Салық міндеттемесі
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Салық міндеттемесінің түсінігі, субъектілері және объектілері
2. Салық міндеттемесін орындау тәртібі
а) салық міндеттемесін орындалуын қамтамасыз ету
б) салық міндетемесін орындаудың мерзімін ұзарту
в) салық міндеттемесін мәжбүрлеп орындату
3. Салық міндеттемесін тоқтатудың негіздері
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
Негізгі бөлім
1. Салық міндеттемесінің түсінігі, субъектілері және объектілері
2. Салық міндеттемесін орындау тәртібі
а) салық міндеттемесін орындалуын қамтамасыз ету
б) салық міндетемесін орындаудың мерзімін ұзарту
в) салық міндеттемесін мәжбүрлеп орындату
3. Салық міндеттемесін тоқтатудың негіздері
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
Мемлекет өзінің әлеуметтік, қаржылық, қорғаныстық және басқа функцияларын орындау үшін және сол функцияларды жүзеге асыру үшін нақты қаржы көздері керек. Қаржылық құқық пәніннен білетініміздей мемлекет ол қаржыны салықтардан, мемлекеттке ғана тиіесілі қызметтер көрсетуден және өзіне тиісілі мүлікті сатудан алады. Мемлекеттің пайда табуының негізгі қайнар көздерінің бірі әрқашан да салықтар болып табылады.
Бүгінгі күні салық кез келген мемлекеттіңең басты табыс көзі. Салықты – мемлекеттің заңды тұлғалар мен жеке тұлғаларды тонаудың заңдастырылған жолы деп те айтады. Мемлекет салық төлеушілерге өкімдік міндет ретінде салық міндеттемесін белгілеген. Ол міндетке сәйкес мемлекет салық төлеушілерден салық міндеттемесін орындатуды талап ете алады және талап ете отырып ол салық төлеушіге ешқандай жауапты қайтарымды әрекет немесе қызмет түрлерін көрсетпейді. Бұл салық міндеттемесін азаматтық құқықтық міндеттемелерден ажыратады.
Курстық жұмыста салық міндеттемесінің құқықтық сипаттамасы ашылады, оның субъектілері, объектілеріне салық міндеттемесінің элементтеріне түсініктеме беріледі. Салық міндеттемесін орындау тәртібі таза практикалық мәселе болғандықтан оған қатысты Салық кодексінің баптарын сипаттау арқылы түсінік беріледі.
Мемлекет өқзінің әлеуметтік, қаржылық, қорғаныстық және басқа функцияларын орындау үшін және сол функцияларды жүзеге асыру үшін нақты қаржы көздері керек. Қаржылық құқық пәніннен білетініміздей меммлекет ол қаржыны салықтардан, мемлекеттке ғана тиіесілі қызметтер көрсетуден және өзіне тиісілі мүлікті сатудан алады. Мемлекеттің пайда табуының негізгі қайнар көздерінің бірі әрқашан да салықтар болып табылады. Салық – мемлекетпен бекітілген, оның біржақты ерік блілдіруімен орнатылған, құқықтық негіздегі, міндетті түрде төленетін заңды төлем (А.Б.). Осы салықтарды резидент және резидент емес заңды тұлғалар мен жеке тұлғалардан алу үшін мемлекет олардың алдында салық міндеттемесін белгілейді.
Бүгінгі күні салық кез келген мемлекеттіңең басты табыс көзі. Салықты – мемлекеттің заңды тұлғалар мен жеке тұлғаларды тонаудың заңдастырылған жолы деп те айтады. Мемлекет салық төлеушілерге өкімдік міндет ретінде салық міндеттемесін белгілеген. Ол міндетке сәйкес мемлекет салық төлеушілерден салық міндеттемесін орындатуды талап ете алады және талап ете отырып ол салық төлеушіге ешқандай жауапты қайтарымды әрекет немесе қызмет түрлерін көрсетпейді. Бұл салық міндеттемесін азаматтық құқықтық міндеттемелерден ажыратады.
Курстық жұмыста салық міндеттемесінің құқықтық сипаттамасы ашылады, оның субъектілері, объектілеріне салық міндеттемесінің элементтеріне түсініктеме беріледі. Салық міндеттемесін орындау тәртібі таза практикалық мәселе болғандықтан оған қатысты Салық кодексінің баптарын сипаттау арқылы түсінік беріледі.
Мемлекет өқзінің әлеуметтік, қаржылық, қорғаныстық және басқа функцияларын орындау үшін және сол функцияларды жүзеге асыру үшін нақты қаржы көздері керек. Қаржылық құқық пәніннен білетініміздей меммлекет ол қаржыны салықтардан, мемлекеттке ғана тиіесілі қызметтер көрсетуден және өзіне тиісілі мүлікті сатудан алады. Мемлекеттің пайда табуының негізгі қайнар көздерінің бірі әрқашан да салықтар болып табылады. Салық – мемлекетпен бекітілген, оның біржақты ерік блілдіруімен орнатылған, құқықтық негіздегі, міндетті түрде төленетін заңды төлем (А.Б.). Осы салықтарды резидент және резидент емес заңды тұлғалар мен жеке тұлғалардан алу үшін мемлекет олардың алдында салық міндеттемесін белгілейді.
1. Қазақстан Республикасының Конститутциясы, 1995 жыл 30 тамыз.
2. “Салық және бюджетке төленетін басқа да төлемдер туралы” кодексі 12 маусым 2001 жыл.
3. Гуреев В.И. Налоговое право. Москва. Экономика. 1995 жыл.
4. Петрова Г.В. Налоговое право. Москва, Норма. 1997 жыл.
5. Худяков А.И. Налоговое право Республики Казахстан. Общая часть. Алматы, 2003 жыл.
6. Худяков А.И. Налоговое право Республики Казахстан. Алматы, 1998 жыл.
2. “Салық және бюджетке төленетін басқа да төлемдер туралы” кодексі 12 маусым 2001 жыл.
3. Гуреев В.И. Налоговое право. Москва. Экономика. 1995 жыл.
4. Петрова Г.В. Налоговое право. Москва, Норма. 1997 жыл.
5. Худяков А.И. Налоговое право Республики Казахстан. Общая часть. Алматы, 2003 жыл.
6. Худяков А.И. Налоговое право Республики Казахстан. Алматы, 1998 жыл.
Салық міндеттемесі
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Салық міндеттемесінің түсінігі, субъектілері және объектілері
2. Салық міндеттемесін орындау тәртібі
а) салық міндеттемесін орындалуын қамтамасыз ету
б) салық міндетемесін орындаудың мерзімін ұзарту
в) салық міндеттемесін мәжбүрлеп орындату
3. Салық міндеттемесін тоқтатудың негіздері
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Мемлекет өзінің әлеуметтік, қаржылық, қорғаныстық және басқа
функцияларын орындау үшін және сол функцияларды жүзеге асыру үшін нақты
қаржы көздері керек. Қаржылық құқық пәніннен білетініміздей мемлекет ол
қаржыны салықтардан, мемлекеттке ғана тиіесілі қызметтер көрсетуден және
өзіне тиісілі мүлікті сатудан алады. Мемлекеттің пайда табуының негізгі
қайнар көздерінің бірі әрқашан да салықтар болып табылады.
Бүгінгі күні салық кез келген мемлекеттіңең басты табыс көзі. Салықты
– мемлекеттің заңды тұлғалар мен жеке тұлғаларды тонаудың заңдастырылған
жолы деп те айтады. Мемлекет салық төлеушілерге өкімдік міндет ретінде
салық міндеттемесін белгілеген. Ол міндетке сәйкес мемлекет салық
төлеушілерден салық міндеттемесін орындатуды талап ете алады және талап ете
отырып ол салық төлеушіге ешқандай жауапты қайтарымды әрекет немесе
қызмет түрлерін көрсетпейді. Бұл салық міндеттемесін азаматтық құқықтық
міндеттемелерден ажыратады.
Курстық жұмыста салық міндеттемесінің құқықтық сипаттамасы ашылады,
оның субъектілері, объектілеріне салық міндеттемесінің элементтеріне
түсініктеме беріледі. Салық міндеттемесін орындау тәртібі таза практикалық
мәселе болғандықтан оған қатысты Салық кодексінің баптарын сипаттау арқылы
түсінік беріледі.
1. Салық міндеттемесінің түсінігі, субъектілері және объектілері
Мемлекет өқзінің әлеуметтік, қаржылық, қорғаныстық және басқа
функцияларын орындау үшін және сол функцияларды жүзеге асыру үшін нақты
қаржы көздері керек. Қаржылық құқық пәніннен білетініміздей меммлекет ол
қаржыны салықтардан, мемлекеттке ғана тиіесілі қызметтер көрсетуден және
өзіне тиісілі мүлікті сатудан алады. Мемлекеттің пайда табуының негізгі
қайнар көздерінің бірі әрқашан да салықтар болып табылады. Салық –
мемлекетпен бекітілген, оның біржақты ерік блілдіруімен орнатылған,
құқықтық негіздегі, міндетті түрде төленетін заңды төлем (А.Б.). Осы
салықтарды резидент және резидент емес заңды тұлғалар мен жеке тұлғалардан
алу үшін мемлекет олардың алдында салық міндеттемесін белгілейді.
“Салық міндеттемесі” термині салық заңнамасында көп қолданатыны
болғанымен онда салық міндеттемесіне нақты түсініктеме бермейді, айналдырып
келе заң шығарушы салық міндеттемесін міндетті тұрде төленетін төленетін
төлем деп тұжырымдайды.[1]
Салық міндеттемесі терминнін теороиялық зерттеуде ең алғашқы жол
салушылардың бірі Е.В.Порохов болды. Салық міндеттемесі институтының ғылыми
дамуына Г.В.Петрова белгілі дәрежеде өз үлесін қосты. Айта кетер бір жағдай
міндеттеме теориясы алғашынан цивилистік ғылымда дамыды, сондықтан кейде
салық міндеттемесін цивилисттік көзқарастармен түсіндіруде, бірақ та
қаржылық құқық пен азаматтық құқық бір слалас ғылымдар деуге болмайды
(біріншісі, жария құқық қатарына жатса, екіншісі жеке құқық қатарына
жатады), сондықтан азаматтық құқықтық міндеттемелер мен салық міндеттемесін
салақстыруға болмайды.
Салық төлеушінің салық заңдарына сәйкес мемлекет алдында туындаған
міндеттемесі салық міндеттемесі деп танылады, оған сәйкес салық төлеуші
салық органына тіркеу есебіне түруға, салық салу объектілері мен салық
салуға байланысты объектілерді айқындауға, салық және бюджетке төленетін
басқа да міндетті төлемдерді есептеуге, сәлық есептілігін жасауға, оны
белгіленген мерзімде табыс етуге, салық және бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдерді төлеуге міндетті. Мемлекет салық қызметі срганы арқылы
салық төлеушіден — оның салық міндеттемелерін толық көлемінде орындауын
талап етуге, ал олар орындалмаған не-месе тиісінше орындалмаған жағдайда
оларды қамтамасыз ету жөніндегі тәсілдерді және Салық кодексінде көзделген
тәртіппен мәжбүрлеп орындату шараларын колдануға құқылы.
Өзге де құқық қатынастарына ұқсас салақ міндеттемелері материалдық
және ұйымдастырушық салық міндеттемесіне бөлінеді.
Материалдық салық міндеттемесінде бір тұлға (салық төлеуші) басқа
тұлғаға (мемлекетке) салық төлемі затын (ашалай немесе материалдық
құндылықтарды) беруге міндеттенеді, ал мемлекет өз кезегінде ол салық
төлеушіден салық міндеттемесін орындауды талап етуге құқықылы болады.
Материалдық салық міндеттемесін зерттей келе, Е.Прохоров оның
келесідей белгілерін сипаттады:
1) салық міндеттемесі иек мүліктік сипатта болады (мемлекетке өтетін
ақша жайлы болады);
2) талап етуге өкілетті орган салық міндеттемесінде тек мемлкет
болады және оған қарсы мемлекет талапету құқықғын пайдалана алатын
міндеттерге ие тұлғалар болады;
3) салық міндеттемесі салық төлеушінің өз меншігіндегі мүлікті
мемлекетке өткізуге байланысты белсенді іс әрекеттер жасауыцнан
көрінеді;
4) салық міндеттемесі тек біжақты сипатта болады, өйткені мемлекет
төленген салық төлемдері үшін еш нәрсе қайтармайды.
Материалдық салық міндеттемесі әрқашан нақты сипатта болады, өйткені
міндеттемені көтеруші әрқашан салық төлеуші статусына ие жекелендірілген
жеке тұлға мен заңды тұлға болады.
Материалдық салық міндеттемесі салықты белгілейтін құқықтық акт
негізінде пайда болады; бірақ та оның пайда болуының тікелей негізі заңды
факт – салық төлеушіде салық объектісінің болуы.
Салық міндеттемесінің мазмұны және оны орындау тәртібі тікелей салыө
заңнамасымен реттеледі, бірақ кейде ол шарттықтәсілдермен де реттелуі
мүмкін.
Ұйымдастырушылық салық міндеттемесіне келсек, ол бойынша бір субъект
(салық төлеуші туралы мәліметтері бар салық агенті, банк, тұлға) өкілетті
субъектінің ( мемлекеттің) мүддесіне нақты бір іс әрекеттер жасауға
міндетті болады, ол іс әрекеттер салықты ұстап қалу және оны мемлекеттің
кіріс бөлігініе жіберу.
Салық міндеттемесінің пайда болу, өзгеру және тоқтаудың негізі болып
заңнамада көрсетілген заңды фактілер табылады.
Ондай фактілер әртүрлі болады және салықтық құқықтық қатынастың
пайда болу, өзгері, тоқтау негіздерімен сәйкес келеді.[2]
Салық міндеттемесінің мәні салықты төлеу міндеттемесінде болады, және
ол материалды салық құқық қатынастары мен н ұйымдастырушылық құқық
қатынастарының туындысы болып табылады, оның мазмұнын салық міндеттемесінің
дұрыс қызмет етуінің қамтамасыз ететін құқықтар мен міндеттер құрайды.
Материалдық салық міндеттемесі салық төлеу субъектісінің салық төлеу
объектісін иеленуімен байланысты түрдегі заңды фактілермен байланысты
туындайды және ол осы субъектінің салық төлеу объектісін жлғалтуы салық
міндеттемесін тоқтатады.
Салық міндеттемесінің субъектісі кім екенін қарастырайық. Салық
міндеттемесінің субъектісі (тараптары) болып бір жағынан екінші тараптан
салық саласында нақты бір әрекеттер жасауды не жасаудан бас тартуды талап
ете алатын мемлекет (өкілетті субъект), екінші жағынан – осы талаптарды
орындауға міндетті салық төлеуші болады.
Кейде заң әдебитінде өкілетті тұлға ретінде мемлекет емес мемлкеттік
органды келтіреді, ол дұрыс емес, өйткені салық мемлекеттік орган емес,
мемлекеттің мүддесіне төленеді.
Материалдық салық міндеттемесінің бір еркшелігі мемлекет салықты
белгілейтін және салық міндеттемесінің тарабы ретінде міндеттемені
орныдауды талап ете алатын тұлға болып келеді.
“Салық міндеттесі тарабы” және “салық міндеттемесінің қатысушы” деген
терминдерді ажырата білу керек. Салық міндеттемесі қатысушы термині салық
міндеттемесі тарабы терминінен кең болып келеді.
Салық міндеттемесінің қатысушысы ретінде тараптармен қатар салық
міндеттемесі тараптарының бірімен байланысты үшінші тұлғалар болады.
Мемлекет тарапынан үшінші тұлға ретінде мемлекеттің заңды өкілі болып
табылатын және оның әрекет ететін салық органы шығады. Сонымен қоса
мемлекеттік салық агенттері де үшінші тұлға бола алады.
Салық төлеуші тарапынан үшінші тұлға болып кәмелетке толмаған, әрекет
қабілеттігі жоқ салық төлеушілердің ата аналары мен заңды өкілдері болады.
Салық міндеттемесінің мазмұнын (матриалдық) салық төлеушінің мемлеке
белгілеген салықтарды төлеу міндеті және мемлекеттің оның орындалуын талап
ету құқығы, ұйымдастырушылық қатынастарда тұлғалардың салық саласында
мемлекет пайдасына нақты іс әрекеттер жасау міндеті және мемлекеттің оны
талап ету құқығы құрайды. Осыдан көретіміз салық міндеттемесі бір жақты
міндеттеме болып табылады.
Мүлік пен іс-әрекеттер салық салу объектілері мен салық салуға
байланысты объектілер болып табылады, олардың болуына байланысты салық
төлеушінің салық міндеттемесі туындайды.
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемнің әрбір түрі
бойынша, салық салу объектісі мен салық салуға байланысты объект Салық
Кодексінің ерекше бөліміне сәйкес айқындалады.
Салық міндеттемесінің объектісі - міндетті субъектінің мемлекет
пайдасына жасауға міндетті әрекететер болады, яғни: салық төлемі пәнін
беру (ақша – салық ақшалай болғанды; тектік белгісімен белгіленетін зат –
заттық нысанда), табысты төлеу көзінен салық ұстап қалу.
Салық міндеттемесінің объектісін салық міндеттемесіні пәнінен ажырата
білу керек. Материалдық салық міндеттемесінің пәні салық төлеуші мемлекетке
тберуге міндетті материалдық құндылықтар болып табылады. Яғни салық
міндеттемесінің пәні салық төлемінің пәніне сәйкес болады.[3]
Сол кезде де салық міндеттемесінің объектісін салық объектісімен
қателестіруге болмайды. Егер салық міндеттемесінің объектісі салық
төлеушінің салық төлемінің пәнін мемлекетке беру, яғни салық төлеу болса,
салық объектісі салық міндеттемесінің болуына байланысты заңды факт.
Тең дәрежеде салық міндеттемесінің пәнін салық пәнімен қатеғлестіруге
болмайды. Салық міндеттемесінің пәні – салық төлеушінің мемлекетке
төлейтін нәрсесі, салық пәні – не үшін салық төлеуші салық төлейтіндігі.
Салық міндеттемесіне байланысты салық базасы, салық ставкасы, салық
кезеңі деген ұғымдарды білу керек.
Салық базасы дегеніміз салық салу объектісі мен салық салуға
байланысты объектінің құн, физикалық немесе өзге де сипаттамалары, олардың
негізінде бюджетке төленуге тиіс салық және басқа да міндетті төлемдер
сомасы айқындалады.
Салық ставкасы салық базасының өлшем бірлігіне салықесептеулерінің
шама-сынбілдіреді. Салық ставкасы салық базасының өлшем бірлігіне
процентпен немесе абсолютті сомамен белгіленеді.
Салық Кодексінің ерекше бөліміне сәйкес жекелеген салықтар мен басқа
да міндетті төлемдерге қатысты белгіленген уақыт кезеңі салық кезеңі деп
түсініледі, ол аяқталған соң салық базасы айқындалады және бюджетке
төленуге тиіс салық және басқа да міндетті төлемдер сомасы есептеледі.
2. Салық міндеттемесін орындау тәртібі
Салық төлеушілер заңмен белгіленген тәртіпте өздерінің салықтық
міндеттемелерін орныдауы керек. Салық міндеттемесін заңнамада өзгеше
белгіленбесе, салық төлеуші салық міндеттемесін орындауды дербес жүзеге
асырады. Салық төлеуші салық міңдеттемесін орындау үшін мынадай іс
әрекеттер жасайды:
1) салық органына тіркеу есебіне турады;
2) салық салу объектілері мен салық салуға байланысты объектілердің
есебін жүргізеді;
3) салық салу объекгілері мен салық салуға байланысты объектілерді, салық
базалары мен салық ставкаларын негізге ала отырып, бюджетке төленуге
тиісті салық және басқа да міндетті төлемдер сомасын есептейді;
4) салық есептілігін жасайды және оны белгіленгеи тәртіппен және
мерзімдерде салық қызметі органдарына табыс етеді;
5) салық заңдарында белгіленген тәртіппен және мерзімдерде салық және
бюджетке төленетін басқа да міндетті телемдердің есептеп шығарылған
және есептелген сомаларын, сдандай-ақ салық міндеттемесі орындалмаған
жағдайларда, салық өсімпұлдары мен айыппұлдарын төлейді.
Салық төлеуші салық міндеттемесін заңмен белгіленген тәртіппен және
мерзімдерде орындауы тиіс. Салық төлеуші салық міндеттемесін мерзімінен
бұрын орындауға құқылы. Салық төлеушінің қолма-қол ақшасыз төлеу
нысанында орындалатын салық міндеттемесі банктен немесе банк
операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымнан салық және
бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер сомасына төлем тапсырмасы
акцептің алған күннен бастап, ал қолма-қол ақша нысанында салық төлеуші
аталған соманы банкке немесе уәкілетті органға төлеген кезден бастап
орындалды деп есептеледі.
Салық төлеушінің салық агенті орындайтын салық төлеу жөніндегі салық
міндеттемесі оны ұстап қалған күннен бастап орындалды деп есептеледі.
Салықтар төлеу жөніндегі салық міндеттемесі заңмен белгіленген тәртіппен
есепке жатқызу жолымен орындалуы мүмкін. Салық және бюджетке төленетін
басқа да міндетті телемдер жөніндегі салық міндеттемесі, Қазақстан
Республикасының заң актілерімен және жер қойнауын пайдалануға жасалған
келісім-шарттардың ережелерімен заттай нысәнда төлеу немесе шетелдік
валютамен төлеу көзделген жағдайларды қоспағанда, теңгемен орындалады.
Төлем көзінен ұсталатын салық сомаларын есепттеуді салық агенті жүзеге
асырады. Салық кодексінің ерекше бөлімінде көзделген жағдайларда салық және
бюджетке төленетін басқа да міндетгі төлемдердің жекелеген түрлерінің
сомасын есептеу жөніндегі міндет салық органына және уәкілетті органдарға
жүктеледі.
Салық төлеушінің салық міндеттемесін орындау қажеттігі туралы салық
қызметі органының оған жіберген жазбаша хабары хабарлама деп танылады.
Хабарлама тұрлері төменде аталған тұрлермен шектеледі және олар салық
төлеушіге мынадай мерзімдерде:
- салық органы салық Кодексінің 30-бабының 2-тармағына сәйкес есептеген
салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің сомасы туралы —
есептеп шығарылған күннен бастап үш жұмыс күнінен кешіктірмей;
- салық тексеруі нәтижелері бойынша салық жөне бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдердің, өсімпұлдар мен айыплұлдардың есептелген сомасы туралы
— салық тексеру актісін табыс еткен күннен бастап бес жұмыс күнінен
кешіктірмей;
- салық берешегін мәжбүрлеп өндіріп алудың қолданылатын шаралары туралы —
мәжбүрлеп өндіріп алу шаралары қолданылғанға дейін бес жұмыс күнінен
кешіктірмей;
- дебиторлардың банк шоттарындағы ақшадан өндіріп алу туралы өндіріп алуға
дейін бес жұмыс күнінен кешіктірмей;
- камералдық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою
туралы — салық есептілігінде бұзушылық анықталған күннен бастап екі жүмыс
күнінен кешіктірмей;
- салық төлеушінің шағымын қарау нәтижелері бойынша салық және бюджетке
төленетін басқа да міндетті төлемдердің, өсімпұлдар мен айыппұлдардың
еселтелген сомалары туралы — шағым бойынша шешім қабылданған күннен бастап
бес жұмыс күнінен кешіктірмей;
- салық заңцарын бұзушылықты жою туралы — оларды анықталған күннен бастап
бес жұмыс күнінен кешіктірмей жіберіледі.
Хабарламада салық төлеушінің тегі, аты, әкесінің аты немесе толық
атауы; салық төлеушінің тіркеу нөмірі; хабардар етілген күн; Қазақстан
Республикасының заңдарында көзделген жағдайларда салық міндеттемесінің
сомасы; салық міндеттемесі норындау туралы талап; хабарлама жіберу үшін
негіздеме; шағымдану тәртібі көрсетіледі.
Салық міндеттемесін орындаудың мерзімдері Салық кодексімен бектілген.
Салық міндеттемесін орындау мерзімдері заңнамамен белгіленеді. Ол кезде
Салық кодексімен белгіленген мерзімнің өтуі оның басталуы айқындалған нақты
оқиғадан немесе заңды іс-әрекеттен кейін келесі күні басталады. Ондай
мерзім заңда белгіленген кезең аяқталған күнінің соңында бітеді. Егер
мерзімнің соңғы күні жұмыс күні болмаса, мерзім келесі жұмыс күнінің
соңында аяқталады.
Салық органдары салық бақылауы нәтижелері бойынша салықтар, бюджетке
төленетін басқа да міндетті төлемдер, өсімпүлдар мен айыппұлдардың
есептелген сомалары туралы, сондай-ақҚазақстанРеспубликасының салық
заңдарын бұзушы-лықтарды жою туралы хабарлама жіберген жағдайда, салық
міндеттемесі салық төлеушіге хабарлама тапсырылған күннен кейінгі он жұмыс
күні ішінде орындалуға тиіс. Салық тексеруі нәтижелері бойынша салық
органдарының хабарламасында көрсетілген салықтар, бюджетке төленетін басқа
да міндетті төлемдер, өсімпұлдар мен айыппұлдар есептелген сомаларымен
(төлем көздерінен ұсталатын акциздердің және салықтардың есептелген
сомаларынан басқа) салық төлеуші келіскен жағдайда, салық төлеушінің
өтініші бойынша салық міндеттемесін орындау мерзімі алпыс жұмыс күніне
ұзартылуы мүмкін. Бұл ретте көрсетілген сома төлеу мерзімі ұзартылған әрбір
күнге өсімпұл есептеле отырып, осы кезеңнің әрбір он бес жұмыс күні сайын
тең үлеспен бюджетке төленуге тиіс.
Акционерлік қоғамдардың берешегін жабу үшін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Салық міндеттемесінің түсінігі, субъектілері және объектілері
2. Салық міндеттемесін орындау тәртібі
а) салық міндеттемесін орындалуын қамтамасыз ету
б) салық міндетемесін орындаудың мерзімін ұзарту
в) салық міндеттемесін мәжбүрлеп орындату
3. Салық міндеттемесін тоқтатудың негіздері
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Мемлекет өзінің әлеуметтік, қаржылық, қорғаныстық және басқа
функцияларын орындау үшін және сол функцияларды жүзеге асыру үшін нақты
қаржы көздері керек. Қаржылық құқық пәніннен білетініміздей мемлекет ол
қаржыны салықтардан, мемлекеттке ғана тиіесілі қызметтер көрсетуден және
өзіне тиісілі мүлікті сатудан алады. Мемлекеттің пайда табуының негізгі
қайнар көздерінің бірі әрқашан да салықтар болып табылады.
Бүгінгі күні салық кез келген мемлекеттіңең басты табыс көзі. Салықты
– мемлекеттің заңды тұлғалар мен жеке тұлғаларды тонаудың заңдастырылған
жолы деп те айтады. Мемлекет салық төлеушілерге өкімдік міндет ретінде
салық міндеттемесін белгілеген. Ол міндетке сәйкес мемлекет салық
төлеушілерден салық міндеттемесін орындатуды талап ете алады және талап ете
отырып ол салық төлеушіге ешқандай жауапты қайтарымды әрекет немесе
қызмет түрлерін көрсетпейді. Бұл салық міндеттемесін азаматтық құқықтық
міндеттемелерден ажыратады.
Курстық жұмыста салық міндеттемесінің құқықтық сипаттамасы ашылады,
оның субъектілері, объектілеріне салық міндеттемесінің элементтеріне
түсініктеме беріледі. Салық міндеттемесін орындау тәртібі таза практикалық
мәселе болғандықтан оған қатысты Салық кодексінің баптарын сипаттау арқылы
түсінік беріледі.
1. Салық міндеттемесінің түсінігі, субъектілері және объектілері
Мемлекет өқзінің әлеуметтік, қаржылық, қорғаныстық және басқа
функцияларын орындау үшін және сол функцияларды жүзеге асыру үшін нақты
қаржы көздері керек. Қаржылық құқық пәніннен білетініміздей меммлекет ол
қаржыны салықтардан, мемлекеттке ғана тиіесілі қызметтер көрсетуден және
өзіне тиісілі мүлікті сатудан алады. Мемлекеттің пайда табуының негізгі
қайнар көздерінің бірі әрқашан да салықтар болып табылады. Салық –
мемлекетпен бекітілген, оның біржақты ерік блілдіруімен орнатылған,
құқықтық негіздегі, міндетті түрде төленетін заңды төлем (А.Б.). Осы
салықтарды резидент және резидент емес заңды тұлғалар мен жеке тұлғалардан
алу үшін мемлекет олардың алдында салық міндеттемесін белгілейді.
“Салық міндеттемесі” термині салық заңнамасында көп қолданатыны
болғанымен онда салық міндеттемесіне нақты түсініктеме бермейді, айналдырып
келе заң шығарушы салық міндеттемесін міндетті тұрде төленетін төленетін
төлем деп тұжырымдайды.[1]
Салық міндеттемесі терминнін теороиялық зерттеуде ең алғашқы жол
салушылардың бірі Е.В.Порохов болды. Салық міндеттемесі институтының ғылыми
дамуына Г.В.Петрова белгілі дәрежеде өз үлесін қосты. Айта кетер бір жағдай
міндеттеме теориясы алғашынан цивилистік ғылымда дамыды, сондықтан кейде
салық міндеттемесін цивилисттік көзқарастармен түсіндіруде, бірақ та
қаржылық құқық пен азаматтық құқық бір слалас ғылымдар деуге болмайды
(біріншісі, жария құқық қатарына жатса, екіншісі жеке құқық қатарына
жатады), сондықтан азаматтық құқықтық міндеттемелер мен салық міндеттемесін
салақстыруға болмайды.
Салық төлеушінің салық заңдарына сәйкес мемлекет алдында туындаған
міндеттемесі салық міндеттемесі деп танылады, оған сәйкес салық төлеуші
салық органына тіркеу есебіне түруға, салық салу объектілері мен салық
салуға байланысты объектілерді айқындауға, салық және бюджетке төленетін
басқа да міндетті төлемдерді есептеуге, сәлық есептілігін жасауға, оны
белгіленген мерзімде табыс етуге, салық және бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдерді төлеуге міндетті. Мемлекет салық қызметі срганы арқылы
салық төлеушіден — оның салық міндеттемелерін толық көлемінде орындауын
талап етуге, ал олар орындалмаған не-месе тиісінше орындалмаған жағдайда
оларды қамтамасыз ету жөніндегі тәсілдерді және Салық кодексінде көзделген
тәртіппен мәжбүрлеп орындату шараларын колдануға құқылы.
Өзге де құқық қатынастарына ұқсас салақ міндеттемелері материалдық
және ұйымдастырушық салық міндеттемесіне бөлінеді.
Материалдық салық міндеттемесінде бір тұлға (салық төлеуші) басқа
тұлғаға (мемлекетке) салық төлемі затын (ашалай немесе материалдық
құндылықтарды) беруге міндеттенеді, ал мемлекет өз кезегінде ол салық
төлеушіден салық міндеттемесін орындауды талап етуге құқықылы болады.
Материалдық салық міндеттемесін зерттей келе, Е.Прохоров оның
келесідей белгілерін сипаттады:
1) салық міндеттемесі иек мүліктік сипатта болады (мемлекетке өтетін
ақша жайлы болады);
2) талап етуге өкілетті орган салық міндеттемесінде тек мемлкет
болады және оған қарсы мемлекет талапету құқықғын пайдалана алатын
міндеттерге ие тұлғалар болады;
3) салық міндеттемесі салық төлеушінің өз меншігіндегі мүлікті
мемлекетке өткізуге байланысты белсенді іс әрекеттер жасауыцнан
көрінеді;
4) салық міндеттемесі тек біжақты сипатта болады, өйткені мемлекет
төленген салық төлемдері үшін еш нәрсе қайтармайды.
Материалдық салық міндеттемесі әрқашан нақты сипатта болады, өйткені
міндеттемені көтеруші әрқашан салық төлеуші статусына ие жекелендірілген
жеке тұлға мен заңды тұлға болады.
Материалдық салық міндеттемесі салықты белгілейтін құқықтық акт
негізінде пайда болады; бірақ та оның пайда болуының тікелей негізі заңды
факт – салық төлеушіде салық объектісінің болуы.
Салық міндеттемесінің мазмұны және оны орындау тәртібі тікелей салыө
заңнамасымен реттеледі, бірақ кейде ол шарттықтәсілдермен де реттелуі
мүмкін.
Ұйымдастырушылық салық міндеттемесіне келсек, ол бойынша бір субъект
(салық төлеуші туралы мәліметтері бар салық агенті, банк, тұлға) өкілетті
субъектінің ( мемлекеттің) мүддесіне нақты бір іс әрекеттер жасауға
міндетті болады, ол іс әрекеттер салықты ұстап қалу және оны мемлекеттің
кіріс бөлігініе жіберу.
Салық міндеттемесінің пайда болу, өзгеру және тоқтаудың негізі болып
заңнамада көрсетілген заңды фактілер табылады.
Ондай фактілер әртүрлі болады және салықтық құқықтық қатынастың
пайда болу, өзгері, тоқтау негіздерімен сәйкес келеді.[2]
Салық міндеттемесінің мәні салықты төлеу міндеттемесінде болады, және
ол материалды салық құқық қатынастары мен н ұйымдастырушылық құқық
қатынастарының туындысы болып табылады, оның мазмұнын салық міндеттемесінің
дұрыс қызмет етуінің қамтамасыз ететін құқықтар мен міндеттер құрайды.
Материалдық салық міндеттемесі салық төлеу субъектісінің салық төлеу
объектісін иеленуімен байланысты түрдегі заңды фактілермен байланысты
туындайды және ол осы субъектінің салық төлеу объектісін жлғалтуы салық
міндеттемесін тоқтатады.
Салық міндеттемесінің субъектісі кім екенін қарастырайық. Салық
міндеттемесінің субъектісі (тараптары) болып бір жағынан екінші тараптан
салық саласында нақты бір әрекеттер жасауды не жасаудан бас тартуды талап
ете алатын мемлекет (өкілетті субъект), екінші жағынан – осы талаптарды
орындауға міндетті салық төлеуші болады.
Кейде заң әдебитінде өкілетті тұлға ретінде мемлекет емес мемлкеттік
органды келтіреді, ол дұрыс емес, өйткені салық мемлекеттік орган емес,
мемлекеттің мүддесіне төленеді.
Материалдық салық міндеттемесінің бір еркшелігі мемлекет салықты
белгілейтін және салық міндеттемесінің тарабы ретінде міндеттемені
орныдауды талап ете алатын тұлға болып келеді.
“Салық міндеттесі тарабы” және “салық міндеттемесінің қатысушы” деген
терминдерді ажырата білу керек. Салық міндеттемесі қатысушы термині салық
міндеттемесі тарабы терминінен кең болып келеді.
Салық міндеттемесінің қатысушысы ретінде тараптармен қатар салық
міндеттемесі тараптарының бірімен байланысты үшінші тұлғалар болады.
Мемлекет тарапынан үшінші тұлға ретінде мемлекеттің заңды өкілі болып
табылатын және оның әрекет ететін салық органы шығады. Сонымен қоса
мемлекеттік салық агенттері де үшінші тұлға бола алады.
Салық төлеуші тарапынан үшінші тұлға болып кәмелетке толмаған, әрекет
қабілеттігі жоқ салық төлеушілердің ата аналары мен заңды өкілдері болады.
Салық міндеттемесінің мазмұнын (матриалдық) салық төлеушінің мемлеке
белгілеген салықтарды төлеу міндеті және мемлекеттің оның орындалуын талап
ету құқығы, ұйымдастырушылық қатынастарда тұлғалардың салық саласында
мемлекет пайдасына нақты іс әрекеттер жасау міндеті және мемлекеттің оны
талап ету құқығы құрайды. Осыдан көретіміз салық міндеттемесі бір жақты
міндеттеме болып табылады.
Мүлік пен іс-әрекеттер салық салу объектілері мен салық салуға
байланысты объектілер болып табылады, олардың болуына байланысты салық
төлеушінің салық міндеттемесі туындайды.
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемнің әрбір түрі
бойынша, салық салу объектісі мен салық салуға байланысты объект Салық
Кодексінің ерекше бөліміне сәйкес айқындалады.
Салық міндеттемесінің объектісі - міндетті субъектінің мемлекет
пайдасына жасауға міндетті әрекететер болады, яғни: салық төлемі пәнін
беру (ақша – салық ақшалай болғанды; тектік белгісімен белгіленетін зат –
заттық нысанда), табысты төлеу көзінен салық ұстап қалу.
Салық міндеттемесінің объектісін салық міндеттемесіні пәнінен ажырата
білу керек. Материалдық салық міндеттемесінің пәні салық төлеуші мемлекетке
тберуге міндетті материалдық құндылықтар болып табылады. Яғни салық
міндеттемесінің пәні салық төлемінің пәніне сәйкес болады.[3]
Сол кезде де салық міндеттемесінің объектісін салық объектісімен
қателестіруге болмайды. Егер салық міндеттемесінің объектісі салық
төлеушінің салық төлемінің пәнін мемлекетке беру, яғни салық төлеу болса,
салық объектісі салық міндеттемесінің болуына байланысты заңды факт.
Тең дәрежеде салық міндеттемесінің пәнін салық пәнімен қатеғлестіруге
болмайды. Салық міндеттемесінің пәні – салық төлеушінің мемлекетке
төлейтін нәрсесі, салық пәні – не үшін салық төлеуші салық төлейтіндігі.
Салық міндеттемесіне байланысты салық базасы, салық ставкасы, салық
кезеңі деген ұғымдарды білу керек.
Салық базасы дегеніміз салық салу объектісі мен салық салуға
байланысты объектінің құн, физикалық немесе өзге де сипаттамалары, олардың
негізінде бюджетке төленуге тиіс салық және басқа да міндетті төлемдер
сомасы айқындалады.
Салық ставкасы салық базасының өлшем бірлігіне салықесептеулерінің
шама-сынбілдіреді. Салық ставкасы салық базасының өлшем бірлігіне
процентпен немесе абсолютті сомамен белгіленеді.
Салық Кодексінің ерекше бөліміне сәйкес жекелеген салықтар мен басқа
да міндетті төлемдерге қатысты белгіленген уақыт кезеңі салық кезеңі деп
түсініледі, ол аяқталған соң салық базасы айқындалады және бюджетке
төленуге тиіс салық және басқа да міндетті төлемдер сомасы есептеледі.
2. Салық міндеттемесін орындау тәртібі
Салық төлеушілер заңмен белгіленген тәртіпте өздерінің салықтық
міндеттемелерін орныдауы керек. Салық міндеттемесін заңнамада өзгеше
белгіленбесе, салық төлеуші салық міндеттемесін орындауды дербес жүзеге
асырады. Салық төлеуші салық міңдеттемесін орындау үшін мынадай іс
әрекеттер жасайды:
1) салық органына тіркеу есебіне турады;
2) салық салу объектілері мен салық салуға байланысты объектілердің
есебін жүргізеді;
3) салық салу объекгілері мен салық салуға байланысты объектілерді, салық
базалары мен салық ставкаларын негізге ала отырып, бюджетке төленуге
тиісті салық және басқа да міндетті төлемдер сомасын есептейді;
4) салық есептілігін жасайды және оны белгіленгеи тәртіппен және
мерзімдерде салық қызметі органдарына табыс етеді;
5) салық заңдарында белгіленген тәртіппен және мерзімдерде салық және
бюджетке төленетін басқа да міндетті телемдердің есептеп шығарылған
және есептелген сомаларын, сдандай-ақ салық міндеттемесі орындалмаған
жағдайларда, салық өсімпұлдары мен айыппұлдарын төлейді.
Салық төлеуші салық міндеттемесін заңмен белгіленген тәртіппен және
мерзімдерде орындауы тиіс. Салық төлеуші салық міндеттемесін мерзімінен
бұрын орындауға құқылы. Салық төлеушінің қолма-қол ақшасыз төлеу
нысанында орындалатын салық міндеттемесі банктен немесе банк
операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымнан салық және
бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер сомасына төлем тапсырмасы
акцептің алған күннен бастап, ал қолма-қол ақша нысанында салық төлеуші
аталған соманы банкке немесе уәкілетті органға төлеген кезден бастап
орындалды деп есептеледі.
Салық төлеушінің салық агенті орындайтын салық төлеу жөніндегі салық
міндеттемесі оны ұстап қалған күннен бастап орындалды деп есептеледі.
Салықтар төлеу жөніндегі салық міндеттемесі заңмен белгіленген тәртіппен
есепке жатқызу жолымен орындалуы мүмкін. Салық және бюджетке төленетін
басқа да міндетті телемдер жөніндегі салық міндеттемесі, Қазақстан
Республикасының заң актілерімен және жер қойнауын пайдалануға жасалған
келісім-шарттардың ережелерімен заттай нысәнда төлеу немесе шетелдік
валютамен төлеу көзделген жағдайларды қоспағанда, теңгемен орындалады.
Төлем көзінен ұсталатын салық сомаларын есепттеуді салық агенті жүзеге
асырады. Салық кодексінің ерекше бөлімінде көзделген жағдайларда салық және
бюджетке төленетін басқа да міндетгі төлемдердің жекелеген түрлерінің
сомасын есептеу жөніндегі міндет салық органына және уәкілетті органдарға
жүктеледі.
Салық төлеушінің салық міндеттемесін орындау қажеттігі туралы салық
қызметі органының оған жіберген жазбаша хабары хабарлама деп танылады.
Хабарлама тұрлері төменде аталған тұрлермен шектеледі және олар салық
төлеушіге мынадай мерзімдерде:
- салық органы салық Кодексінің 30-бабының 2-тармағына сәйкес есептеген
салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің сомасы туралы —
есептеп шығарылған күннен бастап үш жұмыс күнінен кешіктірмей;
- салық тексеруі нәтижелері бойынша салық жөне бюджетке төленетін басқа да
міндетті төлемдердің, өсімпұлдар мен айыплұлдардың есептелген сомасы туралы
— салық тексеру актісін табыс еткен күннен бастап бес жұмыс күнінен
кешіктірмей;
- салық берешегін мәжбүрлеп өндіріп алудың қолданылатын шаралары туралы —
мәжбүрлеп өндіріп алу шаралары қолданылғанға дейін бес жұмыс күнінен
кешіктірмей;
- дебиторлардың банк шоттарындағы ақшадан өндіріп алу туралы өндіріп алуға
дейін бес жұмыс күнінен кешіктірмей;
- камералдық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды жою
туралы — салық есептілігінде бұзушылық анықталған күннен бастап екі жүмыс
күнінен кешіктірмей;
- салық төлеушінің шағымын қарау нәтижелері бойынша салық және бюджетке
төленетін басқа да міндетті төлемдердің, өсімпұлдар мен айыппұлдардың
еселтелген сомалары туралы — шағым бойынша шешім қабылданған күннен бастап
бес жұмыс күнінен кешіктірмей;
- салық заңцарын бұзушылықты жою туралы — оларды анықталған күннен бастап
бес жұмыс күнінен кешіктірмей жіберіледі.
Хабарламада салық төлеушінің тегі, аты, әкесінің аты немесе толық
атауы; салық төлеушінің тіркеу нөмірі; хабардар етілген күн; Қазақстан
Республикасының заңдарында көзделген жағдайларда салық міндеттемесінің
сомасы; салық міндеттемесі норындау туралы талап; хабарлама жіберу үшін
негіздеме; шағымдану тәртібі көрсетіледі.
Салық міндеттемесін орындаудың мерзімдері Салық кодексімен бектілген.
Салық міндеттемесін орындау мерзімдері заңнамамен белгіленеді. Ол кезде
Салық кодексімен белгіленген мерзімнің өтуі оның басталуы айқындалған нақты
оқиғадан немесе заңды іс-әрекеттен кейін келесі күні басталады. Ондай
мерзім заңда белгіленген кезең аяқталған күнінің соңында бітеді. Егер
мерзімнің соңғы күні жұмыс күні болмаса, мерзім келесі жұмыс күнінің
соңында аяқталады.
Салық органдары салық бақылауы нәтижелері бойынша салықтар, бюджетке
төленетін басқа да міндетті төлемдер, өсімпүлдар мен айыппұлдардың
есептелген сомалары туралы, сондай-ақҚазақстанРеспубликасының салық
заңдарын бұзушы-лықтарды жою туралы хабарлама жіберген жағдайда, салық
міндеттемесі салық төлеушіге хабарлама тапсырылған күннен кейінгі он жұмыс
күні ішінде орындалуға тиіс. Салық тексеруі нәтижелері бойынша салық
органдарының хабарламасында көрсетілген салықтар, бюджетке төленетін басқа
да міндетті төлемдер, өсімпұлдар мен айыппұлдар есептелген сомаларымен
(төлем көздерінен ұсталатын акциздердің және салықтардың есептелген
сомаларынан басқа) салық төлеуші келіскен жағдайда, салық төлеушінің
өтініші бойынша салық міндеттемесін орындау мерзімі алпыс жұмыс күніне
ұзартылуы мүмкін. Бұл ретте көрсетілген сома төлеу мерзімі ұзартылған әрбір
күнге өсімпұл есептеле отырып, осы кезеңнің әрбір он бес жұмыс күні сайын
тең үлеспен бюджетке төленуге тиіс.
Акционерлік қоғамдардың берешегін жабу үшін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz