Тауар өндіріснің түрлері мен үлгілері

Жоспар
Кіріспе

ТауарфКіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3

I.Тауар өндірісінің теориялық негізі
1.1 Тауар өндірісінің мәні, қасиеттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
1.2 Рыноктық өндіріс механизмінің теориялық негізі ... ... ... ... 7
II. Тауар өндіріі және рыноктық механизм
2.1 Тауар өндірісінің түрлере мен үлглері ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17
2.2 Тауар өндірісі және рыноктық механизм ... ... ... ... ... ... ... ... .19

III. Рынок жағдайында тауар өндірісінің қабілеттілігін бағалау ... ...25

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 27
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 28
өндіріснің түрлері мен үлгілері

Кез – келген зат тауар бола алмайды. Егер нақты еңбектің нәтижесі – тұтыну құны өз сатып алушысын таппаса, қоғам оны мойындамағаны, себебі ол қоғамға керексіз зат. Тауардың басқа адамдардың қажетін қанағаттандыратынқасиеті тауардың тұтыну құны болады, немесе тауардың қоғамдық тұтыну құны болып табылады. Тұтыну құны тауарды өндірішінің өз қажетін емес, басқа өндірушініңтауарына айырбастау арқылы басқа адамдардың қажетін өтейді. Тауардың басқа тауарға айырбасталу қасиетін оның айырбас құны деп аталады. Айырбас құны тауарлар сатылғанда ғана ілесе жүретін бағалық көрсеткіш айқын көрсетеді. Әрбір тауар өзінің өндірушісіне айырбас өқұны ретінде тұтыну құнын алатын құрал болады. Айырбас құны, яғни тұтыну құндары айырбасталуының пропорциясы, ол – құнның айырбас актісіндегі сыртқы көрінісі.
Тауар – дегеніміз сату - стаып алу жолымен айырбасқа түскен еңбек өнімі, немесе тауар – еңбек өнімнің айырбасқа арналған формасы. Тауар ең алдымен өндірушінің басқа өнімдерге айырбастау мақсатымен жасалған еңбек өнімі түрінде айырбас кезінде, немесе рыноқа көрінеді.
Курстық жұмысым осы аталған тақырыпқа тауар өндірісінің мәнін, құн заңаын және рынок механизміне негізделіп жазылады.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Тауар өндіріснің түрлері мен үлгілері.

МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .3

I.Тауар өндірісінің теориялық негізі
1.1 Тауар өндірісінің мәні,
қасиеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...4
1.2 Рыноктық өндіріс механизмінің теориялық негізі ... ... ... ... 7
II. Тауар өндіріі және рыноктық механизм
2.1 Тауар өндірісінің түрлере мен
үлглері ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17
2.2 Тауар өндірісі және рыноктық
механизм ... ... ... ... ... ... ... ... ..19

III. Рынок жағдайында тауар өндірісінің қабілеттілігін
бағалау ... ...25

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .27
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...28

Кіріспе
Кез – келген зат тауар бола алмайды. Егер нақты еңбектің
нәтижесі – тұтыну құны өз сатып алушысын таппаса, қоғам оны
мойындамағаны, себебі ол қоғамға керексіз зат. Тауардың басқа
адамдардың қажетін қанағаттандыратынқасиеті тауардың тұтыну құны
болады, немесе тауардың қоғамдық тұтыну құны болып табылады. Тұтыну
құны тауарды өндірішінің өз қажетін емес, басқа өндірушініңтауарына
айырбастау арқылы басқа адамдардың қажетін өтейді. Тауардың басқа
тауарға айырбасталу қасиетін оның айырбас құны деп аталады. Айырбас
құны тауарлар сатылғанда ғана ілесе жүретін бағалық көрсеткіш айқын
көрсетеді. Әрбір тауар өзінің өндірушісіне айырбас өқұны ретінде
тұтыну құнын алатын құрал болады. Айырбас құны, яғни тұтыну
құндары айырбасталуының пропорциясы, ол – құнның айырбас актісіндегі
сыртқы көрінісі.
Тауар – дегеніміз сату - стаып алу жолымен айырбасқа түскен
еңбек өнімі, немесе тауар – еңбек өнімнің айырбасқа арналған
формасы. Тауар ең алдымен өндірушінің басқа өнімдерге айырбастау
мақсатымен жасалған еңбек өнімі түрінде айырбас кезінде, немесе
рыноқа көрінеді.
Курстық жұмысым осы аталған тақырыпқа тауар өндірісінің мәнін,
құн заңаын және рынок механизміне негізделіп жазылады.

I. Тауар өндірісінің теориялық негізі
1. Тауардың мәні, қасиеттері

Қоғамдық дамудың алғашқы қауымдық құрлысы жағдайында бір қауым
өз тұтынуынан ауысқан өзінің қандайда болсын еңбек өнімін анда –
санда кездейсоқ кездескенде басқа бір қауымының өніміне
айырбастайды. Ал өндірушінің белгілі – бір қоғамдық қатнастарын, яғни
өнімді сату – сатып алу қатнастарын дәлелдейтін түрі – тауар.
Тауар дегеніміз – стау – сатып алу жолымен айырбасқа түскен еңбке
өнімі, немесе тауар – еңбек өнімінің айырбасқа айналған формасы.
Тауар ең алды мен өндірушінің басқа өнімдерге айырбастау масатымен
жасалған еңбек өнімі түрінде айырбас кезінде, немесе рынокқа
көрінеді. Егер өнім өндірушінің өзінің тұтынуы үшін жұмсалса, ондай
еңбек өнімі тауар сипатын алмайды. Мәселен, етікші өзі тіккен
етікті өзі пайдаланса, онда ол тауар емес, тұтыну заты.
Бірақ, кез – келген зат тауар бола алмайды. Егер нақты
еңбектің нәтижесі – тұтыну құны өз сатып алушысын таппаса, қоғам оны
мойындамағаны, себебі ол қоғамға керексіз зат. Тауардың басқа
адамдардың қажетін қанағаттандыратын қасиеті тауардың тұтыну құны
болып табылады. Тұтыну құны тауарды өндірушінің өз қажетін емес,
басқа өндірушінің тауарына айырбастау арқылы басқа адамдардың
қажетін өтейді. Тауардың басқа тауарға айырбасталу қасиетін айырбас
құны деп атайды. Айырбас құнын тауарлар сатылғанда ғана ілесе
жүретін бағалық көрсеткіш айқын көрсетеді. Сонымн тауардың тұтыну
құны басқа адамдардың қажетін қанағаттандыру қасиетінен щығады да,
ал басқа тауардарға айырбасталу қасиетінен айырбас құны шығады.
Әрбір тауар өзінің өндірушісіне айырбас құны ретінде тұтыну құнын
алатын құрал болады. Айырбас құны, яғни тұтыну құндары
айырбасталуының пропорциясы, ол – құнының айырбас актісіндегі сыртқы
көрінісі.
Айта кететін жәйт, кез – келген пайдалы зат құн бола алмайды.
Себебі адам еңбегі жұмсалған заттардың құны жоқ. Мысалы, өңделмеген
тың жер, өзендер мен теңіздер, жабайы жемістер, т.б. сонда құн
деген не? Құн дегеніміз – тауар өндіргенде жұмсалатын еңбек
жиынтығы. Қоғам дамуының негізгі – еңбек. Сондықтан, тауарға сіңген
қоғамдық еңбек тауардың құны болады. Бұл бір жағынан, ал екінші
жағынан еңбек шығындары өздігінен өнімді құн ете алмайды. Құнды
көруге, сезінуге бола ма? өнімнің құны болу үшін бегілі бір –
қоғамдық жағдай болуы қажет – ол тауар өндірісі, немесе өндірістік
қатнастар, оның ішінде айырбас қатнастары болуы шарт. Ол тек тауар
өгндірушілердің ғана қатнастары. Айырбас кезінде олардың белгілі
бір тауарды басқа тауарларға теңестірулері кезінді, яғни айырбас
құны арқылы көрінеді. Тауардың құнын зертханада физикалық, не
болмаса химиялық талдау жасап байқауға болмайды. Оны тек қоғамдық
сипатта – нарықта, айырбас кезінде байқауға болады. Сөйтіп құн деген
заттық қоғамның қасиеті.
Құн тарихи категория. Құнның негізгі – адам еңбегі. Құн – еңбектің
нәтижесі, еңбек жемісі. Құн деген идея адамзат тарихында көптен
бар. Ал оның еңбек теориясының негізін қалаушылар XVII ғасырдағы
ағылшын экономисі У.Петти, XVII ғасырда өмір сүрген шотландық
А.Смит, XIX ғасырда К.Маркс қосты. Ол тауарға жұмсалатын еңбектің екі
жақты сипатын, яғни белгілі – бір тұтыну құнын жасайтын нақыты
еңбекті және құнның сыртқы көрінісін жасайтын аабстрактылы еңбекті
ашып, оны жан – жақты талдады. Тауардың екі жағының – тұтыну құны
мен құнының – қайшылықтары болғанымен, ол ажырағысыз бірлік түрінде
көрінеді. Тауардың ішкі қайшылықтары қандай жағдайда шешіледі деген
сұраққа жауап іздейік. Қоғамдық еңбек, яғни басқалар үшін еңбек
қоғам дамуының барлық сатыларында болады. Алғашқы қауымда да,
патриархаттық отбасында да адамдар өз күш қуатын жұмсай отырып, өз
отбасына қажетті өнім шығарып, бір – біріне еңбек етті. Алайда
мұндай құн пайда болған жоқ. Себебі, тауар пайда болған жоқ, яғни
еңбек өнімдері айырбасқа түскен жоқ тауар болу үшін өнімнің басқа
бір өнімге айырбастау қасиеті ол өнімді сату – сатып алу кезінде,
яғни нарықта оны тұтыну құны және құн етеді. Өйткені, егер өнім
сатылса, оның тұтыну құны басқаның қажетін өтеуге керек болғаны.
Бұл біріншіден. Екіншіден, оның құнының бар екені дәлелденгені. Міне
дәл сату – стаып алу дағдайында тауардың ішкі қарама – қайшылықтары
шешіледі.

1.2. Рыноктық өндіріс механизмінің теориялық
негізі

Рынок тармағында – тауарлармен капиталдардың еркін айналысының
сондай – ақ жұмыс күші қозғалысының, өндірістің басқа да факторының
саласы дегенді білдіреді. Ал, кең мағынада алғанда тауарларды
өндіру, айналысқа жіберу, бөлу, сондай – ақ субъектілердің сатып
алушылармен сатушыларды таңдаудағы, бағаны белгілеудегі, ресурстар
көздерін қалыптастырып, пайдаланудағы еркіндігі тән сипат болып
табылатын ақша қаражаттарының қозғалысы қалыптасатын экономикалық
қатынастар жүйесі.
Рынокта барлық субъектілердің, тұтынушылардың, сатушылардың
құқықтары бірдей.
Рыноктың өзіне тән қасиеттері:
▪ рынокта бейтарап тұлғалар болмайды, сатушы
қымбатырақ сатуға, алушы арзанырақ бағамен алуға
әрекет жасайды;
▪ рынокта барлық тұлғалартең құқықты, ешкімге
жеңілдіктер бермейді;
▪ рынокта бағаны күштеп белгілеу немесе бақылау
жасау мүмкін емес;
▪ рынок – бұл бәсекелестер күресі;
▪ рыноктағы ең негізгі көрсеткіштер – сапа және баға;
▪ рынокта біруеге кінә тағу мүмкін емес. Себебі,
ұсыныс сұраныстан кем болса, баға көтеріледі
сондықтан тұтынушы мен сатушы арасында наразылық
туындайды.
Рыноктың қызметтері:
▪ өндіруші мен тұтынушыны байланыстырушы қызметін
атқарады;
▪ тұтыну бұйымдрын тұрғындарға жеткізу, қызмет көрсету
арқылы халықтың тұрмыс дәрежесін көтеруге
жәрдемдеседі;
▪ өндіріс құрал – саймандарын кәсіпорындарға жеткізу
арқылы экономикалық материалдардың негізі өркендеуін
қамтамасыз етеді;
▪ баға саясаты жәрдеміне сұраныс пен ұсынысты өзара
сәйкестіріп, ақшаны тауармен қамтамасыз етіп, ақша
айналысын ұйымдастырады;
▪ қоғам мүшелерінің сұранысы мен қажеттілігін
өндіріске жеткізу үшін қызмет етеді;
▪ тауарға жұмсалған қаражаттың шамасын анықтауға,
мүмкіншілігі болғанша оларды азайтуға әрекет жасайды.
Рынок құнды – тауар формасынан ақша формасына
айналдырады;
▪ халықтар және әртүрлі мемлекеттер арасында тең
құқықты экономикалық байланыстарды кеңейту және
өркендету қызметтерін атқарады;
Рыноктың түрлері:
1.Рыноктық қатнастар объектілер экономикалық бағытына орай:

▪ тұтынушылар тауарлары мен қызметтер рыногы;
▪ жұмыс күші рыногы;
▪ интеллектуал тауарлар рыногы;
▪ қаржы рыногы;
▪ шетел валютасы рыногы;
▪ шоу – бизнес рыногы;
2. Орналасу жағдайларына байланысты:
▪ жергілікті;
▪ аймақтық;
▪ дүниежүзілік;

3. Заңды қолдануына байланысты;
▪ стихиялы (тәртіпке салынбаған)
▪ тәртіпке келтірілген;
▪ басқарылатын.
4. Экономикалық байланыс дәрежелеріне қарай:
▪ еркін;
▪ монополиялы;
▪ олигополиялық;
▪ таза монополиялық.
5. Тауардың шеттен келуінің мүмкіндігіне қарай:
▪ ашық;
▪ жабық;
Жұмыс күші рыногы – адасдардың ете білу қабілеті,
мамндығы негізінде келісім – шартқа байланысты белгілі – бір уақытқа
сатылады.
Интелектуал тауарлар рыногы – адамдардың интелектуал шығармашылық
еңбегінің жемістері мен қызметтерінің нәтижесі. Интелектуал рынок әр
түрлі болады, негізгілер:
▪ ғылыми – техникалық жетілдірулер рыногы;
▪ көркем өнер бұйымдары;
▪ антиквар бұйымдар;
▪ ақпараттар.
Қаржы рыногы құрамы негізінен төмендегілерден тұрады:
▪ ақша рыноы;
▪ бағалы қағаздар рыногы;
▪ волюта рыногы;
▪ инвестиция рыногы;
▪ несие капиталдары рыногы;
▪ қамсыздандыру рыногы;

Рынок инфрақұрылымы – рыноктың жұмыс істеуін қамтамасыз ететін
ұйымдар (биржа, аукциондар, көтерме, бөлшек сауда т.б)
Рыноктық механизмді ең жалпы түрде экономиканың негізгі
мәселелерін шешу мақсатында өндірушілермен тұтынушылардың нарық
арқылы өзара әрекет ететін шаруашылықты ұйымдастыру формасы деп
аталады.
Рынок – экономикасы дамудағы дамыған елдерге тән оның
құрылымдары мен механизмдерінің ұзақ даму және қалыптасу процесісі
барысында пайда болады. Рынокты бастапқыда әртүрләі тауарларды
сатумен байланысты жұртқа жария арқылы ретінде түсінді. Қоғам
дамыған сайын , оның экономикалық құрылымы қиындаған сайын рынок
ұғымыда өзгеріп отырады. Қазіргі дамыған қоғамда нарық – міндетті
түрде сатушылар мен сатып алушыларды кездестіретін орын емес,
себебі сатушылар мен сатып алушылардың техникалық жетістіктерінің
дамуына байланысты қарым – қаиынас процестері де даму үстінде. Олар
бір – бірімен тікелей байланыспай – ақ қызмет жасай алады. Рынок
құрылымы қоғамдық еңбек бөлінісі негізінде оқшайланған өндірушілердің
арасындағы үстемдік етуші және анықтаушы байланыс әдісі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.