Әлеуметтiк және құқықтық нормалар

1. Әлеуметтiк нормалар.
2. Құқықтық нормалар.
3. Құқықтың пайда болуы.
4. Құқық және мемлекет.
5. Құқықтың қоғам өмiрiндегi ролi.
Қолданылған әдебиеттер

Әлеуметтiк нормалар. Адамдар қоғамдық өмiр сүрiп жатқандықтан, олардың өзара қатынастары сол қоғамның саналы қызметiнiң нәтижесi болып табылатын олардың өздерiн ұстау ережелерiмен реттеледi. Жалпыға бiрдей мiндеттi осы ережелердi сол қоғамда өмiр сүрiп жатқан адамдардың бірi сақтауға тиiстi. Адамда өзiн және әлемдi тани бiлетiн ақыл бар, қабiлет бар. Сондықтан ол өзiнiң және өзгелердiң әрекеттерiне баға бере алады және олардың салдарларын алдын ала көре алады. Адамдардың өзара қатынастарында қалыптасқан нормалар қоғамның рухани даму үрдiсiнде жетiле келе жалпыға ортақ мiндеттi әлеуметтiк тәртiптердің жиынтығы моральдың қалыптасуына алып келеді. Қоғамда өмір сүретін адамдардың өздер нұстау ережелерінің жиынтығын әлеуметтік нормалар дейміз (грек.socitas - қоғам лат nopma.- ереже)
Әлеуметтік нормалар адам өмірінің барлық жағын оның қоғамдық қызметін атқару кезінде немесе тұрмыстағы өмірінде өзге адамдармен қарым-қатынас жасау үрдісіндегі сөйлесу, өзін ұстау, қимылдауда ұстанатын ікундылык бағдарларын қамтиды .
Сыпайылық ережелер адам мен адамның арақатынасын көрсететін жүздесу формаларын айқындайды. Дәстур, мораль, құқық және этикет біріге падамдардың әр топтарының тәртібін ретке келтіретін, жалпыға бірдей әлеуметтік нормаларды құрайды.
Әлеуметтік нормалар құқық және мораль болып, үлкен екі салаға ажыратылады. Әлеуметтік нормалардын мемлекеттің пәрмен мен заңдастырылған бөлігі құқықты, мемлекеттің пәрмен мен зандастырылмаған бөлігі моральді құрайды.

1. Cыдыков ЛН Розенберг Инженерл к еңбек социологиясы
Алматы 2003ж

2. Тәжин Н., Аяганов Б. Социология негіздері .
Алматы1993ж

3. Рахметов Болатов Исмагамбетова Социология
Алматы 2003ж.

4. Баянов Е. «ҚР. Мемлекеті мен құқығының негіздері»
Алматы 2003ж.

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

1. Әлеуметтiк нормалар.
2. Құқықтық нормалар.
3. Құқықтың пайда болуы.
4. Құқық және мемлекет.
5. Құқықтың қоғам өмiрiндегi ролi.
Қолданылған әдебиеттер

Әлеуметтiк нормалар. Адамдар қоғамдық өмiр сүрiп жатқандықтан,
олардың өзара қатынастары сол қоғамның саналы қызметiнiң нәтижесi
болып табылатын олардың өздерiн ұстау ережелерiмен реттеледi. Жалпыға
бiрдей мiндеттi осы ережелердi сол қоғамда өмiр сүрiп жатқан
адамдардың бірi сақтауға тиiстi. Адамда өзiн және әлемдi тани
бiлетiн ақыл бар, қабiлет бар. Сондықтан ол өзiнiң және өзгелердiң
әрекеттерiне баға бере алады және олардың салдарларын алдын ала
көре алады. Адамдардың өзара қатынастарында қалыптасқан нормалар
қоғамның рухани даму үрдiсiнде жетiле келе жалпыға ортақ мiндеттi
әлеуметтiк тәртiптердің жиынтығы моральдың қалыптасуына алып келеді.
Қоғамда өмір сүретін адамдардың өздер нұстау ережелерінің жиынтығын
әлеуметтік нормалар дейміз (грек.socitas - қоғам лат nopma.- ереже)
Әлеуметтік нормалар адам өмірінің барлық жағын оның қоғамдық
қызметін атқару кезінде немесе тұрмыстағы өмірінде өзге адамдармен
қарым-қатынас жасау үрдісіндегі сөйлесу, өзін ұстау, қимылдауда
ұстанатын ікундылык бағдарларын қамтиды .
Сыпайылық ережелер адам мен адамның арақатынасын көрсететін
жүздесу формаларын айқындайды. Дәстур, мораль, құқық және этикет
біріге падамдардың әр топтарының тәртібін ретке келтіретін, жалпыға
бірдей әлеуметтік нормаларды құрайды.
Әлеуметтік нормалар құқық және мораль болып, үлкен екі
салаға ажыратылады. Әлеуметтік нормалардын мемлекеттің пәрмен мен
заңдастырылған бөлігі құқықты, мемлекеттің пәрмен мен зандастырылмаған
бөлігі моральді құрайды.
Құқықтық нормалар. Құқықтың пайда болуы мемлекеттің пайда болуымен
тікелей байланысты. Мемлекет тармапынан бақылауға алынған, нормативтік
актлерде нақтыланған, орындау тетігі қалыптастырылған нормалар
болғандыктан, құқық ережелерін сақтау мемлекеттің барлық азаматтары
үшін міндетті болып табылады.
Құқық дегеніміз – мемлекет тарапынан заңдастырылған және
қорғалатын, жалпыға бірдей міндетті нормалар жүйесі.
Ал қоғамдық ұйымдардың мекемелердің кәсіпорындардың,
шаруашылықтардың жарғылық тәртіп ережелері олардың мүшелері үшін
ғана міндетт. Ұлттық, этностық топтардың да тек өздеріне тән
дәстүрлері болады.
Құқық негіздеріне мемлекеттің басты негізгі заңы –
Конституциясы, салалық заңдары және басқа құқық нормалары
тұжырымдалған мемлекеттік нормативті атілер жатады. Құқықтың
мазмұны құқықтық нормалардың жиынтығынан тұрады.
Құқықтың ерекшелігі – оның нормалары бұзылған жағдайда
кінәлінің заңды жауапқа тартылатынында. Ал моральдық тәртіпті бұзғаны
үшін адам заңды жауапкершілікке тартылмайды, бірақ көпшіліктің назары
ілігеді, айналасына жағымсыз пікір туғызады.
Діни нормалар түрлі діндердің міндеттелетін қағидалары,
ережелері, салттары болады. Діни нормалардың қайнарлары – құран, библия
және басқа қасиеттік таптар. Кейбір елдерде діни нормалардың занды
күші бар.
Ғұрып нормалары деп ұзақ уақыт бойы адамдар арасындағы
қатынастарды реттеу үшін қолданылып келген ұстану ережелерін
айтамыз. Олардың кейбіреулері мемлекеттің араласуынсыз қоғамда
қалыптасып кеткен. Мұндайда ғұрып нормаларын бұзуға қоғам тарапынан
да, мемлекет органдар тарапынан да мәжбүрлеу қолдануға түрткі болуы
мүмкін.
Корпаративтік нормалар қоғамдық ұйымдардың
жарғыларымен, ережелер мен, басқа актілер мен орнатылады. Коперативтік
нормалар тек олардың өздерінің құқықтарын, міндеттерін,
жауапкершіліктерін айқындайды. Коперативтік нормалар саяси партиялардың,
кәсіподақ және жастар мен балалар ұйымдарының, іскерлердің,
полициялардың жарғыларында жазылады.
Құқықтың алғашқы элементі, адамның өмірлік қызыметі
үрдісіндегі өздерін ұстау ережелерінің үлгісі құқық нормасы деп
аталады. Ол әрбір жеке адамға ғана емес, тұтас адамдар топтарына да
қатысты. Құқық нормаларымен реттелетін қатынастарға түсе отырып,
адамдар мен олардың ұйымдары сол нормаларды бұзбауға тиіс.
Құқықтық нормалардың жиынтығы ретінде құқық қоғам өмірінде
маңызды роль атқара отырып, өмірдің қай саласында болса да адамдар
арасындағы қатынастар реттілік орнатуға бағытталады.
Мысал: Адамдардың бір-бірімен экономикалық қатынастары
құқықпен реттеледі. Зауыттарда, фабрикаларда нормативтік құқықтық
актілері арқылы белгілі реттілік және еңбек тәртібі орнатылды.
Материалдық игіліктердің болу жұмыстары да тиіст нормативтік
актілермен реттеледі. Адамдар бір-бірірмен шаттық қатынасқа түседі.
Құқық және мемлекет. Мемлекет және оның органдары адамдар
арасындағы бұрын болмаған жаңа ережелерін белгіледі. Құқықты ғұрыптар
мен мемлекеттің өзі қабылдаған құқықтық нормалары негізінде құқықтық
жүйе қалыптысты. Құқықтық жүйе мемлекеттік құрылысты, қалыптасқан
экономикалық қатынастарды, мемлекеттік және жеке меншікті қорғау
мақсатын көздеді. Мемлекет пен оның органдары тарапынан құқықтық
нормалардың орындалуы, зандардың бұзылмауы қадағаланды. Құқықтық
тәртіпті қорғайтын заңды бұзушыларды жауапқа тартатын арнаулы органдар
– полиция, сот, прокуротура, әскер құрылды.
Құқық жүйесі үш құрауыштан – құқықтан, құқықтық идиологиядан
және құқықтық мекемелердің қызыметінен тұрады. Құқық – мемлекет
тағайындаған және мемлекетке әрекет ететін құқық нормаларынын
жүйесі. Құқықтық норма тек заңдардан ғана тұрмайды, басқа нормативтік
құқықтық актілерде де көрсетіледі. Мемлекеттік органдарға нормативтік
құқықтық актілер қабылдау құқығы берілген. Президент – нормативтік
жаңалыктар, Үкімет – нормативті қаулылар, министерліктер – нормативтік
бұйрықтар, жергілікті мемлекеттік органдар – нормативтік шешімдер
қабылдайды.
Құқық туралы сөз қозғалғанда, нақты мемлекетке қолданылып
жүрген нормативтік актілердің барлығы ескеріледі. Мұның өз құқықтың
объективті, яғни дербес, біртұтас құбылыс ретінде өмір сүруінің айғағы.
Құқықты субъективті мағынада да түсінуге болады. Онда ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.