Олигополия
1. ОЛИГОПОЛИЯ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК
2. КУРНО ДУОПОЛИЯСЫНЫҢ МОДЕЛІ
3. ОЛИГОПОЛИЯ КЕЗІНДЕГІ ФИРМАЛАРДЫҢ
СТРАТЕГИЯСЫ ЖӘНЕ ОЙЫН ТЕОРИЯСЫ
4. КАРТЕЛЬДІҢ ҚҰРЫЛУЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
2. КУРНО ДУОПОЛИЯСЫНЫҢ МОДЕЛІ
3. ОЛИГОПОЛИЯ КЕЗІНДЕГІ ФИРМАЛАРДЫҢ
СТРАТЕГИЯСЫ ЖӘНЕ ОЙЫН ТЕОРИЯСЫ
4. КАРТЕЛЬДІҢ ҚҰРЫЛУЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Олигополия нарығы мынандай ерекшеліктерімен сипатталады:
а) бұл нарықта көлемді сату үлесі бар және бір бірімен бәсекелес бірнеше фирмалар болады;
ә) жоғарыда айтылған фирмаларды, көбінесе басым (лидер) фирмалар деп атайды және олар нарықтағы бағасы мен сату көлемінің өзгеруіне едәуір ықпал етеді;
б) олигополиялық фирманың өндіріс шешімдері тек қана тұтынушы іс әрекетіне ғана байланысты емес, сонымен қатар бәсекелес фирмалардың стратегиялық шешімдеріне де байланысты болады.
Олигополиялық фирмалар тауарлардың бағасы мен өнім шығару көлемі туралы шешім қабылдағанда өзімен бәсекелес фирманың барлық мүмкіндіктерін ескеріп, талдап отырады.
Олиполияның бірнеше моделі болады. Фирманың әртүрлі нақты жағдайдағы іс әрекетін көрсететін бірнее моделдері бар. Олардың әрқайсысы жеке фирмалардың өз бәсекелестерінің іс әрекетімен олардың таңдап алған стратегиялық реакциясына байланысты белгілі бір болжамына негізделген.
Біз төмендегідей модельдерді қарастырамыз: Курно дуополиясы, қарама қарсы мақсаттары бар екі жақтың ойыны, нарықта үстемдік жүргізіп тұрған фирманың моделі және картель. Баға белгілеу мен өнім көлемін анықтауда олигополия нарығы жетілген бәсеке мен монополия аралығында орын алады. Барлық модельдерді қарастырған уақытта олигополиялық бәсеке пайданың азаюына, ал келісім мен бірігу пайданың өсуіне әкеліп соқтыратынын көрсетеді. Пайда қуған жеке фирмалар бір бірімен қатаң қақтығысөа түсуі мүмкін («баға қақтығысы»), бұл кезде олардың әрқайсысы нарықты жаулап алу мақсатымен бағаны төмендетеді. Баға бірте бірте төмендеп, орташа шығын деңгейіне жетеді де нәтижесінде бұл фирмалардың экономикалық пайдасы нольге тең болады. Ал кейбір жағдайда фирмалар бір бірімен келісімге келіп, бағаны жоғарлатып пайдасын ең жоғарғы деңгейге жеткізеді. Бұл уақытта нарықты бөлу туралы келісім жасалады, басқаша айтқанда, фирмалар бірігіп картель құрады. Сонымен фирмаларға өнімді сату көлемі мен баға туралы жасырын немесе ашық келісімге келу тиімді, бірақ бәсекелестің күштілігіне байланысты картель ішкі тұрақсыздықпен сипатталады.
а) бұл нарықта көлемді сату үлесі бар және бір бірімен бәсекелес бірнеше фирмалар болады;
ә) жоғарыда айтылған фирмаларды, көбінесе басым (лидер) фирмалар деп атайды және олар нарықтағы бағасы мен сату көлемінің өзгеруіне едәуір ықпал етеді;
б) олигополиялық фирманың өндіріс шешімдері тек қана тұтынушы іс әрекетіне ғана байланысты емес, сонымен қатар бәсекелес фирмалардың стратегиялық шешімдеріне де байланысты болады.
Олигополиялық фирмалар тауарлардың бағасы мен өнім шығару көлемі туралы шешім қабылдағанда өзімен бәсекелес фирманың барлық мүмкіндіктерін ескеріп, талдап отырады.
Олиполияның бірнеше моделі болады. Фирманың әртүрлі нақты жағдайдағы іс әрекетін көрсететін бірнее моделдері бар. Олардың әрқайсысы жеке фирмалардың өз бәсекелестерінің іс әрекетімен олардың таңдап алған стратегиялық реакциясына байланысты белгілі бір болжамына негізделген.
Біз төмендегідей модельдерді қарастырамыз: Курно дуополиясы, қарама қарсы мақсаттары бар екі жақтың ойыны, нарықта үстемдік жүргізіп тұрған фирманың моделі және картель. Баға белгілеу мен өнім көлемін анықтауда олигополия нарығы жетілген бәсеке мен монополия аралығында орын алады. Барлық модельдерді қарастырған уақытта олигополиялық бәсеке пайданың азаюына, ал келісім мен бірігу пайданың өсуіне әкеліп соқтыратынын көрсетеді. Пайда қуған жеке фирмалар бір бірімен қатаң қақтығысөа түсуі мүмкін («баға қақтығысы»), бұл кезде олардың әрқайсысы нарықты жаулап алу мақсатымен бағаны төмендетеді. Баға бірте бірте төмендеп, орташа шығын деңгейіне жетеді де нәтижесінде бұл фирмалардың экономикалық пайдасы нольге тең болады. Ал кейбір жағдайда фирмалар бір бірімен келісімге келіп, бағаны жоғарлатып пайдасын ең жоғарғы деңгейге жеткізеді. Бұл уақытта нарықты бөлу туралы келісім жасалады, басқаша айтқанда, фирмалар бірігіп картель құрады. Сонымен фирмаларға өнімді сату көлемі мен баға туралы жасырын немесе ашық келісімге келу тиімді, бірақ бәсекелестің күштілігіне байланысты картель ішкі тұрақсыздықпен сипатталады.
1. Күлекеев Ж.А. , Есенғалиева Қ.С., Тілеужанова М.А. Микроэкономикадан тест сұрақтарының жинағы. Алматы, Мирас, 1995
2. Мамыров Н.К., Күлекеев Ж.А., Сұлтанбекова Ж.К. Микроэкономика. Алматы, Экономика, 1997
3. Микроэкономика. Теория и российская практика Под ред. А.Г. Грязновой и А.Ю. Юданова М.:ИТД «КноРус», 1999
4. Құдайбергенова К.С. Микроэкономика. Көкшетау, 2005
5. Максимова Б.Ф. Микроэкономика. М.: СОМИНТЭ, 1996
2. Мамыров Н.К., Күлекеев Ж.А., Сұлтанбекова Ж.К. Микроэкономика. Алматы, Экономика, 1997
3. Микроэкономика. Теория и российская практика Под ред. А.Г. Грязновой и А.Ю. Юданова М.:ИТД «КноРус», 1999
4. Құдайбергенова К.С. Микроэкономика. Көкшетау, 2005
5. Максимова Б.Ф. Микроэкономика. М.: СОМИНТЭ, 1996
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ӘЛ ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
ТАҚЫРЫБЫ: ОЛИГОПОЛИЯ
ОРЫНДАҒАН: ТЕКЕСБАЕВ ҒАНИ
ТЕКСЕРГЕН: РАХМЕТЖАНОВА Р.
АЛМАТЫ
ЖОСПАР:
1. ОЛИГОПОЛИЯ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК
2. КУРНО ДУОПОЛИЯСЫНЫҢ МОДЕЛІ
3. ОЛИГОПОЛИЯ КЕЗІНДЕГІ ФИРМАЛАРДЫҢ
СТРАТЕГИЯСЫ ЖӘНЕ ОЙЫН ТЕОРИЯСЫ
4. КАРТЕЛЬДІҢ ҚҰРЫЛУЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ОЛИГОПОЛИЯ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК
Олигополия нарығы мынандай ерекшеліктерімен сипатталады:
а) бұл нарықта көлемді сату үлесі бар және бір бірімен бәсекелес
бірнеше фирмалар болады;
ә) жоғарыда айтылған фирмаларды, көбінесе басым (лидер) фирмалар деп
атайды және олар нарықтағы бағасы мен сату көлемінің өзгеруіне едәуір ықпал
етеді;
б) олигополиялық фирманың өндіріс шешімдері тек қана тұтынушы іс
әрекетіне ғана байланысты емес, сонымен қатар бәсекелес фирмалардың
стратегиялық шешімдеріне де байланысты болады.
Олигополиялық фирмалар тауарлардың бағасы мен өнім шығару көлемі туралы
шешім қабылдағанда өзімен бәсекелес фирманың барлық мүмкіндіктерін ескеріп,
талдап отырады.
Олиполияның бірнеше моделі болады. Фирманың әртүрлі нақты жағдайдағы іс
әрекетін көрсететін бірнее моделдері бар. Олардың әрқайсысы жеке
фирмалардың өз бәсекелестерінің іс әрекетімен олардың таңдап алған
стратегиялық реакциясына байланысты белгілі бір болжамына негізделген.
Біз төмендегідей модельдерді қарастырамыз: Курно дуополиясы, қарама
қарсы мақсаттары бар екі жақтың ойыны, нарықта үстемдік жүргізіп тұрған
фирманың моделі және картель. Баға белгілеу мен өнім көлемін анықтауда
олигополия нарығы жетілген бәсеке мен монополия аралығында орын алады.
Барлық модельдерді қарастырған уақытта олигополиялық бәсеке пайданың
азаюына, ал келісім мен бірігу пайданың өсуіне әкеліп соқтыратынын
көрсетеді. Пайда қуған жеке фирмалар бір бірімен қатаң қақтығысөа түсуі
мүмкін (баға қақтығысы), бұл кезде олардың әрқайсысы нарықты жаулап алу
мақсатымен бағаны төмендетеді. Баға бірте бірте төмендеп, орташа шығын
деңгейіне жетеді де нәтижесінде бұл фирмалардың экономикалық пайдасы нольге
тең болады. Ал кейбір жағдайда фирмалар бір бірімен келісімге келіп, бағаны
жоғарлатып пайдасын ең жоғарғы деңгейге жеткізеді. Бұл уақытта нарықты бөлу
туралы келісім жасалады, басқаша айтқанда, фирмалар бірігіп картель құрады.
Сонымен фирмаларға өнімді сату көлемі мен баға туралы жасырын немесе ашық
келісімге келу тиімді, бірақ бәсекелестің күштілігіне байланысты картель
ішкі тұрақсыздықпен сипатталады. Қорыта келгенде, бірде бір модель
олигополиялық нарықтағы фирмалардың өзара қатынасы қандай деген нақты
жауап бере алмайды. Сондықтан белгілі бір модельді қолданбас бұрын
қарастырып отырған жағдайды, баға мен шекті шығындардың қатынасын, өндіріс
саласындағы шоғырлануды және де фирманың іс әрекетін анықтайтын басқа да
маңызды жағдайларды тыңғылықты талдау қажет.
КУРНО ДУОПОЛИЯСЫНЫҢ МОДЕЛІ
Олигополия нарығының теориясын Курно дуополиясын қарастырудан бастайық.
Екі фирма (А және В) бірдей технологияны қолданады және біртектес өнім
өндіреді делік. Бұл фирмалардың әрқайсысы шығаратын өнім көлемін
анықтаулары керек және олар шешімді бір уақытта қабылдаулары қажет.
Курно дуополиясы моделінің негізі мынада: әрбір фирма өнімді шығару
жайлы шешім қабылдаған кезде бәсекелесуілердің өндіріс көлемі тұрақты деп
санайды және осы берілген шаманы ғана ескереді. Сондықтан, Курно моделінде
фирмалардың өзара қатынасы тұрақты баға кезінде өндіріс көлемін таңдау
арқылы жүзеге асырылады.
Бұл фирманың негізгі мақсатын көрсетейік (басқа фирма үшін де осыған
ұқсас болады).
А фирмасы белгілі бір сұраныс функциясы Р =Р (Q +Q ) және В фирмасының
өнім шығаруы (Q ) тұрақты болған кезде, өзінің пайдасын (П ) барынша
көбейтетін һндіріс көлемін (Q )таңдауы керек:
П (Q , Q ) тах;
П =Р (Q + Q ) Q –с (Q )
Мұнда, с(Q ) – А фирмасының шығындар функциясы.
Берілген есептің шешімі бірінші қатарлы ұтымдылық шартынан табылады:
Р' Q +Р -с1(Q )= 0
Бұл теңдеу А фирмасының реакция қисығын бейнелейді немесе В фирмасының
өнім шығару кһлемі өзгереді деп болжаған кезде А фирмасының өнімі қалай
өзгеретінін көрсетеді. Осындай жолмен В фирмасы үшін де теңдеу алуға
болады:
Р' Q + Р - с1(Q ) = 0
Курно тепе-теңдігі. Екі фирма бір уақытта пайдасын жоғары деңгейге
жеткізетін өнім көлемдерін Q* ,Q* таңдайды және бұл кезде жоғарыдағы (2),
(3) теңдеулердің шарттары орындалуы керек, яғни бір фирма екінші фирманың
өнім шығару көлемі белгілі бір тұрақты шама деп болжайды. Курно тепе-
теңдігі нүктесінде фирманың ешқайсысы да өнім көлемін өзгертпейді, себебі
оларды ынталандыратын ешқандай себептер жоқ.
Модельдің негізгі кемшілігі - әр фирманың өзімен бәсекелес фирма өнім
көлемін өзгертпейді деп болжам жасауы. Ал күнделікті өмірде фирмалар
бағаның өзгеруін, бақталастарының өнім шығару көлемін, өндірістік
жағдайларын және т.б. ескеріп отырады.
Енді сызықтық сұраныс функциясы үшін Курно тепе-теңдігі өалай
анықталатынын аналитикалық және графиктік түрде көрсетеміз (1-сурет).
Төмендегідей сұраныс және шығын функциялары берілсін делік:
Р(Q)= К- Q – Q ;
Мұнда, Q =Q +Q ; К=сопst;
С(Q) = С Q;
Мұнда, С=сопst;
Онда ұтымдылықтың шартынан мынаны аламыз:
А фирмасы үшін: К – Q -2 Q = С;
В фирмасы үшін К – Q -2 Q = С;
(4) теңдеуден А фирмасының ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ӘЛ ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
ТАҚЫРЫБЫ: ОЛИГОПОЛИЯ
ОРЫНДАҒАН: ТЕКЕСБАЕВ ҒАНИ
ТЕКСЕРГЕН: РАХМЕТЖАНОВА Р.
АЛМАТЫ
ЖОСПАР:
1. ОЛИГОПОЛИЯ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК
2. КУРНО ДУОПОЛИЯСЫНЫҢ МОДЕЛІ
3. ОЛИГОПОЛИЯ КЕЗІНДЕГІ ФИРМАЛАРДЫҢ
СТРАТЕГИЯСЫ ЖӘНЕ ОЙЫН ТЕОРИЯСЫ
4. КАРТЕЛЬДІҢ ҚҰРЫЛУЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ОЛИГОПОЛИЯ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК
Олигополия нарығы мынандай ерекшеліктерімен сипатталады:
а) бұл нарықта көлемді сату үлесі бар және бір бірімен бәсекелес
бірнеше фирмалар болады;
ә) жоғарыда айтылған фирмаларды, көбінесе басым (лидер) фирмалар деп
атайды және олар нарықтағы бағасы мен сату көлемінің өзгеруіне едәуір ықпал
етеді;
б) олигополиялық фирманың өндіріс шешімдері тек қана тұтынушы іс
әрекетіне ғана байланысты емес, сонымен қатар бәсекелес фирмалардың
стратегиялық шешімдеріне де байланысты болады.
Олигополиялық фирмалар тауарлардың бағасы мен өнім шығару көлемі туралы
шешім қабылдағанда өзімен бәсекелес фирманың барлық мүмкіндіктерін ескеріп,
талдап отырады.
Олиполияның бірнеше моделі болады. Фирманың әртүрлі нақты жағдайдағы іс
әрекетін көрсететін бірнее моделдері бар. Олардың әрқайсысы жеке
фирмалардың өз бәсекелестерінің іс әрекетімен олардың таңдап алған
стратегиялық реакциясына байланысты белгілі бір болжамына негізделген.
Біз төмендегідей модельдерді қарастырамыз: Курно дуополиясы, қарама
қарсы мақсаттары бар екі жақтың ойыны, нарықта үстемдік жүргізіп тұрған
фирманың моделі және картель. Баға белгілеу мен өнім көлемін анықтауда
олигополия нарығы жетілген бәсеке мен монополия аралығында орын алады.
Барлық модельдерді қарастырған уақытта олигополиялық бәсеке пайданың
азаюына, ал келісім мен бірігу пайданың өсуіне әкеліп соқтыратынын
көрсетеді. Пайда қуған жеке фирмалар бір бірімен қатаң қақтығысөа түсуі
мүмкін (баға қақтығысы), бұл кезде олардың әрқайсысы нарықты жаулап алу
мақсатымен бағаны төмендетеді. Баға бірте бірте төмендеп, орташа шығын
деңгейіне жетеді де нәтижесінде бұл фирмалардың экономикалық пайдасы нольге
тең болады. Ал кейбір жағдайда фирмалар бір бірімен келісімге келіп, бағаны
жоғарлатып пайдасын ең жоғарғы деңгейге жеткізеді. Бұл уақытта нарықты бөлу
туралы келісім жасалады, басқаша айтқанда, фирмалар бірігіп картель құрады.
Сонымен фирмаларға өнімді сату көлемі мен баға туралы жасырын немесе ашық
келісімге келу тиімді, бірақ бәсекелестің күштілігіне байланысты картель
ішкі тұрақсыздықпен сипатталады. Қорыта келгенде, бірде бір модель
олигополиялық нарықтағы фирмалардың өзара қатынасы қандай деген нақты
жауап бере алмайды. Сондықтан белгілі бір модельді қолданбас бұрын
қарастырып отырған жағдайды, баға мен шекті шығындардың қатынасын, өндіріс
саласындағы шоғырлануды және де фирманың іс әрекетін анықтайтын басқа да
маңызды жағдайларды тыңғылықты талдау қажет.
КУРНО ДУОПОЛИЯСЫНЫҢ МОДЕЛІ
Олигополия нарығының теориясын Курно дуополиясын қарастырудан бастайық.
Екі фирма (А және В) бірдей технологияны қолданады және біртектес өнім
өндіреді делік. Бұл фирмалардың әрқайсысы шығаратын өнім көлемін
анықтаулары керек және олар шешімді бір уақытта қабылдаулары қажет.
Курно дуополиясы моделінің негізі мынада: әрбір фирма өнімді шығару
жайлы шешім қабылдаған кезде бәсекелесуілердің өндіріс көлемі тұрақты деп
санайды және осы берілген шаманы ғана ескереді. Сондықтан, Курно моделінде
фирмалардың өзара қатынасы тұрақты баға кезінде өндіріс көлемін таңдау
арқылы жүзеге асырылады.
Бұл фирманың негізгі мақсатын көрсетейік (басқа фирма үшін де осыған
ұқсас болады).
А фирмасы белгілі бір сұраныс функциясы Р =Р (Q +Q ) және В фирмасының
өнім шығаруы (Q ) тұрақты болған кезде, өзінің пайдасын (П ) барынша
көбейтетін һндіріс көлемін (Q )таңдауы керек:
П (Q , Q ) тах;
П =Р (Q + Q ) Q –с (Q )
Мұнда, с(Q ) – А фирмасының шығындар функциясы.
Берілген есептің шешімі бірінші қатарлы ұтымдылық шартынан табылады:
Р' Q +Р -с1(Q )= 0
Бұл теңдеу А фирмасының реакция қисығын бейнелейді немесе В фирмасының
өнім шығару кһлемі өзгереді деп болжаған кезде А фирмасының өнімі қалай
өзгеретінін көрсетеді. Осындай жолмен В фирмасы үшін де теңдеу алуға
болады:
Р' Q + Р - с1(Q ) = 0
Курно тепе-теңдігі. Екі фирма бір уақытта пайдасын жоғары деңгейге
жеткізетін өнім көлемдерін Q* ,Q* таңдайды және бұл кезде жоғарыдағы (2),
(3) теңдеулердің шарттары орындалуы керек, яғни бір фирма екінші фирманың
өнім шығару көлемі белгілі бір тұрақты шама деп болжайды. Курно тепе-
теңдігі нүктесінде фирманың ешқайсысы да өнім көлемін өзгертпейді, себебі
оларды ынталандыратын ешқандай себептер жоқ.
Модельдің негізгі кемшілігі - әр фирманың өзімен бәсекелес фирма өнім
көлемін өзгертпейді деп болжам жасауы. Ал күнделікті өмірде фирмалар
бағаның өзгеруін, бақталастарының өнім шығару көлемін, өндірістік
жағдайларын және т.б. ескеріп отырады.
Енді сызықтық сұраныс функциясы үшін Курно тепе-теңдігі өалай
анықталатынын аналитикалық және графиктік түрде көрсетеміз (1-сурет).
Төмендегідей сұраныс және шығын функциялары берілсін делік:
Р(Q)= К- Q – Q ;
Мұнда, Q =Q +Q ; К=сопst;
С(Q) = С Q;
Мұнда, С=сопst;
Онда ұтымдылықтың шартынан мынаны аламыз:
А фирмасы үшін: К – Q -2 Q = С;
В фирмасы үшін К – Q -2 Q = С;
(4) теңдеуден А фирмасының ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz