Экологиялық аудит туралы

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

І Бөлім. Экологиялық аудиттің маңыздылығы . . . 4

1. 1. Экологиялық аудиттің түсінігі . . . 4

ІІ Бөлім. . . . 10

2. 1. Экологиялық аудиттің мақсаттары . . . 10

2. 2. Экологиялық аудиттің міндеттері . . . 12

2. 3. Экологиялық аудиттің объектісі . . . 14

2. 4. Экологиялық аудит жүргізудің бағдарламаларын жасау . . . 16

Аудиторлық қорытынды . . . 28

Қорытынды . . . 33

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . . 34

Экологиялық аудит - бұл қоршаған ортаның нақты жағдайының ішкі және сыртқы экологиялық стандарттарының алғашқы берілгенінен аутқуларын бағалаудың тәсілі. Бұл тәсіл бойынша кәсіпорынға қауіп төндіріп тұрған өмірде бар және болашақ экологиялық тәуекелдіктерді анықтауға болады.

Экологиялық аудит бұл ұйымдар мен азаматтардың шаруашылық және басқа да қызметін тәуелсіз тексеру.

Менің курстық жұмысымның мақсаты - субъектілердің қызметі мен есебінің әрекет етуші табиғатты заңдылығына сәйкестілігін тексеру ғана емес, сонымен бірге әр алуан қосымша аудиторлық қызметтердің кең шеңбері, атап айтқанда, кеңес беру қызметі, экологиялық бақылаудың ішкі жүйесінің тиімділігін арттыру, аудит объектілерін басқару, экологиялық менеджмент жүйесін дамыту, қосымша табыс табу. Осы мақсатқа жету үшін келесі сұрақтарды анықтап алу керек:

Шаруашылықта қандай қалдықтар және қандай көлемде жинақталады, олардың қанша көлемі шаруашылықта қолданылып, қанша көлемі өртеліп, жинағыштарға көміледі;
Шикізатты ары қарай терең өңдеу үшін қалдықсыз, аз қалдықты және ресурсты үнемдейтін технологияларды енгізу үшін, сәйкесінше қалдықтардың көлемін азайту үшін кәсіпорындарда қандай нақты шаралар жүргізіліп жатыр;
Шаруашылық нормативтік және нормативтен асыра қалдықтарды орналастырғаны үшін экологиялық қорға ақшаны уақытылы аударып отырады ма;

Курстық жұмыс құрамы: кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттерден тұрады.

Бірінші бөлімінде, экологиялық аудит түсінігі, оның қызметі қарастырылады.

Екінші бөлімінде, экологиялық аудиттің мақсаты мен міндеттері, оны жүргізудің бағдарламаларын жасау қарастырылған.

Курстық жұмысты жазу барысында оқулықтар, экологиялық аудиторлық қызметті лицензиялаудың және жүргізу заңнамалары, электронды ақпарат көздері қарастырылған.

І Бөлім. Экологиялық аудит

1. 1 Экологиялық аудиттің түсінігі

Экологиялық аудит қоршаған ортаның ластануын және радиацияның стандарттарына сәйкес келетін дәрежесін анықтайтын тексерулерді жорамалдайды.

Аудиттің бұл түрінің маңыздылығы соңғы жылдарда өсуде. Бұл кәсілкершілікпен айналысатын және басқа да кәсіпорындардың қоршаған ортаға тигізіп жатқан теріс әсерлеріне үкіметтің және қоғамның қам-қарекетінің өсуіне байланысты.

Адам мен қоршаған ортаның өзара байланысының табиғат пен коғамның өзара әсерлерінің мәнін анықтау барлық уақыт кезеңдерінде әртүрлі философиялық мектептердің жөне бағыттардың қызығушылығын тудырған. Табиғат пен қоғамның өзара әсерлері қазіргі кезде антропогендік экоцидтің барлық белгілерін иемденеді - адамдар өмір сүрудің қажетті жағдайларын, тіпті өздерінің тіршілік етуін бұзуда.

XX ғ. ортасына дейін табиғат таусылмайтын ресурс ретінде, ал экологиялық мәселелер шешілетін мәселелер ретінде қабылданған.

Ғылым өркениеттің табиғатқа әсер етуінің күрделі мәселесін көп уақыт бойы байқамады. Бұл жөнінде сауалды бірінші болып В. Н. Вернадский қойды. Ол адам қызметінің биосфераға ықпал етуінің қуаты ХХ-ғасырдың басына қарай геологиялық жөне табиғи құбылыстармен сәйкес келмейтіндіктерін дәлелдеді . Өркениеттің дамуының магистралды жолы табиғаттың күйреуіне алып келе жатқандығы туралы қорытынды шығару үшін ғылыми ойға бірнеше онжылдықтар қажет болды, ол адамзаттың тіршілік етуінің заңдарына қайшы келеді. Экологиялық күйреудің мүмкіндігін туралы алдын-ала хабарламайтын мұндай қорытынды XX ғ. ғылыми ашылымға байланысты - коршаған ортаны зерттеу объектісі ретінде қабылдануда.

Экологиялық аудит - бұл қоршаған ортаның нақты жағдайының ішкі жөне сыртқы экологиялық стандарттарының алғашқы берілгенінен аутқуларын бағалаудың тәсілі. Бұл тәсіл бойынша кәсіпорынға қауіп төндіріп тұрған өмірде бар және болашақ экологиялық тәуекелдіктерді анықтауға болады.

70-жылдардың басында Еуропа жөне Солтүстік Америка елдерінің компаниялары қоршаған ортаға тигізген зияны үшін заңды түрде жауапкершілкке тартыла бастады, сондықтан олар өздерінің қызметтерінің экологиялық зандардың нормаларына сәйкестігін бағалай бастады. Көптеген белгілері бойынша мұндай бағалау каржылық аудитке ұксас келді, сондықтан ол экологиялық аудит деп аталып кетті .

80-жылдардың ортасына карай экологиялық аудит кәсіпорынның қызметін бақылауды күшейту үшін ішкі әкімшілік басқару әдісіне көшті. Халықаралық сауда палатасы енгізген экологиялық, аудиттің бұл бағытының құрамына компания қызметінің стратегиясының экологиялык заңдардың нормаларына сәйкестігін бағалау да кірді.

Экоаудит кең көлемде дамыды (қалдықтарды минимизациялау мәселелері, профессионалды аурулардын сауалдары, нақты табиғи ортаның ластануын бақылау, кәсіпшілік тазалығы және т. б. ) Сондықтан "экоаудит" терминінен басқа денсаулық, коршаған ортаның кауіпсіздігі және табиғатты қорғау кызметі жайлы мәселелер бойынша "аудиттеу" термині кең таралды .

Соңғы жылдары экоаудитті халықаралық даму банкілері қоршаған ортаны басқарудың құралы ретінде қолдануда. Бұл үшін олар өздері қаржыландыратын құрылымдар мен компаниялардың табиғатты қорғау кызметтерінің ағымдағы және өткен көрсеткіштерін салыстырулары қолданады.

Шетелдердегі экоаудит - бұл тек кәсіпорын жағдайын табиғатты қорғау зандарының талаптарына сәйкестігін тексеру ғана емес, сонымен қатар мүмкін болатын теріс пиғылды әрекеттердің алдын-алу бойынша шаралар кешенін жасап шығарудың негізі.

Экоаудиттің бағдарламалары мен процедуралары субъектінің экологиялык жауапкершілігінің дәлелдемесі болуы мүмкін.

Табиғатты қорғау қызметінің негізгі нәтижелері (бірінші кезекте, өндірістік деңгейде) экоменеджмент жүйесінің элементі ретінде экоаудиттің дамуымен байланысты. 90-жылдардан бастап бұл салада әртүрлі стандарттар кабылданды. 1995 ж. сәуірінде Еуропалық кеңеске (ЕК) мүше -елдеріндегі экологиялык менеджменттің және экологиялық аудиттеудің (ISO 14001, ISO 14010, ISO L4011, ISO 14012) дамyынa байланысты құжаттардың пакеті қабылданды. Бұл ЕК-ке мүше-елдерінің экологиялык зандарының дамуыньщ негізі ретінде саналды .

Соңғы жылдары өнеркәсібі дамыған елдердің бұқаралық ақпарат құралдарында экоаудитті қолдау мен оған қарсы шығуды білдіретін пікірлер пайда болуда. Бір жағынан, экоаудит өнеркәсіптік кәсіпорындарды шығынға ұшыратпай экологиялык жағдайды жақсартудың мүмкіншіліктерін өсіруге үлес қосқан табиғатты қорғау менеджментті жүйесінің құралы ретінде қолдау табады. Экоменеджменттің жүйесі қазіргі кезде өркениетті елдерде өнімнің сапасымен тығыз байланысты. Өнімнің сапа сертификатын алу үшін шикізатты дайындаудан соңғы технологиялық операцияға дейін оны өндірудің технологиялық, тәртібі экологиялық стандарттарға, экологиялық талаптарға сәйкес жүзеге асырылуы тиіс. Ал бұл үшін экологиялық менеджменттің жүйесі нәтижелі түрде жұмыс істеуі қажет. Біздің елдегідей Батыс елдерінде де экоаудит бағдарламалары қарсыластарының экологиялық дәлелдері болып барлық дамыған мемлекеттерде экологиялық бақылау жүйесінің бар болуы саналады.

Бұл тәжірибенің Казақстанда бейімделуі үшін тәжірибелі экологиялық аудит бойынша теориялық және әдістемелік жетілдіру жұмыстары қажет.

Қазіргі кезде экологиялық аудит ұйымдастыру бойынша нормативті-әдістемелік құжаттардың жобалары жасап шығарылған. Осы құжаттарға сәйкес экологиялық аудит міндетті және бастамашылық болып бөлінеді. Бастамашылық экологиялық аудит жетекшілердің, сонымен қатар аудиттелініп отырған субъектінің шешімдерді қабылдайтын басқа да тұлғаларының шешімі бойынша жүргізіледі.

Міндетті экологиялық аудит келесі жағдайларда жүргізіледі:

• қоршаған ортаны қорғау саласында халықаралық міндеттемелерді іске асыруда;

• банкротқа ұшырау процедураларын іске асыруда;

• міндетті экологиялық сақтандыру жүргізу мақсатымен;

• инвестициялаудың шарттары бойынша қарастырылғанда инвестициялык жобалар мен бағадарламаларды дайындау мен негіздеу кезінде және т. б.

Экоаудиттің бұл түрі мемлекеттік экологиялық сараптаманың шешімі бойынша, сонымен қатар кәсіпорынның, құрылыстардың нсмесе жобалардың қоршаған ортаға тигізетін әсерлерін бағалау процедурасы процессінде жүзеге асырылады.

Экоаудитті қолданудың қажеттілігі мемлкеттік және ведомстволық кәсіпорындарды жекешелендіру процессінде риэлторлық кызметті жүргізуде, жылжымайтын мүлікті, технологиялық процесстер мен өндірістерді аудиттеу мен сертификаттау кезінде, экологиялық зиян келтірген үшін жауапкершілікті орнатуда, экологиялық сактандыру жүйесінде, лицензияларды алуға байланысты өтініштерді қарастырғанда, инвестициялық жобалардын экологиялық негізделуі кезінде жөне т. б. жағдайларда көрініс табады. Бұдан шығатын қорытынды, экологиялық аудит меншік иесі немесе инвестор тап болуы мүмкін экологиялық талаптарға сәйкестік тұрғысынан өзінің жобалары бойынша операциялардан өмірде бар немесе болашақ мәселелерін анықтауға бағытталған.

Экологиялык аудитті жүргізудің нәтижесі болып бірінші кезекте, табиғатты пайдалануды одан да үнемді түрде жүргізу және экологиялық талаптардың шарттарын орындауды сақтау есебінен қаржылық қаражаттарды үнемдеу саналады.

Экологиялық аудит төмендегілерді анықтау мен белгілеуге бағытталған:

• жылжымайтын мүліктің экологиялық жағдайьн;

• объектінің экологиялық құлдырауының дәрежесін;

• бұл қызметті жүзеге асыру нәтижесінде осы территориядағы участоктардың ластануын;

• денсаулықтың нашарлау мәселесін жене объект қызметкерлерінің жұмыс кауіпсіздігінің бұзылуын;

• кызметтің нормативтік талаптарға сәйкестігін;

• объект қызметін реттейтін құқықтық нормаларды;

• экологиялык заңдардың талаптары тұрғысынан объектінің қызметін тұрақтандыру үшін қосымша ақпаратқа деген мұқтаждықты.

Аудит әдістемесі ұйымның немесе Үкіметтің аудиттің максаттарын алдын-ала анықтауы, сонымен қатар нақты нәтижелерді алға қойылған мақсаттармен салыстыру болып табылады.

"Қоршаған ортаны корғау туралы" ҚР Заңына сәйкес жасап шығарылған экологиялык аудиторлық қызметті жүргізудін ережелерінде экологиялық аудиторлық қызметті жүзеге асыру құқығына лицензияны заңды түрде белгіленген тәртіп бойынша алған жеке экологиялық аудиторлар мен экологиялык аудиторлык ұйымдар қызметінің тәртібі белгіленген. Олар сонымен катар экологиялық аудитті жүргізудің тәртібі мен мақсаттарын белгілеген.

ІІ Бөлім.

2. 1. Экологиялық аудиттің мақсаттары

Экоаудиттің бағдарламаларын жүргізудің нақты мақсаттары әртүрлі болуы мүмкін, мысалы:

• кәсіпорын қызметінің заңдық және нормативтік құжаттарға сәйкестігін қамтамасыз ету және тексеру;

• аудит жүргізу саласын анықтау;

• көсіпорындағы қоршаған ортаны қорғауды басқару жүйесінің тиімділігін бағалау;

• қандайда бір процесстерді, материалдарды пайдаланумен, калдықтардың белгілі бір түрлерінің пайда болуымен байланысты қалыптасқан тәуекелдіктерді бағалау;

• ресурстарды пайдалануды оптимизациялау (қаржылық ресурстар-мен қоса) ;

• экологиялық талаптар орындалмаған жағдайда жауапкершілік деңгейін белгілеу;

• тәуекелдікті төмендету және айыппұл салуды қолданудың алдын-алу;

• болашақ шығындарды болжау;

• жағдайды түзету бойынша жұмыстардың құқын бағалау;

• белгілі бір кәсіпорынның экологиялық мәселелерін шешу саласында алдыңғы қатарлы шаралар мен ұзақ мерзімді саясатты жасап шығару және т . б.

Қоршаған ортаға тигізілетін зиян субъективті категория болып саналады және аудитке тапсырыс берген тұлғаның көзқарасына байланысты болады.

Аудиттің ақпараттық базасының құрамы

Аудит тиімді басқару шешімдерінің негізі болатын экономикалық ақпарат жүйесіне негізделеді.

Компанияның тұрақты түрде дамуы мен инвестициялардың экологиялық-экономикалық тәуекелдіктерінің төмендеуі кәсіпорындардың өндірісін және әлеуметтік саласын экологиялық қауіпсіздендіруді қамтамасыз еткенінше мүмкін болмайды. Мұндағы басты мәселе табиғатты қорғау шығындарының экологиялық тиімділігін және экологиялық жобаларды тұрақты түрде қаржыландыруды қамтамасыз ету болып табылады.

Бұл саладағы шешімдер сапалы алғашқы ақпаратқа, экологиялық аудиттің тиімді жүйесіне және экологиялық ақпараттың қаржылық және басқару есептерінде көрсетілуіне негізделуі керек.

Экологиялық аудитті жүргізу үшін қажетті ақпараттың құрамына құжаттардың төмендегі тобы кіруі мүмкін:

а) табиғи объекті мен өзге заттарға концессияны, жалға беруді, меншік кұқығын белгілейтін кұжаттар;

ә) рұқсат беретін кұжаттар:

• табиғатты пайдалану үшін лицензиялар;

• қоршаған табиғи орта мен айналасындағыларға жоғары деңгейде қауіп төндіретін қызметті жүзеге асыру үшін лицензиялар (ғарыштық, қарулы кызмет, қалдыктарды сақтау және транспорттау) ;

• канализацияға су калдықтарын ағызу, өнеркәсіптік және үй шаруашылық қалдыктарын шығару жөніндегі келісімдер;

• ластайтын заттарды шығаруға және қалдықтарды орналастыру мен оларды жүзеге асыруға қойылған шектеулі нормативтер;

• экологиялык паспорттар;

• кәсіпорындардың санитарлық-қорғау зоналары бойынша рәсімделетін құжаттар;

б) қоршаған орта мен жергілікті халыққа кәсіпорын қызметінің кері әсері тимейтіндігі жөніндегі құжаттардың құрамына төмендегілер кіреді:

• төтенше жағдайлар бойынша Министрліктің органдарының өнеркәсіптік объектінің қауіпсіздік жөніндегі декларациясының сараптамасын оңды түрде қорытындылауы және табиғи апаттардың келтірген зияндарын жою (ҚР Заңына сәйкес) ;

• қызметтің қауіпсіздігі туралы мемлекеттік экологиялық сараптаманың оң қорытындысы ("Экологиялык сараптама туралы" ҚР Заңына сәйкес) ;

• жұмыстар мен қызмет көрсетулерді, өнімдерді экологиялық сертификаттау туралы құжаттар;

г) табиғатты қорғау қызметінін есебі:

• мемлекеттік статистикалық қорытынды есеп беру;

• табиғатты корғау іс-шараларының жоспары және олардың орындалғандығы туралы есеп беру;

• экологиялық бақылау мен баскарудың территориялық органдарының тапсырыстары бойынша анықтама қағазы;

• табиғатты қорғау қызметін кешенді түрде тексерудің актілері;

• экологиялық шығындарға алып келетін төтенше жағдайлар кезіндегі әрекетгер мен қолданылатын шаралардың жоспарлары;

• радиоактивті заттарды қолданғаны жөнінде кәсіпорынның дайындайтын қорытынды есебі.

2. 2. Экологиялық аудиттің міңдеттері

Халықралық тәжірибесі есепке ала отырып экоаудиттің негізгі міндеттерін егжей-тегжейлі көрсетуге болады:

• табиғатты пайдалану және қоршаған ортаны қорғау саласындағы шаруашылық жүргізуші субъектілердің қызметі жөнінде сенімді акпарат алу, өнімнің экологиялық маркировкасы мен экологиялык жаңа технологияларын енгізу арқылы олардың халықаралық нарықта бәсекеқабілетгілігін арттыру;

• шаруашылық жургізуші субъектілерге экологиялық талаптардьщ, нормалардың және ережелердің орындалуына бағытталған алдын-ала ескерту шараларын жүзеге асырудағы өз бетімен басылымдықтарды қалыптастыру мен экологиялық саясатты реттеуде қолдау көрсету;

• сақтандыру және қаржы-несиелік ұйымдардың, шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржылық тәуекелдігінің томендеуіне жағдай жасау;

• табиғатты пайдалануды реттеудің негізгі бағыттарын жүзеге асыру үшіл құралдар жинағын кұру;

• қоршаған ортаны қорғау саласындағы қызметті кызметтің басқа да саларымен интеграциялау, "экологиялық, шот жүргізуді" енгізу;

• экоаудиттің халықаралық прициптерін, әдістерін және процедураларын пайдалану;

• экологиялық бухгалтерлік есеп жене аудит бойынша мамандарды дайындау;

• қорытынды есеп беру мәліметтерінің табиғатгы пайдалану сала-сындагы нормативтерге сәйкестігін аныктау;

• табиғатты пайдалану саласындағы кәсіпорын мен оның құрылымдарының "ауру" жерлерін анықтау, олардың келтіретін зиянын анықтау және оларды жою, олардың алдын-алу бойынша шараларды ұсыну.

Табиғатты қорғау қызметіне кететін шығындардың құрамы

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.