіл ауданда бүл жылдары 1 хирург, 5 фельдшер, 1 санинспектор болды. Ауданда ұзақ уақыт қызмет етіп, өл алғысына беленгендер - хирург дәрігер Григорий Александрович Репников, Андриан Николаевич Устименко, Георгий Иванович Серегин аудан халқына қызмет жасайтын жоғары және арнаулы орта буын мамандар тапшы болатын. Орта мамандар даярлау үшін медбикелер даярлайтын қысқа мерзімді курс ашылып, ондаған жергілікті қыз-келіншектер білім алып, қызметке араласты, оған Дербісов Бисен басшылық жасады.

1956ж. бастап Маңғыстаудың өз түлектері оқу бітіріп, денсаулык, сақтау саласының жүйелі дамуына үлес қосты. Бұл уақытта туберкулез науқасы асқынып тұрған кез еді. Сол жылы аудан орталығы Таушықта 25 төсектік аудандық туберкулез диспансері ашылды.

Қызыл крест аруханасы.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.