Қазақстанның ұлттық валютаның (теңгенің) болашағы

1.КІРІСПЕ
2. ҰЛТТЫҚ ВАЛЮТА ТӘУЕЛСІЗДІК ТІРЕГІ БОЛА МА?
2.1 Теңгенің шығу тарихы
2.2 Теңге бетіндегі қателік
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі

Қазақстан және Тәуел¬сіздік туралы сөз бастау, ой толғау оңай іс емес. Қазақ елі дербестікке ие болған 15 жыл беделінде жетіге келгенше жерден таяқ жейтін бала сияқты талай қиындықты бастан кешсе де, сол сәбидің өміріндегі қуанышты жаңалықтарды саусақпен бүгіп санап, тәубе-тәубе дегендей жағдайымыз бар. Егемендік декларациясын жария етті. Көп ұзамай бүкіл дүние жүзі мойындаған тәуелсіз елге айналдық.
Тегінде республика өміріндегі осынау тарихи кезеңнен бастау алған мемле¬кет¬тігіміздің шежіресі мәңгі есте қалар небір айтулы оқиғаларға тұнып тұр.
Егемендікке қадам басқан алғашқы жылдардан бастап республиканың тәуел¬сіз елге тән болуға тиіс нышандарына қатысты, Қазақстанның егемендігін бекемдей түсетін және басқа заңдар бірінен кейін бірі қабылданып жатты.
Жалпы он екінші сайланған Жоғарғы Кеңес Қазақстан тарихында ерекше рөл атқарды.
1990 жылғы 24 сәуірде Қазақстан Республикасының Жоғарғы Кеңесі республикада президенттік билік инс¬титутын енгізу туралы заң қабылдады, өз сессиясында ел Президенті етіп Н.Ә.Назарбаевты сайлады.
Осы жылғы қазан айында қызу пікірталастан кейін “Қазақстан Респуб-ликасының Мемлекеттік егемендігі туралы” декларация қабылданды.
1991 жылдың 1 желтоқсанында қазақ¬тың мың жылдық тарихында Қазақстан халқы бірауыздан тұңғыш рет өз Прези¬денті етіп Н.Ә.Назарбаевты сайлады.
Ал 1991 жылғы 16 желтоқсанда кешкі сағат 18-ден өткенде “Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігі туралы” Конституциялық заңы қабылданды.
Жоғарғы Кеңес азаматтық институт¬тың маңыздылығын түсіне отырып, еліміздің тәуелсіздігі жарияланғаннан кейінгі санаулы күндерде “Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы” Заң қабылдады. 1992 жылы республи¬каның Қарулы Күштері, Республикалық ұлан, ішкі және шекара әскерлері құ¬рылды. 1993 жылы сәуір айында еліміз¬дің Әскери-теңіз күштері жасақталды.

1.2006-12-02: ЕЛІМІЗДІҢ ІСІ ҚАРҚЫНДЫ, БОЛАШАҒЫ ЖАРҚЫН

Егемен Қазақстан газеті
2 Қанат Тоқабаев, ҚазАқпарат, 15.11.2006ж., Астана
3. 2007-08-17 Егемен Қазақстан http://www.azattyq.org/rubrics/domestic/ka/2007/08/159ECD43-465A-419E-B32B-465BDE113BDB.ASP

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Қазақстанның ұлттық валютаның (теңгенің) болашағы.

ЖОСПАР

1.КІРІСПЕ
2. ҰЛТТЫҚ ВАЛЮТА ТӘУЕЛСІЗДІК ТІРЕГІ БОЛА МА?
2.1 Теңгенің шығу тарихы
2.2 Теңге бетіндегі қателік

Қорытынды

Пайдаланған әдебиеттер тізімі

КІРІСПЕ

Қазақстан және Тәуелсіздік туралы сөз бастау, ой толғау оңай іс емес. Қазақ
елі дербестікке ие болған 15 жыл беделінде жетіге келгенше жерден таяқ
жейтін бала сияқты талай қиындықты бастан кешсе де, сол сәбидің өміріндегі
қуанышты жаңалықтарды саусақпен бүгіп санап, тәубе-тәубе дегендей
жағдайымыз бар. Егемендік декларациясын жария етті. Көп ұзамай бүкіл дүние
жүзі мойындаған тәуелсіз елге айналдық.
Тегінде республика өміріндегі осынау тарихи кезеңнен бастау алған
мемлекеттігіміздің шежіресі мәңгі есте қалар небір айтулы оқиғаларға тұнып
тұр.
Егемендікке қадам басқан алғашқы жылдардан бастап республиканың тәуелсіз
елге тән болуға тиіс нышандарына қатысты, Қазақстанның егемендігін бекемдей
түсетін және басқа заңдар бірінен кейін бірі қабылданып жатты.
Жалпы он екінші сайланған Жоғарғы Кеңес Қазақстан тарихында ерекше рөл
атқарды.
1990 жылғы 24 сәуірде Қазақстан Республикасының Жоғарғы Кеңесі республикада
президенттік билік институтын енгізу туралы заң қабылдады, өз сессиясында
ел Президенті етіп Н.Ә.Назарбаевты сайлады.
Осы жылғы қазан айында қызу пікірталастан кейін “Қазақстан Республикасының
Мемлекеттік егемендігі туралы” декларация қабылданды.
1991 жылдың 1 желтоқсанында қазақтың мың жылдық тарихында Қазақстан халқы
бірауыздан тұңғыш рет өз Президенті етіп Н.Ә.Назарбаевты сайлады.
Ал 1991 жылғы 16 желтоқсанда кешкі сағат 18-ден өткенде “Қазақстан
Республикасының Тәуелсіздігі туралы” Конституциялық заңы қабылданды.
Жоғарғы Кеңес азаматтық институттың маңыздылығын түсіне отырып, еліміздің
тәуелсіздігі жарияланғаннан кейінгі санаулы күндерде “Қазақстан
Республикасының азаматтығы туралы” Заң қабылдады. 1992 жылы республиканың
Қарулы Күштері, Республикалық ұлан, ішкі және шекара әскерлері құрылды.
1993 жылы сәуір айында еліміздің Әскери-теңіз күштері жасақталды. Сөйтіп,
жас мемлекетіміздің қорғаныс және қауіпсіздік жүйесі толық іске кірісті.
Елдің мемлекеттік жаңа нышандары, мемлекеттік наградалары қабылданды. 1993
жылы қараша айында Қазақстанда ұлттық валюта – теңге енгізілді. Бұлар
мемлекеттігімізді қалыптастырудың ең қажетті алғышарттары еді.
1993 жылғы Конституция бір партиялық саяси басқарудан, монополиялық
экономикалық жүйеден, тарихи күш көрсету идеологиясынан бас тарту арқылы
қоғам дамуына оң серпін берді.
Әлеуметтік бағдарланған нарықтық экономикаға көшудің өтпелі кезеңінде
Негізгі Заң республиканы дүниежүзілік қоғамдастықтағы тәуелсіз мемлекет
ретінде заңдастырды.
Алайда Конституцияда Жоғарғы Кеңеске бұрынғыдай көп өкілдік берілген еді.
Бұл биліктің бөліну қағидасын жүзеге асыру мен тежемелік әрі тепе-теңдік
жүйесін құруды қиындатып жіберді. Реформалардың одан әрі жүргізілуі
республикалық билік органдарының, бірінші кезекте, өкілді органдардың
тиімсіздігін анықтады, өйткені, олар жедел өзгеріп жатқан оқиғаларға шұғыл
түрде әсер ете алмады және осыған орай баламалы шешімдер қабылдауға
дәрменсіз болды. Жоғарғы Кеңестің тұрақты негізде жұмыс істеген жекелеген
органдарының жұмыс нәтижелері де кәсіби парламент құрудың қажеттігін барған
сайын дәлелдей түсті. Тежемелілік пен тепе-теңдік тетіктерінің жұмыс
істемеуі салдарынан Жоғарғы Кеңес Үкіметтің қызметіне араласып, оны
ауыстыруға дейінгі мүмкіндікке ие болды.
2000 жылы Қазақстанға нарықтық экономикалы ел мәртебесі берілді. Ал
соңғы жылдар ішінде ел экономикасы тұрақты түрде өсе түсуде. Соңғы 5 жылда
ел экономикасы жыл сайын 10% өсіп келеді. Қазір Қазақстанның ішкі жалпы
өнімі Орталық Азия мен Кавказдағы 7 елдің ішкі жалпы өнімінен асып түсті.
Қазақстан экономикасына осы жылдары 50 млрд. АҚШ долларына жуық инвестиция
тартылды.
Жақында ғана қабылданған 2007 жылға арналған республикалық бюджеттің кірісі
мен шығысы 1 триллион 955 миллиард теңге болды. Бұл елімізде ұлттық валюта
енгеннен кейінгі 1994 жылмен салыстырғанда 22 есе көп.
Осыдан 2 жыл бұрын ғана тұңғыш рет бюджетіміз триллионға жетті деп
тақиямызды аспанға лақтырып қуансақ, қазір триллион жәй көрсеткіш сияқты
жиі айтылатын болды.
Қазіргі кезде Қазақстан үшін басым міндеттердің бірі бәсекеге қабілетті
экономика құру болып табылады. Ел БСҰ-ға кіруге және өндірісті
әртараптандыруға ниеттеніп отыр. Орта мерзімді перспективада Қазақстан
әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіруге ұмтылуда.
Бұл кеуделі міндеттердің қуатты экономикалық негізі бар, ол нақты және оған
қол жеткізуге болады.
Саясатта болсын, экономикада болсын, әлеуметтік салада болсын
Қазақстан өзгелерге үлгі болатындай дәрежеде даму үстінде. “Қазақстан-2030”
атты стратегиялық бағдарлама қабылдап, еліміздің 2030 жылға дейінгі дамуын
алдын ала белгіледік. Нәтижесінде Қазақстан экономикалық реформаны жүзеге
асыруда кешегі Кеңес Одағы республикаларының ең алдына шығып, біз ұстанған
экономикалық модель дамушы елдерге үлгі-өнеге ретінде ұсыныла бастады.
Қоғамның саяси жүйесін, заң шығарушы билікті, атқарушы билікті
реформалаудың нәтижесінде халықаралық, демократиялық талаптардың үдесінен
шыға біліп, елімізде өмір сүретін сан ұлт өкілдерінің тең дәрежеде дамуына
қолайлы жағдай туғыза отырып, қазақ халқының өз жерінде тілінің, дінінің,
мәдениетінің өркендеуіне қол жеткізіппіз. Бір кездері өз еліндегі саны 29
пайызға дейін құлдыраған халқымыздың саны қазіргі кезде республика
тұрғындарының 60 пайызын құрайды. Мемлекеттік тілдің дамуына қамқорлық
жасалып отыр. Ұлттық мәдениетімізді қайта түлету үшін “Мәдени мұра”
мемлекеттік бағдарламасы жасалды. Осының бәрі халқымыз 15 жылдығын
көтеріңкі көңіл күйде атап өткелі отырған тәуелсіздіктің арқасы.
Дүниеде тәуелсіз қазақ елі бар. Әлемде егемен Қазақстан бар. Оның көп
ұлтты, тату, ынтымақты халқы бар. Қуатты экономикасы, сенімді саяси жүйесі
бар. Ең бастысы – бүгіннен нұрлы, бүгіннен жемісті болашағы бар.
2. ҰЛТТЫҚ ВАЛЮТА ТӘУЕЛСІЗДІК ТІРЕГІ БОЛА МА?

Қазіргі таңда ұлттық валюта – теңгеміз өзіне еліміздің басшылары
артқан үмітті ақтап шыққанын көріп жүрміз. Дегенмен теңге бағамының өсуі
ұлттық экономиканың даму қарқынына кері әсер етеді деушілердің дауысы уақыт
озған сайын жиі естіледі. Экономиканың заңы бойынша солай. Өйткені сенің
155 теңгеге бұдан бес жыл бұрын өндірген тауарың 1 доллар тұратын. Қазір 1
доллар 120 теңгеге бағаланады, яғни 35 теңге артылып тұр. Мұның өзі шамамен
30 цент деген сөз, яғни қазір де 155 теңгеге өндіріп жатқан тауарыңды енді
1 доллар 30 центке сатуың керек. Қосымша құнсыз түрі осы. Мұндай жағдайда
пайда табудың негізгі көзі – қосымша құнды онша көбейте алмайсың.
Көбейтсең, тауарыңның өтімі азаяды. Міне, экономика заңына сүйенетін
білгірлер осылай дейді. Иә, солайы солай, бірақ біз теңгенің басқа
басымдығын неге ескермейміз. Теңгенің елі – Қазақстан өзінің ішкі рыногында
негізгі энергия көзі – мұнайдың тоннасын 60 долларға сатады. Яғни
өндірісшілер жанар-жағармайды ең көп дегенде осындай бағаға сатып алады. Ал
мұнай өндірмейтін Еуропа елдерінде, АҚШ-та мұнайдың тоннасы шамамен 420
долларды құрап тұр. Яғни қазірдің өзінде пайдаланып жатқан энергия көзінің
бағасы есебінен ғана біз жеті еседен астам басымдықта тұрмыз. Мұнай бағасы
өспесе, кемімейтінін халықаралық сарапшылар соңғы үш жылдан бері айтып
келеді. Болжамдарында қателік болған жоқ. Өйткені халық тығыз шоғырланған,
дәлірек айтсақ, Жер тұрғындарының үштен бірі тұратын Қытай мен Үндістанда
экономиканың өсім қарқыны жеделдеп барады. Ал олардың мұндай дамуын
қамтамасыз ету үшін негізгі энергия көзі – мұнай қажет. Олай болса,
Қазақстан экспортының басым бөлігін құрайтын мұнайға деген сұраныс таяудағы
бес жылда кемімейді. Ал оның өндірісі республикада 2015 жылға дейін шамамен
екі есе артатыны мемлекеттік бағдарламадан белгілі. Тағы да есепке көшейік.
Біздіңше, 120 теңгеге шет елде өндірілетін өнімнің өзіндік құнында кемі 30
пайыз энергияның, яғни мұнайдың үлесі бар. Мұны 36 теңге деуге болады. Ішкі
рыноктағы баға сырттағыдан 7 есе арзан десек, бізде бұл көрсеткіш (367) 5
теңгеге тең болады. Яғни басқа жақ 120 теңгеге өндіретін өнімді біз (120-
36)+5) 89 теңгеге ғана өндіреді екенбіз. Бұл – теңгенің тек мұнай
бағаларына қатысты басымдығымыз. Яғни бір доллар 89 теңге болғанша біздің
экономикадағы экспорт әлсірейді деу бекершілік. Қысқасы, теңгенің асқар
таудай тірегі – ішкі нарықтағы мұнай бағасы өзіміз нені қаласақ, сондай
деңгейде болады. Ал әлемдік биржалардағы мұнай бағасы барреліне 100
долларға жетуі мүмкін деген болжамның ақиқатқа айналатынына күмән жоқ.
Мұның бәрі мынадай байлам жасауға негіз береді: теңге отандық экономика мен
Қазақстан Республикасының гүлденуіне қуат беретіндей локомотив болуға
дайын. Теңге бағамының өсуінен қауіптенудің қажеті жоқ. Түптің түбінде,
есек дәмелілердің арманы орындалып, доллар қайта салмақ жинай қалса, ол,
яғни қосылған салмақ отандық тауардың экспорттық өтімділігіне жол ашатын
факторлардың біріне айналады. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.