Банктің есеп айырысу - кассалық операциялары

Кіріспе
Коммерциялық банктердің қызметтері мен операциялары атты курстық жұмысымның өзіндік ерекшелігі - коммерциялық банктердің қызметін ұйымдастыру, олардың негізгі атқаратын операциялары жөнінде және де олардың нарықтық экономикаға өтудегі рөлі мен қызметтері жайлы нақты әрі толығырақ мәліметтер сипаттплады.
Жалпы мақсаты – коммерциялық банктердің операцияларын теориялық бағытта қарастыра отырып, мазмұнын, мәнін толығымен ұғыну.
Субъектісі - осы операцияларды жүзеге асыратын заңды тұлғаны айтуға болады.
Ал негізгі зерттеу объектісі – коммерциялық банктердің қызметтері мен оперциялары болып табылады. Осы объектіге сүйене отырып, келесідей міндеттер туады:
- жалпы коммерциялық банктердің қызметін ұйымдастыру джөніндегі түсінікті кеңейту;
- пассивтік операциялар дегеніміз не, оның қалай қалыптасатынын түсіну;
- активтік операциялардың ұғымы мен пайда болу көздері жөнінде;
- басқа да есеп айырысу-кассалық және комиссионды делдалдық операцияларына көңіл бөлу.
Ал енді менің курстық жұмысым екі бөлімнен тұрады.
I-бөлімде 3 сұрақ қарастырылады. 1-сұрақта жалпы банк ұғымы, қалыптасу тарихы, коммерциялық банктер жөніндегі ұғым, банкті ашу кезеңі, қызметі мен операциялар түсінігі, ұйымдастыру процессі қарастырылады.
2-сұрақта коммерциялық банктердің қызметіндегі рөлі жоғары пассивтік операциялардың маңыздылығы, ресурстардың жинақталуы, формалары, құрылу көзі, меншікті және тартылған қаражаттар ұғымы, қаражаттарды жинақтау тәсілі жайлы.
3-сұрақта банктердің табыс алу және өтімділігін қамтамасыз етудегі активтік операциялардың мазмұны, түрлері, лизинг, факториг және форфейтинг операциялары қарастырылған.
Ал II-бөлімде банктің басқа да операциялары жөнінде, яғни есеп айырысу-кассалық, комиссионды-делдалдық операцияларының қалыптасуына тоқталдым.
1-сұрағымда банктің есеп айырысу-кассалық операцияларының фомаларының жүзеге асырылуы, түрлері қарастырылды.
Осы бөлімнің 2-сұрағында комиссионды-делдалдық операцияларының түрлеріне мән беріледі. Траст немесе сенім операциясының мазмұнына, оның жүру процесі мен қатысушылары, қызметтеріне көңіл бөлінді. Ал валюталық операциялар Қазақстан Республикасының валюталық реттеу туралы заңына сәйкес жүзеге асырылатындығы туралы, яғни толығымен заң жүзінде қарастырылды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. Мақыш С. Б. Ақша айналысы және несие. – ИздатМаркет, Алматы,
2004 жыл.
2. Мақыш С. Б. Коммерциялық банктердің оеперациялары. -
ИздатМаркет, Алматы, 2004 жыл.
3. Сейтқасымов Ғ.С. Ақша. Несие. Банк. – Алматы: Экономика, 2001
жыл
1. “Ақшалай төлемдер мен аударымдар туралы” ҚР заңы. 26.06.1998
жыл.
2. “ҚР-дағы вексель айналысы туралы” ҚР заңы. 28.04.1997 жыл.
3. “Валюталық реттеу туралы” ҚР заңы. 24.12.1996 жыл.
4. Саниев М.С. Ақша, Несие, Банктер. Оқу құралы Алматы; Алматы Экономика және статистика институты, 2001 ж.
5. Банки и банковское дело / Под ред. И.Т.Балабанова. –СПб. ‘’Питер’’, 2001
6. Банковское дело; Учеб. –2-е изд. Перераб и доп. / Под ред О.И.Лаврушина. –М:’’Финансы и Статистика’’, 2000.
7. Банковское дело/Под ред Сейткасымова Г.С. –Алматы: Қаржы-Қаражат, 1998

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 28 бет
Таңдаулыға:

Жоспары

Кіріспе

І. Банктердің пассивтік операциялары
1.1 Банктердің пассивтік операциялары
1.2 Банктердің активтік операциялары
1.3 Коммерциялық банктердің басқа да операциялары
ІІ. Банктің есеп айырысу-кассалық операциялары
2.1 Банктің есеп айырысу-кассалық операциялары
2.2 Банктің комиссионды-делдалдық операциялары
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Коммерциялық банктердің қызметтері мен операциялары атты курстық
жұмысымның өзіндік ерекшелігі - коммерциялық банктердің қызметін
ұйымдастыру, олардың негізгі атқаратын операциялары жөнінде және де
олардың нарықтық экономикаға өтудегі рөлі мен қызметтері жайлы нақты әрі
толығырақ мәліметтер сипаттплады.
Жалпы мақсаты – коммерциялық банктердің операцияларын теориялық
бағытта қарастыра отырып, мазмұнын, мәнін толығымен ұғыну.
Субъектісі - осы операцияларды жүзеге асыратын заңды тұлғаны
айтуға болады.
Ал негізгі зерттеу объектісі – коммерциялық банктердің қызметтері
мен оперциялары болып табылады. Осы объектіге сүйене отырып, келесідей
міндеттер туады:
- жалпы коммерциялық банктердің қызметін ұйымдастыру джөніндегі
түсінікті кеңейту;
- пассивтік операциялар дегеніміз не, оның қалай қалыптасатынын
түсіну;
- активтік операциялардың ұғымы мен пайда болу көздері жөнінде;
- басқа да есеп айырысу-кассалық және комиссионды делдалдық
операцияларына көңіл бөлу.
Ал енді менің курстық жұмысым екі бөлімнен тұрады.
I-бөлімде 3 сұрақ қарастырылады. 1-сұрақта жалпы банк ұғымы,
қалыптасу тарихы, коммерциялық банктер жөніндегі ұғым, банкті ашу кезеңі,
қызметі мен операциялар түсінігі, ұйымдастыру процессі қарастырылады.
2-сұрақта коммерциялық банктердің қызметіндегі рөлі жоғары пассивтік
операциялардың маңыздылығы, ресурстардың жинақталуы, формалары, құрылу
көзі, меншікті және тартылған қаражаттар ұғымы, қаражаттарды жинақтау
тәсілі жайлы.
3-сұрақта банктердің табыс алу және өтімділігін қамтамасыз етудегі
активтік операциялардың мазмұны, түрлері, лизинг, факториг және
форфейтинг операциялары қарастырылған.
Ал II-бөлімде банктің басқа да операциялары жөнінде, яғни есеп
айырысу-кассалық, комиссионды-делдалдық операцияларының қалыптасуына
тоқталдым.
1-сұрағымда банктің есеп айырысу-кассалық операцияларының
фомаларының жүзеге асырылуы, түрлері қарастырылды.
Осы бөлімнің 2-сұрағында комиссионды-делдалдық операцияларының
түрлеріне мән беріледі. Траст немесе сенім операциясының мазмұнына, оның
жүру процесі мен қатысушылары, қызметтеріне көңіл бөлінді. Ал валюталық
операциялар Қазақстан Республикасының валюталық реттеу туралы заңына
сәйкес жүзеге асырылатындығы туралы, яғни толығымен заң жүзінде
қарастырылды.

І. Банктердің пассивтік операциялары
1.1 Банктердің пассивтік операциялары
Пассивтік операциялар негізінде банктің ресурстары жинақталады.
Сондықтан да пассивтік операциялардың коммерциялық банктер қызметіндегі
рөлі жоғары. Банк ресурстары пассивтік операциялар нәтижесінде
құрылғандықтан, оған анықтама баерген дұрыс. Қаржы және несие сөздігінде:
”пассивтік операциялар – бұл несиелік және активтік операцияларды жүзеге
асыруға арналған банктің өз ресурсын құру операциялары”, - делінеді.
Ал соңғы оқулықтарға сүйенсек, пассивтік операциялар – бұл
нәтижесінде пассивтік шоттағы немес активті - пассивтің шоттағы
қаражаттардың өсуін, яғни пассив пен активтің арту формасы білдіретін
оперцияларды сипаттайды.
Бұл анықтамалар бірін-бірі толықтырады десе де болады, себебі
біріншісі пассивтік операцияның толық түсінігін бере алмайды. Пассивтік
оперциялар көмегімен банктер нарықтан несиелік ресурстарды сатып алды.
Пассивтік операциялардың мынадай фоамалары болады:
коммерциялық банктердің бағалы қағаздарды алғашқы
эмиссиялауы;
банктің пайдасынан капиталдарды немесе қорларды ұлғайту және
құру;
басқа да заңды тұлғалалардан несиелер алу;
депозиттік операциялар.
Сондай-ақ банктің ресурстары екі топқа бөлінеді:
- банктің меншікті қаражаттары;
- банктің тартылған қаражаттары.
Банктің меншікті қаражаттары – банктің экономикалық дербестігін және
қызмет ету тұрақтылығын қамтамасыз ететін әр түрлі қорлар (капиталдар)
мен бөлінбеген пайда жиынтығы.
Банктің меншікті қаражатына жататындар:
банктің жарғылық капиталы;
банктің резервтік капиталы;
қосымша капиталы және пайда есебінен құрылған басқа
қорлары;
сақтандыру резервтері;
бөлінбеген пайдасы.
Банктің жарғылық капиталы – заңды тұлғасы ретінде міндетті түрде
құрылуын және өмір сүруінің экономикалық негізін құрайды. Жарғылық
капиталдың төменгі мөлшері Қазақстан Ұлттық банктердің нормативтерімен
реттеліп отырады. Банктің жарғылық капиталы, оның құрылтайшыларының қосқан
жарналары немесе пайлары соммасынан тұрады.
Банктің меншікті қаражаттарының түріне резервтік қор жатады.
Резервтік қор – банк қызметінде пайда болуы мүмкін зияндардың орнын
жабу мақсатында құрылған ақшалай қаражаты. Резервтік қордың құрылуының
негізгі көзіне банк пайдасы жатады. Кейде банкте пайда болмаған жағдайда
резервтік қор есебінен банктің артықшылығы бар акциялары бойынша
дивидиендтер төленеді.
Банктің тартылған қаражаттары – заңды және жеке тұлғалардың уақытша
бос қаражаттарын тарта отырып, коммерциялық банктер халық шаруашылығының
қосымша айналым қаражаттарына деген сұранысымен қатар халықтың тұтыну
қажетін қанағаттандырады.
Әлемдік банктік тәжірбиеде барлық тартылған қаражаттарды жинақтау
тәсілдеріне байланысты үлкен екі топқа бөледі:
I топ – депозиттер;
II топ – депозиттік емес тартылған қаражаттары.
Тартылған қаражаттар ішінде ең көп бөлігін депозиттер құрайды.
Депозиттер банк үшін бірден-бір арзан ресурс көзі болып табылады.
Депозит – бұл клиенттердің (жеке және заңды тұлғалардың) банктегі
белгілі бір шотқа салған және өздері пайдалана алатын қаражаттары.
Депозиттік емес тартылған қаражаттар – бұл банктің қарыз түрінде
немесе өз меншікті қаражаттарын сату жолымен тартатын қаражаттары.
Қазіргі банктік тәжірбиеде салымдардың, депозиттердің және депозиттік
емес ресурстардың шоттарының әр түрлері кездеседі. Экономикалық мазмұнына
қарай депозиттерді мынадай топтарға бөледі:
талап етуіне дейінгі депозиттер;
мерзімді депозиттер;
жинақ салымдары;
бағалы қағаздар.
Талап етуіне дейінгі депозиттер – бұл салым иелерінің бастапқы талап
етуіне байланысты әр түрлі құжаттар арқылы қолма-қол ақшаларын алатын әр
түрлі шоттардағы қаражаттар.
Талап етуіне дейінгі депозиттерге мыналар жатады:
- мемлекттік, акционерлік кәсіпорындардың, сондай-ақ әр түрлі шағын
коммерциялық құрылымдардың ағымдық шоттарындағы сақталатын қаражаттары;
- әр түрлі мақсатқа тағайындалған қорлардың қаражаттары;
- есеп айырысудағы қаражаттар;
- жергілікті бюджеттер қаражаттары және олардың шоттарындағы
қаражаттары;
- басқа банктердің корреспонденттік шоттарындағы қаражат қалдықтары.
Талап етуге дейінгі депозиттік шоттардың артықшылығы олардың иелері
үшін жоғарғы өтімділігіне байланысты сипатталады. Талап етуге дейінгі
депозиттік шоттарға қаражаттар, шаруашылық және басқа да операциялардың
жүзеге асырылуы барысында түседі және пайдаланады.
Ал кемшілігі – бұл шот бойынша пайыз төленбейді немесе біршама
төменгі мөлшерде төленеді. Міне, осыдан келіп талап етуге дейінгі
шоттардың қалыптасады.
Мерзімді салым (депозит) – белгілі мерзімі бар және тұрақты пайыз
төленетін, сол сияқты алдын ала алуға шек қойылатын салым.
Мерзімді салымдар мен мерзімді депозиттердің ерекшеліктері:
есеп айырысу үшін пайдаланылмайды, әрі мұндай шоттарға
ешқандай да есеп айрысу құжаттары толтырылмайды;
шоттағы қаражат баяу айналады;
тұрақты пайыз төленеді;
пайыз мөлшерінің ең жоғарғы деңгейі Орталық банк тарапынана
реттеліп отырады;
шоттағы қаражаттар бойынша ең төменгі мөлшерде резервтер
белгіленеді.
Тағы бір кеңінен таралған салымның бір түрі – жинақ салымдары.
Олардың белгіленген мерзімі жоқ, қаражатты алуда ескертуін талап етпейді,
салымның жоғарғы шегі шектелген, ақшаны салу және алу кезінде жинақ
кітапшасын көрсетуі қажет.
Жинақ салымдарының тұрақты мерзімі болмайды. Бұл салымдардың түрі
бойынша, мерзімді депозиттерге қарағанда төменгі мөлшерде пайыз төленеді.
Жинақ салымдарының жинақ кітапшалары негізінде толтырылады.
Жинақ салымдарының мынадай ерекшеліктері болады:
✓ ақшалай қаражаттар сақтауда тұрақты мерзімі болмайды;
✓ шоттағы қаражатты алдын ала алу барысында ешқандай да
ескерту талап етілмейді;
✓ ақшаны шотқа саларда немесе шоттан аларда міндетті түрде
ақшалай қаражаттар қозғалаысы көрсетілетін жинақ кітапшасының
болуы талпп етіледі.
Жинақ салымдары салым операцияларының мерзіміне және мазмұнына қарай
мынадай түрлерге бөлінеді:
- мерзімді жинақ салыдары;
- қосымша жарна қосатын мерзімді жинақ салымдары;
- ұтыс салымдары;
- ақшалай-заттай ұтыс салымдары;
- мақсатты және ағымдық салымдар;
- алдын ала алуын хабарлайтын салымдар;
- валюталық салымдар.
Мерзімді жинақ салымдарға тұрақты мерзімі белгіленетін және сол
мерзім өткенше алуға мүмкін емес салымдар жатады. Мерзімді жинақ салымдарна
басқа жинақ салымдарға қарағанда жоғары мөлшерде пайыз төленеді.
Қосымша жарна қосатын салымдар – бұл шоттағы қаражатқа алдын ала
келісілген уәде бойынша үздіксіз ақшалай саманы қосып отыруға болатын
салымды білдіреді. Бұл шотта жинақталған сома белгілі бір күнде (жаңа
жылдық салым , бойжеткен кезде және тағы сол сияқты) толық төленеді.
Мерзімді депозиттер мен жинақ салымдарының бір түріне депозиттік және
жинақ сертификаттарын жатқызуға болады.
Депозиттік және жинақ сертификаттары – бұл салым иесіне белгілі мерзім
өткен соң, тиісті қаражатты және оған есептелетін пайызды алуға құқық
беретін және оның шотындағы ақшалай қаражатының барлығын куәландыратын
эмитент банктің жазбаша куәлігі.
Депозиттік және жинақ сертификаттары иемденуіне қарай екі түрлі болып
келеді:
1. Атаулы сертификаттар;
2. Мәлімдеуші сертификаттар.
Атаулы сертификаттар және жинақ сертификаттары бұл салым иелерінің
атына толтырылып беріліді. Ал мәлімдеуші сертификаттарда салым иесінің аты-
жөні көрсетілмейді, яғни оны кім иеленсе, сол қаражаттың иесі болып
саналады.
Депозиттік және жинақ сертификаттары сатылған таурлар және көрсетілген
қызметтер үшін төлеуге болатын төлем құралы немесе есеп айырысу қызметін
атқара алады. Депозиттік сертификаттар көбіне ірі сомада шығарылатындықтан
да, оларды заңды тұлғала сатып алады.
Әлемдік тәжірбиеде депозиттік сертификаттардың мынадай екі түрі бар:
1..Аударылатын;
3. Аударылмайтын.
Аударылмайтын депозиттік сертификаттар салым иелерінің қолдарында
болып, уақыты жеткен соң банкке ұсынылады.
Аударылатын депозиттік сертификаттар басқа бір тұлғаларға екінші
нарықта сатып алу-сату арқылы өтеді.
Жинақ сертификаты жеке тұлғаларға арналып шығарылады. Жинақ
сетификатының мерзімі 1 жылдан 3 жылға дейінгі мерзім аралығын құрайды.
Жинақ сертификаты тек жеке тұлғаларға ғана беріледі.
Мерзімді депозиттік және жинақ сертификаттары мерзімінен бұрын
төлеуге ұсынылуы мүмкін. Мұндай жағдайда банк сертификатты сатып алады,
бірақ төменгі мөлшерде пайыз төлейді. Коммерциялық банктер үшін бұл
сертификат ресурсты жинақтау тиімділігімен, яғни ірі соманың белгілі бір
мерзімге түсуін сипаттайды.
Банктердегі депозиттер түріндегі бағалы қағаздар мынадай түрге
бөлінеді:
- кәсіпорындар және акционерлік қоғамдардағы банктердің акциялары мен
облигациялары;
- банкке сақталуға берілген және ссудамен қамтамасыз етілген
акциялары мен облигациялары;
- шетелдік валюталармен жасалатын операциялар бойынша бағалы қағаздар
мен құндылықтар.
Отандық банктеріміздің таралған қаражаттары ішінде банкаралық
несиенің рөлі жоғары.
Банкаралық несие – бұл коммерциялық банктердің бір-біріне беретін
несиелері.
Банкаралық несие бұл басқа ресурстармен салыстырғанда өте қымбат
ресурс болып табылады.

1.2. Банктердің активтік операциялары

Ативтік операциялар – бұл банктердің табыс алу және өзінің
өтімділігін қамтамасыз ету мақсатында, иелігінде бар ресурстарды
орналастыруды жүзеге асыратын операцияларды білдіреді.
Активтік банктік операциялар өзінің формасына және тағайындалуына
қарай әр түрлі болып келеді. Банткрдің активтік опрацияларының ең көп
тараған түрлеріне мыналар жатады:
ссудалық (несиелік) операциялар;
инвестициялық опрациялар;
депозиттік опрациялар;
қаржылық операциялар;
басқа да операциялар.
Ссудалық операциялар банктің ресурстық базасын орналастыруда банктің
активтік қызметінің негізгі бөлігін құрайды. Макроэкономикалық деңгейде
бұл операцияның мәнін, оның көмегімен банктер уақытша жұмыс жасамайтын
ақшалай қорлады, өндірісті, айналыста және тұтыну процесінде жұмыс жасаумен
сипатталады.
Банктің инвестициялық опрациялары – несиелік операциялардан кейін
банкке табыс әкелетін операциялар. Банктің инвестициялық операциялары
негізінде бағалы қағаздар портфелі қалыптасады. Банктің бағалы қағаздар
портфелін қалыптастыруының екі мақсаты болады: бріріншісі – банкке
табыс әкелу, екіншісі - өтімді активтер қатарын толықтыру.
Банктің инвестициялық операция жүргізетін бағалы қағаздары екі топқа
бөлінеді:
1) Мемлекеттің бағалы қағаздары;
2) Корпоративтік бағалы қағаздары.
Мемлекеттің бағалы қағаздары табыстылығына қарай үш түрге бөлінеді:
- Дисконттық, мұндай бағалы қағаздар алғашқы нарықта инвесторлаға
жеңілдікпен (номиналдық құнынан төменгі бағамен) сатылып, номиналдық
құны бойынша өтеледі.
- Купондық, яғни номиналдық құнына пайызбен бейнеленген табыс
әкелетін бағалы қағаздар. Купон мерзіміне қарай 2 – 4 ретке дейін
төленеді.
- Аралас, яғни купон және дисконт түрінде қатар табыс әкелетін
бағалы қағаздар. Бұл жағдайда инвестор банктің табысы екі көзден :
дисконт түріндегі және купон мөлшерлемесі түріндегі табыстардан құралады.
Сонымен қатар активтерінің бір бөлігін өтімді корпоративтік бағалы
қағаздарға да орналастыруда. Корпоративтік бағалы қағаздарға мыналар
жатады:
акциялар;
облигациялар;
депозиттік және жинақ сертификаттары;
ипотекалық куәліктер;
депозиторлық қолхаттар.
Осылардың ішінде инвестициялау операциялары акциялар мен
облигацияларға байланысты көп болып келеді. Ал қалғандарының нарығы әлі
өз деңгейінде дами қойған жоқ.
Акция – бұл акционерлік қоғамның жарғылық капиталына үлес
қосқандығын куәландыратын және басқару ісіне қатысуға құқық беретін, сондай-
ақ иесіне табыс әкелетін бағалы қағаз.
Акциялар шығару формасына қарай да ажыратылады: құжатты
(сертификатпен) түрде және құжатсыз (шоттардағы бухгалтерлік жазулар
арқылы).
Облигациялар – оның иесінің ақшалай қаражат салғандығын
куәландыратын және эмитентерінің осы қаражат сомасы (номиналдық құны)
мен пайызды қайтарып беру туралы міндеттемесін растайтын бағалы қағаз.
Қазақстандағы айналыста жүрген облигациялар табыстылығына қарай
екі түрге бөлінеді:
- Купондық облигация -инвестор банкке пайыз мөлшерлемесі формасында,
яғни алты айда немесе жылына бір рет табыс әкелетін түрі;
- Дсконттық облигация - инвестор банктің облигацияны шығарушыдан
номиналдық құнынан төменгі бағада сатып алып, оны өзінің құнымен қайта
сату арасындағы айырма түрінде банкке табыс әкелетін түрі.
Банктің депозиттік операциялары өтімділікті қолдау және
банктермен корреспонденттік қатынас орнату негізінде дамиды. Мұндағы
корреспонденттік қатынас банктердің бір-бірінде ашатын корреспонденттік
шоттры арқылы жүзеге асады. Сонымен қатар банктер активтік депозиттік
операциялар негізінде банкаралық несиенің дамуына мүмкіндік жасайды.
Банктің қаржылық операциялары несиелік оперциялар типтес, яғни
банкке табыс әкелетін активтік операцияларды сипаттайды. Оларға: лизинг,
факторинг және форфейтинг операциялары жатады.
“Лизинг” сөзі “to lease” ағылшын етістігінен аударғанда, “жалға
беру” дегенді білдіреді. Лизинг - бұл лизинг берушінің (жалға берушінің)
өзіне тиесілі құрал-жабдықтарды, машиналарды, ЭЕМ, ұйымдастыру
техникаларын, өндіріске, сауда-саттыққа және қоймаға арналған
құрылғыларды лизинг салушыға (жалгерге) лизигтік төлем төлеу шартымен,
белгіленген мерзімге пайдалануға беруін қарастыратын жалға беру шартын
білдіреді.
Барлық лизигтік операциялар екі түрге бөлінеді: шұғыл және қаржылық
лизингтер.
1. Шұғыл лизинг – бұл мүліктің қызмет ету мерзіміне қарағанда, оның
пайдалану мерзімінің қысқалалығын және мүліктің құнын толық өтеумен
сипатталады.
2. Қаржы лизингі – бұл уақытша пайдалануға берген лизинг затының
мерзімі ішінде өзінің толық амортизациялық құнын төлеп шығумен немесе
өзін-өзі өтеуімен байланысты сипатталады.
Коммерциялық банктердің ең көп таралан делдалдық қызметтерінің бір
түрі – факторинг.
“Фактор” сөзі аылшын тілінен “a factor” , аударғанда
“маклер, делдал” деген мағынаны білдіреді. Экономикалық жағынан алғанда –
бұл делдалдық операция.
Факторинг операциясы – жабдықтаушының (банк клиентінің) жабдықтаған
тауары мен көрсеткен қызметтері үшін төленбеген төлем құжаттарын
(шот-фактурасын) банкке сатумен байланысты комиссиондық- делдалдық
операция.
Факторингтік операциясына үш тарап қатысады:
1. Факторигтік компания (банктің фактор бөлімі) - өздерінің
клиенттерінен шот-фактураны сатып алатын арнайы мекеме.
2. Клиент (таурды ждабдықтаушы, несие беруші) - факториг
компанисымен келісімшарт жасаушы өнеркәсіптік немесе сауда фирмасы.
3. Кәсіпорын (қарыз алушы) - таурды сатып алушы фирма.
Факторинг мәмілесін жүзеге асырудан бұрын толық талдау жұмысы
жүргізіледі. Кәсіпорыннан тапсырыс алғаннан соң, факторинг компания
немесе фактор бөлімі 1 – 2 апта ішінде клиенттің экономикалық және
қаржылық жағдайын зерттейді. Егер де кәсіпорын факторинг компаниясы
немесе банктің фактор бөлімінің клиенті бола қалған жағдайда, ол факторинг
компаниясына сатып алушыға жіберілетін барлық шот-фактураны тапсырады.
Әрбір құжат бойынша клиент төлеуге келісім алуға тиіс. Факториг
компаниясы барлық шот-фактурамен таныса отырып, сатып алушының
төлем қабілетін анықтайды. Бұған 2 – 3 күн мерзім уақыт қажет
етіледі. Факториг компаниясы төлемінің уақыты жеткен кезде немесе
мерзімінен бұрын төлей алады.
Факторинг операциясы бүгінгі таңда ақша нарығында дами алмай
отыр. Факторингті енгізу сынағы, негізінен, 1998 жылы КСРО
Өнеркәсіп құрылыс банкімен жүзеге асырылып, кейінен өзге де коммерциялық
банктер факторинг операцияларын орындай бастады. Сөйтіп, 90-шы жылдардың
басындағы төлем дағдырысы факторинг қызметінің банктер үшін тиімсіздігін
анықтап, нәтижесінде отандық банктеріміз күні бүгінге дейін бұл
операцияға салғырттық танытуда.
“Факторинг” сөзі француз тілінде “a forfait”, аударғанда,
“құқықтан бас тарту” дегенді білдіреді. Форфейтинг - тауарларды
жабдықтау немесе қызметтерді көрсету барысында пайда болатын және алдағы
уақыттарда өтелуге тиісті міндеттемелерді сатып алуды білдіру үшін
пайдаланатын термин.
Форфейтинг операциясы – форфейтордың, яғни коммерциялық банктің
немесе арнайы компанияның экспортерға төлеуге тиісті импортердің берген
төлем құжатын сатып алу.
Форфейтинг мәмілесінде үш қатысушы болады:
1. Экспортер, яғни тауарды орта мерзімді несиеге беруші;
2. Импортер, яғни таурды несиеге алушы;
3. Форфейтор, яғни мәмілені қаржыландырушы банк немесе арнайы ұғым.
Форфейтинг операцясының мерзімі 180 күнен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.