Төлем балансы жайлы

1.Төлем балансы
2. Төлем балансының баптарының сипаттамалары
3.Төлем баланстарының түрлері

Тауарлар мен қызмет көрсетулердің ұлттық шекарадан тысқары қозғалысына қарама-қарсы , төлем ақы ретінде қаржы-ақша қозғалысы пайда болады.
Төлем балансы- жекелеген ел мен басқа бір елдер резиденттерінің арасында белгілі мерзім ішінде орын алатын барлық экономикалық келісімдер мен міндеттемелердің статистикалық жазбалары.
Резидент түсінігіне тоқталайық. Дипломаттар , әскерилер, туристер туған елдерінен тысқары жерде жүрсе де , өздері азаматы болып есептелетін елдің резиденттері болады. Бұл түсінік фирмаларға да қатысты. Олар өздері қызмет етіп жүрген елдің емес, азаматы есебінде тіркелген елдің резиденті болып саналады.
Төлем балансы елдің төлемдері мен кірістерінің жағдайын анықтайды. Халықаралық валюта қоры есептеуші елдердің барлық келісімдерін мерзіміне қарай төлем балансы ретінде сипаттайды. Төлем балансы жеке-дара келісімдерді емес, мемлекетаралық жиынтық келісімдерді қорытындылап көрсетеді.Төлем балансы, әдетте бір календарлық жылды қамтиды.
Келісім- тауардың, экономикалық қызмет көрсетудің кез-келген айырбасын немесе активтерге меншік құқының бір елдің резидентінен басқа бір елдің резидентіне өтуі.
Қазіргі уақытта төлем балансы елдің халықаралық тауарлар, қызмет көрсетулер және капиталдар айырбасына қатысу ерекшеліктерін анықтайтын ақпараттың маңызды көзі ретінде халықаралық экономикалық қатынастар саласы мамандарының жан-жақты зерттейтін құжатына айналып отыр.
Қазақстанға шетел валютасын келтіруге ықпал ететін сыртқы сауда келісімдерінің түрлеріне мыналар жатады:
1.Тауар экспорты. Бұған Қазақстанның кедендік шекарасынан өтіп кететін тауарлардың барлығы жатады.

М.Байгісиев “Халықаралық экономикалық қатынастар” Алматы “Санат” 1998
Н.Мамыров “Микроэкономика” Алматы “Экономика” 2000
Я.Әубәкіров “Экономикалық теория негіздері” Алматы “Санат” 1998