Қазіргі таңдағы әлемнің шиеленіс аймақ елдеріндегі жалпы саяси жағдай мен мәселелер, оларды бейбіт түрде шешу жолдары

Пән: Саясаттану
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 53 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

1 Әлем елдеріндегі шиеленістердің себептері мен атқаратын қызметтері.

1. 1 Шиленіс түсінігі

1. 2 Шиеленістердің себептері, пайда болуы, мәні

1. 3 Шиеленістердің түрлері, жіктелуі

1. 4 Мемлекетаралық, аймақтық шиеленістер

1. 5 Атқаратын қызметтері

2 Әлем аймақтарындағы жалпы саяси жағдай.

2. 1 Таяу шығыс шиеленісі: шығу және шешу жолдары

2. 2 Таяу шығыстағы ХХ ғасырдың 80-90-шы жылдарындағы әскери-саяси жағдай.

2. 3 Орта Азиядағы аудандық шиеленістер алдын алу шаралары және оның даму перспективасы

2. 4 Орта Азиядағы қарулы шиеленістердің алғышарттары.

2. 5 Орталық Азия мемлекеттерiнiң Одағы - бұзылған бiрлiктi қалпына келтiру .

2. 6 Европа елдері

2. 7 Абхазия және Грузияға шиеленістердің шығуы және реттеу жолдары

3 Аймақтар мен елдердегі саяси жағдайды реттеу жолдары.

3. 1 Шиеленісті шешу тәсілдері

3. 2 Шиеленістерді халықаралық ұйымдардың көмегімен шешу

3. 3 Халықаралық шиеленісті бейбіт түрде шешу ұғымы

Қорытынды . . .

Пайдаланылған әдебиеттер . . .

Қосымшалар

КІРІСПЕ

Қазіргі таңда бейбіт заманында өмір сүріп жатырмыз дегенмен, қақтығыстарсыз, шиеленістерсіз өмір сүру мүкін емес. Тіптен қарапайым қоғам қатынастарына қарасақ шиеленіссіз болмайды, күннен-күнге саяси шиеленістер, даулы мәселелер, жаһандық проблемалар саны арта түсуде. Осыған сәйкес бұл зерттеу жұмысының тақырыбы, алдына қойған мақсаты қазіргі таңдағы әлем бойынша, дүниежүзі үшін ең өзекті, шешімін табуы оңайға соқтырмас, яғни әлемнің шиеленіс аймақ елдеріндегі саяси жағдай мен мәселелер, шиеленістердің пайда болуы, оны реттеу, бейбіт түрде шешімін табу жолдары болып отыр.

Зерттеу жұмысының өзектілігі : Әлемнің шиеленіс аймақтарындағы саяси және өзекті мәселелер. Яғни, кез - келген қоғам үшін тұрақтылық пен бейбітшілік негізгі мақсаттары мен құндылықтарының бірі. Сол себепті саяси тұрақтылықты реттеу, әлемдегі тыныштықты сақтау жұмыстың ең өзекті мәселесі болып табылады.

Зерттеу жұмысының мақсаты - Қазіргі таңдағы әлемнің шиеленіс аймақ елдеріндегі жалпы саяси жағдай мен мәселелер, оларды бейбіт түрде шешу жолдарын қарастыру.

Зерттеудің міндеттері:

Шиеленістердің шығу себебін, пайда болуын, мәнін анықтау;
Әлем елдеріндегі шиеленістерді аймақтарға бөліп қарастыру;
Шиеленістерді әр түрлі шешу жолдарын іздестіру;

Зерттеу пәні: Саяси география, геосаясат, геосаясат негіздері.

Зерттеу объектісі : Әлемдегі шиеленіс аймақтар мен елдер.

Зерттеу әдістері: салыстырмалы, болжау, статистикалық, картографиялық әдістер қолданды.

Зерттеудің теориялық және практикалық маңызы: ғылыми жұмысты зерттеу барысында шиеленістердің шығу себептері, әлем елдеріндегі саяси жағдай мен мәселелер, әр аймақтар бойынша бөліп, анықтап, олардың шешу жолдары қарастырылған. Бұл зерттеу нәтижелерін, қорытындыларын, шиеленістердің бейбіт түрде шешу жолдарын толығымен пайдаланса, әлем үшін ең маңызды, өзекті мәселелер шешіліп, тұрақтылық пен тыныштықты сақтап отыруға болады.

1 Әлем елдеріндегі шиеленістердің себептері мен атқаратын қызметтері.

1. 1 Шиеленістер ұғымы дегеніміз не?

Шиеленіс дегеніміз - қоғамдық өмірде пайда болатын әлеуметтік құбылыс. Шиеленіс адамның әлеуметтік жағдайының, орнының әртүрлі жақтарын көрсетеді. Әрбір адам әлеуметтік ортаға бейімделе отырып, дербес, ерекше бола бастайды. Орыс ойшылы И. А. Ильин адамдар арасындағы айырмашылықты айта отырып, ешқандай қоғам осындай айырмашылықтарсыз өмір сүре алмайды дегенді айтады. Оның айтуы бойынша қоғамда әртүрлі адам болады. Бұл адамдар өзара келісуі де мүмкін, келіспеуі де мүмкін. Адам үшін ең маңыздысы өзі сияқты адамдар бар қоғамға жату. Адам осындай қоғамда өмір сүріп жатқандықтан ол басқа адамдармен қарым-қатынас жасауға тиіс. Бірақ әлеуметтік қоғамның таптарға бөлінуіне байланысты және басқа да себептерге байланысты адамдар арасында бәсекелестік, күндестік, бақталастық, психологиялық сыйыспайтындық, қызығушылықтарының қарама - қайшылығы пайда болады.

Қоғамда осындай жағдайлардың пайда болуы шиеленістердің пайда болуына әкеп соғады. Адам өз өмірінде қиын жағдайларға тап болады. Адам басқа субьектпен қарым-қатынас жасаған уақытта, адам мінезіне әсер әтетін жағдайлар болады. Бұл қарама- қайшылық, шиеленісушілік, өшпенділік тудырады. Шиеленіс қалыпты әлеуметтік құбылыс ретінде қарастырылуы керек. Адам сияқты қоғам да идеалды жетілген бола алмайды. Дисгармония, шиеленістер, қарама-қайшылықтар бұның бәрі қоғам дамуының қалыпты бөлігі. Шиеленіс кең түрде дамыған құбылыс. Конфликтті жағдайлар қоғам өмірінің барлық сферасында болады, ол экономика болсын, саясат болсын, мәдениет болсын, идеология болсын.

Шиеленіс адамдар арасында қоғамдық күштер арасында қызығушылық көзқарастардың келіспеуі жанаспауы.

Шиеленіс реттеуге болатын құбылыс.

Шиеленістердің пайда болуы мен дамуы 4 фактор мен себепке байланысты: обьективті, ұжымдық - басқарушылық, әлеуметтік-психологиялық және жеке адам аралық. Бірінші және екінші фактор обьективті мінезді, ал үшінші және төртінші субьективті. Шиеленістің обьективті себептері предконфликттік жағдайға әкеп соғады. Шиеленістердің субьективті себептері оппоненттердің жеке психологиялық ерекшеліктеріне байланысты. Осы жағдайда адам мәселені шешуге тырыспайды компромисқа бармайды. Оппонентпен сөйлесіп, пайда болған шиеленісті шешуге ешқандай әрекет жасамайды. Керісінше қарама-қайшы әрекет жасайды. Әрбір предконфликттік жағдайда адам не конфликттік жағдайды таңдай алады немесе шиеленісті бейбіт түрде шеше алады. Егер шиеленіс себебінің обьективті және субьективті жақтарын салыстырып қарайтын болсақ, келесіні көруге болады.

Біріншіден, шиеленіс себебінің обьективті және субьективті жағы арасындағы айырмашылық, қарама-қайшылық болады. Әрбір обьективті себеп жаңа нақты конфликтті жағдайдың туындауына әкеп соғады. Сонымен қатар субьективті фактор әрекетінің себебінен пайда болған шиеленіс те солай.

Екіншіден, әрбір шиеленіс тек субьективті себептерден ғана басталып қана қоймай, обьективті себептерден де пайда болады. Әрбір тұлға аралық шиеленісте субьективті фактор өз үлесін қосады. Егер адам шиеленіскен жағдайда қарама-қайшы әрекет жасауға шешім қабылдамаса, шиеленіс болмайды. Сондықтан әрбір шиеленістің обьективті-субьективті себептер комплексі болады.

Шиеленістер әртүрлі себептерге байланысты пайда болады. Әлі де нақты шиеленістің пайда болу себептеріне байланысты классификация жоқ. Көбінесе шиеленістің пайда болуына себепші құбылыстар: адамдардың қызмет бабында, материалды және рухани қызығушылықтарына байланысты, адамдар бір-бірімен қарым-қатынас жасаған уақытта әлеуметтік қайшылықтарды шешудегі кемшілік.

1. 2 Шиеленістердің себептері, пайда болуы, мәні.

Әлеуметтік шиеленістердің мәнін ашып көрсету үшін олардың басты себептерін білу керек. Әрине, қоғамда орын алатын шиеленістердің өзіндік ерекшеліктері бар, олардың әрқайсысы басқа шиеленістерге ұқсамауы мүмкін. Алайда шиеленістерге тән жалпылама себептер барлық қоғамдарда орын алады. Бұл мәселеге байланысты ғылыми әдебиеттерде бірқатар тұжырымдамалар да бар. Мәселен, маркстік тұжырымдама бойынша қоғамдағы таптар арасындағы әлеуметтік, таптық күрестің себебін еңбек пен капиталдың арасындағы қайшылықтан іздеу керек. Яғни, еңбектің қоғамдық сипаты мен оның нәтижесін иемденудегі жеке меншіктік сипаты арасындағы бітіспейтін қайшылық әлеуметтік төңкеріске әкеледі. Маркстік теория түрлі сипаттағы қоғамдық қайшылықтарды экономикалық себептермен түсіндіреді.

Неміс әлеуметтанушысы Р. Дарендорфтың ойынша, әлеуметтік шиеленістердің басты себебі - саяси факторлар. Дәлірек айтқанда, шиеленістер саяси билік мәселесіне байланысты туындайды. Бұл автор қоғам өмірінде әлеуметтік шиеленістердің болуы заңды құбылыс екендігін айта келіп, адамдар арасындағы теңсіздік билікке байланысты деген қорытындаға келді. Билік барлық қоғамның мүшелеріне беріле бермейді. Қоғамда бір топ адамдар басқаларды басқаруға, бұйрық беруге, тәуелді етуге бағытталған билікке ие. Ал, көпшілік оларға бағынышты жағдайда. Мұндай әлеуметтік теңсіздік жеке адамдардың, әлеуметтік топтар мен таптардың меншікке, материалдық игіліктерге ие болуға, бөлінуге байланысты теңсіздігін тудырады. Міне, сол себепті Р. Дарендорф өз теориясында меншік, материалдарды игіліктерді бөлу мәселесіне басты назар аударады. Қоғамдық еңбек бөлінісінде, меншік қатынастарында, билік жүйесінде, материалдық игіліктерді әрдайым орын алады. Барлық адамдарды теңестіретін қоғам орнату мүмкін емес.

Ресей әлеуметтанушысы А. Т. Здравомысловтың пікірінше, қоғамда белгілі бір топтың азық-түлікке, тұрғын үйге, еңбек етуге, әлеуметтік бостандықтары мен құқықтарға деген қажеттіліктері қанағаттандырылмайды. Әрине, әр адам лайықты өмір сүруге ұмтылады. Бұл аталған қажеттіліктер мүддеге айналады, мүддесі ортақ адамдар топталып, билікке, байлыққа қол жеткізу үшін басқалармен бәсекеге түседі. Ал, бәсекелесу қақтығысуға ұласады деп түсіндіреді.

Көрнекті әлеуметтанушы П. А. Сорокин кез келген әлеуметтік төңкерістің басты себебі, халықтың көпшілік бөлігінің өмір сүруге керек басты қажеттіліктерінің екендігін атап көрсеткен. Әлеуметтік шиеленістер сол сияқты қоғам адамдардың түрлі мәселелерге байланысты пікірлерінің, көзқарастарының немесе ұстаған құңдылық бағыттарының кереғарлығынан туындайды. Мәселен, меншік түрлеріне байланысты біздің қоғамда әр түрлі пікірлер бар. Біреулер меншіктің қоғамдық сипатта болуын қаласа, енді біреулер жеке меншікті, басқалар кооперативтік меншікті жақтайды.

Шиеленісті жағдай еңбекке, жанұяға, өнерге, спортқа, әлеуметтік институттарға байланысты адам ой-пікірлерінің, құндылықтарның қарама-қарсы болуынан келіп шығады. Құндылықтардың бағытына байланысты туатын даулы, шиеленісті жағдайлар экономика, саяси, әлеуметтік-психологиялық және рухани салаларда орын алады. Адамдар арасында алауыздық тудырып, әлемдік масштабтағы қақтығысқа көбінесе идеологының қарама-қарсы себеп болады. Мәселен, коммунизм мен антикомунизм, фашизм мен антифашизм арасындағы күрес әлемдік шеңберде орын алған идеологиялық күрес. Идеологиялық алшақтық мемлекеттер арасында жік туғызып, халықтарды бір-бірімен қақтығысуға итермелейді. Кей жағдайда адамдар арасындағы, тіпті, мемлекеттер арасындағы даулы, шиеленісті жағдайда діни нанымдардың айырмашылығынан деп білетін қате топшылаулар, қаңқу сөздер айтылып жүр. Ешбір дін қантөгісті, соғысты уағыздамайды. Көбінесе ой-өрісі тар саясаткерлер, белгілі бір топтар өздерінің жеке мақсаттары, пайдалары үшін елдің мұң-мұқтажын желеу етеді. Арандату әрекетін іске асырады. Міне, осы жағдайды естен шығармау керек.

Кең көлемді әлеуметтік толқулардың себептерін түсіндіруде депривация тұжырымын қолдануға болады. Депривация (lat depriuatiuo - жоғалту, айырылып қалу) процесі - индивидтер мен әлеуметтік топтардың болашаққа артқан сенімдерінің, үміттерінң орындалмау жағдайын айтады. Халықтың билік орындарына қойған талап-тілектерін қанағаттандыру мүмкіндігінің болмауы. Мәселен, Кеңес Одағына 1985-жылдан басталған «Қайта құру» шаралары халықтың үмітін ақтамады. Сол кезде өмір сүріп тұрған саяси жүйе халықтың түрлі топтарының талап-тілектерін қанағаттандыруға мүдделі болмады. Соның нәтижесінде Кеңес Одағының ұлан-байтақ территориясында саяси, әлеуметтік, ұлтаралық, экономикалық сипаттағы дағдарыстар орын алды. Соның нәтижесінде қысқа мерзімде Кеңес Одағы ыдырады. Біз, сонымен, әлеуметтік шиеленістердің жалпы объективтік себептерін қарастырдық. Қоғам өмірінде кездесетін шиеленісті, даулы жағдайлар тек объективті себептерге ғана байланысты емес. Кей жағдайда адамдар арсындағы дау-жанжалдар сол адамдарға байланысты субъективтік себептерден де болады. Яғни адамдардың мінез-құлық ерекшеліктері, көңіл - күйлері, талғамдары, т. с. с байланысты. Батыс әлеуметтанушылары шиеленістердің көпшілігі адамдар санасына байланысты туындайды деген пікірде. Жеке адамдардың, топтардың, топтардың арасындағы қақтығусылар ақпараттың жетіспеуі мен сапасыздығынан, қарым-қатынас жасаудағы қиындақтардан да болады.

1. 3 Шиеленістердің түрлері, жіктелуі:

Адамзат қоғамында шиеленістердің сан алуан түрлері кездеседі. Сол себепті бұл құбылысты түрліше жіктеу бар. Мәселен, Р. Дарендорф шиеленістерді жіктеуде әлеуметтік қауымдастықтың көлемі мен субъектілердің әлеуметтік рөлдерін негіз етіп алады. Бұл критерийлер бойынша автор шиеліністерді жанұядағы ұрыс-таластан бастап әлемдік көлемдегі саяси шиеленістерге дейінгі 15-ке жуық түрлерін атап көрсетеді.

Ю. Запрудский деген автор төмендегідей жіктеуді ұсынады:

1. Шиеленістердің себептеріне қарай:

а) объективті себептерден пайда болатын шиеленіс

б) субъективті себептерден пайда болатын шиеленіс

2. Қайшылықтардың сипатына қарай:

а) Антогонистік

б) Антогонистік емес

3. Уақытына қарай:

а) Ұзақ мерзімге созылатын шиеленістер

б) Қысқа мерзімді шиеленістер

4. Қоғамдағы ықпалына қарай.

а) нәтижелі шиеленістер

б) нәтижесіз шиеленістер

Автордың шиеленістерді осылайша топтастыруы жан-жақты болғанымен, оның бұл жіктеуі күрделі және икемсіз екенін айтқанымыз жөн.

Бірқатар әдебиеттерде бұл қоғамдық құбылысты субъектілеріне қарай жіктеу ұсынылады:

Жеке адамның өзімен өзінің келіспеуі. Яғни, бұл адамның психологиялық көңіл күйі. Мұндай адамның белгілі бір рөлді атқарудағы қиналуынан, сол сияқты басқа біреуге шамадан тыс тәуелді болуынан келіп шығады. Адамның мұндай көңіл-күйде болуы басқаларға да әсерін туғызады. Өйткені кейде жекелеген адамдар өз бастарындағы қиындықтың себебін басқалардан себебін басқалардан деп түсінуі кездеседі.

Жеке тұлғалар арасындағы шиеленістер екі немесе одан да көп адамдар арасында болады. Мұндай шиеленістер өмірде жиі кездеседі.

Топаралық шиеленістер - мүдделері қарама-қарсы әлеуметтік топтар арасында орын алады.

Сыртқы ортамен шиеленіс белгілі бір топты құрайтын индивидтерге сырттан қысым жасалатын кезде пайда болады.

Яғни, жоғары жақтан берілетін бұйрықтар, қабылданған ережелер әлгі топтың мүдделеріне қарама-қайшы болатын жағдайдағы шиеленіс. Мұндай жағдайда топ адамдары әлгі бұйрықтар мен ережелерді қолдайтын институттармен шиеленіске түседі.

Ресей шиеленістанушысы А. Г. Здравомыслов әлеуметтік шиеленістерді орын алу салаларына қарай жіктеуді ұсынады. Біздің ойымызша, осылайша жіктеу икемді де ыңғайлы, әрі түсінікті болады. Автор әлеуметтік шиеленістерді экономикалық, саяси, ұлтаралық және шиеленістер деп жіктейді.

1. Саяси шиеленістер демократиялық қоғамдағы қалыпты құбылыс. Шиеленістің бұл түрі билік, ықпал, бедел сияқты мәселелерге байланысты туады. Саяси шиеленістер ашық немесе жасырын сипатта болуы мүмкін. Кей жағдайда шиеленістер өрбіп, көтеріліс, жаппай қозғалыс немесе азамат соғысы сияқты кең көлемді қоғамдық оқиғаларға ұласуы да мүмкін.

2. Ұлтаралық шиеленістер көпұлтты мемлекеттердегі ұлттық, этникалық топтардың өз құқықтары мен бостандықтарына қол жеткізуге бағытталған күрес негізінде болады. Көпшілік жағдайда ұлттардың мәртебесіне, сол сияқты территория мәселесіне байланысты да болады. Ұлтаралық шиеленістердің саяси сипатта болуы әбден мүмкін. Мәселен, 1986-шы жылғы Алматыда болған «Желтоқсан оқиғасы» қазақ ұлтының тәуелсіздігі, құқықығы үшін ғана емес, сол кездегі саяси жүйеге қарсы бағытталған қозғалыс еді.

3. Экономикалық шиеленістер жекеленген индивидтер мен әлеуметтік топтардың өмір сүру жағдайларына, атап айтқанда, еңбекақы тұрмысқа қажет заттардың бағасы, қоғамдағы байлық пен ресурстарды бөлу мәселелерінен келіп шығады.

Шиеленістерді басқа да жіктеудің жолдары бар. Мәселен, мерзіміне қарай: қысқа мерзімді және ұзаққа созылатын шиеленістер деп жіктеу; және ресурстарына қарай материалдық, рухани және әлеуметтік деп жіктеу бар.

Қорыта айтқанда, әлеуметтік шиеленістерді жіктеудің жолдары сан алуан. Шиеленістерді жіктеуде ең бастысы - оның дұрыс шешімін табуды басты мақсат ету қажет.

Енді, әлеуметтік шиеленістердің функцияларына келсек, ғылыми әдебиеттерде бұл құбылысқа екі түрлі көзқарас тұрғысынан қарау бар. Біріншісі - шиеленісті қоғам үшін пайдалы, жағымды құбылыс деп бағалау; ал, екіншісі - шиеленісті кері, жағымсыз құбылыс ретінде бағалау. Бірінші аталған парадигма шиеленістің қоғам дамуындағы заңды құбылыс екендігін мойындаудан келіп шықса, екіншісі - оны қоғам өміріндегі аномалия ретінде қабылдаудан туындайды.

1. 4 Мемлекетаралық, аймақтық шиеленістер:

Мемлекетаралық шиеленісте негізгі субьект болып мемлекет болып табылады. Мемлекет аралық шиеленістер былай бөлінеді;

Мемлекет аралық шиеленістер (екі не одан да көпмемлекеттер арасында болады)
ұлттық-азаттық соғыстар: антиколониальді, халықтарсоғысы, расизмге қарсы, билікке қарсы ішкі, интернационалды шиеленістер

Мемлекет аралық шиеленістің ерекшелігі:

олардың субъектісі болып болып мемлекет немесе коалиция болып табылады
мемлекет аралық шиеленістердің негізі болып шиеленісушіжақтардың ұлттық-мемлекеттік қызығушылықтарының шиеленісі
мемлекет аралық шиеленіс мемлекет басшысыныңсаясатының жалғасы болып табылады
қазіргі заманғы мемлекет аралық шиеленістер глобальдітүрде халықаралық қатынасқа әсер етеді.
мемлекет аралық шиеленіс қатысушы мемлекеттерде жәнебүкіл әлемде көптеген адамдардың жанын қияды деген қауіпбар

Мемлекет аралық шиеленістің түрлері.

Негізінен шиеленістерді былай жіктеуге болады:шиеленіске
қатысушылардың санына қарай, масштабына қарай, қатысушылардың стратегиялық мақсатына қарай, шиеленіс сипатына қарай. Сөйтіп шиеленісті былай бөлуге болады:

идеология шиеленісі
әлемде саяси билікке ие болу үшін мемлекет аралықшиеленістер
шиеленісуші жақтар өздерінің экономикалық мүддесінқорғайтын шиеленістер
территориалдық шиеленістер
діни шиеленістер

Көптеген мемлекетаралық шиеленістер дін мәселесіне байланысты пайда болады. Әр шиеленістің түрінің өз ерекшелігі бар. Мысалы: Территориалды шиеленістерді алып қарайтын болсақ. Бұл негізінен территория мәселесіне байланысты екі мемлекеттің шиеленісі. Біріншіден, бір мемлекеттің территориясы басқа мемлекетке тиесілі болса осы мәселе төңірегінде шиеленіс пайда болады. Мысалы: Иран мен Ирак арасындағы шиеленіс, Ирак пен Кувейт арасындағы шиеленіс, Таяу Шығыс шиеленісі соғысқа алып келді. Екіншіден, жаңа тәуелсіздігін алған мемлекеттің шекарасының қалыптасуы кезінде шиеленіс пайда болуы мүмкін. Мысалы : бұрынғы Югославия, Ресей, Грузияда осындай шиеленіс пайда болды. Мемлекетаралық шиеленістің ерекшелігі саяси шиеленіспен тығыз байланыстылығы.

Аймақтық шиеленіс. Халықаралық негізгі мәселелердің бірі - халықаралық және аймақтық шиеленістер болып табылады. Бұл дәлелдеген және соңғы онжылдықтың алдында тұрған мақсаттарды тіршілікке талпыну және термо - ядролық апаттарды болдырмауды жүзеге асыру. Кез келген қарулы қақтығыс ол саяси шиеленістердің шектен шыққан көрінісі ретінде ғана. Оның жоғарғы сатысы шиеленіс себебін реттеу тәсілін зертттеуі, әсіресе, оны оңай шешуге болатын кезінде тек теориялық қана емес, сондай-ақ алып тәжірибелік мағынасы бар.

Жалпы алғанда аймақтық шиеленіс территория мен ресурстар үшін екі немесе одан да көп мемлекеттер арасында бәсекелестік іс-әрекет болып табылады. Бұл іс-әрекет әр түрлі жолмен жүргізіледі. XX ғасыр адамзат тарихында қантөгіс пен қирату жағынан ең қиыны болды. Аймақтық соғыс дегеніміз - шектелген шиеленіс. Ол аймақтар территориясында шоғырланған, алайда, саяси-экономикалық салдары оның шекарасынан әлдеқайда шығып кетуі мүмкін. Осындай шиеленістерде ешқандай қатысы доқ мемлекеттер мен ұйымдар аралысуы мүмкін.

1945-1988 жылдар аралығында 175 ірі аймақтық шиеленіс болы, ал оған дейінгі 60 жыл ішінде 160 соғыс пен шиеленіс болған. ¥лы державалар әртүрлі формада аймақтық шиеленістерге қатысты. Шиеленістер аймақтық қауіпсіздікке орасан зор қауіп төндіргендіктен, олардың шешілуі көптеген аймақтық үкіметаралық үйымдардың назарында. Шиеленістерді шешу және алдын алу қызметі негізінен жағдайдың сипатына, даму сатысына, қауіптілік деңгейіне байланысты болады.

1. 5 Атқаратын қызметтері:

ХХ ғасырдың 50-ші жылдан бастап Батыс Еуропа мен АҚШ-тың ғалымдары әлеуметтік шиеленістердің атқаратын қызметін жағымды, қоғам үшін пайдалы деп атап көрсетті. Мәселен, Л. Козер (АҚШ) шиеленістер әлеуметтік жүйені тоқыраудан сақтайды деген. Бұл құбылыс қоғамның тазаруына, ілгерілеп дамуына ықпал етеді, соның нәтижесінде қоғамның өміршеңдігі қамтамасыз етіледі дейді. Шын мәнісінде, әлеуметтік шиеленістер жағымды қызмет атқарады.

Олар мыналар:

Ақпараттақ-танымдық қызметі. Яғни әлеуметтік шиеленістер қоғам өміріндегі шешілуі қажет түйсінді мәселелер туралы, қалыптасқан қайшылықтар туралы ақпарат береді. Сонымен қатар шиеленісті жағдайлар жақтың адамдары өздерінің және қарсы жақтың мүдделеріне айқын сезінуге мүмкінділік алады. Өзара пікір - талас, қызу айтыс кезінде айқындыққа қол жеткізу мүмкіндігі туады.

Әлеуметтік шиеленістердің келесі біржағымды қызметі интегративтік деп аталады. Бұл қызметтің мәні - шиеленістің пайда болуы, дамуы және оның дұрыс шешімін табуы барысында адамдардың белгілі бір әлеуметтік тобының тығыз топтала түсумен түсіндіріледі. Соның нәтижесінде қоғамдық қатынастар үйлесімге келіп, қоғамда белгілі бір деңгейде тепе-теңдіктің орнауы қамтамасыз етіледі. Бұл жерде мынандай мәселені де естен шығармау керек. Қоғамда түрлі деңгейде болып тұратын шиеленістер адамдарды топ шеңберінде топтастырып, біріктірумен қатар қоғамдық қатынастардың бұзылуына, әлеуметтік құрылымдардың жіктелуіне де әкеледі. Дәлірек айтсақ, шиеленістердің интегративтік қызметімен қатар, қоғамда жік туғызу, әлеуметтік жүйеде түрлі топтардың пайда болуына ықпал ететін де жағы бар екендігін естен шығармауымыз керек.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.