Тамыр және тамырлар жүйесі туралы

Жоспар
Кіріспе

І. Негізгі бөлім:
1) тамыр және тамырлар жүйесі.
2) Тамырдың анатомиялық құрылысы.
3) Тамыр ұшының құрылысы.
4) Тамырдың анатомиялық алғашқы құрылыс.
ІІ. Қорытынды:
1) Жанама тамырдың пайда болуы.
2) Тамырдың анатомиялық соңғы құрылысы.

Тамыр - жоғары сатыдағы құрылық өсімдіктерінің негізгі вегетативтік мүшесінің біреуі. Тамырға радиальды симметрия тән, ол салыстырмалы түрде цилиндр пішінді өстік мүше. Тамыр төбе (апикальды) меристемасы арқылы оң геотропизм бағытында ұзақ уақыт өсе алады. Тамырдың сабақтан негізгі айырмасы - тамырда жапырақ өсіп-өнбейді және апикальды меристемасы сырт жағынан тамыр оймақшасымен жабылған.
Күрделі және қарапайым риния тәрізділер мен псилот тәрізділерде, сол сияқты мүк тәрізділерде нағыз тамыр жоқ. Риния тәрізділердің жер астындағы мүшесі қалың ризоидтармен жабылған, ризоидтар деп аталатын құрылысы тамырсабаққа ұқсас денеден тұрады. Мүк тәрізділерде тамырдың қызметін экзогенді жолмен пайда болған ризоидтар атқарады, ал сфагум мүктерінде ризоидтар жоқ. Сол сияқты тамыр кейбір су өсімдіктерінде: дүңгіршекте (Urticularia), жоғары сатыдағы паразитті тіршілік ететін өсімдіктер: арамсояуда (Сuscutа), сұңғылада (Оrоbanche) жоқ.
Тамырда көбінесе экзогеңді жолмен қосалқы бүршіктер жетілген. Жанама тамырлар сияқты қосалқы бүршіктер экзогенді жолмен де өсіп-өнеді. Қосалқы бүршіктерден өркендер - тамыр атпалары жетіледі. Тамырларында қосалқы бүршіктер пайда болатьш өсімдіктер тамыр атпалылар деп аталады. Тамыр атпалы өсімдіктерге ақжелкек (Аrmoracia) бақ-бақ, сарықалуен және т. б. шөптесін өсімдіктермен қатар, тал, терек, қараөрік, шие, бүлдірген және т. б. ағаштар мен бұталар да жатады.
Тамыр көптеген физиологаялық және механикалық қызметтер атқарады. Олар мыналар: 1.Суды және онда еріген минерадық заттарды қабылдап, оны сабақ және жапыраққа қарай жылжытады. 2. Өсімдіктердің топыраққа бекініп, өркеннің жоғары қарай бойлап өсуін қамтамасыз етеді. 3.Де-Рон, Д.А.Сабинин, И.И.Туманов және басқа зерттеушілердің жұмыстарынан тамырда кейбір органикалық заттардың синтезделетіні белгілі. 4.Тамырда қор заттары жиналады. 5.Топырақта тіршілік ететін организмдер саңырауқұлақтар, бактериялармен үйлесіп селбеседі. 6.Вегетативтік жолмен көбею қызметін де атқарады.

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
І. Негізгі бөлім:
1) тамыр және тамырлар жүйесі.
2) Тамырдың анатомиялық құрылысы.
3) Тамыр ұшының құрылысы.
4) Тамырдың анатомиялық алғашқы құрылыс.
ІІ. Қорытынды:
1) Жанама тамырдың пайда болуы.
2) Тамырдың анатомиялық соңғы құрылысы.

ТАМЫР ЖӘНЕ ТАМЫРЛАР ЖҮЙЕСІ.
Тамыр - жоғары сатыдағы құрылық өсімдіктерінің негізгі вегетативтік
мүшесінің біреуі. Тамырға радиальды симметрия тән, ол салыстырмалы түрде
цилиндр пішінді өстік мүше. Тамыр төбе (апикальды) меристемасы арқылы оң
геотропизм бағытында ұзақ уақыт өсе алады. Тамырдың сабақтан негізгі
айырмасы - тамырда жапырақ өсіп-өнбейді және апикальды меристемасы сырт
жағынан тамыр оймақшасымен жабылған.
Күрделі және қарапайым риния тәрізділер мен псилот тәрізділерде, сол
сияқты мүк тәрізділерде нағыз тамыр жоқ. Риния тәрізділердің жер астындағы
мүшесі қалың ризоидтармен жабылған, ризоидтар деп аталатын құрылысы
тамырсабаққа ұқсас денеден тұрады. Мүк тәрізділерде тамырдың қызметін
экзогенді жолмен пайда болған ризоидтар атқарады, ал сфагум мүктерінде
ризоидтар жоқ. Сол сияқты тамыр кейбір су өсімдіктерінде: дүңгіршекте
(Urticularia), жоғары сатыдағы паразитті тіршілік ететін өсімдіктер:
арамсояуда (Сuscutа), сұңғылада (Оrоbanche) жоқ.
Тамырда көбінесе экзогеңді жолмен қосалқы бүршіктер жетілген. Жанама
тамырлар сияқты қосалқы бүршіктер экзогенді жолмен де өсіп-өнеді. Қосалқы
бүршіктерден өркендер - тамыр атпалары жетіледі. Тамырларында қосалқы
бүршіктер пайда болатьш өсімдіктер тамыр атпалылар деп аталады. Тамыр
атпалы өсімдіктерге ақжелкек (Аrmoracia) бақ-бақ, сарықалуен және т. б.
шөптесін өсімдіктермен қатар, тал, терек, қараөрік, шие, бүлдірген және т.
б. ағаштар мен бұталар да жатады.
Тамыр көптеген физиологаялық және механикалық қызметтер атқарады. Олар
мыналар: 1.Суды және онда еріген минерадық заттарды қабылдап, оны сабақ
және жапыраққа қарай жылжытады. 2. Өсімдіктердің топыраққа бекініп,
өркеннің жоғары қарай бойлап өсуін қамтамасыз етеді. 3.Де-Рон, Д.А.Сабинин,
И.И.Туманов және басқа зерттеушілердің жұмыстарынан тамырда кейбір
органикалық заттардың синтезделетіні белгілі. 4.Тамырда қор заттары
жиналады. 5.Топырақта тіршілік ететін организмдер саңырауқұлақтар,
бактериялармен үйлесіп селбеседі. 6.Вегетативтік жолмен көбею қызметін де
атқарады.

ТАМЫРДЫҢ АНАТОМИЯЛЫҚ ҚҰРЫЛЫСЫ
Тамыр ұшының құрылысы. Тамырдың ұзына бойыңда оның анатомиялық
құрылысы бірдей болмағаңдықтан, оның әр түрлі бөлімдері бірыңғай қызмет
атқармайды. Әдетте жас тамыр ұшынан тамырдың төрт аймағын (бөліну, өсу
немесе созылу, сору, өткізу) және тамыр оймақшасын ажыратады.
Тұқымды өсімдіктердің ұрық тамыршасының меристемалық клеткалары өсу
барысында әр түрлі ұлпаларға жіктеледі. Тамырдың бой конусы меристемалық
құрылысын сақтап, тамырдың оң геотропизм бағытында тереңдеп өсуін
қамтамасыз етеді. Өсу барысында тамыр топырақтың қатты бөлшектерімен
жанасады. Тамырдың бой конусын механикалық зақымданудан сақтайтын ерекше
паренхималық ұлпа клеткаларынан тұратын тамыр оймақшасы жауып тұрады. Тамыр
оймақшасы борпылдақ орналасқан тірі паренхималық клеткалардан тұрады. Ол
клеткалардың сыртқы қабаттары тез ескіріп, топақтың қатты бөліктерімен
жанасқан кезде түлеп түсіп отырады. Олардың орнын жаңадан жетілетін жас
клеткалар басады. Тамыр оймақшасының әсіресе сыртқы клеткаларында көп
мөлшерде крахмал дәндері жиналады. Құрылық өсімдіктерінің барлығының тамыр
ұшыңда тамыр оймақшасы болады, ал суда өсетін өсімдіктерде тамыр
оймақшасының орнына оймақшаға ұқсас тамыр қалташасы жетіледі. Тұқымды
өсімдіктердің көбінде өсіресе дара жарнақтылар тамырының ұшында калиптроген
деп аталатын тамыр оймақшасының меристемасы болады. Соңғы деректерге
қарағанда, калиптроген гормондарды (ауксиңдер) синтездеп, тамырдың өсуіне
әсер етеді.
Тамыр оймақшасының ішкі жағында клеткалардың бөліну аймағы (зона)
жатыр. Тамырдың барлық ұлпалары меристемадан тұратын бөліну аймағынан пайда
болады. Инициальды клеткалардың саны әр түрлі. Папоротник тәрізділерде
апикальды меристема бір инициальды клеткадан тұрса, ал ашық тұқымдылар мен
жабық тұқымдыларда олардың саны молайып, кейде топтанып үш қабат түзіп
жатады. Бөліну аймағында меристемалық ұлпаның үш қабаты түзіледі. Сыртқы
қабат - дерматоген, ортаңғысы - периблема, ішкісі - плерома. Дерматогеннен
(протодерма) тамырдың алғашқы жабыңдық ұлпасы эпиблема немесе ризодерма
және тамыр оймақшасы, периблемадан алғашқы қабық, плеромадан орталық
цилиндр қалыптасады. Бөліну аймағынан жоғары клеткалардың өсу (созылу)
аймағы орналасады. 5). Бұл аймақтағы клеткалардың пішіні алғашқы кезде
изодиаметрлі, созылып өсудің нәтижесінде цилиндр тәрізді пішінге ие болады.
Клетка ішіңде вакуольдер санының артуына орай олардың көлемі де ұлғаяды.
Тамырдың анатомиялық алғашқы құрылысы.
Тамырдың анатомиялық алғашқы құрылысы ашық тұқымдылардың, жабық
тұқымдылардың және жоғары сатыдағы споралы өсімдіктердің барлығының
тамырына тән алғашқы (бастапқы) құрылыс. Мұнда оның үш бөлігі: эпиблема мен
оның тамыр түктері, алғашқы қабық және орталық цилиндр көрінеді.
Эпиблема-тамырдың сыртын жауып жататын алғашқы жабындық ұлпа. Эпиблема
дерматогеннен пайда болады және тірі, жұқа қабықты паренхималық
клеткалардың бір қатарынан тұрады. Эпиблеманың негізгі қызметі өсімдіктің
өсіп тұрған топырағынан суды және онда еріген минералды тұздарды сорып, оны
қабықтың паренхималық клеткаларына жеткізу. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.